1
65QVarto circa materiam
66ieiunii quaeritur: an tertio come
67idens frangat ieiunium, vt secundo
68comedens. Dico materiam
69& Thanc esse problematicam: &
70problematizando quaestionem
71absoluemus. Intelligendo sic
72quaestionis titulum quod non pec
73cat peccato fractionis ieiunii tertio comedens, cum
74ieiunium non sit integrum in secunda comestione:
75notum est de virtute sermonis in tertia comestione
76non frangi ieiunium. sed de imputabilitate tertiae
77comestionis intelligo. accipe potius mentem lo-
78quentis quam verba.

2
79⁋ Contra partem negatiuam argumen
80tor. si tertio comedens non frangat ieiunium, hoc est,
81non peccat peccato fractiuo ieiunii: sequitur quod aliquis
82per culpam suam esset deobligatus a ieiunio. co
83sequens est inconveniens, quod scilicet quis importaret lucrum ex cul
84pa sua. Et consequentia patet. quia tertio comedens
85frangit ieiunium: & tertia comestio videtur ita mala
86vt secunda. igitur.

3 ⁋ In super ista via sequitur quod quis posset
87vesci carnibus sine peccato post secunda comestio
88nem. consequens est falsu. & consequentia patet: quia si non,
89hoc maxine est quia hoc die est ei ieiunandum, sed hoc est
90falsum postquam ieiunium fractum est. igitur.

4 ⁋ Ad primum
91nego consequentiam, quia lucrum in ore damnum in anima
92sed fateor quod secunda comestio quae est peccatum est
93causa quare tertia comestio non sit peccatum: si non exi
94cedit latitudinem temperantiae in tertia comestione. & sic
95ali quis per peccatum deobligatus est a praecepto eccle
96siae, qui etiam illud seruare potest.

5 ⁋ Ad secundum
97nego consequentiam. Strictior enim est prohibitio car-
98nium quam comestionis alterius cibi in die ieiunii ad-
99missi. Vides enim quod pueri non ieiunantes non ve
100scuntur carnibus: nec amentes. Propterea secundo
101comedens carnes in die ieiunii duobus peccatis rea-
102liter peccat. tum quod secundo comedit: tum quod vesci
103tur carnibus toto illo die prohibitis. Et si tertio
104comedat carnes scienter: iterum peccat comeden B92va
1do quod pro toto illo die est vetitum. Sed stat da-
2re secundam comestionem in die ieiunii, in quo
3homo tenetur ieiunare, non esse peccatum. quod
4probo. comedat sortes hora octaua ante meridien
5sine rationabili causa: Sortes nunc frangit ieiunium:
6iam ieiunio extincto, in secunda comestione non
7peccat, nec hoc est mirandum. Si quis autem in
8prima comestione in quadragesima comedat oua
9vel carnes, peccat & frangit ieiunium.

6 ⁋ Sed pro
10bo quod nec secundo nec tertio comedens peccat. & hoc-
11sic. quiprimum ieiunium est fractum: homo non tenetur ie-
12iunare. sed in comestione prima in casu praefato
13vel in tertia comestione pierunque ieiunium est fra-
14ctum antequam aliquid comedatur, quod patet, quia ante-
15quam comedam secundo, comedere volebam: & quiprimum
16volo comedere, ieiunium est fractum. sed ieiunio fra
17cto homo non peccat comedendo. ergo secunda
18comestio exterior non est peccatum: & eodem modo
19nec prima comestio hora octaua.

7 ⁋ Responded
20per propositiones. Prima est, antequam homo exteri
21comedit ieiunium est fractum: licet recuperabiliter
22Velle enim non ieiunare vel nolle ieiunare: vel velle
23antecedens ad hoc: frangit ieiunium.

8 ⁋ Secunda pro
24positio. hoc non obstante comestio exterior est pec
25catum modo quo peccatum actui exteriori conuenii
26quod patet: quia imperatur a peccato: ergo est pecca-
27tu. hoc enim sufficit ad actu imperatum esse peccatum
28quia sola denomninatione extrinseca actus exterior est
29peccatum.

