1
25QVAESTIO II
26VTRVM deus intelligat
27omnia alia a se distincte,

2
28¶ In materia huius quaestic
29nis sicut, & in multis alijs fi-
30dem nostram concernenti
31bus impie errauit conmenta. Auerrois,
32dicens deum extra se nihil cognoscere.
33Hunc suum errorem quibusdam ratio-
34nibus munire conatus est. xij. Metaphu.
35comen. ij. in prosecutione, siue exposi-
36tione textus Aristot. ibidem. Vnde ar-
37guit primo obiectum intellectum est per-
38iectio intelligentis: nihil aliud a deo est
39perfectio dei: ergo nihil aliud a deo est
40obiectum cognitum.

3 ¶ Secundo quando
41intellectus intelligit aliud a sua substan-
42tia: sua actio non erit sua substantia, &
43per consequens perficitur per suam actio
44nem: sed deus non potest perfici ab alio:
45ergo actio sua necessario erit sua substa
46tia, & per consequens non intelligit ni-
47si se.

4 ¶ Tertio: si deus intelligit aliud a
48se, illud necessario intelligit: cum quic B303b
49quid deus intelligit: non potest non in
50telligere: sed quod necessario intelligit
51aliud, suum esse necessario est per aliud:
52deus autem non est per esse cuiuscumque;
53alterius: quare nihil aliud intelligit.

5
54¶ Quarto: omne, quod intelligit aliud a
55se, transmutatur in aliud: deus non est
56transmutabilis.

6 ¶ Quinto: deus non in-
57intelligit uilia: quia hoc ignobilitatis es:
58nam secundum philosophum. xij. Metha-
59phy. Non uidere quaedam dignius est, qua
60uidere: & per consequens nihil aliud a
61se.

7 ¶ Sexto: in separatis a materia idem
62est intellectus, & intelligibile. iij. de ani-
63ma. Hoc idem dicit xij. Metaphy. sed des
64est maxime separatus a materia: ergo
65non intelligit nisi se.

8 ¶ Septimo: si intel-
66ligit alia a se, aut de ipsis habet scientia
67uniuersalem, aut particularem. Non uniuer
68salem: quia illa est in potentia: deus nul-
69lo modo est in potentia, seu nulla po-
70tentia est in scientia eius: ergo in deo non
71est scientia uniuersalis. Nec particularem:
72quia sunt infinita: sed infinita nullo mo-
73do determinantur per scientiam.

9 ¶ Ra
74tiones istae Auerrois quas ponit loco pa-
75allegato conme scilicet ij. super. xij. Metaphy-
76Aristo. multipliciter deficiunt, propter
77quod nequaquam probant: quod inten-
78debat ipse commentator probare: ideo
79ad eas respondendum est.

10 ¶ Ad primam dici-
80tur: quod maior uniuersaliter non est uera,
81Tum quia lapis intellectus ab homine,
82non est perfectio hominis. Tum quia deus
83intelligit se, etiam secundum eum, & tamen
84ipse non est suiipsius perfectio proprie
85loquendo: ideo maior de uirtute sermo-
86nis simpliciter falsa est tam in nobis, quam
87in deo: sed si intelligit causaliter: habet
88ueritatem dumtaxat, quamdo intellectio cau-
89satur ab obiecto: tunc. n. obiectum est
90perfectio intellectus non formaliter ip-
91sum perficiens: sed effectiuc inquantum
92causat intellectionem in intellectu, quem
93formaliter intellectum perficit. In deo
94autem obiectum cognitum nihil causat:
95neque intellectio dei est causata: sed est
96ipsamet diuina essentia: res uero extra
97cognitae ab illa, sunt causatae.

11 ¶ Ad se-
98cundam. Si per actionem intelligitur ope-
99ratio: maior est falia: quia ex eadem seire B304a
1tur, quod deus neque crearet: neque conser
2uaret aliud a se. Consequens contra phi-
3losophum eo, quod ab eo dicit dependere
4caelum, & totam naturam. Sic arguendo:
5quando deus agens creat, siue conseruat a-
6liud a se: sua actio non est sua substan-
7tia &c. ut ipse arguit. Neque maior illa
8est probata.

12 ¶ Ad tertium dicitur, quod mi-
9nor est falsa, ueritatem tamen habere potest,
10quando aliquid necessario intelligit ali-
11quid intellectione a se distincta, & ab-
12alio causata: tuenc quia nihil causat, quod
13non est; necessario esset obiectum co-
14gnitum causans intellectionem, sine
15qua non posset esse intelligens. Si ali-
16quo modo obiectum esset causa ipsi in-
17telligenti. Vbi uero intellectio non cau-
18satur ab obiecto ut hic: nihilhabet ueri
19tatis minor.

