1
81VLtimo circa hanc
82materiam bellorum quaeritur. ar
83duellum sit licitum. Pro elu
84cidatione quaestionis aperie
85mus quod nominis termini.
86postea vnam conclusionem
87fundare conabimur: eam
88paucis rationibus oppugnam
89do: vt veritas lucidior
90euadat. Duellum est bellum quo in duabus partibus de vi
91ctoria contendentibus dimicatur: non solum duorum, sed mul
92torum: hoc est integrorum exercituum. Vnde dicit Horatius.
93Graecia barbariae lento collisa duello. & Plautus
94Duellum inter Thebanos & Theleboos. tamen plerumque
95accipimus pro singulari pugna duorum. & sic defini
96tur. Duellum est singularis pugna inter aliquos du
97os ad probationem veritatis alicuius occulti: quod
98aliter per viam humanam probari non potest nisi per al-
99terius victoriam. Sufficiat nobis definire terminum
100prout plurimum vsurpatur: licet interdum aliter
101contingere possit, nec tam exacta definitio est hic
102expetenda vt in metaphysica. Dicitur autem duellum
103quasi duum vel duorum bellum. graece uopouoxio. a
104ud nocquod est vnum & uoxio pugna, quaesi pugna vni
105ca & singularis. Et licet quatuor vel quinque simus can B123va
1pum ingrediantur: cum tamen vnus pugnat contra vnum
2duellum vocatur. In duello autem potissimum sunt tres de
3quorum peccatis ambigitur: & de quibus loquendum est scilicet
4inuadens: defendens: & iudex.

2
5⁋ Pono vnicam conclusionem pro
6omnibus. Et princeps facultatem certandi in duello perobens
7& pugnantes in duello peccant. Si conclusio debeat
8pati aliquam exceptione, argumentorum sequentium
9solutiones explicabunt. Probatur conclusio: quia isti tem-
10tant deum vt ostendatur veritas: vt fecit populus Isra
11eliticus in deserto. Exodi. xvii. volens videre an
12deus esset in eis. contra illud Deuter. vi. & Matth
13iiii. Non tentabis dominum deum tuum. Sed dicis, nec in due
14lo pugnantes: nec assistentes dubitant an deus sit inter
15illos: sed expectant vt veritatem ostendat per talem pu-
16gnam. Hoc non valet. nam ille tentat deum qui vult habie
17aliquod occultum reseratum: & non adhibet omnee diligentiam
18qua potest. xxii. qui. ii. Quaeritur. Quod in se est faciat: & re
19liquu ad quod venire non potest reliquat in manus dei. ita
20fecit Abraham: vti superius meminimus. hoc fecit sal-
21uator noster Matthaei. iiii. cum diabolus suasit ei vi
22mitteret se deorsum a pinnaculo templi. noluit enim: sed
23per gradus more communi descendit: dans nobis exemplum sic
24faciendi. Propterea Antoninus in tertia parte historiae
25inter caeceras virtutes beati Ludouici recitat eu
26numquam admisisse duellum. Et licet Hispani leui occasi
27one ad hoc introducantur: vt Panor. dicit: tamen Fer
28dinandus hic nouissime viam vniuersae carnis ingres
29sus magnis regibus compandus, hoc non siuit. Vbi
30enim est politia recta: vt in Francia, nullo modo permitti
31tr. interdum etiam confiscantur bona victi, non sic tamen
32fecit Aeneas de Darhete apud Maro. v. Aene. sed
33Ensem atque insignem galeam solatia victo dedit. Rursus
34plerumque compartu est quod hoambens iustam causam pugnandi fue-
35rit victus: & iniquam homiens, victor euaserit. Tres contra
36tres pugnarunt successiue pro eadem materia: & tamen ex
37vtraque parte aliqui erant victi. & possum exemplis ostende
38re per pugnantes in duello tempore meo in Scotia: &
39ante haec tempora per annales: sed protritae sunt histo
40riae. quare vinci non arguit virum habie iustam cau-
41sam. Aliter hoc ipsum declaro. Liquant aud Luca.
42vii. Pharsa. vbi Tullius incusat Popeium quare
43nus non congressus sit cum Caesare cum iustam cau-
44sam certandi hret, inquiens. De supris igrate times cau
45samque senatus Craedere diis dubitas? & paulo post
46Pop. dicit. Vincis apud superos votis me Caesar in
47iquis. Propterea Lucanus dicit viros probos Po-
48peio adhaesisse: vt puta Catonem Vticensem: Mar-
49cum Tullium, & reliquum senatum: deos tamer
50fauisse Caesari. ac si honeste diceret. causa Pom
51peii erat iusta: dii tamen volebant quod succumbe-
52ret. Et secundo aeneidos. Cadit & Ripheus iustis
53simus vnus Qui fuit in Teueris: & seruantissim
54aequi. Diis aliter visum. Hic prudentia militaris B123vb
55& corporis robur creberrime inter pugnantes vi
56ctoriam dat: quod constat per Pittacum Mithylenei
57qui Phrinonem Atheniensem inuoluit reti quod sul
58tlypeo furtim tenebat: & demum occidit
59tio autem huius patet. ii. qui. v. Monomachiam. & de purga-
60vulgari. ca. Cura suscepti. Simili ratione Honorius ter-
61tius scribens ad Templarios in Liuonia prohibuit
62iudicium ferri candentis. cap. Dilecti. de purga. vul
63& eadem ratione prohibendum est iudicium super albam
64campanam de Veddel. campanam sancti lessogi
65&. C. de gladiato. l. vnica dicit imperator. Crueta
66spectacula in ocio ciuili & domestica quiete non pla-
67cent: quam propter omnino gladiatores esse prohibemus.