9 ⁋ Tertia propositio. ille actus interior con-
30tinuatus postea desinit esse peccatum: vt patet post
31fractionem ieiunii. Ex qua sequitur quod actus exterior
32tunc desinit esse peccatum saltem post interruptionem:
33licet a peccato ortum habuerit. Nec absonu est con-
34cedere eundem actum interiorem vel exteriorem entitati
35ue primo esse peccatum: & ipso remanente postea non
36esse peccatum: immo non absurde concedendum
37est eudem actum exteriorem esse imperatum a peccato
38& non peccato interiori: simultate temporanea vl
39instantanea. Et hanc illationem nego. hic actus exte
40rior a non peccato voluntatis huius emergit: ergo
41actus est non peccatum.

10 ⁋ Sed contra hoc ponamus quod vo-
42litio comedendi quae est fractiua ieiunii eliciatur pure per
43tibiliter, & sit nunc vltimum instans non esse illius eliciti
44onis. Arguitur sic. hic actus immediate post hoc erit
45non peccatum: & hoc non nisi per fractionem ieiunii
46primam per te. sed illa volitio non plus erit fractio ie
47iunii. ergo prius erit non peccatum: quod non est inte
48ligibile.

11 ⁋ Respondeo per propositiones. Prima
49est. immediate post hoc actus ille erit peccatum.
50patet: nunc ille actus incipit per remotionem de prae-
51senti & per positionem de futuro. ergo post erit
52volitio frangendi ieiunium: & non est dabile in-
53stans post hoc &c. sed quamprimum erit volitio frangen-
54di ieiunium: vel ieiunium frangendi: volitio ita
55cito incipit esse peccatum. igitur. Secunda pro- B92vb
56positio alicui primo obtutu apparens. immedia-
57te post hoc ille actus erit non peccatum. patet. ante
58quidlibet instans futurum, ieiunium erit fractum: sed
59quam primum ieiunium erit fractum: ille actus desinit
60esse peccatum. igitur. Tertia propositio. ille actus in
61mediate post hoc erit peccatum: & in nullo instan
62ti futuro erit verum dicere: hic actus est peccatum
63Si petas pro quo tempore verum erit dicere. hic
64actus est peccatum. diceret aliquis quod in quolibet
65tempore terminato ad vltimum instans non esse eli-
66citionis illius actus. Quarta propositio. Licet
67prius natura hic actus erit peccatum quam non pecca-
68tum: tamen non datur instans in quo prius erit
69peccatum quam non peccatum, non respicias ad con-
70tinuationem naturalem post elicitione. & hoc suf-
71ficeret quod est non peccatum in illo tempore in quo
72non incurritur noua poena: sed consequenter ad
73illa ad quae magis declinauimus, in proposito non
74sic dicendu est. Actus enim interior est peccatum quo
75usque ieiunium sit totaliter fractum: quod non fit
76in instanti, sed in paruo tempore. & sic haec est fal-
77sa: hic actus immediate post hoc erit non pecca-
78tum. & per primam comestionem durat actus pec
79catum: non enim fit comestio in instanti, nec oportet
80quamprimum sit bolus in ore quod actus idem sequens
81continuatus sit non peccatum: sed bene post in
82terruptionem formalem vel aequiualentem.

12
83⁋ Secundo arguitur. Praeceptum
84de ieiunio est negatiuum. ergo quotienscunque fit
85contra ipsum, peccatur. Et confirmatur. qui vo-
86uit virginitatem totiens peccat quotiens alteri com-
87miscetur: ergo qui comedit pluries quam semel totiens
88peccat. Ad primum. Martinus negat consequen
89tiam, dicens esse multa praecepta negatiua quae
90non semper obligant. vt praeceptum de ieiunio
91non obligat die dominica. Ad secundum negat
92consequentiam: quia in primo manet obligatio
93voti quantum ad aliquid: in secundo autem non
94manet obligatio ieiunii post secundam comestio-
95nem. Neutra solutio satisfacit argumento, non pri
96ma: quia non instat ad propositum contra praece-
97ptum negatiuum: debet enim loqui de die ieiunii: &
98sic perperam introducit diem dominicum. Ad
99secundum argumentum negat consequentiam: sed dis-
100crimen non dat.

