1
58QVAESTIO III.
59QVaeritur tertio, utrum deus
60& potuit mundum creasse ab
61aeterno.

2 ¶ Pro quaestione il-
62e la, uide Ockam in. ij. senten
63tiarum. q. viij. & in. ij. quodlib. q. v.

3 ¶ Pro
64intellectu tituli questionis notandum,
65quod creare in proposito non accipitur, ut
66distinguitur contra conseruare: uideli-
67cet perproducere aliquid de nihilo, post
68non esse secundum durationem, quia quae
69stio nuila esset: quoniam manifestu est,
70quod non potest mundum ab aeterno pro-
71ducere posteius non esse, quia si praeces-
72sit non esse, tunc incoepit esse. Si incoepit
73esse, non fuit ab aeterno: Includit ergo
74manifestam contradictionem posse crea
75re mundum ab aeterno, post non esse.
76Sed est sensus quaestionis, utrum deus
77mundum, quem de facto produxit post
78suum non esse; potuit producere, ita quod
79suum non esse non praecessisset suum
80esse duratione. Et hoc est mundum po-
81tuisse produxisse ab aeterno, ita quod nunquam
82non fuerit, & tamen semper esse a deo
83accepit: sicut sol si fuisset aeternus, ab
84aeterno suum splendorem produxisset,
85Sic intellecta quaestione, sunt duae opi-
86niones contrariae: quarum neutra po-
87test euidenter, & demonstratiue repro
88bari. Siquidem ad utranque partem. q.
89sunt rationes apparentes. Ponitur ta-
90men haec conclusio responsalis.

4 ¶ Quam. C
91uis utraque pars quaestionis possit cathe ramen
92porematice teneri, & defendi: probabi-
93sius tamen est tenere partem eius affir-
94matiuam: quod deus potuit mundum creas-
95se ab aeterno, ad intellectum statim ex
96pressum. Prisniu pars patet, quia ad nul-
97lam partem adduci possunt rationes
98tam euidentes, quin solui possunt, & B9ra
1tuadi. Secunda pars patet: quia pro il-
2asunt rationes fortiores, & contra eaus-
3debiliores: Ratio pro ea principalis haec
4est. Nihil non includens contradictio
5nem negandum est a potentia diuina,
6ludum potuisse producere ab aeterno,
7non includit contradictionem: igitur
8non est negandum a potentia dei. Con-
9sequentia est in quarto primae. Maior
10est principium theologale. Minor pa-
11set: quia neque repugnat exparte dei,
12neque ex parte creaturae. Quod patet
13soluendo rationes aliorum contra hanc
14rationem militantes.

5 ¶ Item sicut in
15agentibus naturalibus, posita causa suf-
16ficiente, & cessante impedimento po-
17nitur effectus. Ita in agibilibus libere
18sufficientibus, sublato impedimento po-
19test ponieffectus. Deus ab aeterno fuit
20sufficiens producere mundum, & non
21impedibilis: igitur ab aeterno potuit pro-
22ducere mundum.

6 ¶ Item nullum agens sine
23successione praecedit susi effectum dura-
24ione, saltem non oportet. Patet desole,
25ui statim ut est, lucet: & similiter ignis
26Itede angelo: quistatim ut est, potest in
27telligere. Sed deus mundum poduxit sine
28successione, uel saltem potuit, igitur non
29oportet effectum esse posteriorem deo
30duratione. Deus autem est ab aeterno,
31igitur potuit mundum producere ab
32tierno.

7 ¶ Praeterea, quod potuit ficri
33inte omne instans acceptum, & possibi
34leaccipi potuit fieri abaeterno, sed mun-
35sus potuit fieri a deo ante quodcunque;
36instans cogitabile: igitur. Minor patet:
37quia quocunque instanti cogitabili ad
38ntellectum signato, aut cogitato, ante
39hoc potuit mundus fuisse productus.

8
40¶ Praeterea si aliquid obstaret ex par-
41temundi, maxime durationis infinitas,
42sed hoc non: quia tanta potuit esse du-
43atio abhoc praesenti instanti in praete-
44ritum, quanta est ab hoc instanti in fu-
45urum. Sed duratio eius in futurum est
46infinita: quia interminata semperman-
47urasine fine. Si ergo capax est mundus
48infinitatis durationis ad permanendum
49potuit pari ratione esse capax infinita-
50ius durationis praeterita ad non incipien¬ B9rb
51dum. Aliae rationes multae ad idem ad-
52ducuntur.

9 ¶ Sed nunc respondendum
53est rationibus aliorum; unde arguunt
54sic. Simundus sterisset ab aeterno, essent
55infinita pertransita, scilicet infinitae re-
56uolutiones essent actu praeteritae: quia
57quacunque data, erit alia prior. Quod
58si conceditur, sequitur, quod infinitae re-
59uolutiones essent actu excessae: non plu-
60res reuolutiones lunae, quam solis in de
61cuplo, & utraeque sunt infinitae. Conse
62quens tamen impossibile: quia quod ex
63ceditur, non est infinitum: nam in ea
64parte ubi exceditur, ibi finitur.

10 ¶ Item
65sequitur, quod unum infinitum esset alte-
66ro maius, minus & aequale, quia aggre-
67gatum ex reuolutionibus solis esset mi-
68nus aggregato ex reuolutionibus lu-
69nae: & reuolutiones diuinae omnium
70pherarum aequales.

11 ¶ Secundo arguitur:
71signi reuolutio hodierna uocetur a-
72uaero, an aliqua ex infinitis pteritis
73reuolutionibus distat ab a, infinite aut
74nulla. Si nulla, igitur reuolutiones si-
75mul aggregatae non fuerunt infinitae.
76Probatur: quia sicut in continuis per-
77manentibus finitum additum finito non
78facit nisi finitum, & nullo modo infini
79tum. Sic in continuis successiuis, reuo
80lutio finita addita reuolutioni finitae,
81hoc est finite distanti non facit nisi fini-
82tum. Si primum id est si aliqua reuolutio-
83distat in infinitum ab a. Contra quae-
84cunque signatur inter illam, & hodier-
85nam mediant finite: igitur ipsa non est
86infinita id est infinite distans. Antecedens
87probatur: quia quaecunque; signatur prae-
88terita, ab illa pertransitum est usque ad
89a. alioquin non distaret per reuolutio-
90nes continuas ab a. Vel igitur per reuo
91lutiones medias finitas, & habetur pro-
92positum. Vel infinitas: & hoc non, quia
93tunc nunquam uentum fuisset ad a. quia
94nfinitum pertransiti non potest: alio-
95quin non esset infinitum.