3
68⁋ Contra probationem conclusio-
69nis argumentor. Ecechias petiit signum a deo de
70sua sanatione. iiii. Regum. xx. & Esaiae. xxxviii. Idem
71patet de rore in vellere Gedeonis. ludicum. vi. & i
72plerisque locis scripturae. & tamen non dicitur quod isti
73in hoc peccarunt. ergo quaerere verum occultum
74a deo vbi aliter haberi non potest: nullum est pec-
75catum.

4 ⁋ Praeterea si habens iniustam causam
76interdum est victor: deus non bene regit euentus
77hominum. sicut rex terrenus non iudicaretur bo
78nus iudex si partem innocentem condemnaret.
79Deus enim est omnium sapientissimus: & sua sapien
80tia omne possibile videns.

5 ⁋ Ad primum dico:
81quod illi patres non fecerunt illud diffidentes de deo
82vel de eo dubitantes: sed quadam familiaritate id
83fecerunt ex instinctu dei, nonne vides familiarem
84regis petere aliqua a rege quae si tu peteres esses
85merito torquendus? vbi aut hae veritates haberi
86non possunt cum non sint necessariae ad salutem
87quiescendum est.

6 ⁋ Ad aliud nego consequen-
88tiam: nunquid aliae tribus habebant iustam causam
89bellandi contra Beniamin pro turpi scelere comi
90misso in Gabaa? ludicum. xx. & tamen bis occu-
91buere in bello propter aliqua scelera in eis impuni
92ta. Ad hoc in secunda quaestione Prologi respon-
93dimus sufficienter: ad quem locum te remitto. Deus nam
94quod influentia generali cum bono & malo concurrit:
95& sinit causas secundas. quare non mirum si de-
96biliorem vel minus exercitatum fortior vel exer
97citatior prosternat: nisi placeat ei miraculose inter-
98dum facere oppositum