13 ⁋ Propterea ad primum nego
101consequentiam: quia no est intentio ecclesiae totiens ho-
102minem obligare. Ad secundum argumentum de voto
103erit copiosior sermo dist. xxxviii. Sed pronunc di
104co quod contrahens post votum simplex & primo reddens
105debitum peccat. quia potest adhuc volare ad frugem me
106lioris vitae scilicet religionem. postea tamen potest reddere petem
107te vxore sine peccato: non autem expetere. Sed
108contra vtramque solutionem argumentor quaerendo vnde tibi
109constet de intentione ecclesiae non obligante hominem B93ra
1aequaliter in tertia comestione & in secunda. Eccle
2sia enim in proposito est Romanus pontifex & consi
3liarii eius: qui de hoc fortassis tantum cogitarunt quanm
4tum vulpes ad occidendos agnos in eodem nemore
5in quo latitat. Respondeo. Licet ecclesia nihil co-
6gitauit: exponimus in mitiorem partem intentionem
7ecclesiae. Poenae enim sunt restringendae nisi vbi con-
8stat de opposito. In super in constitutionibus poena
9libus positiuis humanis non totiens incurrit quis
10poena quotiens transgreditur praeceptum. Si namque rex
11vel senatus prohiberet Sorti non percutere Plaronem
12sub poena centum marcharum argenti: & Sortes qua
13ter percuteret Platonem: non tantu solueret pro secuda
14percussione quantum pro prima. Similiter qui promisit
15stare sententiae arbitri sub poena: primo contraue
16niens incidit in poenam: non autem amplius. ir. de arbit. l
17Si duo. s. penultimo. Et si dicas contra exemplum.
18Sortes secundo percutiens peccat sicut primo. Hoc
19est verum, quia contra legem diuinam & naturae: sed non con
20tra constitutionem positiuam humanam: secunda enim vi
21ce est poenalis transgressor: quod sufficit.

14
22⁋ Tertio argumentor. qui vouit hoc
23toto die non bibere vinum totiens peccat quotiens bi-
24bit vinum. ergo eodem modo de tertia comestione
25& quarta. Antecedens patet: quia qui vouit non bi
26bere vinum in aliqua parte huius diei, postquam bibit:
27adhuc manet obligatus pro alia parte. igitur. Et con
28firmatur. tertio celebrans in die non concesso pecca
29vt secundo celebrans.

15 ⁋ Ad tertium argumentum du
30bitatur de antecedente ab aliquibus. Potest homo
31dicere sicut de veniis perpetuis in aliqua ecclesia
32ordinatis: quas quotienscumque homo vadit ad eas
33obtinendas obtinet, non tamen si sint temporaneae puta
34pro certis diebus qui sunt ordinati: vt qui non pos-
35sunt venire vno die: veniant ad eas lucrandas alio
36die & non pluries illo tempore. Sic si homo voueret
37numquam bibere vinum, toties est transgressor quotiens
38bibit: sed si vouet non bibere isto die: potest so-
39lum semel transgredi. Sed concesso antecedente nego
40consequentiam: quia post primam transgressione in
41bibitione vini stat obligatio pro tempore futuro.
42pse enim virtualiter vouet non bibere in a non bibe
43re in b non bibere in c. & sic consequenter: ita vt obli
44gatio cadat super quamlibet partem diei in forma. prae
45ceptum autem de ieiunio quadragesimae cadit super
46quadraginta dies solum & non super partes dierum: li-
47cet bene super quemlibet diem. Ad confirmationem
48consequentia non valet, vt patet ex dictis.

16 ⁋ Et si di
49cas. per tertiam comestionem caro sic insurgit contra
50spiritum vt in secunda. ergo tertia vice comedens
51contrauenit intentioni ecclesiae vt secundo comedens.

17
52⁋ Respondeo. ecclesia licet hoc intendat: non tamen con-
53stat an intendat ad hoc obligare. Ecce analogiam
54in lege diuina. deus intendit quod homo mereatur B93rb
55vitam aeternam implendo praecepta: non tamen obligat ho
56mines semper implere praecepta ex gratia vel ex me
57rito. frequenter enim existens in peccato mortali ad
58implet praeceptum ad intentionem ad quam deus obligat
59sub poena peccati. Adde quod Martinus magister
60in fine illius quaestionis de ieiunio titubare videtur
61in sua positione, & non recte loqui consequenter. sic
62dicens. Cum omnibus primo dictis stat quod licet obli-
63gatus hoc die ieiunare non totiens peccet mortali-
64ter quotiens pluries comedit: tamen circumstantia tempo
65ris est consuetudo aggrauans peccatum ter aut qua-
66ter aut quinquies comedentis, non tamen sequitur quod
67peccet qualibet vice mortaliter: quotiens pluries
68comedit: nec quod tantum peccet tertia aut quarta vici
69bus quantum peccat secunda: & hoc quantu est ex vi
70praecepti de ieiunio. Hic vult dicere quod tertio come
71dens venialiter peccat vel minus mortaliter quam se
72cundo comedens. In super in eadem quaestione conclusio
73ne quarta allegat Godefridum Fontanum Quod
74libeto quito, quaestione duodecima, dicentem. Si pri-
75mo tango no meam pecco. si secundo eam tango: mi
76nus pecco: quia iam sum transgressus praeceptum.
77Non credo ei nec Godefrido quod caeteris paribus co-
78gnoscens secundo non meam minus peccem quam primo eam
79cognoscens. secus est de virginitate: vbi caetera
80sunt imparia. Dico igitur quod illa positio debet dice
81re quod tertio comedens & extra secundam comestionem
82non peccat: nisi aliunde proueniat impedimentum per in
83temperantiam. oppositum autem dicens non intelligit seipsum
84nec suam positionem.