12 ¶ Ad idem
96tertio arguitur. Si mundus sterisset ab
97aeterno, infinitae reuolutiones essent
98pertransitae. Consequens est impossibi
99le: tum quia de ratione pertransiti, siue
100praeteriti est, quod sit totum acceptum, & B9va
1minus erunt tot perfectiones in uniuer-
2sitate animarum & pedalium lapidis, quot
3in deo: quod uidetur absurdum. Conse-
4quentia prima probatur: quia fuissent
5dies praeteriti, sine termino. Nullus eni-
6terminus initialis dierum posset assigna-
7ri, neque reuolutionum: quin ante quan-
8libet praecessisset alia: ut in primo argu-
9mento.

13 ¶ Aliud impossibile, quod daretur
10figuratum infinitum: ut sphera infini-
11ta: quadratum infinitum, & triangulus
12infinitus &c. Consequens implicat:
13quia figuratum est extensum terminis
14clausum: infinitum uero terminatum.
15Probatur consequentia: quia si alicui
16spherae ab aeterno pductae, quolibet dic-
17circumductus fuisset circulus: uel orbis
18pedalis, maneret spherica figura, & ta
19men esset infinita: quia haberet infini-
20tos circulos, quorum quilibet esset pe-
21dalis: ergo infinita. Sic de quadrato:
22creet quolibet die dominus generatio-
23nem pedale, & addat priori. Similia plu-
24ra possent inferri.

14 ¶ Quarto arguitur,
25sicut arguit Henricus de gand. Impos-
26sibile est creaturam productam fuisse
27ab aeterno: ergo mundus non potuit
28esse creatus ab aeterno: quia mundus
29non negatur, immo praesupponitur
30creatus. Antecedens probatur: quia
31creatura non potest produci ad esse,
32nifiprius praecesserit eius non esse. Ni-
33hil autem, quod producitur posteius
34non esse fuit ab aeterno: ergo. consequen-
35tia nota cum minore: sed maior probatur,
36quia non esse conuenit creaturae de se:
37cum secundum omnes creatura de se sit
38non ens. Esse autem conuenit sibi ab alio-
39ergo prius conuenit sibi non esse, quam
40esse. Vel ergo non esse prius conuenit sibi
41duratione: & habetur propositum, quod non
42esse creaturae praecedit suum esse. Aut
43prius natura, & simul duratione. tunc
44opposita contradictorie simul duratio-
45ne scilicet non esse, & esse insunt: quod
46est impossibile.

15 ¶ Item quod conuenit
47alicui naturaliter, conuenit, sibi reali-
48ter: sed non esse naturaliter conuenit
49creaturae: generaliter, & non quan-
50do est, nec postquam fuit: quia sicut B9vb
51completum: & nihil eius sit accipiendum
52in futuro. De ratione autem infiniti est
53quod sit incompletum, nec totum in actu: sed
54semper aliquid in potentia, adhuc acci-
55pientibus semper restat aliquid accipien-
56dum. Nam & dixerunt antiqui: non est
57infinitum, cuius nihil est extra: sed infini
58tum est, cuius semper aliquid est extra-
59Vnde quicunque imaginatur aliquid pap-
60tibile infinitu: necessario figit aspectum
61supra aliquid in actu. Deinde aliquid ad
62dit in actu: & sic procedendo sine fine:
63ita quod intellectus non attingit sinem. imo-
64si attingeret finemiam in imaginatio-
65ne finiret, & non esset infinitu. Et sic
66ratio praeteriti, & infiniti sibi repugnant.

16
67¶ Tum quia sequerentur multa inmpossi-
68bilia. Vnum, quod esset dabile infinitum in
69actu, tam in multitudine etiam rerum
70separatarum, quasi in magnitudine, quam
71etiam in intensione. De infinito in mul
72titudine patet, supposito, quod deus quoli-
73bet dic crasset una animam intellectiuam.
74De magnitudine; si quolibet die creal-
75set lapidem pedalem: & semper sequentem
76coniunxisset priori. De intensione, si
77quolibet die produxisset unum gradum
78qualitatis intensionalis, materialis, uel
79immaterialis: puta caloris, uel charita-
80tis, aut luminis, & eas conseruasset, &
81uniuisset. Cumn. n. infiniti dies essent prae
82teriti, essent infinitae animae: tot scilicet quot
83dies praeteriti. Similiter & sic lapis ha-
84bens infinitas partes pedales. Et quali-
85tas habens infinitos gradus eiusdem quan-
86titatis. Et per consequens ille infinitus
87extensiue: illa infinite intensiue. Hoc
88autem est impossibile: quia hoc argue-
89ret infinitam perfectionem creaturae:
90& sic creaturam esse deum. In tertio pa-
91ter, quia gradus intensionales sunt gra-
92dus perfectionis. In secundo, & primo-
93quia plura eiusdem perfectionis dicunt
94maiorem prfectionem uno solo: ergo infi-
95nitas infinitam.

17 ¶ Et si dicis ad ultima
96duo: licet uniuersitas animaru, & peda
97lium dicant infinitam perfectionem se-
98cundum multitudinem, uel extensionem,
99tamen non secundum intensionem: &
100illa tantum est propria deo. Contra, ad B10ra
1rternaa parre ante, ita possunt esse p-
2peruaa parte post: ergo conuenit sibi pri-
3isquam est. Item quod creatur, de nihilo p-
4ducitur igitur fuit nihil priusquam produ-
5ceretur: ergo nihil esse, uel non eem prae-
6ceditesse: cum alijs de nihilo pduceretur.
7Quinto arguitur. Mundus non est pro-
8luctus ab aeterno: ergo non potuit pro-
9duciabaeterno. Tenet consequentia: quia
10ad praeteritum non est potentia. Et sicut
11umne, quod est, necesse est ees, ita omne
12quod fuit, quamdo fuit, necessarium est fuisse.
13igitur mundu necesse est pductum fuisse ex
14pe. Et per consequens est impossibile mun-
15dum non fuisse prductum ex tpe: & ita neces-
16scest ipsum pductum fuisse temporaliter:
17hocest. postquam non fuit. Multa alia pos-
18sent adduci etiam ex Grego. q. iij. dist.
19. sedi. Et Orta in sedo ar. ij. ubi per lo-
20a quaestionem, & diffuse materiam huius
21istiois disputat. Item Adam &c. sed illa suf-
22ficiant.

18 ¶ Pro illarum rationum solutione: quia
23potiores earum fundantur in imposlibi-
24ltate infiniti: ex qua impossibilitatem
25aternitatis mundi inferre nituntur; ideo
26rmo uidendum est, quid none infiniti-
27intelligatur. Sedo de partibus pportio-
28nalibus continui: an sint finitae uel infi-
29nitae. Tertio generaliter: an possibile sit
30infinitum in actu. Ex illis faciles erunt
31rationum solutiones.

