1
95QVAESTIO QVARTA.
96De consecratione a pluribus sacerdotibus possibili.

2
97Thom. 3. q. 8z, arti. 1.

3
98QVARTO Quaeritur, vtrum plures sa-
99cerdotes possint eandem hostiam consecrare.
100Et videtur, quod non: quia non possunt idem
101mobile simul moueri pluribus motibus
102eiusdem rationis: sicut secundum eandem par-
103tem non potest vnum calefactibile simul calefieri pluribus
104calefactionibus: sed si pluries vnam hostiam consecrarent, v-
105num consecrabile consecraretur pluribus consecrationi-
106bus: quia essent plures formae. ergo &c.

4 CON-
107TRA: quia non minus possunt plura agentia super vnum
108passiuum, quae vnum super plura, sed vnus consecrat plures, vt
109communiter curati, vt in paschate ergo &c.

5 RE-
110SPONDEO, circa istam quaestionem sunt duo viden-
111da. Primo, an plures possint consecrare vnam hostiam
112particulariter. secundo, an totaliter. CIRCA
113primum sunt tres opiniones, Prima, quod nullo modo, siue si-
114gnent partes, siue non propter duas rationes. Primo, quia
115substantia non habet partes nisi per quantitatem: & si hostia
116posita inter duos ignes, vel mures hinc inde diuisim cor
117rumpatur: hoc est per partes quantitatis, quae simul corrumpunt.
118sed in consecratione substantia non quantitas conuertitur.
119ergo hoc non potest fieri a diuersis per partes diuersas. se-
120cundo, quia vnum non fit multa nisi per diuisionem quan-
121titatis, sed hic non est diuisio quantitatis ergo substantia
122panis, quae erat vna, remanet vna. ergo non potest reci-
123pere duas consecrationes: sicut nec vna materia duas ge-
124nerationes, vel corruptiones simul.

6 sed contra
125istam opinionem est: quia licet diuisio requirat quantitatem
126quo ad principium, non tamen quo ad terminum: sicut corru-
127ptio requirit ens pro termino a quo, non protermino ad
128quem. Non enim Deus potest diuidere non quantum, sed
129bene potest diuidere quantum in non quantum: imo in non
130entia: quia diuidendo potest annullare, vel vtranque partem, vel S161a
1alteram. Et quando natura resoluit mixtum in quatuor ele-
2menta: licet distinctio generatorum sit propter diuisionem
3quantitatis manentis: tamen diuisio corrupti, puta quod huius pars
4conuertatur in elementum istud, illa in illud, non est propter
5quantitatem, quae maneat, sed propter illam, quae corrumpitur.
6Quia enim inuenit quantum illud, quod corrumpitur ideo
7potest diuisim corrumpere. Quia autem corrumpit cum sub-
8stantia quantitatem, hoc est, quia aliter non potest attin-
9gere substantiam. Deus igitur, qui potest immediate attinge
10re substantiam non quidem per diuisionem partium, quae non
11sunt: sed per multiplicationem potest conuertere substantiam: prout
12stat sub hac parte. non prout sub illa. Et similiter quando sine
13corruptione quantitatis albedo, vel qualitas alia in vna
14parte corrumpit, non potest dici, quod pars sit corrupta, & pars
15incorrupta: cum non sit ibi pars nisi in quantitate. Vnde
16contradictio est dicere, quod substantia, vel qualitas non ha
17bens particularitatem, nisi illam, quae est quantitas, & illa non
18tacta dicatur substantia, vel qualitas partita, siue in partes
19manentes, siue non manentes.

7 Nec valet prima
20ratio, quae adducebatur: quia licet substantia non habeat partia-
21litatem formalem, nisi quantitatem: tamen inquantum substantia pa
22nis stat formaliter sub ista parte quantitatis, ipsa est distin-
23cta situ a substantia, quae stat sub alia parte. Vnde cum prius
24attingatur a conuertente, & separante, quam desinat esse formali-
25ter quanta: videt, quod hoc sufficit ad hoc, quod non possit parti-
26culariter conuerti. Posset enim Deus retenta integra quantita
27te annullare substantiam: prout stat sub ista parte, & retine-
28re, prout stat sub alia. Et pari ratione potest conuertere.