18
85⁋ Nunc argumentor contra aliam
86positionem quae tenet quod tertio comedens tantum peccat
87quantum secundo comedens: vel quarto comedens
88quantum secundo comedens. & introducam aliquas ra-
89tiones Durandi / & domini Martini Magistri, quibus
90nituntur probare oppositum: quas eluere elaborabo.
91Sic arguit Martinus. Secundo comedens frangit
92ieiunium: ergo tertio comedens reperit ieiunium iam
93fractum: ergo non frangit ieiunium. tenet consequentia:
94quia solum integrum frangitur.

19 ⁋ Respondetur quod hoc ar
95gumentum non cocludit, quod sic declaro: quia vouens non
96bibere vinum hodie: primo bibens contrauenit suo
97voto: & est fractum. Dicam quod secundo bibens non fran
98git votum quia iam fractum est ante. Illud est contra
99 Godefridum Fontanum quinto Quodlibeto: quaestio
100ne duodecima, quem Martinus insequitur in conclu-
101sione quarta eiusdem quaestionis. Fodem modo qui
102vouit virginitatem: cognoscens aliquam primo.
103mortaliter peccat: & secudo etiam: & tamen votum est
104fractum. Si dicas. secus est circa materiam gustus &
105tactus. Contra. potest eam ducere in vxorem post
106votum simplex: & tamen num quam licet ei petere debitum:
107quod Martinus non negat.

20 ⁋ Secundo arguitur sic. Prae
108ceptum obligans ad non transgrediendum limitem non B93va
1obligat nisi eos qui sunt infralimitem: sed per secundam
2comestionem iste no est infra limitem. igitur.

21 ⁋ Respon
3deo quod hoc argumentum aequaliter probaret de voto
4virginitatis & vini: quod tamen ipse negaret. Fortasse
5inficiaris esse simile: quia bibens in a tempore obligatur pr
6b. & c. temporibus, in quibus potest seruare suu votum. Sic ti
7bi dicam quod obligatio ecclesiae est hunc obligantis non
8pluries qui semel comedere: & quotienscumque illi cor
9trauenit totiens transgreditur praeceptum. Tertium argumen
10tum eius est idem cum primo.

22 ⁋ Quarto arguitur. si se-
11mel secundo comedit, frangit ieiunium: & si ter, duo
12ieiunia: sed in eodem die non possunt esse ieiunia
13duo.