19 ¶ Circa primum
32notandum, quod infinitum accipitur dupli-
33titer. Cathegorematice & sincathego
34tematice. Cathegorematice est adie-
35ctiuum priuatiue oppositum huic ter-
36mino finitum: ualens tantum id est quantum
37non terminatum. Et quia ratio infiniti
38quantitati congruit secundum triplicen quam
39ntatem: secundum extensionem multitudi-
40nis uigoris, potest imaginari triplex in
41finitum.

20 ¶ Infinitum extensiue est extem
42sum sine termino: & tale est duplex.
43iuoddam est infinitum simpliciter ex
44sulla partè terminatum, nec secundum
45lugitudinem, nec latitudinem, nec pro-
46sunditatem: nec secundum aliquam
47difierentiam positionis. Et est infini-
48um secundum quid, quod ex una par-
49se: uel secundum unam dimensionem est
50terminatum, & non secundum aliam: ut infini B10rb
51tum secundum longitudinem, & non scam lati-
52tudinem, uel infinitum scumlogitudinem sur
53sum, & terminatum deorsum.

21 ¶ Infinitum dis-
54cretiue est multitudo non terminata, uel
55multitudo non numerabilis.

22 ¶ Infinitum
56intensiue secundum uigorem est infinitum
57perfectione, & est pfectio non mensura
58bilis: uel pfectio noterminata, uel per-
59fectio, quae excedi non potest, aut qua nulla
60maior cogitari potest. Aut perfectio om-
61nem perfectionem eminenter includens,
62& cui repugnat omnis imperfectio-
63Et est etiam imperfectio infinita du-
64plex. Quaedam est infinita simpliciter
65illa scilicet quae dicta est, & illa soli deo con-
66uenit. Et est perfectio secundum quid, siue
67in genere. Et haec est pfectio non termi-
68nata in eadem specie, hoc est, quod in eadem
69specie excedi non potest. Cuius scilicet non est
70dabilis gradus ultimus suaeperfectionis:
71Exemplum patebit infra.

23 ¶ Illo modo
72accipiendo infinitum est simplex ad-
73iectiuum, eo modo, quo terminus priua
74tiuus dicitur simplex, & non confudit ter
75minum sequentem, neque suum subiectum. Ideo
76non refert illud praeponere, uel postpo-
77nere. Vnde nihil refert dicere. Dies
78suturi sunt infiniti: & infiniti sunt dies
79futuri capiendo infinitum cathegore
80matice. Et hoc modo proprie queri potest
81de quanto, an sit finitum uel infinitum.

24
82¶ De finito secundum multitudinem dicat
83pariformiter, sicut de infinito secundum
84magnitudinem. Alio modo accipitur infini-
85tum syncathegorematice: & sicut non est
86terminus simplex: sed aequalet huic ora
87tioni. Aliquantum, & non tantum, quin-
88maius. Vel aliquantum, & quantum libet
89maius. Vel tamen. tamen. tamen. & sic sine sta-
90tu; hoc est pedale bipedale &c. & sic si-
91ne statu. Aut duo tria, quatuor, & sic
92sine statu. Illo modo terminum sequen-
93tem, quem determinat facit stare confu-
94se tantum. Et sic capiendo multum refert
95praeponere, uel postponere. Vnde mul
96tum refert partes continui sunt infini
97te: & infinitae sunt partes continui.
98Vnde infinitum syncathegoremati-
99ce non praedicatur uere, & affirma-
100tiue de aliquo termino supponente B10va
1determinate pro aliquo uno: quia nul-
2la res etiam si esset infinita cathegore.
3matice est quolibet maius: quia no ma-
4ius seipso.

25 ¶ Secundo suppono, quod con-
5tinuum constituitur ex indiuisibilibus:
6quia qlibet pars continui potest diuidi
7in suas duas medietates.

26 ¶ Ex quo sequi
8tur, quod cuiuslibet continui infinitae sunt
9partes proportionales, siue eiusdem p-
10portionis distincte: quarum nulla est pars
11alterius. Infinitae dico, syncathegore-
12matice. Dicuntur autem partes propor
13tionales, siue eiusdem proportionis par-
14tes, quarum talis est proportio primae ad
15secundam: qualis secundae ad tertiam:
16& sic consequenter. Vel ubi talis est pro-
17portio prioris ad sequentem, qualis se-
18quentis ad sequentem, ut si continuum
19diuidatur in duas medietates, & secunda
20medietas iterum in duas: & sic consequem
21ter. Suo modo dicatur de diuisione se-
22cundum quamcunque proportionem mul-
23tiplicem.

27 ¶ Vt si fiat diuisio per medie-
24tates. Prima medietas est dupla: non ad
25secundam medietatem, sed ad medieta
26tem secundae medietatis: hoc est ad me-
27dietatem totius residui, quae est quarta
28totius: & illa quarta est dupla ad medie-
29tatem residui, quae est octaua totius: &
30sic consequenter: ut patet ad ocusum
31in hac figura.

28
32Cuius prima pars proportionalis est a-
33secunda b: tertia c: quarta d. Et residuum
34a est duplex ad b: similiter b est duplum
35ad c: &c. duplum ad d: d uero non est du-
36plum ad e: sed ad medietatem e: & illa
37medietas dupla ad medietatem residui, B10vb
38Et sic continuando diuisionem.

29 ¶ Sequi
39tur secundo: quod non datur ultima pars co-
40tinui secundum diuisionem in partes eius-
41dem proportionis. Datur tamen ultima pars
42secundum diuisiones in partes eiusdem
43quantitatis. Primum patet: quia quacunque
44pars residua detur, illa est diuisibilis in
45partes eiusdem proportionis: hoc est in
46duas medietates secundum exemplum
47propositum: cum nulla sit indiuisibilis.
48Secundum patet. quia datur ultima me-
49dietas totius. Similiter ultima tertia, &
50ultima quarta totius, & sic de alijs: qua
51rum nulla est diuisibilis in partes eiusdem
52quantitatis.

30 ¶ Tertio sequitur, quod nulla
53pars proportionalis tangit terminum
54extrinsecum extensi. Patet quia quae-
55cunque tangeret, esset ultima.

31 ¶ Quar-
56to sequitur, quod si aliquod mobile moue-
57retur ab f in prper partes proportio-
58nales nunquam attingeret p. Patet:
59quia numquam attingeret ultimam par-
60tem proportionalem.

32 ¶ Quinto se-
61quitur, quod si mobile cconuerso mouere
62tur de p uersus h: nullam partem pro-
63portionalem (gratia exempli) nulla me-
64dietatem primo attingeret. Patet: quia
65nulla medietas est ultima: cum quaelibet
66sit ulterius diuisibilis in infinitas.

