1
7QVAESTIO IX
8VTRVM in omni creatura
9sit uestigium trinitatis.

2 ¶ Ter-
10minorum declaratione, con-
11clusionum illatione, & du-
12biorum solutione quaestio-
13ti. I. terminabitur.

3 ¶ Pro articulo primo: quia
14Aomnes transferentes secundum aliquam
15similitudinem se transferunt: uidendum
16est primo de uestigio & imagine in cor
17poribus, in quibus proprie inueniuntur
18Secundo modo, quomodo transferun-
19tur respectu dei: ex quibus omnibus po-
20terit elici eorundem notificatio; & de
21i. i scriptio.

4 ¶ Est ergo primo notandum:
22quod uestigium, & imago in quibusdam con-
23ueniunt: in quibusdam differunt.

5 ¶ Con-
24ueniunt in tribus. Primo, quia utrunque
25distinguitur ab eo, cuius est imago, uel
26uestigium. Secundo: quia utrunque na-
27tum est ducere in notitiam illius, cuius
28est uestigium, aut imago.

6 ¶ Procuius in
29tellectu considerandum: quod aliqud dupliciter
30ducit in notitiam alterius. Vno modo im-
31mediate id est sine alia notitia media, sic ui-
32intellectus tanquam causa ducit in notitiam
33cuiuslibet intelligibilis: sic spens intellig-
34biles secundum ponentes eas: & obiectum
35in notitiam sui intuitiua. Alio modo me-
36diate scilicet mediante sui notitia, ita
37quod sua notitia est causa notitiae alterius.
38Et hoc contingit dupliciter. Vel enim
39ducit in primam notitiam alterius: sic
40ressingularis mediante sua notitia sin-
41gulari est causa primae notitiae, uniuer-
42ialis: & praemissae, causant notitiam con-
43clusionis. Et illo modo notitia unius
44rei incomplexa nunquam est causa suf-
45ficiens cum intellectu: & his, quae
46ex parte potentiae requiruntur notitiae
47incomplexae alterius. Secundo modo ali-
48quid ducit in notitiam alterius reme-
49nioratiuam rei habitualiter notae, & hoc
50modo tantum uestigium, & imago du¬ B123b
51cunt in notitiam eius, cuius sunt uesti-
52gium, & imago: licet ergo utrumque du-
53cat in cognitionem eius, cuius est ima-
54go, uel uestigium: non tamen immediate
55sicut notitia praemissarum in notitiam con-
56clusionis: uel species intelligibiles in no-
57titiam rei, quam repraesentant: sed me-
58diante sui notitia primo obiectiuae co-
59gnitae. Nec in notitiam primam uesti-
60giati, uel rei, cuius est imago: quia nunquam
61unius rei notitia est causa respectu prime
62notitiae alterius rei incomplexae.

7 ¶ Etiam
63experientia docet: quantumcumque quis ui-
64derit uestigium pantherae quam prius nun-
65quam nouit. uel statuam Caesaris, quem
66nunquam uidit: non per hoc ducetur in no-
67titiam pantherae, uel Caesaris. Ducunt er-
68go notitiam reiiam habitualiter notaere-
69memoratiuam, ita quod notitia habitualis
70concurrit in ratione causae partialis.

8 ¶ Ter-
71tia conditio conuenientiae imaginis, &
72uestigij est: quod tam uestigium, quam imago
73ex natura sua non plus repraesentant unum
74indiuiduum, quam aliud sibi simillimum
75Vnde si essent sortes, & praelato in cor-
76poralibus dispositionibus simillimi: non
77plus repraesentaret statua sortem quam
78Platonem. immo si aliquis uidisset Pla-
79tonem, & non sortem, uisa statua sortis
80duceretur in rememorationem Plato-
81nis. Quod ergo imago ducit frequenter
82in notitiam certi indiuidui: ex eo est, quod
83raro reperiuntur indiuidua sibi similli
84ma: sicut si aliques bos haberet peden alijs
85dissimilem: uestigium etiam repraesenta-
86ret hunc bouem, & non alios:

9 ¶ Diffe-
87runt similiter in tribus. Nam de ratione
88uestigij est, quod sit causatumab eo, cuius
89est: ideo si artifex describeret pedem bo-
90uis in puluere: non esset uestigium bouis:
91non aunt de ratione imaginis.

10 ¶ Secundo: quia
92uestigium non solum ducit in cognitionem
93incomplexam uestigiati: sed etiam natum est
94ducere in cognitionem alicuius complexi-
95propotinnis scilicet contingentis significantis cauam-
96suam ibi fuisse, uel transisse, aut similis. Vn
97uidens uestigium bouis non solum recor
98datur bouis prius habitualiter noti¬:
99sed etiam assentit huic, bos hic tran-
100siuit: imago uero non sic.

11 ¶ Tertio diffe-
101runt: quia uestigium proprie captum est impssio¬ B124a
1partis: & ita primo in memoriam partis
2ducit: & mediante illa in notitiam to-
3tius: non dico arguitiuem: sed imago, cum
4sit quaedam configuratio totius, primo
5ducit in notitiam totius: & non in noti-
6tiam alicuius certae partis primo.