23 ⁋ Respondeo. quando secundo comedit, ieiunium
14frangit. & quando ter, non frangit duo ieiunia: quia
15non sunt duo in eodem die, nec vnum: quia est fractu.
16sed quia facit quod in se est in tertia comestione ad
17frangendum ac si esset integrum: non minus peccat.
18Etiam tibi dicam esse plura ieiunia in eodem die: quando
19enim secundo comedit, ieiunium totius diei categore
20matice est fractum: sed non huius partis, demostran
21do horam quartam pomeridianam. sicut de vouente
22virginitatem diximus. Et si dicas: ipse est bonus
23Theologus, & opinatur vt Durandus vel Martinus:
24& si tertio comedens sciret se tertio peccaturum non
25vellet comedere. Illud non iuuat. Dubium est satis:
26an tertio tantum peccet quantum secundo: exponens autem
27se periculo peccat, vtcumque sit. Adducit exemplum. si
28dominus inhibeat mihi frangere vitrum: percutiendo vi-
29trum pecco: postquam autem percutio vitrum fractum non pec
30co. Et si debeam dare scutum frangendo vitrum: fracto
31vitro percutiendo non debeo dare tot scuta quo-
32tiens percutio. Et dicit illud exemplum esse perempto
33rium. Respondetur. quicquid sit de illo exemplo: vbi vi
34trum est fractum, non est amplius frangendum. sed
35coram deo non minus pecco: cum faciam quod in me est
36ad secundo & tertio frangendum. Et quia Martinus
37dicit illud exemplum concludere contra aduersarios i
38llud euacuandum est. vel prohibitio de fractione
39vitri est ipsum non frangere sub poena vel pecca-
40ti vel alterius poenae: vel non percutere hoc vel haec
41demonstrando eius partes, vel que fuerunt partes.
42Si primum: fracto vitro partes vel entia quae fuerunt
43eius partes percutiendo, non peccas: nec cotrauenis
44prohibitioni. Si secundo percutias: tantum peccas
45quantum primo: & etiam amplius propter contemptum, vel
46saltem non minus. Sic impresentiarum dico, quod deus
47etiam potest prohibere fractionem ieiunii huius diei. Et
48hoc bifariam intelligi potest. Vno modo vt homo
49non obligetur ad aliud ipso fracto. Et restat proba-
50re ecclesiam intendere hominem obligare in illo mem
51bro. Alio modo: quia prohibet comedere pluries quam
52semel hoc die: & hoc reputat fractionem ieiunii: &
53llud aestimatur frangere qui contrauenit. sicut vo
54uens virginitatem, secundo cognita voluntatie a non
55suo peccat: & contrauaenit suo voto: licet non in pro- B93vb
56priis terminis: cum amplius non sit virgo.

24 ⁋ In super
57argumentor. si tertio comedens peccaret peccato
58fractionis ieiunii, sequeretur quod ille qui in secunda
59comestione comederet centu bolos, totiens pecca-
60ret peccato fractionis ieiunii. consequens est falsum
61ergo & antecedens. probo consequentiam: quia tertia
62comestio est peccatum: quarta & quinta & sic sine
63statu.

25 ⁋ Praeterea sequitur quod aliquis in casu esset perple
64xus. consequens est falsum: quia non cadit perplexi-
65tas in lege aliqua etiam quantucumque culpa praecedente
66secundum rectiorem viam. probo consequentiam. comedat
67aliquis parum mane quod non sufficiat sustentationi suae
68naturae: secundo comedens peccat per hanc positionem
69frangendo ieiunium: & obligatur succurrere suae natu-
70rae: ergo ad aliquod impost ibile obligatur.

26 ⁋ Ad pri
71mum dico quod hoc argumentum non est multo magis
72contra hanc positionem quam oppositam. des illi solutionem
73& illa mihi sufficiet. Propterea pro vtraque positione
74dicamus? Argumentum enim aliquid coloris habet dum
75modo homo sciat ipum regere) quod pro secunda comestione
76totali homo peccat vnico peccato mortali: similiter
77in tertia comestione: sed non pro qualibet comestio
78ne partiali: sicut cum quis intendit occidere hominem fuste
79vel pugno, non est nisi vna occisio & vnum mortale.
80non enim loquor de partibus illius mortalis: sed sufficit
81mihi quod non quaelibet ipositio carnis vel panis in os
82reddat mortale. Sed contra istud insto. Pono ali-
83quem qui pransus est in meridie: sit Sortes: incipiat
84comedere hora tertia: & comedat paulatim ad ho
85ram sextam vsque: Plato octies comedat & interrumpat
86comestionem. arguitur sic. Ex solutione oportet dice-
87ce Platonem octies plus peccare quam Sortes peccet:
88quod tamen minime videtur dicendum: cum Sortes diutius
89continuet. Respondetur. consequentia est nulla. Forte tamen con
90sequens est verum, quia stat Sortem aduertere ad princi
91pium comestionis, & non ad continuationem. Plato
92autem ex sua malitia octies distincte comedens & vo-
93lens comedere bene potest octiens plus peccare quam Sor-
94tes. sed si Sortes toties distincte cogitet de come-
95stione quotiens Plato: quamuis semel comedat come
96stione totali: stat quod plus vel aequaliter peccet cum Pla
97tone. propterea in omnibus istis currendum est ad actus inte
98riores & non exteriores.