33 ¶ Si-
67quaeris: quid ergo mobile primo attin-
68git. Respondetur: primo attingit parten-
69diuisibilem in infinitas partes propor-
70tionales. Vt primo attingitultima ter-
71tiam, uel ultimam millesimam: sed nul-
72lam partem primo attingit totam id est se-
73cundum se, & quodlibet sui: quia non
74est dabilis minima pars, quam primo at
75tingit: quia quamcunque partem primam
76attingit: prius attingit unam eius me-
77dietatem, scilicet ultimam, quam primam,

34
78¶ Et sicut dictum est de diuisione conti-
79nui extensi, & permanentis: ita potest
80dici de continuo successiuo: hoc est de
81tempore, & partibus eius.

35 ¶ Sexto fe-
82quiur, quod infinitae sunt partes continui
83secundum multitudinem: capiendo infini
84tum sincathegorematice. Patet: quia non
85tot, quinplures. Item sunt aliquot plu-
86res: quia. a. x. q¶. Iono. &c. & sic sine sta
87tu non tamen infinitae sunt partes secundum B11ra
1rrtensionem. An autem partes sint in-
2finitae cathegorematice secundum multi-
3tudinem dicet in sequenti notabili.

36 ¶ Ter-
4tionotandum, quod de possibilitate infini-
5ticathegorimatice sunt opi. contrariae
6Vna, quod deus potest facere actu infinitum,
7tascum multitudinem, tam secundum extensio-
8nem, quam scum intensionem. Huit fauere ui-
9detauctor Ockam, & Grego de arim. in
10prmo dist. xlij. qeiiij. Probant: quia in
11qualibet parte pportionali huius hore
12potest deus creare angelum, & similiter
13lapidem pedale, & unire priori.

37 ¶ Item
14sit deus potest in qualibet parte hore
15creare unum gradum luminis uel
16charitatis, & unire priori. Ponatur
17in esse: & in fine horae erit multitudo
18angelorum infinita, & lapis infini-
19tus extesiue: & lumen, & charitas infini-
20ta intensiue: quia quodlibet illorum ha-
21bebit infinitas partes tantas quanta
22est haec certa data secundum numerum extem
23sionum, uel intensionum reddendo singula
24singulis: quia tot partes quot sunt par-
25tes proportionales horae.

38 ¶ Item conti-
26num habet actu partes infinitas. Quod
27pbatur: quia actu habet omnes partes suas cum
28sit actu compositum ex partibus actu existe
29tibus: quia ex non ente nihil componitur. Il
30leaunt partes sunt infinitaecathegorema
31uce. Probatur: quia non sunt terminatae:
32quam non est dabilis ultima: quia si illa dare
33iuresset indiuisibilis, & sic continuum non
34esset continuum, & sempdiuisibilis. Nec re-
35seit, quod non sunt separatae: quia non est
36magis impossibile esse multitudinem qua
37nnicumque; no facientium unum, quam facientium
38um: quia omnis repugnantia, quai assigna-
39returi ilis, assignari posset etiam i istis,
40ut quod unum infinitum eent aequale maius, uel
41minus alio duplo, uel triplo &c. quod totum
42esset aequale, uel minus parte. Aut quod
43actualis existentia repugnet infinito par
44tibili, & similia. Ite quod deus potest imme-
45diate sesolo conseruare qualibet entita
46ti ineen:siue quodcumque, quid non est de es-
47sentiaeius, aut pars eius. Potnt ergo ali-
48cuius continui qualibet partem diuidere a
49uibet alia eiusdem prportionis, quam non est
50pas eius: & qualibet talem conseruari ec. B11rb
51Quo facto eritifinita multitudo distin-
52ctorum, & actu separatorum: quiatales partes
53pportionales sunt infinitae.

39 ¶ Item nullam
54implicat contradictionem esse actu infi-
55nitum: igit deus potest illam facere: eo quod ar-
56gumenta, quasi illa contradictionem inducere
57uolunt, nihil concludunt: sed uel sunt so-
58phistica, aut assumunt falsum, uel dubium.
59Nec sequitur quod potentia dei producentis
60infinitum eent exhausta: quialicet non posset
61producere maius ifinito: posset tamen pro-
62ducere aliud infinitum: immo ifinita alia
63infinita.

40 ¶ Alij tenent oppositum asseren-
64tes simpliciter impossibile esse infinitum
65cathegorematice, quorum rationes plures
66supra positae sunt. Et ultra potest pro illa
67opinione assumi ratio tertia ad conclu-
68sionem appositam, statim supra positam scilicet
69tunc deus posset separare omnes partes con-
70tinui, & separatim conseruare: ut arguit
71ratio. Sed hoc est impossibile: quia tumc
72illae partes essent indiuisibiles: & ita con-
73tinuum esset compositum ex indiuisibilibus,
74quid reputatur impossibile.

41 ¶ Item si possi-
75bile esset infinitu, maxime in casu pri-
76mae pbationis. Sed hoc non, quia impossi-
77bile est, quod in qualibet parte pportionali
78horae deus creet lapidem. Probat: quia si sic
79enti qualibet pre pportionali posset au-
80ferre medietatem pportionalem continui.
81Ergo continuum in fine horae esset diuisum
82in omnes medietates. Conseques falsun-
83quia uel medietates illae in fine horae es-
84ient diuisibiles, uel non. Siprimum: non es-
85sent omnes medietates. Scum est impossi-
86bile: quia impossibile est continuum compo-
87ni ex indiuisibilibus. Consequentia pba-
88tur: quia tot sunt medietatesi continuo,
89quot sunt partes in hora.

42 ¶ Item impossi-
90bile est, quod in qualibet parte pportiona-
91li horae creet lapidem. Probatur: quia non
92sunt dabiles omnes, pres, pportionales
93horae. Probatur: quia si darentur, aut es-
94sent diuisibiles, uel indiuisibiles. Si diui-
95sibiles, tumc non sunt omnes: quia praeter illas
96sunt aliae remanentes. Si indiuisibiles,
97tuc non sunt proportionales: quia pars
98pportionalis est, quae habet pportionem
99ad sequentem, qualis sequens ad sibi se-
100quentem: ergo erit sequens, ideo non erit B11va
1indiuisibilis.

43 ¶ Sed esto, quod illae rationes
2de partibus proportionabilibus conclu-
3derent: non haberetur iadhuc inten-
4tum illius opinionis, quia nihil habere
5tur, nisi quod infinitum illo modo esset im-
6possibile id est creando aliqua, & multiplican
7do secundum partes proportionales. Ni-
8hilominus adhuc non uidetur implicare,
9quod deus pro eodem instanti simul crearet
10infinitos angelos, lapidem infinitum, &
11qualitatem intensiue infinitam. Et ideo
12dicit principalis conclusio in principio
13quaestionis, quod prooabilius est dicere, mun-
14dum crearipotuisse ab aeterno, quam op-
15positum: quia non includit contradictio
16nem. Sic quia deum producere infinitum
17actu non includit contradictionem euidem:
18ter: ideoprbabilius est illud tenere theo-
19logo, quam eius oppositum. Et haec ratio
20solui non potest, nisi euidenter osten-
21datur contradictionis implicatio.