8
29 Ad secundum potest dici, quod vnum potest fieri multa
30sine diuisione vnius quantitatis in duas: cum illa multa ha
31beant quantitates distinctas: sicut de substantia vnius ignis
32manente quantitate, vel annullata, & non distincta posset fa
33cere duas aquas, & de vno mixto corrupto non diuiso
34possunt generari quatuor elementa. Quia si natura potest
35facere quantitate corrupta non diuisa, Deus posset hoc fa
36cere quantitate seruata integra.

9 solutio autem,
37qua dicunt, quod diuisio in partes manentes non est sine di-
38uisione quantitatis, sed in partes non manentes, sic non va
39let: quia nihil diuidit realiter, nec in manentia, nec in non
40manentia, nisi quantum. Et non potest de illo fieri conuersio,
41de quo non potest fieri generatio. Vnde si de substantia pa-
42nis quantitate non diuisa non potest fieri generatio, sic quod a-
43liquid de substantia maneat sub prima quantitate, & ali-
44quid sub noua, pari ratione, nec conuersio.

10 Vn-
45de dicendum est, quod non est proprie diuiso. Nam vnum lignum
46quandiu est, quantum potest diuidi in duo ligna, & illud idem
47separata quantitate posset fieri duo ligna per generatio-
48nem non per diuisionem. Et sic est hic, quia licet quantitas
49corporis conuersi maneat integra: est tamen diuisa a quantita-
50te corporis Christi, in quod est conuersa. Vnde substantia
51panis, prout stat sub vna parte suae quantitatis conuerte-
52tur in illud quantum, quod est corpus Christi. Et ipsa ca-
53dem prout stabit sub alia parte quantitatis sub eadem re-
54manebit.

11 Praeterea, secundum quod illi dicunt ad
55oppositum eadem est ratio de substantia, & qualitate quo ad
56extentionem. Vnde cum ad sensum apparcat, quod adhibito
57igne ad aquam ex vna parte, ex illa parte corrumpitur frigi
58ditas per calorem, & manet adhuc in parte opposita quan
59titate aquae non diuisa, nec corrupta in parte, nec iu toto:
60sic Deus potest substantiam pro parte conuertere, & pro
61parte non, quantitate non diuisa, nec corrupta, nec con
62uersa. si dicat, ergo est alia pars substantiae aperte quan-
63titatis, non sequit: quia non proprie dicit, quod pars substantiae
64conuertat, & pars maneat. sed vna & eadem substantia se
65cundum, quod substat vni parti quantitatis conuertitur, & se
66cundum quod substat alij, manet. sed in his, quae sunt actu di
67stiacta, sicut sunt duo ligna diuisa, bene est verum, quodhal S161b
68alietatem, & diuersitatem aliam a diuerfitate quantitatis: quia il-
69la partialitas non est essentialiter quantitas, sed est per quam
70titatem, sicut per causam in fieri: & sine qua non. vnde quando
71quantum lignum diuiditur, duae sunt multiplicationes, sed
72vna est diuisio: ita quod quantitas quidem diuidit, & multipli-
73catur: sed substantia quidem per se formaliter, & essentiali-
74ter multiplicatur, sed non diuiditur, nisi quia est subiectum
75eius, quod diuidit.

12 secunda opinio est, quod non
76signando partem, non possunt, & hoc propter incertitudinem
77intentionis. Et dato quod in generali diceret quilibet, quod in-
78tenderet medietatem consecrare, si non signaret, qua me-
79dietatem intenderet, consecrare, sed solum in generali intendit
80de medietate in quacumque sit illa non de tota, quod patet,
81quia qua ratione talis sacerdos consecrat hanc medietatem:
82puta, quae est a dextris: eadem ratione illam, quae a sinistri
83quia sua intentio non est magis de hac, quam de illa: sed est abso-
84lute de medietate, quia indifferenter se habent ad hanc, & ad
85illam: igitur aut aequaliter vtranque consecrat, aut neu-
86tram. Non vtranque, quia tunc consecraret totam, quod non potest
87esse, cum non intendat nisi medietatem consecrare. ergo neu-
88tram consecrat, quod est propter defectum intentionis de ma-
89teria consecranda. sed si fiat signatio de parte consecran
90da, vel sensu, vel imaginatione, sic dicunt, quod possunt, quia
91omnia, quae requiruntur ad sacramentum, sunt ibi scilicet materia, fori
92& ministri intentio. Est tamen valde difficile intelligere, quo-
93modo sensus inter parter continuas, quae habent vnum ter-
94minum communem, possit distincte signare vnam partem, nihil
95accipiendo de altera. Verum est, quod in hostia, in qua sunt li
96gneae, & circulus, potest signare faciliter, quod ipse vult conse-
97crare illud, quod est infra circulum exclusiue, & nihil aliud,
98& econuerso, & sic erit facile. Et tunc pars continua con-
99secrat.