27 ⁋ Ad aliud nego quod aliquis
99est perplexus in aliqua lege. de illo enim qui comedit
100mane quaero ab aduersario: quid deberet facere in secunda
101comestione. & sicut ipse respondet respondebo. pro
102pterea hoc non est poderandum contra hanc positionem
103plusquam contra aliam. Dico, vel aduertit quando mane con-
104edit: vel non. si secundum, vt plerumque accidit, est sine
105culpa comedentis. si vero comedat parum cogitans
106& sciens: tunc vel potest sine laesione sui corporis ieiu
107nare: vel non. Si primum, ieiunet: si non potest, non
108obligatur. sicut mendicus & plerique alii deobligam
109tur. Dicis. forte est ei difficile. Ex dictis solutionem
110habes quid facere debeat. B94ra
1a Vbitatur an habens hanc
2as nolitionem in fronte quadragesimae: nolc
3ieiunare vnum diem quadragesimae: tantum
4peccet quantum ille qui habet quadragita
5distinctas nolitiones cadentes super singulos dies.
6Respondetur quod non, quemadmodum stat virum occidendo
7vnum homine tantum peccare quantum occidendo vigin
8ti, per frequentationem actuum. Sed hic potest quis replica:
9re tenendo quod tertia comestio non est fractiua ieiu-
10nii: quod tertia volitio non est peccatum. petendo an ille
11qui vult secundo comedere, si nihil detur ei quod
12comedat, frangat ieiunium: iam enim est difficultas an
13in tertia volitione qua vult comedere & comedit
14sit fractio ieiunii quae realiter est secunda comestio.
15Potest hic dici quod secunda volitio est fractiua ieiu-
16nii: licet non comedat: sed non irrecuperabiliter. si
17enim poenitudine illo die ducatur: incipit esse ie-
18iunium. Simile est de illa quae per actum voluntatis desinit
19esse virgo / & rursus post poenitentiam incipit esse
20virgo. sed post realem comestionem secundam, irrecupe
21rabiliter perditur ieiunium: sicut virginitas in illa e
22actualiter cognoscitur: & ille in tertia comestione
23vel quarta dum realiter comedit: irrecuperabiliter
24frangit ieiunium illius diei. Sed si quis habeat tres
25volitiones vel plures frangendi ieiunium: & non
26comedat: si non sequatur poenitentia: tertia volitio
27non est peccatum: sed solum secunda. & causa est: quia
28tertia iam reperit ieiunium fractum. sed si poenituerit
29ante realem comestionem: etsi viginti volitiones so
30lum interiores habuit: & non actum exteriorem: licet sem
31per vnus actus puta primus post realem comestio
32nem sit peccatum: vel secundus actus post volitio-
33nem solum interiorem: reliqui actus non sunt peccata
34si non accedat intemperantia. tunc enim quando Sortes
35in fine vigesimi actus poenitet: adhuc verum est di
36cere, Sortes est ieiunus ieiunio ecclesiae, licet pecca
37uerit. Et rursus actus sequens poenitentiam est pec-
38catum & fractiuus ieiunii.

28 ⁋ Ex illo habes quod poe
39nitentia est partialis causa quare actus est peccatum:
40qui alioquin non esset peccatum. Exemplum in simili: ne
41terrearis hoc concedere. Poenitentia est causa qua
42re perditur virginitas: vbi si non esset poenitentia
43non amitteretur virginitas. nam postquam aliqua commi
44sit actum meretricium vnum vel plures: secundus
45actus non frangit virginitatem: quia iam est amis
46sa per primum actum. sed si resipiscat mulier & duca
47tur poenitudine: actus corruptionis proxime se-
48quens est fractiuus realiter virginitatis. Sic est in
49proposito: & est omnino simile. nisi quod hic non semper
50peccatur per quemlibet actum in ieiunio: vt positio
51tenet: secus est in actu impudicitiae. Poenitentia etiam
52est causa quare actus secundus est maius peccatum,
53propter ingratitudinem. postquam enim deus pepercit
54peccatori: ille est ingratus qui recidit in peccatum B94rb
55seu recidiuat: vt postea dicemus.