44 ¶ His
22praemissis respondetur ad rationes con-
23tra aeternitatem mundi inductas.

45 ¶ Ad
24prima conceditur, quod si mundus ab aeter
25no fuisset, infinitae fuissent reuolutio-
26nes pertransitae, & pteritae syncathegore
27matice: quia non tot, quin plures. Et si-
28militer quod ifinitae cent excessae. Et cum in
29fertm uirtualiter, quod infinitum exceditur:
30& quod unum infinitum est maius alio, &c.
31no sequitur, quia in illis infinitum accipi-
32tur cathegorematice: & ita committitur
33fallaciaaequiuocationis. Non nio.e sequi-
34tur. Infinita sunt pertransita: ergo est
35aliquod infinitum, ut patet exponendo.

46
36¶ Si uero placet admittere infinitum
37actu secundum opi. Grego. in primo dist.
38xvij. conceditur, quod reuolutiones pterita
39sunt infinitae.

47 ¶ Et cum infertur: tunc in
40finitae essent excessae: & unum infinitum
41maius alio. Dicendum, quod Iy maius, minus
42aequalia dupliciter accipiuntur. Vno modo,
43ut dicunt coparationem unius quantitatis
44ad aliam scum certam mensuram. Vtaequalia
45dicant, quorum eadem est mensura: maius, quod
46excedit aliudi certa quantitate, minus,
47quid excedit in quantitate, & sic non attri-
48buuntur infinitis: eo quod infinitum non est
49mensurabile. Alio modo accipiuntur il-
50litermini largius: it aequalia sint aliqua B11vb
51sic se habentia, quod quicquid est in uno, id
52uel sibi corrispodens est in alio: & nihil
53ultra. Sic si deus in qualibet parte pro-
54portionali horae produceret lapidem:
55multitudo lapidum pductorum esset aequa-
56lis multitudini pportionalium partiu ho-
57rae: licet utraque multitudo sit infinita.
58Et maius large dicitur, quid continet onia,
59quae continet aliud, uel sibi correspondens,
60& cum hoc alia. Et sic maior est multitum
61do partium totius continui, quam eius medie-
62tatis & minor medietatis, quae totius, &
63ion conceduntur illata. Et quando arguit ubi ex
64ceditur, ibi finit. Neget illud: sed hoc
65uerum esset, si excessus ille inciperet a
66certa quantitate excessi: Secus ubi infi-
67nitas exceditur, ibi excessum non finit.
68Sed in hoc exceditur, quia aliquid est i-
69uno infinito, quadm uel sibi correspondens
70non est in alio infinito. Nam & infinitum
71hent partes infinitas, quarum una distigui
72tur ab alia. Sed an habeat partes aliquo
73tas: uidetur, quod in infinito scum quid as-
74signari possunt: ut si sex lineae paralellae
75traherentur in infinitum scum longitudi
76nem: distantes a se pedaliter scum latitum-
77dinem: spatia intercepta essent infinita se-
78cundumlogitudinem: & quodlibet spatium
79esset sexta totius: & duo spatia essent
80tria totius: & tria spatia essent medie-
81tas totius.

48 ¶ Sed de infinito simpliciter,
82secundum omnem dimensionem, & positio-
83nem est maius dubium: quia non uidetur
84penes quid sumi deberet pars aliquota
85puta medietas tertia, uel quarta. Ibi. n.
86nulla posset sumi mensura, & pars ali-
87quota mensuram importat.

49 ¶ Sed an-
88concedi debet, quod in casu reuolutionis
89lunae sint duodecuplae ad reuolutionem
90solis. Et uidetur quod sic: quia quoties sol-
91semel reuolutus est; luna duodecies est
92reuoluta. Duodecim uero ad unum ha-
93bet proportionem duodecuplam. Pos-
94set dici, quod accipiendo nomina pportio-
95num largeconformiter ad nomina su-
96pradicta aequale maius, minus conceden-
97dum foret, quod unum infinitum est dupium,
98uel triplum &c. ad aliud. Vt duplum dice-
99retur, quido continet aliquid, uel sibi cor-
100respondens, & adhuctantundem uel aequa B12ra
1le illi large capiendo aequalia. Sic in casu-
2praemisso concedendum foret, quod totum-
3spatium inter sex lineas paralellas esset
4duplum ad spatium comprehensum inter
5tres. Si uero accipiuntur noia pportio-
6nabilia stricte: ut scilicet maius continet mi-
7nus quantum ad numerum aliquoties pcise
8scum certun numerum. Sic unum infinitum
9non est multiplex ad aliud scum numerum.
10Illo modo reuolutiones Iunae non sunt
11duodecuplae ad reuolutionem solis: quia non
12continent praecise duodecies: sed infini-
13ries quencumque numerum reuolutiois solis:
14& econuerso reuolutiones solis conti-
15nent infinities quemncumque numerum re-
16uolutionum lunae.

50 ¶ Ad sedam rationem
17dicitur breuiter, quod ab a, nulla reuolutio
18distat infinite: & neget consequentia
19quod ergo simulaggregatae non sint infini-
20tae. Ad pbatione negetur, quod finitum addi-
21tum finito non facit infinitum: saltem uniuer
22saliter. Seduerum et, quando finitum finite addit-
23finito: hoc est scum certum numerum: puta
24centies millesies, uel in alio quocunque
25numero. Sed finitum additum finito infini-
26ties, reddit totum infinitum. Vam ex hoc, quod
27aliqua magnitudo, uel multitudo het
28infinitas pres tantas, quanta est haec certa
29data: concluditur esse infinita: & tamen qli-
30bet pers est finita. Argumentum hoc prcedit
31contra concedentes ifinitum cathegorema
32tice.

51 ¶ Ad tertium concedit illatum: ut ipmi-
33argumenti solutioe: capiendo infinitum
34suncathegorematice scum utramque opi-
35non aunt cathegorematice scum unam opi-
36scam alia conceditur utroque modo. Et ad per
37bationem ipossibilitatis illati scum op. te-
38nente possibile esse infinitum, cathegore
39matice dicitur: negando, quod de ratione.
40infiniti sit, quod sit incompletum, aut quod ali-
41quod eius sit in potentia: imo sedui illam
42opi. infiniti ita omnes pres sunt in actu, si-
43tur finiti, quid patet in multitudine infi-
44nita partium cotinui: quarum ita qulibet ut
45est in actu, & extra cam suam sicut aliqua
46earum: nec una pers eius est in actu, alia in
47potentia, ita centena millesima est in actu
48sicut prima mediatas. Ad prbationem potest
49dici, quod illae non sunt diffinitiones infini-
50ti, scdm assignationes quarundam prprie¬ B12rb
51tatum respicientium nostrum modum intelligen-
52di infinitum.