13 ¶ Ad quartum dicitur: quod
20maior est falsa. Nec habet ueritaten-
21nisi de eo: quod aliquid a se de nouo in
22cipit intelligere. Illud necessario trani-
23mutatur, cum de non intelligente tale
24obiectum fiat intelligens illud. Nec tamen
25tram imutatur in illud intellectum: nisi eo
26modo, quo intelligitur anima esse quodan-
27modo omnia: inquantum quandam si-
28militudinem in se habet onium, quae co-
29gnoscit. In proposito autem deus nihil
30de nouo cognoscit.

14 ¶ Ad quintum dici-
31tur, quod intelligere uilia intellectione cau-
32sata a uilibus: potente impedire ab intel-
33lectione nobiliorum, uel nata inclinare
34ad faciendum aliquid uile, est indignum,
35ac ignobile, sed nullum horum est in deo.
36Veletiam ut alij exponunt. Ignobile
37est intelligere uile propria cognitione,
38& distincta, & adaequata: pro quanto scilice
39impedit a cognitione nobilioris: licet
40omnis cognitio secundum se perficiat
41intelligentem: sit quoque de numero ho-
42norabilium bonorum: ut dicitur. j. de ani-
43ma. Quoautem deus intelligat mala,
44posterius dicetur, cum agetur de ideis.

15
45¶ Ad sextum dicendum est: quod per illam
46propositionem philosophus nihil aliud
47uult, nisi quod intellectus natus est seipsum
48intelligere, & tunc idem est intellectus
49& intelligibile. Non tamen loquitur uni-
50uersaliter, quod intellectus solum se intelli-
51gat: ut satis patet aduertenti textum utro B304b
52bique.

16 ¶ Ad septimum dicitur: quod deus ona-
53cognoscit una simplici intellectione,
54quae ipse est, qua ituitiue distinctissime,
55& perfectissime res noscit omuibus mo-
56dis, quibus res est noscibilis, referendo
57ad rem cognitam id est noscit res secundum
58oens modos, quibus se habent in se ad se,
59& ad alia: omnesque rerum differentias
60conuenientias, & uniuersaliter omnes ha-
61bitudines. Non tamen noscit res omnibus
62modis cognoscendi: quibus a potentia
63cognitiua est noscibilis. quia non illis,
64quae dicunt imperfectionem in cogno-
65cente. Et ita non noscit discursiue, nec
66confuse: siue indistincte obscure.

17 ¶ Et
67cum arguitur particularia sunt infinita,
68& ita non compraehenduntur aliqua scien-
69tia dicit Ocham. q. paesenti: quod nullum est
70inconueniens infinita determinate co-
71gnosci, & compraehendi ab infinito: siue
72infinita scientia. Sed an deus infinita
73cognoscat, & ea producere possit, uide
74in nostro colle. in. ij. dist. j. qeiij. Ite. xvij.
75primi. q.viij. Sic ergo patent argumenta
76conmen. nihil concludere: immo uidetur
77in hoc sibi contradicere. Alibi namque
78dicit: quod natura determinate agit: licet
79non cognoscat: directa ab agente infal
80libili scilicet ab ipso deo. Quo ergo dirigetur
81a deo: si deus non plus cognosceret ope-
82rationem naturae, quam ipsa natura, immo
83sic etiam deus si non cognosceret esse.
84ctus suos, indigeret alio dirigente.

18 ¶ Istis
85praemissis est pro articulo secundo cons-
86clusio prima. Deus intelligit se summ:
87& perfectissime. Ista conclusio est om-
88nium philosophorum, & theologorum
89declarato aucto. in. q. praecedenti addu-
90ctis. Et probatur ratione. Summo, & per-
91fectissimo cognoscenti conpetit summa,
92& perfectissima cognitio, sed cognitio
93dei, cognitio est perfectissima: quia per-
94fectissimi obiecti: ergo conuenit deo,
95est summum cognoscens.

19 ¶ Secunda co-
96clusio. Deus intelligit omnia alia a se-
97clarissime, & distincte. Probatur con-
98clusio ista primum auctoritate Prouer.
99xvj. Omnes uiae hominum patent ocu-
100lis eius. Item eiusdem. xxiiij. Deus in-
101spector est cordis: ipse intelligit, & sal-
102uatorem animae tuae nihil fallit: redderque B305a
1homini iuxta opera sua. Et in ps. xxxij.
2De caelo prospexit dims: uidit omnes fi-
3lios hominum.

20 ¶ Ratione etiam per sua
4detur. Nam deus est agens per intelle-
5ctum & uoluntatem: ergo intelligit id,
6quod producit: sed omnia alia producum
7tur a duo: ergo.

21 ¶ Item deus perfectissi
8me cognoscit seipsum: ergo intelligit se-
9esse causam omnium, & per consequens
10omnia, cuius est, uel esse potest causa.

22
11¶ Item aliquis effectus est sufficiens re-
12praesentatiuum suae causae: sicut spens colo
13ris colorem, a quo causatr repsentat: ergo
14multo magis causa sufficiens, & totalis
15est repraesentatiua effectus sui, quem con-
16tinet uirtualiter, & maxime ei, qui per-
17fecte cognoscit causam. Taliter autem
18deus seipsum cognoscit: ergo &c.