29 ⁋ Insuper vir-
56tus est causa maioris peccati de per accidens. For-
57te dicis. melius est dicere quamlibet volitionem vbi
58non est comestio exterior, esse peccatum & fractiuam
59ieiunii. Contra. pono duos: Sortem & Platonem
60qui habent duos actus distinctos & interruptos
61frangendi ieiunium: Sorti datur quod comedat, Plato
62ni nihil. Arguitur sic: Sortes tertio comedens non
63peccat per positionem: nec quarto, ergo neque Plato-
64Alioquin actus exterior aliquid malitiae actui in
65teriori superaddet: quod alibi reprobatum est. ergo pri
66mus modus est rationabilior. Huic argumento
67potes respondere: licet actus interiores sint pares
68in specie essentiali & entitatiua: sunt tamen im-
69pares in imputabilitate: propter prohibitionem ecclesiae
70non imputatis comestionem tertiam vel volunta
71tem eius: quousque fuerit exitus in actum. Po-
72test hic dari analogia, si prohiberetur alicui frangere
73vitrum: quaelibet volitio frangendi vitrum quamdiu est in
74tegrum: est peccatum: non autem postea. Cui magis placet
75haec solutio quam prior, amplectatur eam: & videtur secu
76rior: cum ieiunium sit adhuc recuperabile. secus est
77postquam perditur per exitum in exteriorem actum. Sed con-
78tra. ponamus quod aliquis habeat hanc nolitionem in
79fronte quadragesimae, nolo ieiunare vnum diem qua
80dragesimae: is nulla die sequenti comedens peccat.
81Forte dicis. confusa nolitio non sufficit. Contra.
82saltem si primo die quis habuerit quadraginta
83distinctas nolitiones: non peccabit in posterum
84comedens. Respondetur, non sequitur, quia requi-
85ritur nolitio in illo die. si namque ego nunc per duos
86dies praecedentes profestum natiuitatis nolim ieiu
87nare: non propterea tamen excusor in ipso profesto.
88quemadmodum si nunc secundo comederem pro. illo
89die: non me deobligarem a ieiunio profesti natiui
90tatis, cum adhuc possem ieiunare illo die. secus est
91post comestionem in ipso die ieiunii: cum ieiunium
92sit iam fractum.

30
93⁋ Secundo dubitatur de dispensatio
94ne lacticiniorum in dioecesi sancti Andreae, videtu
95quod parum prosit. Tum quod Iac & pisces simul gene-
96rant morbos & potissimum lepram: vt Auicenna pri-
97mo canone Fen. iii. dicit. Experti quoque Indi / &
98alii dixerunt quod Iac cum acetosis non est comedendum
99neque pisces cum lacte: quoniam aegritudines producunt
100perniciosas & lepram. Tum secudo, non credo ali-
101quam partem illius dioecesis distare a mari quindecim
102leucis: vbi est abundantia piscium. ergo causa dispen
103sandi est irrationabilis.

31 ⁋ Respondetur. dispensatio
104est rationabilis, non enim comeduntur pisces simul
105cum lacte, sed nunc hoc, nunc illi. Ad aliud vbi di
106cis esse abundantiam piscium: non semper propter frigus &
107ventum capiuntur pisces. Solent vbi oriundus sum no
108stri piscatores irrideri per motum arborum: ac si dice- B94va
1rent communi deuerbio, diem esse ineptum pro capiendis
2piscibus, quod solet accidere in vere: tunc enim & in au-
3tumno maxime vigent venti. lstud etiam est licitum apud
4Paganos habentes lacticinia, quibus non suppetunt
5semper pecuniae ad comparandos pisces.

32
6⁋ Ex his liquere arbitror problema
7ticum esse. an tertio comedens in die ieiunii frangat
8leiunium. hoc est peccet peccato fractiuo ieiunii. Et
9licet vsitatius pars negatiua teneatur: nulla tamen ratio
10currens pro ea est peremptoria. Satis tamen vero simile est:
11quod ecclesia non intendit hominem obligare nisi ad ieiu
12nium vnum in die. hoc est: si non intemperanter comedat,
13p eccabit duntaxat vno peccato. Ecclesiae autem ieiu-
14nia a consuetudine potissimum deprehenduntur: nec
15oportet exactam dare rationem: quaeare in profesto sancti
16Laurentii ieiunetur: & non Sebastiani vel Vincentii
17In talibus enim sufficit voluntas ecclesiae vnum ieiu-
18nium instituentis & non aliud. sed vt omnibus satisfaciat
19imposuit Gregorius Quartus ieiunium omnium san-
20ctorum: & eorundem festum: a quo nullus est sanctus in
21patria qui secludatur. cuius transgressio est maior hoc
22anno qui alio praecedente. Ratio est: quoniam plures sunt
23sancti in patria isto anno quae anno praeterito. & per conse
24quens grauior erit transgressio continuo ascendendo
25posterum caeteris paribus. Et licet fractio illius ieiu
26nii sit grauior qui fractio ieiunii alterius sancti: si-
27cut fractio profesti Simonis & ludae est grauior quam
28vnius sancti similis vni eorum: non tamen maior erit qua
29transgressio omnium aliorum, quemadmodum possunt dari
30pauci actus distincti mali exuperantes in malitia
31vnum actum malum plus malitiae habetem ex parte obiecti:
32vt volo occidere mille homines per vnum actum, & pau-
33cos homines per varios actus. Ex isto patet quod aliqui
34sancti coluntur in particulari in ecclesia: qui etiam inclu-
35duntur in hoc vniuersali festo.