52 ¶ Et cum dicitu: quacumque imaginatur
53ifinitum figit aspectum &c. Rndetur. quod ex hac
54imaginatioe nostra non arguituraliqua
55Tuccessio, neque aliquod esse in actu, &
56aliudi potentia illius rei supquaeo cadit ima-
57ginatio: sed arguitur illa successioi ipa-
58imaginatione. Vnde quis apprehendens
59partes proportionabiles continui, prius
60apprehendit unam, quam aliam: una tamen in con
61tinuo non est prius, quam alia, quia ita in actu
62est ultima millesima sicut prima, licet
63prius apprehendatur prima. Et est simile: ma-
64gnus aceruus granorum milij totus est in
65actu: quis imaginatio nostra prius unum
66granum apprehendit, quam aliud.

53 ¶ Ad se-
67cundam improbationem inpossibilitatis
68conuenientis concedunt onia illa illata scilicet quod
69dabile est infinitum in multitudine in
70extensione, & intensione. Ad improba-
71tionem de infinito intensiue dicitur. quod talis quae
72litas infinite intensa: licet esset infinitae
73pfectionis in sua specie: non tamen infinite
74pfecta simpliciter, ut declaratum est i pri-
75mo notab. Et ideo non sequitur, quod sit ae-
76que pfecta deo: imo qulitas sic intensa quano
77tucumque; intenderet in sua specie, non tamen at
78tingeret minimum gradum speciei supioris
79Vnde infinita caliditas in sua specie non
80attingit minimum gradum pfectionis cha-
81ritatis, uelcognitionis. Sicut enim pro-
82pter quamcunque intensionem non mutat spe-
83cienm, ut caliditas fiat charitas: sed semp-
84manet caliditas: ita non attingit, ppter
85suam intensionem gradus alterius spe-
86ciei: cum gradus sint de essentia rei-
87Et per hoc ad illud, quid dicitur de infi-
88nito extensiue, & scum multitudinem. Di-
89cit: & si plura dicunt maiorem perfectionem
90uno solo: tamen infinita non dicunt per
91fectionem infinitam etiam in genere,
92nisi uniantur. Neque si uniantur dicunt pfe-
93ctionem simpliciter: quaesolius dei est: li-
94cet etiam dicerent pfectionem infinitam.

54
95¶ Et additur ad minus toterunt perfe-
96ctiones in uniuersitate animarum, &
97quod in deo, quia infinitae Responde-
98tur, quod deus non habet in se formaliter
99nisi unam perfectionem quam est infinita
100sua essentia. Verius est tantum una per¬ B12va
1fectio: ideo non est conueniens animam ha-
2bere plures perfectiones, quam deum: quia
3illae plures perfectiones non sunt perfe-
4ctiones simpliciter: nec aequiualent uni-
5perfectioni diuinae; quae quia simpliciter
6infinita est: non eiaequiparari possun-
7infinitae perfectiones in genere omnium
8creaturarum. Habet etiam uirtualiter plu-
9res deus, quia plura creare potest per-
10fectas creaturas:

55 ¶ Ad aliud impossi-
11bile de infinito figurato. Dicitur: con-
12cedendo, quod impossibile est figuratum
13esse infinitum. Ad probationem dici-
14tur, quod calus est impossibilis. Cuius ra-
15tio est: quia casus implicat. Ponit enim
16quod sphera aliqua sit ab aeterno producta,
17& hoc quidem possibile est: quia potuit
18sphera finita pedalis: gratia exempli, ab
19aeterno fuisse producta. Sed cum hoc
20non stat, quod quolibet diccircumductus
21fuisset orbis pedalis, quia cum dies prae-
22teriti sint infiniti (posita mundi aeter-
23nitate) quemlibet diem infiniti prae-
24cessissent dies: & ita quolibet dic pro-
25ducti fuissent infiniti orbes: & ita ante
26quemlibet diem illa sphera ab aeterno-
27producta fuisset infinita: ut puta habens
28infinitas partes tantas, & per consequens
29nec esset sphera: nec circumduci pos-
30set infinito aliquis orbis; quia infinito-
31secundum magnitudinem ea parte, qua in
32finitum non potest fieri additio: cum finem
33non habeat, cui additio fieret. Implicat
34ergo quolibet dic ab aeterno alicui
35spherae fuisse additum circulum, uel orben,
36certae quantitatis: quia sic sphera non
37esset sphera; quia ifinita. Sic etiam impli-
38cat infinitum circunduci orbe.

56 ¶ Suo modo
39respondendum est de quadrangulo, aut tri
40angulo.

57 ¶ Ad quartum negetur, quod crea-
41tura non potest produci ad esse, nisi prae-
42cesserit non esse. Ad probationem. Non
43esse conuenit creaturae de se. Distingua-
44tur illa: uel non capit infinitanter, uel-
45neganter. Si infinitater neganda est, quia
46non esse nulli conuenit, neque de se, neque
47abalio. Est enim illa affirmatiua tantum
48ualens non esse id est aliquid, quid non es-
49se conuenit creaturae de se, quae est falsa: quia
50affirmatiua, cuius subiectum pro nullo B12vb
51supponit: sicut & illa est falsa. Creatura-
52est non ens de se, uel scum naruram suan-
53Si accipitur neganter, sic uera est: non
54esse conuenit creaturae de se: quae ualet il
55lam: Nullum esse conuenit creaturae de se,
56& haec est uera, quia nihil conuenit crea-
57turae a se. Quicquid enim habet creatu-
58ra, habet ab alio scilicet a suo efficiente.
59Et ad humc sensum negatium sunt intelli-
60gendae illae affirmatiuae de terminis in
61finitis: sicut & illa. Creatura antequam
62produceretur est nihil: affirmatiua fal-
63sa est: sed conceditur in sensu negatiuo pra
64ponendo nihil. Nihil est creatura prius
65quam produceretur: quae ualet illam,
66Creatura non est, priusquam produce-
67retur. Sic patet quomodo illa concedita
68Creatura scum se est, non ens: quia de ri-
69gore uerborum est falsa. Et cum arguitur:
70ergo prius conuenit non esse, quam esse: con-
71sequentia non ualet: quia omne; quid sibi conue-
72nit ab alio, potuit sibi aeternaliter conue-
73nire ab alio. Ideo non oportet, quod primo
74sibi conueniat non esse. Item non essea se, &
75esse ab alio non opponitur: & ideo simul
76duratione conueniunt creaturae: quia
77sempe creatura non est a se, & semp est ab
78alio. Et per hoc ad aliam: negetur, quod non
79esse conueniat creaturae naturaliter. uel
80distinguatur: ut patet.

58 ¶ Ad illud, quod
81additur, quod creatura de nihilo porducitur:
82dicitur quod illa affirmatiua falsa est: sed
83conceditur ad sensum negatiuum. i. quod
84creatura non producitur de aliquo, ta-
85quam de potentia materiae.