13 Tertia opinio est, quod si sensu non signet
100dum tamen intellectu signet, idem sequitur: puta si de hostia
101plana intendat consecrare solam medietatem, quae est ex parte
102sua, & non aliam, vel aliud huiusmodi. Cum enim caecus possit
103conficere, & videns hostias superpositas aliis, quas non vi
104det, nihil facit signatio, nec demonstratio ad sensum: dum
105tamen sit in praesentia, quia concurrunt ibi materia cum quali-
106bet pars panis, & vini sit panis, & vinum: & forma, & inten
107tio determinata secundu intellectum, & si non secundum
108sensum: cum intentio fit actus partis intellectiue non sensi-
109riue. Et quamuis alias determinatio intellectus fit secun-
110dum determinationem sensus: hic tamen non oportet, quod sit si-
111gnatio certae partis secundum sensum: quia non per visum
112cum caecus possit conficere, nec per tactum: quia sine tactu etiam
113manchus consecrare potest, nec per imaginationem, aut alium
114sensum: quia indiuisibile secundum quod huiusmodi non est senfu
115perceptibile. Illud autem, quod pars continui ab alia di-
116stinguit, secundum quod huiusmodi est omnino indiuisibile, sicut
117linea, quae secundum latitudinem est indiuisibilis, secundum
118quod vnam partem superficici diuidit ab alia. vnde &c. Quod
119autem dicit magnitudo esse vnum de sensibilibus communi
120bus: verum est inquantum magnitudo est diuisibilis non in-
121quantum indiuisibilis. Vnde sufficit signatiosecundum intel
122lectum: quia intellectus huiusmodi partem indiuisibilem apprehende-
123re potest, quod non potest sensus. ideo &c.

14 CIRCA
124secundum. scilicet an plures consecrent eandem hostiam totam, est du-
125plex modus dicendi, vnus, quod consecrans: dato quod non simul
126proferant: sed vnus post alium: quorum ratio est, quia sacerdos
127cum ordinatur, constituit in gradu eorum, qui in coena acce-
128perunt hanc potestatem Christo coenanti concoenauerunt.
129ideo noui ordinati secundum consuetudinem quarundam ec-
130clesiarum episcopo celebranti concelebrant. Nec per hoc itera
131tur consecratio super eandem materiam: quia licet diuersis tem-
132poribus proferant verba: tamen sicut dicit Inn. Tertius inten
133tio debet ferri ad idem instans consecrationis: forte ad il-
134lud, in quod consecrat episcopus. sed haec opinio a qui- S162a
1quibusdam videtur reprobari: quia dicunt, quod licet apostoli
2Christo concoenarunt: non tamen est certum, quod celebrauerint.
3Et imo noui ordinati episcopo communicanti, communica-
4re debent, sed non concelebrare. Et haec est fere consuetu
5do in omnibus ecclesiis.