33 ⁋ Licet autem homo
36non obligetur ad plura ieiunia quam praecipiantur: potest tamen ie-
37iunare in diebus dominicis / & inter pascha & penteco-
38sten si voluerit. De diebus dominicis probat Augusti
39nus in quadam epistola, hoc licite poste fieri exemplo
40Christi: quadraginta dies continuos ieiunantis.
41ldem tenet Hieronymus ad Lucianum. Nec valet di
42ctum Martini, quod hoc per iura posteriora sit vetitum:
43quia de hoc no constat, quod patet ex signo: quia Ap
44paratus diligens iuris collector dicit illud licere: ni
45si fiat ob contemptum vel putando id esse necessarium
46more Manicheorum, quod videre est de consecra. dist.
47lii. in. c. Placuit. ca. leiunium. & ca. Ne quis. Martinus
48tamen dicit illud fuisse cuidam sancto reuelatum quod non
49leiunaretur diebus dominicis. sed illa probatio non sufficit
50nisi melius doceat de illo. Licet etiam doceret quod ali
51cui tale reuelatum sit: docere oporteret an isti soli re
52uelatum esset: an omnibus aliis praeceptiue. Sequendi sunt
53ergo Augustinus & Hieronymus vbi non docetur
54de opposito. Quilibet insuper qui voluerit potest car- B94vb
55nes comedere in die veneris si in eo festum natalis
56Christi occurrat: nisi vouerit se non comesturum
57carnes in die veneris: vel ex sua professione hoc ipsum
58habeat, non vouens tamen potest abstinere ab esu carnium
59eodem die si voluerit. Studeat quilibet ieiunare &
60abstinere ab intemperantia: quae est peccatum exprobra-
61bilius foedius & perniciosus quam insensibilitas. Recte
62enim dixit antiquus ille Hippocrates in quodam
63Aphorismo: Plures occidit gula quam gladius. Stu
64deat inquam seruare ieiunium quadragesimae antiquis
65simum inter reliqua ieiunia & sacratissimum, exempio
66Christi institutum. Quamuis enim pure ieiunare sit labo
67riosum: sequitur tamen magnus fructus & meritum. Omnes
68enim partes aliquotae numenti quadragenarii laborio
69si: quinquaginta producunt numerum quietis & annum
70lubileum. In congruo autem tempore hoc ieiunium institu-
71tum est, scilicet in vere: sole anietem ingrediente & ad
72nos appropinquante: tunc namque pullulat terra: tunc
73frondent syluae, tunc parturit arbos: & minor mun-
74dus homo humoribus calet, quod experimento di-
75gnoscitur. & testis est Maro. iii. Georgicorum cum in-
76quit. Vere magis quia vere calor redit ossibus ille.
77Rationabile tamen debet hominis esse obsequium: quia
78multo difficilius est insensibilem ad teperamentum
79reducere: quam intemperantem ad temperantiam: & plus ratio
80perturbatur in insensibilitate quam in inteperantia.
81Hinc in tertia parte vitae patrum cap. xliii. &. xliiii.
82scribitur de Herone quinquaginta annos in ere-
83mo ieiunante: qui tandem se praecipitauit in puteum ob
84insensibilitate quam incurrerat. Pondera quod tetiae
85mus de ieiunio ecclesie: an homo per peccatum sa
86tisfaciat praecepto ecclesiae: quia si parte affirmati-
87uam teneas, concedere habes quod qui ieiunauit propter
88diabolum, vel qui dixit horas canonicas propter
89Mahumetum: non est transgressor praeceptorum affirma
90tiuorum ecclesiae omittendo: licet praeceptis negati-
91uis contraueniat. Qui vero alteram partem tenere vo-
92luerit: instud habet concedere: quod potest probabiliter
93cum Gersono concedi. & ad hoc consequenter loqui
94potes in similibus. De solutione tamen primi argumenti
95primae quaestionis huius dist. contra conclusionem responsi
96iam iudico sicut illic respondi in sua materia.