59 ¶ Ad ultimum
86dico negando consequentiam: & ad pbatio-
87nem ad praeteritum non est potentia Verum
88est: non est potentia, qua praeteritum non
89est praeteritum: tamen ad praeteritum fuit poten-
90tia. Potuit enim pteritum non fuisse prae-
91ritum. Et cum arguitur. Mundus est pro-
92ductus ex tpe id est post non esse: igitur ne-
93cessarium est ipm fuisse, pductum ex tue-
94quia ppositio de pterito uera est necessa-
95ria. Randetur, quod est necessaria scum quid,
96uel scum tames: non simpliciter: qualicet non
97possit esse falsa: tamen potuit esse falsa; quia
98an tams mundus potuit non fuisse pductusi
99tpe. Potuit est prius fuisse productus in
100tpe imaginario. Necessaria autem sim¬ B13ra
1pliciter est: quae nec potest nec poterit,
2nec potuit esse falsa.

60 ¶ Si dicis. Si mun-
3dus fuisset productus ab aeterno; neces-
4sario fuisset ab aeterno simpliciter: quia
5non potuit fuisse non productus. Non eni,
6postquam fuerat pductus: nec and quia ni-
7hil imaginari potest ante aeternum. Erge
8a simili: quia mudus non est pductus ab aeter
9no; necessarium est mundu non fuisse pdu-
10etum ab eterno: ergo impossibile est mumn
11dum fuisse productu ab aeterno: tenet con-
12uenientia, quia necessarium non, & impossib
13se aequiposset. Rndetr, quod siante hypothesi-
14quod mudus sit productus ab eterno, neces-
15sarium est mundum esse productum ab aeter-
16no: non tamen est necessariummundum fuisse p-
17ductum ab aeterno: quia quocumque instati
18pterito signato ante instas creationis
19mundi potuit non esse pro tali instati. Et
20ita nofuit necessarium mundum fuisse pro-
21aliquo instati pro: & ita non ab aeterno.

61
22¶ Vel potest dici, quod iustio fuerit nulla posi-
23ta ho pothesi: posita autem hypothesi-
24uel quod mundus fuit ab aeterno: uel quod non
25fuit ab aeterno: quodcumque ponit, erit sin-
26pliciter necessarium, eo quod oppositum non
27possit esse simul, nec prius cum impossibi-
28le sit aliquideem prius aeterno.

62 ¶ Et dicum
29aliqui cosequenter: quod si mundus fuit al-
30aterno a deo pductus: deus necessarioj
31duxisset mundum. quia non potuisset non pro-
32duxisse: quia non ante aeternum, nec in aeter
33no: quia sic in aeterno produxisset, & ne-
34produxisset. Cosequenter dicunt, quod deus
35pducit extra se necessario de facto. Pos
36set aunt aliquid necessario extra se pdu-
37cere: & hoc fecisset posita hypothesi¬

63
38¶ Vel posset dici, quod stant simul, quod mun
39dus sit contingenter productus a deo
40& ab aeterno. Et quod mundus, prpter hoc po-
41tuit non fuisse ina. Sit. a. aeternitas: quia
42prius natura, uel scum intellectum potuit
43deus non produxisse mundum in a. quia in
44uoluntate sua fuit producere, & nonpdu-
45cere mundum. Haec Ockam. q. vij. lib. ij.
46Et sic patet solutio rationum contra aeter-
47nitate mundi adductarum: etiam scum opi-
48tenentem: quod possibile est infinitum actu c-
49thegorematice: contra quam magis pce-
50dunt saltem prima, secunda, & tertia. Nam B13rb
51quarta, & quinta aequaliter prcedunt con-
52tra ambas. Rtonnes uero illarum opi. iter-
53tio notabili hincinde adductae possunt
54solui. Nam negantes possibilitatem infi-
55niti ad rationes primae opi. dicerent.

64 ¶ Ad
56prima concedit, quod in qualibet parte pro-
57portionali potest deus creare lapidem
58uel gradum charitatis. Et cum dicitur:
59ponatur i esse: in qualibet parte creat,
60illa neget. Nec ppositio uniuersalis sic
61debet poni in esse: sed prsingulares incon-
62iunctim sumptas. & harum quaelibet est
63possibilis.

65 ¶ Si dicis: Vna singularium
64erit impossibilis scilicet in qua demostratur
65ultima. Respondetur: quod ultiuia non est
66demonstrabilis: quia uitima non est possi-
67bilis.

66 ¶ Ad sedam dicerent, negando, quo
68continuum habet actu partes infinitas:
69licet infinitas habeat partes. Et con-
70ceditur, quod actu habet omnes partes
71suas: capiendo Iy omnes distributiue,
72non collectiue. Et cum arguitur: &
73omnes partes sunt infinitae. &c. Neget
74illa: siue omnes accipit distributiue: ut ma-
75nifestum est per descendentes: immo con-
76traria uera est: nullae partes sunt infini-
77tae. Quia quaecumque demonstrantur, finitae
78sunt: quia omnes citra uitimam sunt fini-
79tae. Vltima aunt demonstrari non potest:
80quia nulli est ultima. Si uero accipitur
81collectiue, quia et sic similiter falsa est:
82quia nullae sunt omnes partes collectiuae: quia
83nullae partes continui sut partes continui:
84praeter quas non sint aliae partes. Nam ita
85exponitur omnes collectiue. Omens partes con-
86tinui id est partes continui praeter quas non
87sunt aliae partes continui: sicut omnes Apost.
88sunt. xij. id est Apost. praeter quos non
89sunt alij, sut. xij. Vel sic, & redit in idem.
90Apost sunt. xij & non est aliquis Apost.
91quin sit aliquis illorum. Modo nullae par-
92tes continui sunt, quin pter illas possint
93aliae signari: cum nulla pars sit ult: ma-
94quia quaelibet diuisibilis est in ulterio-
95res. Ad pbationem: non sunt omnes termi-
96natae: illud neget, capiendo omnes colle
97ctiuem: quia quaelibet partes sunt termina-
98tae: illae & illae, & sic de singulis. Quaeli-
99bet. n. pars proportionabilis est termi-
100nata adpartem proportionabilem. sequan¬ B13va
1tem: quia nulla est ultima. Si aut capis-
2collectiue, uera est: quia negatiua cuius
3unum extremum scilicet oes partes non suppo-
4nit. Sed tunc cum infertur illa affirma
5tiua: ergo omnes partes sunt infinitae. Si-
6cut non sequitur. Asini non sunt termina
7ti, ergo infiniti. Supposito, quod nullus sit
8asinus.