12 ¶ Se-
7cundo notandum: quod uestigium in crea-
8turis tripliciter capitur. Vno modo lar-
9ge: & sic est effectus derelictus ex aliqua
10causa rememoratiuus ipsius ducens ex-
11commum lege in adhaesionem alicuius
12propositionis contingentis enunciantis
13esse, fuisse: uel aliquid tale de causa ista,
14Hoc modo fuimus, uel adustio derelicta
15ex igne, dicitur ueltigium ignis: & odor
16aliquando derelictus ex animali tran-
17seunte dicitur uestigium eius.

13 ¶ Secundo
18modo capitur magis stricte pro impres-
19sione alicuius, in aliquod sibi cedens, re-
20manens in sui absentia, ducens &c. Hoc
21modo in cera relinquitur sigilli uesti-
22gium: & in luto, quo sus totus se uolue-
23rat uestigium porci. Verum quod impres-
24sio sigilli in cera dicitur imago:licet non
25propriissime capiendo imaginem.

14 ¶ Ter
26tio modo capitur strictissime & proprie:
27sic est impraessio partis alicuius totius in
28aliquod sibi cedens, remanens in absen-
29tia cius, rememoratiuum eius &c. ut su-
30pra. Et patent in hac descriptione con-
31ditiones prius positae.

15 ¶ Tertio notandum
32quod imago dicitur quasi imitago. Et secun-
33dum quod reperitur in creaturis tripliciter
34accipitur. Vno modo propriissime pro
35substantia formata ab artifice ad simili-
36tudinem alterius secundum aliqua acci-
37dentia eiusdem speciei cum accidenti-
38bus eius, ad cuius imitationem formatur:
39ducens in notitiam rememoratiuam eius
40magis distinctam, qua scilicet repraesen-
41tatur ut distinctum ab aliis talia acciden-
42tia non habentibus. Vel sic est substan-
43tia formata abartifice ad similitudinem
44alterius secundum aliqua accidentia con-
45formia: & eiusdem speciei cum acciden-
46tibus eius, adcuius similitudinem for-
47matur distincte ipsum ab aliis in aliqui-
48bus accidentibus dissimilibus repraesen-
49tans. Particulae patent.

16 ¶ Ex illa descri-
50scriptione sequitur: quod imago non est pri-
51mo similitudo totius: sed est primo simi¬ B124b
52litudo accidentium: quia accidentia in ima-
53gine, & prototypo sunt eiusdem rationis
54non substantiae, saltem non oportet: ut
55patet de statua herculis, quae quantum
56ad figuram, & colo em est eiusdem ra-
57tionis cum hercuse: non quantum ad sub
58iectum.

17 ¶ Secundo sequitur: quod hoc mo-
59do capiendo imaginem, de ratione eius
60est, quod fiat ad imitationem prototypi¬

18
61¶ Secundo modo capitur imago pro ta-
62li formato: siue fiat ad imitationem alte-
63rius, siue non,. quo modo duo homines
64multum similes dicuntur alter alterius
65imago.

19 ¶ Tertio modo capitur pro uni-
66uoce producto ab alio: quod secundum
67rationem suae productionis producitur,
68ut simile. Illo modo filius dicitur imago
69patris.

20 ¶ Nunc pro secunda parte arti-
70culi primi uidendum est: quomodo haec
71dicuntur respectu dei. Pro quo notan-
72dum quarto: quod trinitatem in diuinis du-
73pliciter concipimus. Quandoque mul
74tum imperfecte per conceptus commu-
75nes omnibus personis qui tamen appto-
76prianturplus uni personae: quam alteri:
77ut conceptus potentic patri: sapientiae
78filio: bonitatis spirituisancto: quilibet ta-
79men supponit pro qualibet persona. In-
80telligimus, ergo per hos trinitatem: sed
81multum confuse pro quanto approprian-
82tur distinctis personis. Alio modo ma-
83gis perfecte intelligimus trinitatem per-
84conceptus proprios, & relatiuos, quorum
85unus est proprius uni personae, & non
86supponit pro alia: ut conceptus patris, &
87filij, & spiritussancti. Item generantis ge-
88niti procedentis. Item producentis non
89producti, producti ab uno tantum: pro-
90ducti a duobus: his tribus intelligimus
91tres personas realiter distinctas.

21 ¶ Pos-
92sumus ergo in creatura considerare quaem
93dam, quibus ducimur in notitiam reme-
94moratiuam appropriatorum diuinorum.
95In perfectioribus uero creaturis, possu-
96mus considerare aliqua, quibus possumus
97duci in notitiam rememoratiuam pro-
98priorum. idest aliqua distincta, quorum
99unum producit, non producitur: aliud
100ab illo uno producitur: tertium ab utro
101que: ut mens, notitia, amor, quae quia
102sunt simul in eodem habent aliquam B125a
1consubstantialitate. Et ita ducunt in me-
2moriam propriorum id est patris non produ-
3sti: filij a solo patre geniti: & spiritussan-
4cti procedentis ab utroque: qui sunt ue-
5re consubstantiales: quia una eadem que
6essentia. Primum in creatura dicitur ue-
7stigium. Secundum imago. Quae tunc
8magis proprie dicitur imago, quando ea,
9quae in ea considerantur, habent ordinem
10ad diuina: ita quod per ea creatura potest
11capere deum intelligendo, & amando.
12Et sic proprie non inuenitur nisi in crea
13tura rationali, & eius parte excessentiori.
14idest rationis superiori parte, quae capax
15est aeternorum.