15 Et qui dicunt, quod consue-
6tudo est in aliquibus, quod concelebrant dicendum, quod bene est
7consuetudo quod episcopo incipiente canonem missae, qui ordinam
8tur, incipiunt, & perficiunt totum cum eo exceptis verbis
9consecrationis, quae non dicunt. Et super illis specialiter in-
10struuntur. Et cum in illis verbis consistat consecratio, constat
11quod non consecrent cum episcopo. Quia si alicubi sit consue
12tudo, quod dicunt verba consecrationis: potius debet dici
13corruptela, vel abusus, quam consuetudo. Cuius ratio est, quia
14quando aliquid est omissum de pertinentibus ad ordinationem
15alicuius, illud debet suppleri, antequam ille exequat officium sui
16ordinis: sed ordinatio sacerdotum non em completa, quando fit conse
17tratio in missa: imo restant quaedam facienda. scilicet manuum
18impositio cum praescripta forma verborum: Accipite, inquit,
19spiritumsanctum. ergo irrationabile est, quod sacerdotes simul
20cum episcopo sint concelebrantes: cum nondum completa sit
21ordinatio eorum.

16 Et quod dicunt, quod vnus post
22alium potest conscerare pro eo, quod ad instans idem consecrationis
23fertur intentio corum valde est difficile intelligere: quia intentio
24non facit, qui verba habeant suam efficaciam, antequam profe-
25rantur, vel postquam prolata sunt. Alioquin effectus conse-
26crationis posset anticipari, vel differri secundum volunta-
27tem sacerdotis: ita quod proferens verba consecrationis in
28mane intendens, quod habeant effectum suum non tunc, sed cir-
29ca tertiam: consecraret circa tertiam virtute verborum praece
30dentium: quod non videtur. ergo verba consecrationis habent
31effectum suum in primo instati, quo prolata sunt. si ergo
32non omnes simul verba consecrationis proferant, qui primus
33profert, totum consecrat: & sequentes nihil faciunt: sed solum
34verba consecrationis iterant super materiam consecrantis.

17
35 Ideo est alius modus. scilicet qui plures sacerdotes pos-
36sunt eandem hostiam consecrare: dum tamen verba consecrationis
37simul proferant, alias non: sed primo proferens totum facit,
38alij nihil, quod probatur sic. Concurrentibus omnibus, quae sunt
39de necessitate sacramenti, vere perficitur sacramentum: sed quando sacerdos
40profert verba consecrationis, tunc concurrunt omnia, quae
41sunt de necessitate sacramenti. ergo vere consecrat. sed qua ra
42tione iste consecrat, eadem ratione & ille, qui simul profert
43verba, & simili intentione. Nec sunt duae consecrationes,
44sed vna: quia virtus diuina potest secundum suum beneplacitum
45aliquid vnum facere per ministerium vnius, vel plurium.

18
46 Sed quicquid sit, de hoc tamen reprobatio primae opi
47nionis non valet. Vnde quando dicit, quod non consecrauerunt
48apostoli, verum dicit: sed tamen communicauerunt carni, & san
49guini, & dictum est eis: Hoc facite in meam commemoratio
50nem. In cuius representatione, & communicant, & conce-
51lebrant: qnia dictum esteis: Hoc facite in meam commemo-
52rationem. sed bene verum est, quod istud nullam habet necessita
53tem: quia magis representaret, quod tunc sactum fuit, si tantum
54brdinarentur, & communicarentur: non autem concelebrarent,
55sicut tunc de apostolis factum est, quam si plures. Nec Tho. in
56ducit hoc pro causa necessaria: quia tunc ecclesiae hoc fa-
57cientes peccarent: quia debent se conformare Christo in
58dispensatione sacramentorum: nisi quo ad ea, in quibus est
59contraria ratio in Christo, & in nobis, sicut in celebran-
60do post coenam.

19 Et quod dicit non esse consuetudi-
61ne magis credendum est Innocentio, quae sibi: qui boc dicit do
62cens dirigere intentionem in dicendo verba. Dicit etiam In-
63nocentius de officio missae parte. 3. c. 9. Consueuerunt
64presbyteri cardinales Romanum circunstare Pontificem,
65& cum eo pariter celebrare. Cumqueconsummatum est sacri-
66ficium de manu eius communionem accipere: significantes
67apostolos, qui cum Domino pariter descumbentes de manu eius S162b
68excharistiam acceperunt. sed in hoc est verum dicit, quod si re-
69siduum canonis diceretur, & sola verba formae omitte-
70rentur, nihil consecrarent: sicut de cathecismo, & exorcis-
71mo, & aliis respectu formae baptismi.