7
99⁋ Secundo argumentor. Dauid pu-
100gnauit contra Goliam singulari certamine. i. Re
101gum. xvii. & tamen in hoc non vituperatur immo
102iaudatur. ergo hoc licet. Facta enim sanctorum
103sunt trahenda in exemplum. ob quam enim aliam cau
104sam coram principibus recitantur vitae virorum il-
105lustrium: & coram deuotis vitae patrum: & historiae
106sanctorum? Huic argumento bifariam responde-
107mus. primo quod hoc Dauid habuit illuminatione spi
108ritus sancti: qui vbi vult spirat, quod patet ex sene lite B124ra
1rae Regum. Tu venis ad me in gladio & hasta & chi
2peo: ego autem venio ad te in nomine domini exercituum
3sicut Abraham praecipiente deo, filium occidendo vel vo
4lendo perimere non peccauit. secus est auctoritat
5hominis mortalis. Secundo dico: quando sunt duc
6exercitus oppositi: licitum est duobus bellum im-
7gredi vt tota lis belli dirimatur. Hoc enim fecit Ale
8xander Philippi cum Poro rege Indorum: & maior
9Aiax cum Hectore. Turnus & Aeneas in fine Aenei
10dos. Heraclius religiosus princeps cum filio Cosdroe re
11gis Persarum apud Istrum. Ista ei pugna dummodo bellum
12sit iustum ex parte duello pugnantis vel vtrimque anceps
13& lis non potest aliter terminari: non est reprobada. Imite
14mut itaque viros illustres in laudabilibus vbi similes
15casus contingunt.

8
16⁋ Tertio aroumentor. Sortes prouo-
17cans platonem ad duellum scit platonem esse morte di
18gnum ob aliquod crimemn occultum in rempublicam: & nesci
19probare alia via hoc crimem: putas euadere victo
20ergo offerens bellum in illo casu non peccat. Non val-
21dicere quod intendit deum tentare. Hoc enim non intendit sed
22scit aliu reum mortis: & spoen ponit in armis quod alium v
23cet: ergo in illo casu licebit mouerae duellu.

9 ⁋ Respon-
24detur concedendo antecedens. sed nego consequentiam: quia illa pro
25batio est inutilis: tum quod dabitur palliatio temerariis
26hac via (si id admittatur) vt perturbent ex inuidentia
27nocentes. dicent enim euestigio se habre causas quaere quis
28sit morte dignus: & hoc probabunt in duello. Tum secundo
29quod inuasor sicut argumentum imaginatur est innocens. &
30re ergo ponit suam vitam in discrimine ?( non sufficit de
31cere, habent spiit in armis: quia exploratum est iam millies quod
32alea belli est anceps. Hector namque putabat Achillem
33mittere ad inferos: quem tamen occidit Achilles: vt apud
34Darhetem & vulgus omne notum est. Plerumque enim qui puta
35batur in exordio belli euadere gloriosus victor: tur-
36piter succubuit. vnus certe lapillus vel concauita
37seu fossa in solo sufficit virum armatum intentum circa
38mortem alterius prosternere, quod visum est crebro in diebus
39meis in Scotia sub lacobo tertio & quarto. Reli
40quitur ergo iste modus probandi illegitimus. Nam &
41sequens & iudex dans facultatem in illo casu peccati
42& alii hoc iudici vel parti consulentes

10
43⁋ Quarto arumentor. sint duo mor
44te digni: & hoc consset iudici per famam publicam: quem
45admodum contigit de duobus nostratibus finitimis
46qui alia via haberi non poterant sub Iacobo quarto.
47Titius & Seius sese prosequuntur coram regein duello: pro
48desset reipum. quod tales tollerentur de medio. Princep
49itaque vtrique dat facultatem vt sit minister legis ad
50occidendum alterum. videtur quod iudex hic non pecces
51nec ipsi congredientes: cum vtrique detur facultas a iudi
52ce: & vterque sciat alium reum & morte dignum, quemad-
53modum si essent duo condemnati ad mortem: licitum est iu B124rb
54dici eos damnare vt se occidant.