22 ¶ Ex his potest colligi
16notificatio ut riusque tam uestigij, quam
17maginis. Remotiores enim similitudi-
18nes creaturae ad deum dicuntur uestigium
19propinquiores uero imago.

23 ¶ Est ergo
20uestigium similitudo dei imperfecta re-
21perta in creatura nata ducere in cogni-
22tionem recordatiuam appropriatorum,
23uel alicuius proprij: sed non propriorum
24trium personarum. Patet descriptio ex
25dictis, & praesertim quantum ad hoc, quod
26dicitur uel proprij. Nam creatura cons-
27derata ut de se generat sibi simile in na-
28tura praecise, ducit in notitiam genera-
29tionis actiue in diuinis, quae est proprie-
30tas personalis patris: & tamen ut sic est
31uestigium: quia non imago: ergo uesti-
32gium. Tenet consequentia: quia omne
33ducens in notitiam dei uel est imago, uel
34uestigium.

24 ¶ Iinago sic potest notifica-
35ri: est similtudo dei reperta in creaturis
36nata ducere in cognitionem recordati-
37uam propriorum distinguentium perso
38nas, & unitatis essentiae cum quadam sui-
39imitatione prout id in sermonibus de
40festo trinitatis latius, & clarius expres-
41si.

25 ¶ Quantum ad articulum secundum
42est conclusio prima. Quaelibet creatura
43potest aliquo modo esse uestigium trini-
44tatis. Probatur: quia cuiuslibet creatu-
45rae appropriata perducunt in notitiam
46recordatiuam appropriatorum diuinis
47personis. Verbigratia. Habens in se con
48ceptum pulchritudinis abstractum a spe-
49cie sine pulchritudine creaturae (quae est
50appropriatum diuinae personae) dum oc-
51turrit pulchra creatura: incipit intelle¬ B125b
52ctus cogitare de pulchritudine diuina.

26
53¶ Secunda conclusio. Proprie loquen-
54do nulla creatura est uestigium trinita-
55tis: sed solum improprie metaphorice,
56aut transsumptiue, quia conuenit cum
57uestigio corporali in multis. Primo: quia
58ducit in notitiam recordatiuam alicuius
59appropriati diuinae personae. Secundo:
60quia sicut uestigium corporale tantum
61est ab eocuius est uestigium: ita creatu-
62ra causata est a deo. Tertio sicut uesti-
63gium corporale ducit in notitiam con-
64tingentis ueritatis complexe: ita creatu
65ra ducit in notitiam ueritatis contingen-
66tis de deo scilicet quod deus creauit &c. Quarto:
67quia sicut uestigium conuenit cum uesti
68giato quantum ad aliqua accidentia &
69nunquam quantum ad omnia: ita creatu-
70ra uniuocatur cum deo in aliquibus con-
71ceptibus conmunibus & in aliquibus non
72scilicet proprijs. Quinto: quia sicut uestigium
73corporale est aliqualis similitudo & non
74omnimodauestigiata: ita creatura respe-
75ctu dei.

27 ¶ Pro articulo tertio dubitatur
76in qubus proprietatibus quae sunt in crea
77tura consistit ratio uestigij. Respondet:
78quod aliquando in realiter distinctis: quia
79aliquando substantia aliqua rei alicuius
80significat appropriatum patri, quomoque aliqua
81qualitas uel unum accidens speciali mo-
82dore praesentat appropriatum filio: & aliud
83accidens alia ratione repsentat appropriatum
84spiritui lancto. Sic considerando in crea
85tura unitatem substantiae, speciem & ordi-
86nem: quibus in recordationem uenit
87unitas principij quae attribuitur patri:
88species, uel pulchritudo, quae attribuitur
89filio: ordo ad operationem summam quae
90est beatitudo: & haec attribuitur spiritui-
91sancto. Haec autem secundum declara-
92tionem beati Aug. unitas, species, ordo
93in creatura dicunt substantiam & distin-
94cta accidentia. Aliquando autem par-
95tes uestigij in creatura non distinguun-
96tur realiter: sed unum aliquod in creatu-
97ra fortitur diuersa nomina ex quibus in
98tellectus potest rememorari diuersa ap-
99propriata siue praedicabilia de personis
100diuinis. Sic considerando in creaturis
101quod est unum uerum, bonum (quae ta-
102men non distinguuntur realiter in crea¬ B126a
1turis) ducimus in memoriam unitatis,
2quae in diuinisappropriatur patri: ueritatis
3quae appropriatur filio, & bonitatis quae
4appropriatur spirituisancto. Et illo mo-
5do potest uestigium inueniti in qualibet
6creatura quantumlibet simplici: non au-
7tem primo modo.