20 Et quod
72dicit, quod est corruptela: quia non debei exequi quousq, sua
73ordinatione sit completa, est dicendum, quod respectu ritus exe
74qui non debet: sed in casu, & dispensatiue de consuetudi-
75ne ecclesiae, quam Romana ecclesia scit, & dissimulat. Imo
76& Innocentius Papa approbat, quod ex quo characterem sacer-
77dotalem recepit, etiam si nihil aliud adderet, conficere potest,
78& debet in casu ab ecclesia concesso. Et sicut celebratur
79missa in consummatione consecrationis ecclefiae, & consum
80matur dedicatio in celebratione, & terminationemissae,
81sic & hic consuetudo ecclesiae excusat: & quando mos erat, cri-
82men non erat. Vnde & si non dicat nisi verba consecratio
83nis, excusatur, si talis est mos illius ecclesiae a Romana
84ecclesia scitus, & non reprobatus.

21 Et quod post
85ea dicit, quod impossibile est plures consecrare, si in diuer-
86sis temporibus verba proferant sine dubio difficile est: quia vt
87dicit, intentio consecrationis non potest anticipare, vel retar-
88dare effectum verborum: quin in vltimo instanti habeant ef-
89fectum, vel nunquamᷓ.

22 sed dicendum, quod omnia, quae
90sunt de essentia alicuius effectus, oportet simul concur-
91rere: sed cum principale agens in sacramentis sit virtus diuina,
92quae ex voluntate agit, sic sufficit, ac verum sacramentumea, quae
93aliquid agunt concurrere, sicut Deus vult. Quia ergo ec-
94clesia regitur spiritusancto, supponimus consuetudines abec-
95clesia approbatas esse conformes Dei voluntati. Quia igi-
96tur omnes simul consecrantes intentionem suam ordinant ad ho
97ram prolationis principalis, sed aliqui prius, aliqui po-
98sterius proferant: tunc tum est effectus ex diuina ordina-
99tione: quamuis alias secundum cursum communem intentio non
100posset anticipare, nec retardare. Hoc tamen est verum, quod pri-
101mus, qui verba profert, non consecrat ante alios, si hoc non
102intendat. Vnde si homo proferat verba consecrationis in
103tentione non consecrandi nihil consecrat. ergo si proferas
104intentione, non tunc consecrandi, tunc non consecrat. sed
105vbi est virtus, quae postea consecratur. Potest dici, quod virtus
106subiectiue manet in aere subiecto vocis, quae transit Dei
107virtute eam conseruante, quousque omnia sint completa. Item
108sicut spiritussanctus in primitiua ecclesia diuersas for-
109mas baptismi ordinauit propter diuersas causas sic ordi-
110nare potuit diuersas formas in talibus ecclesiis, vbi sunt
111tales ritus, sicut aliter consecrant, Graeci aliter. nos. In illo
112igitur ritu, quo plures concelebrant, cum vltimus compleue-
113rit, omnes habent effectum suum: ita quod tandiu manet in aere
114virtus praecedens, quousque veniat virtus sequens: non ex
115intentione dicentis solum: sed ex virtute Dei virtutem illam pro
116ducentis, & conseruantis. Certum est enim, quod hic oportet ali
117quid de communi cursu mutari. scilicet quod verba habeant effe-
118ctum, vel postquam prolata sunt quantum ad illos, qui prius
119complent, vel antequam sint prolata quantum ad illos, qui post-
120ea proferunt: nisi omniu intentio referatur ad instans, quo
121vltimus profert. si autem non omnes consecrant, sed tantum vnus
122non esset dicendum, quod solus ille consecret, qui prius verba
123profert, cum hoc non intendat, sed vel espicopus, vel vlti-
124mus, nisi diceret, quod quilibet intendit consecrare verba sua
125dicendo, vel complendo, sed non intendit ea complere, nisi
126simul cum episcopo, vel cum vltimo: tunc verisimile est, quod
127dicit, quod solus, qui primo fecit, confecit.