11 ⁋ Respondeo. est aliquid
55coloris in isto casu: sed nec ipsum admittimus, non enim
56sunt damnandi nocentes hac via: quia homo circa mortem
57debet se recolligere detestando vitam male actam: co-
58gitando de deo. simite legis minister xelo iustitiae sine
59passione debet damnatum occidere. In isto autem casu
60hoc est alienum: nam concitata ira & passione nec est fle-
61tus peccatorum, nec patientia plerumque. Sententia quoque illa
62videtur iniqua & horrenda Christiano viro vt duo
63sint carnifices mutuo. Sed contra istud arguitur. se-
64quitur ex solutione argumenti quod non liceret bellare in
65bello iusto ad mortem vsque, nec in martyrio liceret pe
66peti mortem pro Christo & Christi lege seruanda. istud
67est falsum & haereticum. ergo male dictum est. Nec valet
68dicere quod hoc contingit in bello iusto: non autem hic. hoc
69inquam non iuuat: quia hoc duellum est iustum: iste enim est iu
70ste occidendus & auctoritate iudicis. & ponantur iuridi
71ce damnati: Titius licite potest occidere Seium. nam mini
72ster legis licite occidit reum. & econverso Seius potest
73occidere Titium. ergo isti paet se mutuo iuste occi-
74dere. & sicut dicit glossa interli. Gen. iiii. Euidentia
75perpetrati sceleris non indiget clamore accusato-
76ris: ergo princeps eos damnat eis insciis. Ad illud
77quod affertur de martyrio dico non esse contrapugnati
78onem. & sic argumentum non est ad propositu. etiam
79martyres aequanimitatem seruabant in aduersis arduis
80& patientiam habuerunt in gradu heroico. ludex autem
81inique iudicaret reum mortis vt se iugulet vel pro-
82prium cor extrahat: nec alter tali sententiae parere habet
83Si enim constet quod sint rei mortis: occidantur more communi-
84Omnia ista etiam seruantur in bello iusto: & cum hoc res non
85potest aliter terminari stantibus circunstantiis: quia vna
86pars habet iustam causam defendendi patriam
87& gloriam reipublicae Christianae. Vbi vero res pos
88set aliter terminari: male ageretur si exponerent se
89homines bello. modo his duobus potest adhiberi re
90medium, cum sint sub eodem principe: alia via eos
91puniendo & proscribendo. & non modo ad hoc te
92netur rex: sed primores regni pessime faciunt istos fu
93res & sicarios inemendabiles abstrahendo a iustitia, s
94luem non modicam totius reipublicae: alias coram
95districto iudice scilicet deo rationem reddituri:

12
96⁋ Quinto arguitur. rex permittit ista
97duella fieri: & ei displicet: nec consulit eis duella
98committere: ergo in hoc non peccat. alioquin pec
99caret ecclesiasticus iudex sinens impudicas mu-
100lieres in vrbe. modo rex offert mouentibus bellum
101& recipientibus, iustitiam. & sic scimus fuisse fa-
102ctum diebus his apud nostrates.

13 ⁋ Praeterea rex
103interdum vel iudex substitutus proiicit virgam pa-
104cis vt neuter vincatur. in illo casu seruatur vtrius
105quod fama & neutri fitiniuria.

14 ⁋ Respondetur per distinctio-
106nem de permittere in materia de libello repudii in antion
107lege: sed vt sufficit proposito: nego loquendo de B124va
1permissione de qua argumentum praetendit. nam tunc ali
2quid permittitur quando non pot adhiberi remedium: & homo
3non potest ad oppositum. Exemplum de impu
4dicis mulieribus: quae si tollerentur ab vrbe: castae ma
5tronae & earum filiae essent in maiori discrimine.
6Aliqua enim minus mala tolerantur ne peiora eueniam
7Tolle dicit btuns Augustini meretrices ab vrbe: & omnia
8perturbabis libidinibus propter inclinationemsciliet & procliu
9tatem ad huiusmodi vitia. Sufficit enim quod tales relinquan
10tur punitioni dei: & abiectae reputentur: & suam fa-
11miliam infament. etiam sunt reiiciendae a locis publicis
12ne suis malis exemplis noceant castis. Secus est de
13istis duellis. nam respublica sine eis potest bene regi: vi
14patet in politiis bene moderatis. potius autem sunt duel
15ia materia schismatis & iurgii quam concordiae. Victo
16res enim hic honorantur. Honos autem impellit homines
17ad multa inconvenientia, ad duellum animantur: & di
18modo dimicandi eis consulitur.