67 ¶ Ad tertium dicerent conceden-
9do, quod deus potest diuidere qualibet pa-
10tem continuama qualibet eiusdem ppor-
11tionis, quia illam, & illam, & sic de singulis,
12& non est aliqua, quin eam diuider possit,
13& separatam conseruare. Et cum infer-
14tur, ergo erit infinita multitudo partium
15actu separatarum: conceditur syncathego
16rematice, non autem cathegorematice
17Ad pbationem, quia tales partes pro-
18portionales sunt infinitae: hoc neget,
19ticet infinitae sint partes proportiona-
20les capiendo suncathegorematice.

68
21¶ Sed uidetur contra solutionem ad ter
22tiuni, quod dabilis sit ultima pars, pportio-
23nalis, igitur. Antecens probatur, & pono ca-
24sum, quod deus in prima mediatehorae cre
25et lapidem pedalem, & similiter in seda
26parte pportionabili, & sic consequenter,
27& sempdum creat sequentem, annihilet
28priorem. Tunc quaero in fine horae, quae sit
29in instanti a. & tunc est lapis, uel non. Non
30potest dici scum, quia non annihilatur
31lapis, nisi alio creato. Si datur primum:
32ergo pductus est in uitima parte hora
33proportionali, quia si non in ultima par-
34te ergo in parte anteriori, uel citeriori.
35Et per consequens in a. esset annihilatus
36eo quod in sequenti parte pportionali alius
37esset pductus.

69 ¶ Similiter si ponaturcasus,
38quod in prima parte pducatur lapis, in secun-
39da annihiletur, in tertia pducat, in quarta
40iterum annihiletur, & sic deiceps. Quae
41ritur utrum in a sit lapispductus, uel non
42Quodcumque dictum fuerit, sequitur, quod sit
43ultima pars proportionalis.

70 ¶ Similiter
44alius casus ponitur, quod duos lapides
45prima parte proportionabili dicids conti-
46nuet, discontinuet in secunda, & iterum
47continuet in tertia, & sic connir. Quaerit
48utrum in a. sint continuati, uel discontinua
49ti. Et quodcumque diciur, dabitur ultima pars
50proportionalis. Rndetur admittendo B13vb
51casum. Consequenter dicitur, quod in qua-
52cunque parte horae creatur lapis nouus,
53& annihilatur prior, & omnis lapis crea-
54tus annihilabitur. & postquemlibet a-
55lius creabitur. Sic in secundo casu. in
56qualibet parte proportionali, aut lapis
57creatur, aut annihilatur. Ois tamen la
58pis creatus annihilatur. Suo modo di-
59citur in tertio easu. Et cum quaeritur,
60quod sit ina. Dicitur id, quid deo placue-
61rit, potest esse lapis. Vel non esse conti-
62nuus, ueldiuisus, quia casus nihildispo-
63nit de a. Solum enim disponit de parti-
64bus proportionabilibus horae, a autem
65nihil est illius horae, sed est finis extrin-
66secus horae. Hora enimdurat usque ad
67a. exclusiue.

71 ¶ Si dicis, uolo, quod a sit in-
68stas intrinsecè terminans horam, & ita
69est pars horae. Respondetur non admit-
70tendo casum, quia non datur ultimum
71instans rei successiuae: sed res successi-
72ua desinit per primum non esse: in-
73stans autem intrinsecè terminans est
74ultimum instas esse.

72 ¶ Vltima ratio il-
75lorum, non uideo, quomodo soluatur,
76quia non apparet manifesta contradi-
77ctio, nisi dicatur, quod implicant contradi-
78ctionem, quam conijcimus ex probabili-
79bus, licet non ex demonstratiuis. Vt plu-
80res deos esse implicat contradictionem,
81licet illa euidenter ostendi non possit,
82ut multi dicunt. Videtur tamen, quod ali-
83ter posset responderi ad istam replicam
84contra solutionem, primo negetur as-
85sumptum. Ad probationem dicitur, quod
86in fine horae est lapis, licet finis horae
87non terminet partes proportionales,
88ita quod detur ultima, quia cum produci-
89tur in fine horae, lapisilla pars propor-
90tionalis, quae correspondet fini horae
91non est ultiia, sed potest ulterius di-
92uidi. Negetur ergo, quod productus est in
93ultima parte proportionali horae, sed
94in parte finali horae. Et licet omnes par-
95tes horae sint pertransitae, & non tamen
96omnes partes proportionabiles horae
97sunt pertransitae ut possit exemplifica-
98ri de figura, ubi supra. Sit gratia exem-
99pli. a. principium horae. b. medietas.c.
100finis.

73 ¶ Ad rationes etiam negantium B14ra
1possibilitatem infiniti responderi se-
2cundum oppositam opi.

74 ¶ Ad primam,
3quod deus potest separare omnes partes con-
4tinui: sed hoc est impossibile &c. Nege-
5tur inspossibilitas: si Iy omnes capitur
6distributiue. Et conuenienter dicitur,
7quod omnes illae partes sunt diuisibiles, &
8non in diuisibiles. Et si ultra arguitur
9igitur non sunt omnes partes accipien-
10do omnes distributiue: conceditur, quia
11nullae partes sunt omnes partes distribu-
12tiue. Nec ex illo sequitur, quod non om-
13nes partes sint diuisibiles; sicut non se
14quitur: Nulla animalia sunt omnes ho-
15mines; ergo non omnes homines sunt
16animalia. Si uero omnes capitur col-
17lectiue. Negetur, quod deus potest separa
18re omnes partes: quia nullae sunt om-
19nes partes.

75 ¶ Ad secundam dicitur: quod
20in qualibet parte proportionali deus po-
21test creare lapidem, potest etiam tollere
22medietatem continui. Et cum infertur:
23ergo in fine esset diuisum in omnes me-
24dietates: capiendo omnes disiunctiue
25Conceditur, quod in illas, & in illas de-
26monstrando centesimam, millesiman
27&c. Tamen non sequitur, quod in fine ho-
28rae sint indiuisibiles: quia nunquam ue-
29nret ad finem partium proportionabi-
30lium; quia non datur ultima: sed capie
31do omnes collectiue, negetur, quod con-
32tinuum esset diuisum in omnes partes
33quia nullae sunt omnes partes colecti
34uae

76 ¶ Ad tertiam dicitur. Negetur, quod
35impossibile esset, quod in qualibet parte
36deus crearet lapidem. Ad probationem:
37Non sunt dabiles omnes. Si omnes te-
38net se ad partem praedicati, uerum est
39quia nullae sunt omnes tam distributiuc,
40quam collectiue. Distributiue: quia
41nullae partes sunt omnes id est illae non sunt
42omnes: & illae non sunt omnes: & sit
43de alijs. Nec collectiue, ut patet. Sed
44ex illo non sequitur, quod in qualibet par-
45te potest creare animam. Sicut non se
46quitur. Nullae domus sunt omnes do-
47mus. Ergo non in qualibet domo est
48paries, uel tectum. Et ita patet, quod hinc
49inde rationes non demonstrant. Tan-
50tum de quaestione.