23 Verum
128quia ipse dicit, quod si virtus consecrandi sit inhaerens subie-
129ctiue verbis impossibile est, quod plures simul consecrent,
130etiam si simul verba proferant, & compleant: quia ab agenti
131bus naturalibus fimul concurrentibus non procedit effe-
132ctus, nisi intentior: dicendum, quod licet intentio sit voluntaria,
133& actio sacramentorum necessaria: sicut si duo voluntarie
134applicarent ignem, qui necessario conbureret: tamen si vel pas S163a
1fiuum non esset natum suscipere plus ab vno, quam a duo-
2bus, vel effectus non esset intensibilis, vt dictum fuit supra
3dist. 3. de duobus vnum baptizantibus nihilominus a duo-
4bus sequeretur idem effectus, qui ab vno. Non enim plus
5ab vno, quam ab alio, cum sit aequalis ratio, nec a neutro, cum
6quodlibet sit sufficienter approximatum, & dispositum, nec
7vnum impedit, sed iuuat aliud. Et ita est in proposito.
8Vnde ab vtroque erit consecratio: non tamen maior, nec mi-
9nor, quam ab vno. Et probo per rationem suam: quia concurren
10tibus necessariis adsacramentum, sequitur sacramentum, sed hic sunt om
11nia necessaria respectu vtriusque agentis, & materia, & for
12ma, & intentio, & agens. ergo &c.

24 Et quod di-
13cit, quod si sit virtus diuina assistens: tunc ipsa potest per vnum
14& plures, sicut sibi placet: dicendum, quod hoc est bene verum,
15sed tunc non debet distingui, vtrum simul, an successiue
16proferant: quia sicut potest agere indifferenter cum vno, &
17pluribus, ita cum pluribus simul, quia semper, & non simul:
18sunt causa, sinc qua non. Posset enim Deus ordinare, quod
19non fieret conuersio, nisi duo, vel tres proferrent verba
20vnus post alium.

25 Ad illud, quod in contrarium
21obiicit, dicendum, quod etiam si virtus est in sacramentis, adhuc pos-
22sunt ad vnum effectum concurrere multa agentia, quorum
23quod libet facit totum. Et quandoque cum Deo, vel agente vni-
24uersali concurrit particulare agens, non est dicere, quod effe-
25ctus diuidatur in duas partes, vel tres, quarum quilibet sit
26ab vna causa, sed totum ab omnibus. In agentibus quidem
27per se ordinatis, hoc est necesse. sed in aliis agentibus
28non necessario fit per plura, quod potest fieri pervnum. Po
29test tamen fieri per accidens, vt dictum est.

26 Ad se-
30cundum dicendum, quod sicut in operibus gratiae vnum, & idem

27
31opus meritorium totum est a diuersis. scilicet Deo, & libero arbi
32trio, quorum vnum sufficeret. scilicet Deus. Et quicquid sit de
33hoc in operibus naturae contingit hoc, vt si calefactibili
34summe disposito ad summum gradum caloris essent appo-
35fita aequaliter hinc, & inde duo calefactiua aequalia, quo
36rum quodlibet per se sufficeret, ab vtroque fieret vnicus
37gradus, qui restat, nec plus, nec minus, quam ab vno solo. sed
38hoc esset per accidens, & non necessario. Et sic in proposi
39to.

28 Argumenta facta ad principale, non cogunt,
40quia non sequitur, si vnus potest multas hostias consecrare si-
41mul, vel successiue, quod propter hoc econuerso plures simul
42vel successiue possint consecrare vnam: quia homo habet
43multos filios, non multos patres, & vnum mobile non mo
44uetur simul diuersis motibus eiusdem generis, nec vno a
45pluribus perfectis, nisi per accidens, vt dictum est.

29
46 Nec cogit secundum, vbi sciendum, quod licet plures
47actiones immediate non possunt habere simul vnicum
48terminum, quia plures dealbationes simul existentes non
49sunt ad vnam albedinem: tamen plures remotae possent
50habere vnum terminum. Vnde in casu, qui proponeba-
51tur, est vnica consecratio, culus terminus intrinsecus, &
52immediatus est conuersio, & corporis Christi praesentia,
53sed plures actiones tantae. scilicet prolationes verborum, quot sunt
54proferentes, & verba lata, quae possent dici consecrationes,
55eo modo, quo alteratio dicit generatio, & multae alteratio-
56nes concurrut ad vnam corruptionem, & generationem.