23 ¶ Aliae
19multae sunt rationes per alios adducte,
20quae omnes etsi non demonstrant, quin-
21circumscripta fide possent solui: tamen
22fide est credenda conclusio.

24 ¶ Sed licet
23illa conclusio sit uera, & fide credita: tamen
24ratione naturali probari non potest eui-
25denter quin solui possit. Licet plerique
26uarias rationes adducant: ut puta sanctus
27Tho. par. i. q. xiiij. ar. v. & caeteri, quarum
28aliquas doct. adducit in textu.

25 ¶ Pro ar-
29ticulo tertio est dubium circa conclu-
30sionem primam. Quia deus non intelli-
31git se per aliquod distinctum: ut patet
32ex dictis. Vtrum etiam intellectus crea
33tus intelligat seipso sine aliquo alio re-
34praesentatiuo. & uidetur, quod sic: quia in-
35tellectus creatus est sibiipsi summe prae-
36sens, & ita cum res sufficienter est sui-
37ipsius reprae sentatiua: sequitur, quod seip-
38sum cognoscat sine alio: quod tamen
39pro tanto falsum est: quia tunc intelle-
40ctus semper esset inactu cognoscendi
41seipsum: cum semper sit sibi sufficienter
42praesens. Et similiter tunc directe, & sine
43ressexione intelligeret speciem intel-
44ligibilem in se existentem, & suam in-
45tellectionem, quod non conceditur.
46Talia enim intellectus noster non co-
47gnoscit nisi per discursum.

26 ¶ Item uel
48deus intelligeret se intellectione simpli-
49ci, uelcomplexa. Non secundum: quia
50tunc in deo esset pluralitas cognitio-
51num, & compositio. Nec primum: quia B305b
52tunc non intelligeret se esse bonum sum
53me perfectionis &c. & per consequens
54nec amaret se.

27 ¶ Iterum uel intelligeret
55se secundum omnes rationes, quibus est
56intelligibilis. Et sic esset in eo multitu-
57do, & pluralitas rationum: ut argutum
58estiam: uel non secundum omnes: & ita
59secundum aliquas ignoraret se quod est
60inconuentens.

28 ¶ Ad illa respondetur:
61ad primum. Quicquid sit de intellectu
62angelico: de quo uidendum est lib. ij. de
63intellectu nostro dicitur: quod non est de
64se intellectus actualis, sed potentialis:
65ideo indiget aliquo actuante ipsum, ut
66intelligat. Ideoque non est ipse sufficiens
67repraesentatiuum suiipsius, ut intelligat
68seipsum. Etiam intellectus noster consui-
69ctus est corpori. Et propter colligantia
70cum uiribus sensitiuis non potest cogno
71scere: nisi ad quorum cognitionem as-
72surgit ministerio sensitiuarum uirium:
73sicut habetur. iij. de anima. Necesse est
74quemcunque intelligentem phantasmata
75speculari. Et in de sensu & sensato. Ni-
76hil est intellectu &c. Ideo nihil pure in-
77telligibile (quale est ipsemet intellectus,
78uel etiam intellectio) sufficit actuare
79intellectum ad sui cognitionem imme-
80diate. Secus est de intellectu diuino, quod
81non indiget alio actuante: sed ipse est
82actus purissimus nulla omnino poten-
83tialitate permixtus

29 ¶ Ad secundum, &
84tertium dicitur, sicut dictum est in solu-
85tione ultimae rationis commentatoris,
86quod unica simplici intellectione sine ali-
87qua complexione intelligit seipsum.
88Quae intellectio simplex: quia infinita:
89continet in se eminenter omnes cogni-
90tiones quomodocunque deum reprae-
91sentantes. Et ita cognoscit se bonum,
92summum, perfectissimum, & omnino
93secundum omnem habitudinem, qua se-
94habet & ad se, & ad omnem creaturam.
95Et ita nullo modo se ignorat. Nec ta-
96men ideo in se habet plures rationes:
97neque sua intellectio est omnis ratio:
98qua cognoscitur a creatura: licet om-
99nem modum cognoscendi, & repraesen-
100tandi eminenter, & uirtute continet,
101Sicut etiam deus ipse perfectionem con-
102tinet eminenter omnis creaturae: nec B306a
1tamen est asinus leo, uel lapis. Sicut etiam
2angelus intuitiue cognoscens parietem
3licet non cognoscat sensatione parieten
4non tamen ideo eam ignorare dicendus
5est: cum eum altiori, & clariori cogni-
6tione intelligat: quam oculus uidendo,
7Vide Ockam in centilo. conclusione
8xlij. & xliij. Item conclusione. Ixxxj.
9ubi ostendit, quod deus est scientia cuiusli-
10bet scibilis.