15 ⁋ Ad secundum dico
19quod virga pacis est poenitentia Troianorum vel sina
20pi post prandium. nam abhinc paucos dies quammiser-
21rime vnus occidebatur apud nostrates, vt noue
22runt astantes. Insuper fortasse tertio ictu vel quar
23to alter occiditur mutilatur vel cadit: & manet tota
24vita apud populum inglorius: qui fortasse victori in animos
25tate & viribus praestat. Si nihir futurum sit: quaere fiunt
26tot impensae in loco certandi & pro armis: & totum
27regnum illusum gratis accedit ad certamen?

16 ⁋ Sexto
28argumentor: probando quod interdum recipiens be
29lum non peccat. videat quod iniquam condemnabitur si bellum
30recusauerit: cum liceat vim vi repellere cum modera-
31mine inculpatae tutelae: iam pro seruanda vita lice-
32bit isti pugnare. Forte dicis & sic dicendum puto. li-
33cebit huic duellum aggredi in casu vbi tenebitur
34conuicto si bellum recuset, vel est ei certum certitudine
35morali quod condenabitur iniqua, si non prodeat in bellum. Idem
36etiam videtur pro amissione rerum suarum. Aliquis enim iu
37ste alium occidit pro conseruatione bonorum fortu-
38nae iuste a se possessorum. Sed contra istud argu
39mentor, sequitur quod aliquis possit pugnare in duello
40ne famam amittat. sic enim faciunt omnes suscipientes du
41ellum: erubescunt recusare pugnam cum inuadente ne
42reputentur timidi in iacturam rerum & famae.

17 ⁋ Ad
43sextum conceditur quod in illo casu suscipiens bellum non
44peccat vt inter arguendum respondimus. Ad re
45plicationem de amissione famae: nego quod illa ratio
46ne periclitatur fama viri: quia sufficit si dicat: vole
47iustificari per iustitiam regis & regni: aestimo me in
48nocentem in casu quem falso mihi impingis. et si
49quid mihi habes dicere: alias nullo praesente vel
50aequali numero clientum intelliges quid responsurus
51sim: vel consule sapientes an licite in hoc casu pu-
52gnare possim: quia si sic, non recusabo campum: scio
53per ampullosa verba & aliorum prouocationem in campum
54non acquiri famam gloriae. Parum enim laudis nactus est
55Hector in prouoeatione Aiaeis si Homero creditur: B124vb
56puta non eam quam putabat. Possum innumeros
57alios ciere nostrates qui alios prouocarunt: & victi tui
58piter succubuerunt. & horum aliqui misere vitam
59in mortem commutarunt in campo. O stultum
60genus hominum: post foecundos calices: passio-
61nem repentinam irae / inuidiae / vel amoris mulie-
62bris: mouens pari vel maiori bellum in grande dis
63crimen ignominiose amittendae famae. Postea nan
64quod turpis reputabitur poenitentia belli oblati apud
65vulgus. Nescis cum pare pugnare dubium esse:
66si vincas minus aestimatum: non cedet tibi ad glo-
67riam. si magis / reuera non erat te maior: sed talis
68reputatus & delitus. at si vincas: dicetur. lapsus es
69bes ex inaduertentia vel per sortilegium, quod euenisse
70inter Tor & eius socium apud omnes notum est: & cum iu-
71uenis domi eram: ita ratus sum. Si vicas ergo: parum
72vel nihil gloriae comparas: non enim tibi ascribetur: &
73semper tuae animae insidiabitur in posterum victus. Si
74vero vincaris, ignominiosum est: fabula eris omnibus
75mortalibus, subsannaberis a vicinis: timidus &
76spretus reputaberis ab vxore & liberis: cum macu-
77lam in eorum gloriam videaris imponere. fac in
78daginem imaginatiam: & semper inuenies tot re
79putatos fortes victoriam amisisse quot obtinuis
80se: vt visum est nouissime inter Oliferos & Turu-
81bulis: vbi a septem contra septensuccessiue pugna
82tum est in duello. Memor sis illius deuerbii: optimum ee alie
83na frui insania, quod vulgo dicere solemus. Felix
84quem faciunt aliena pericula cautum.

