1
26In alia lectione
27Aliae sunt rationes solvendae quarum solutio patet ex radicibus tactis quia nulla earum probat volun-
28tatem divinam esse necessitatem antecedentem patet nam dato quod deus necessitaret voluntatem adhuc contingen-
29ter necessitaret ita quod posset libere non necessitare igitur non est necessitas antecedens et sic licet voluntas crea-
30ta quantum est de se non posset resilire tamen deus potest non necessitare

2 Secundo omnes rationes per eum
31factae solum probant de possibili scilicet quod voluntas creata posset per divinam voluntatem necessitari et sua conclusio est
32de in esse modo ex hoc quod deus posset sic agere non sequitur quod sic agat et sic non probat intentum

3
33Tertio dicitur quod omnes per eum factae rationes pro credunt de causalitate naturali voluntatis et non de causalitate
34libera igitur non sunt ad propositum quia non revocatur in dubium quin voluntas necessitetur quan-
35tum ad primos motus et eius multos actus ad quos habet causalitatem naturalem et modo
36naturali et sic fertur obiecto sibi praesentato Et sic dicit augustinus quod primi motus non sunt in nostra
37potestate et sic quamvis concederetur quod voluntas potest concurrere cum deo ad multorum actuum productionem
38non sequitur quod liberum arbitrium secundum causalitatem sed bene secundum causalitatem
39naturalem

4 Quarto diceretur pro solutione omnium rationum simul quod procedunt non de causalitate activa
40voluntatis sed de vitali eius operatione Advertendum quod voluntas respectu suorum actuum liberorum
41multipliciter concurrit

5 primo producendo actum quantum ad hoc habet rationem cauae libere agentis et
42de hoc habitudine consideratur libertas voluntatis Aliam habitudinem ad suum actum quia actu
43producto per eam afficitur scilicet volendo si sit volitio vel volendo si sit volitio et istae E151r
1sunt habitudines distincte quia 2a non est productio aliqua nec actio proprie loquendo scilicet vitalis immutatio etc Quia
2voluntas informata actu suo nihil producit ad hoc quod per eam velit vel nolit sed utitur eo et
3forte magis se habet passive quantum ad hoc quam active et sic neganda est ista consequentia voluntas potest
4necessitari ad producendum actum suum liberum forte

6 secundus modus posset dicit quoddam modo naturalis cuius
5ratio est quia producto actu a voluntate non in potestate sua quin per illum velit per aliquod tempus
6ergo habitudo voluntatis ad suum actum videtur quoddam modo esse naturalis productio vero actus est
7summe simpliciter libera nam positis omnibus causis requisitis ad actus productionem voluntas habet in
8sua potestate exeundum vel non exeundum non aut sit actu producto nam illo producto non
9est in potestate voluntatis quin per illum pro tempus afficiatur et sic neganda est consequentia deus potest necessi-
10tare voluntatem ad volendum igitur potest necessitari causalitatem eius liberam ad exeundum in actum
11quia habitudines sunt diversae

7 Inferri posset quod stat voluntatem commissime peccare tamen nec ad velle nec aliquid
12volle nec aliquid nolle patet quia habitudo voluntatis ad suum actum ut voluntas est ipsius effec-
13tiva Est alia habitudo quam ut per actum suum est afficibilis Quia stat quod deus velit con-
14currere cum primo et non cum secundo scilicet ad hoc quod voluntas producat actum suum et non ad hoc
15quod voluntas afficiatur per eundem Sed difficultas est quod magis cadat sub prohibitione
16vel productio actus vel per eam vitaliter inmutari Teneo pro praesenti quod utramque

8 Secundo dico
17quod magis libere subiacet voluntati productio actus quam affectio per eum patet ex dictis quia pure
18liberum et voluntati producere actum ipso tamen producto est partim naturale per eum affici

9 dico 3o
19quod illo non obstante voluntas magis deordinatur positive per inmutationem actus mali producti
20quam per eius productionem primo quodlibet istorum cadit sub prohibitione de actu illicito quia
21negandum prohibitum est voluntati ne producat odium dei sed etiam non odiat et sic videtur utramque
22contra legem Et ultra inmutatio vitalis actus prohibiti est positive de ordinatam voluntatis
23quia odium dei movet voluntatem in contrarium suis finis igitur est formaliter et positive ipsius voluntatis
24deordinativa igitur praeter prohibitionem habet annexam deordinationem ideo credere quod immutatio esset de-
25terior

10 Quinto dico quantum ad rationes habentes difficultatem de confirmatis in via vel prima
26quod rationes illae possunt resolvi ad alias causas quam divinam praeventionem In beatis potest consurgere con-
27firmatio ex multis inter alia potest consurgere ymaginando tres gradus causalitatis duos extremos
28naturales complacenter tamen et tertium medium et secundum primum voluntas agit circa primos motus
292m exemplum superius voluntas agit circa summum bonum sibi praesentatum et est supremum genus
30media portio poneretur electiva libere et esset respectu mediorum ad finem Suprema esset respectu
31finis inmediate nec est inconveniens in eadem potentia activitatem naturalem ponere supra liberam quia
32causalitas patris in divinis ad inter est naturalis et causalitas eius adextra est libera libertate
33contradictionis

11 Aliis modis posset salvari scilicet si obiectum posset cum vehementer movere
34quod necessitaret etc esset aliquod et non ad propositum

12 ultimo sciendum est circa materiam tactam propter
35modum loquendi venerabilis Anselmi de necessitate antecedente quod ipsa potest capi multipliciter

13 primo pro causa
36activa qua posita respectu effectus non est in potestate causae quoniam effectus sequatur Isto modo
37cepit Braguuardini et sic negandum est quod possit esse necessitas antecedens respectu effectus quia quacumque
38causa posita sive prima sive secunda causa activa habet in potestate sua libera quod non sequatur effectus

14
39Secundo capitur magis ad mentem doctorum pro causa activa qua posita respectu alicuius effectus non est in
40potestate agentis naturalis quin sequatur effectus et sic prima causa respectu cuiuscumque operationis extra
41liberum arbitrium causatum est necessitas antecedens

15 Tertio modo capitur pro causa activa qua posita
42non est in potestate liberi arbitrii quin effectus ponatur esse Et tunc circa hoc tenendum est contra
43Braguuardini quod etiam deus non est necessitas antecedens respectu actuum liberi arbitrii et sic volun-
44tas habet in sua potestate quae non ponatur actus Addo quod in instanti in quo producitur effectus E151v
1positis omnibus etc in potestate liberi arbitrii est quod huiusmodi actus non producitur Gregorius de eri-
2mino dicit quod ista consequentia non est necessaria a est igitur necesse est a esse vel fuisse ut valet res pro eodem instanti
3pro quo producitur nullam contrahit necessitatem essendi ymmo possibile est eam nec esse nec fuisse
4pro instanti pro quo est sed solum contrahit necessitatem ex praeterito si vellemus dicere quod illa consequentia
5esset bona diceremus quod actus qui nunc est productus sic dicitur in libertate voluntatis quia
6inmediate ante voluntas habuit in sua facultate quod effectus poneretur in hoc instanti vel non po-
7neretur sto tamen in prima via apparet satis concorda liberi arbitrii in praeventionis divinae voluntatis
8respectu voluntatis creatae et sic apparet error Braguuardini tollens executionem voluntatis
9creatae nam praeventio divina sive gratuita sive naturalis magis auget executionem volun-
10tatis creatae quam inpediat ideo praeventio illa non debet turbare fideles quod inducat necessitatem
11liberi arbitrii.