18 ⁋ Septimo argu
85mentor. licet hastis ludere vt passim fit apud prim
86cipes in matrimoniis, vel primis ingressibus vrbium
87& hoc est certare in duello. igitur. assumptum patet. alio
88quin damnabimus multa facta a iustis & deuotis prin
89cipibus.

19 ⁋ Ad septimum conceditur assumptum: cum capiti-
90bus obtusis vel alia ratione cauetur ne homines occidantur
91Pauci enim hic occiduntur: nec est periclitatio famae, quod
92enim socius meus frangat lanceam & non ego: vel quod equus
93meus cadat: mihi non imputabitur. Si dicas. toneamen-
94ta prohibentur a pontifice in vtroque capite eiusdem rubri
95cae. Ad hoc respondetur multipliciter. Primo. ibi prohibentur
96ad ostentationem virium: & potissimum in modo cur-
97rendi vbi plerumque sequitur mors. vt dicit cap. Fe
98licis. Talis enim ludus tamquam noxius prohiber rclitet. ad
99l. aqui. l. Nam ludus. sed currendo sicut apud multos
100curritur praecauetur a morte: & si sequatur mors (quod est con
101tingens ratissimum. vix enim vnus perimitur in vita hominis)
102occidens non tenebitur. l. Atquilitet. ad. l. aqui. qua
103actione. S. Si quis. Pugnatio vero debet ordinari
104in exercitationem virium vt tempore belli iusti
105defendatur respublica: licet interdum incidat cu-
106piditas inanis gloriae. Nonne populo Israelitico prae
107cipiebatur hoc vt disceret certare cum hostibus:
108ludic. iii. Item Scipio Nasica & aliquot pruden
109tes Romani nolebant propterea Carthaginem
110Romae aemulam euerti vt Roani in armis exercita- B125ra
1rentur, quemadmodum manserunt aliqui Philistinorum
2in terra Chanaan ad exercitatione populi dei. Se
3cundo, non semper verba legis seruanda sunt, & potis
4simum legis pure humanae: sed intentio verisimilis le-
5gissatoris. sicut enim turpe est non tueri regnum iuste
6possessum: sic eadem turpitudine indecorum est non
7prouidere de mediis cogruentibus: vt hastis lude-
8re vt homines animosiores & exercitatiores tem
9pore belli reddantur. secus est de singulari certa-
10mine concurrentibus.

20
11⁋ Octauo arguitur. lex Federici per-
12mittit duellum licitum quando quis dicit se hominem
13occidisse in defensione sui, & non sunt ad hoc te-
14stes. vt habetur. C. de pace tenenda & eius violato-
15ribus. l. Federicus. libro. xi. S. Si quis hominem (in
16quit imperator) infra pacem constitutam occiderit:
17capitalem subeat sententiam nisi per duellum hoc pro
18bare possit quod vitam suam defendendo illum occidit.
19sed non peccamus legis auctoritate.

21 ⁋ Respondetur
20haec lex non est lex. dico negatiuam: quia nulla est
21lex humana nisi conformis diuinae. quando autem illi
22dignoscitur repugnare, explodenda est: nec meretur
23dici lex. sed est error contra canones & ius naturae
24sic probare innocentiam. Concedo quod non peccatur legis
25auctoritate: sed cum aliquid est canonibus inimicum
26vel iuri diuino, non est lex, nec omne scriptum in iure
27Caesareo est lex. Si dicas. ergo non erit solidum argu
28mentum ex legibus si aliquid erroneum inueniatur in
29illis. Respondetur. consequentia est nulla. licet enim
30Aristoteles sacrilege interdum loquutus sit: vt de
31perpetuitate mundi: non solemus eum in rebus am-
32biguis vel rationabilibus negare. In legibus itaque
33sic tu potes argumentari. lus Caesareum hoc praecipit
34vel prohibet: admittit licitum: & non est contra legem
35diuinam legum deam: nec contra canones vel consue
36tudinem approbatam. ergo sic est iudicandum. patet
37istud de multitudine testium in testamentis: de concu
38binatu, vel de nostro duello. sicut non sequitur:
39Aristoteles ita opinatus est, ergo ita est. sed sic ar
40guendum est. haec sententia Aristotelis fidei & doctri
41ne sanctorum in ratione vel auctoritate fundatis non
42est contraria: & nullus est philosophus tantae aucto
43ritatis in oppositum. ergo ita est. vel saltem est suspi-
44cio vehemens quod oppositum sit falsum. Dixi (in
45ratione vel auctoritate fundatis) quia non cuilibet
46sanctorum est maior fides adhibenda in impertinen
47tibus fidei quam Aristoteli. plus enim credendum est phi-
48losopho dicenti alimentu converti in alitum, quam Magi
49stro sententiarum oppositum asserenti. & ita in aliis
50materiis de viris multo maioribus magistro, hoc
51liquet: quia sanctitati non repugnat de lege error
52in intellectu in philosophia: sicut nec semper bonum
53iudicium in intellectu concomitatur deuotio & san-
54ctitas. Dixi (& nullus est philosophus tantae &co B125rb
55quare medici dicunt, quando Aristoteles & Galenus
56in materia medicinali contradicunt: difficile esse re-
57perire veritatem. Sufficit autem vtramque partem tunc tuers
58robabilem. lstud ex secunda quaestione prologi per-
59spicuum euadit. Ex quo sequitur applicando ad pro-
60positum, antequam quis capiat solidum argumentum ex le-
61gibus, oportere considerare ius diuinum & canones.
62Non semper tamen addimus tantum in antecedente fun-
63dando argumenta in Aristotele, & legibus: quantum
64adiecimus.

22 ⁋ Petis quomodo prudentissimi reges
65istud admittant. dico: nunc pauci reges hac tempesta
66te sinunt duella, non venit mihi in mentem vnius: cum
67explorauerim mente, extra Scotiam: vbi frequenter
68exercetur duellum cruentum. licet quondam in Hispania
69& quidem male) duella essent in vsu. Secundo di
70co quod reges cordati decorum censent in audaciam
71labi vt elongentur a foediore vitio scilice vecordia.
72Tertio, non omnes reges sunt eruditi vt dextrum a sini
73stro, & rectum a curuo seiungant. vtuntur insuper con-
74silio iuuenum nobilium qui hoc suggerunt & non sa-
75pientum. et si polleant in claris naturalibus & erudi-
76tione: excusatos se per leges ciuiles & consuetudi-
77nes maiorum existimat.

23 ⁋ Concludendo dico: offi-
78cium theologorum & virorum deuotorum esse tempore
79quo haec duella suscepta sunt, regem adire, eum
80monendo ex parte dei ne haec duella permittat.
81Postea pugnaturos adeant, inconvenientia & in-
82fortunia quae accidere possunt ostendendo: & quomo
83do mortaliter deum offendant certamen aggredien
84do, & in periculoso statu decedant. Illi quoque ad
85quos hoc officium spectat aliis denunciandi: si omit-
86tant, grauiter peccant.