1
3in praecedenti lectione Remanserunt aliqua
4quae apparent scrupulosa multum et ideo ad
5declarationem materiae inducuntur aliqua argumenta,
6quia dictum est quod verbis non debet attribui efficacia
7nisi naturalis 2m(secundum) modus praedictos

2 Contra arguitur
8quia verba sacramentalia convertunt panem in corpus christi
9et in baptismo producunt caritatem et gratiam
10quia sacramenta novae legis nedum sunt significativa
11gratiae, sed eciam(etiam) effectiva et per hoc illa different a sa-
12cramentis legis antiquae et per consequens verba possunt
13habere mirabilem efficaciam in maleficiis

3 2o(secundo) nam oratio
14divinica[?] dicta in collectione herbarum praescat(praestat) vim curan-
15di morbos igitur verba habent efficaciam

4 Item capitula
16euvangelii(evangelii) gescata(gestata) vel addita vel prolata inve-
17niuntur profuisse pluribus igitur verbis attribuenda est
18est efficacia

5 4o(quarto) Item salberiensis ait quod simbolum(symbolum)
19apostolorum demo??cum[?] curavit gescatum(gestatum) ab aliquibus

6
205o(quinto) guttat policraticus libro 2o(IIo) capitulo 4o(quarto)

7 Deinde arguitur
21quod sors et augurium habebat efficaciam. de sorte
22habetur actuum primo quod apostoli duo quorum unum
23erat eligendus scilicet ioseph et mathias dede-
24runt sortis[?] eis et sors cecidit super mathiam,
25quia erant duo quorum unus erat eligendus, scilicet,
26ioseph et mathias, sed mathias fuit electus,
27igitur apostoli usi sunt sortibus, igitur sors est licita. et
28in veteri testamento illud apparet, nam habetur Iosue 7mo(septimo)
29quod furtum nator Repertum est in sorte nam iussu
30diu miserunt sortem. primo super tribus, deinde
31super familias, deinde super personas et Repertum est
32quod nator erat Reus, et de Iona simul et
33saul depraehendit Ionatam mel comedisse
34sorte ut apparet primi regum 14mo, et luce
35primo zacharias sorte exiit ut poneret
36incensum, et igitur homines usi sunt sortibus ergo
37sortes sunt licite et habent efficaciam

8 De
38augurio scribitur genesis 44mo ubi dicitur quod
39Ioseph fratribus suis ait an ignorastis quod non
40sit in me in auguriando scientia, igitur artem illam
41vocat scientiam et per consequens augurium habet effi-
42caciam, igitur augurium licitum est et efficax,
43ut videtur. Sed probatur eciam(etiam) quod in ogminibus[?] est
44fides adhibenda, quia eventus plures docuit
45et aliqui erant boni et alii mali ut apparet SV329rb
46de valerio qui de hoc fecit titulum in libro suo,
47et policraticus libro primo capitulo finali de hoc ponit
48multa exempla

9 Item de avibus et earum motibus
49vocibus et a volatibus et praenoscicativa(praenoscitativa) quae fiunt
50ex auditu vocum vel ex volatu avium ponit
51salberiensis multa exempla. ubi notat quod per volatum
52et vocem avium cognoscitur futura igitur augurium
53licitum est

10 unde de alcione(alcyone) dicit dum incipit
54iudificari non igitur dubium est quin quindecim diebus
55sequentibus sint dies serem

11 Item cum aves flu-
56viales avidius immergi conspicientes imbres expecta

12
57Item cum clamorem fecerit cornix matutinum
58plumam petit

13 Item policraticus libro 2o(IIo) capitulo 4o(quarto)
59ponit signa quae praecesserunt immiuncte Ierosolimarum(Ierosolymarum)
60exilio ut eclypsis(eclipsis) lunae 12ci dies succedentes
61verbi per quod prodigium signa Iudeorum perfidia et per ecli-
62psis signatur obscuratio errorum eorum, quia nole-
63bant Recipere verum lumen a christo, ut ideo luna
64eclipsata(eclypsata) est per multos dies ut eorum pervicia[?]
65denotaretur et sic in caelo et avibus sunt signa praeno-
66scicativa(praenoscitativa). unde de luna quae significat iudeos dicitur scultus(stultus)
67mutatur ut luna et cum sole sapiens permanebit

14
68Pro solutione istarum rationum est advertendum per
69dicta non Reprobatur efficacia esse in verbis, sed illa
70efficacia Reprobatur quam magici eis attribuunt
71ymo(immo) positum est quod verba habent multiplicem effi-
72caciam ut verba debita combinatu in oratorio
73convantam[?] vim habeant impacionando(impationando) Iudices apparuit
74in sanctis Romanorum, quia tulius movebat ad nutum
75iudices et sic verba possunt inclinare ad aliquid fugiendum
76vel aliquid prosequendum nam per verba homines silvestres
77sancti sunt domiti et civiles, et ideo legitur de quod
78philosopho suadente efficaciter animae immortalitatem et ideo
79multi interfecerunt se ut haberent vitam futuram

15
80Et praeter modos iam tactos notandum est quod quibusdam
81verbis attribuitur maxima efficacia ut verbis sacramen-
82talibus potest attribui vis donativa gratiae quae est qualitas
83supernaturalis et excedit facultatem naturalem, non
84quid ex natura propria sed miraculose elevando actus
85animae vel vim verborum et activatem supra naturae
86facultatem, et haec est oppinio(opinio) magistri dicentis in
874o(quarto) quod sacramento novae legis Realiter efficiunt
88quod figurant et sic esset unus modus ultra praedi-
89ctos de efficacia verborum

16 2us(secundus) modus potest esse per
90modum meriti et verba prolata essent meritoria
91opera, ita quod per modum meriti sit vel gratiae vel
92alicuius boni temporalis acquisitiva, et ideo oratio SV329va
1divinica[?] est meritoria gratiae vel alicuius boni temporalis
2acquisitiva vel impetrativa ut sanitas per modum
3meriti, et prolata verba illa habeant efficaciam
4et sic non est inconveniens dicere pater noster colligendo herbas
5petendo sanitatem conferri per modum meriti, et ideo
6ait apostolus omnia quae facitis in nomine domini facite et sic
7colligendo herbas dicendo orationem divinicam[?] nulla est
8superscicio(superstitio)

17 Ex quo apparet quod verbum prolatum isto modo
9haberet efficaciam et maxime tenendo quod actus exterio-
10res nihil addunt bonitatis vel maliciae(malitiae) habitibus
11interioribus

18 3o(tertio) potest ymaginari(imaginari) quod verba habeant
12efficaciam per modum causae sine qua non, et isto modo
13ymaginatur(imaginatur) quod verba sacramentalia habeant efficaciam respectu
14gratiae non quod eam producant sed ex ordinatione divina,
15igitur statutum est quod ad baptismi prolationem et ante infu-
16sionem cum certis circumstanciis(circumstantiis) debet infundi gratia et
17infunditur a deo se solo, et isto modo verba dicuntur
18esse causae gratiae sine qua non, quia nisi ponerentur verba
19non daretur gratia, quamquam cum ipsa verba non producant

19
204o(quarto) verba hunc efficaciam ex speciali dei providentia in su-
21pplementum deficiencium(deficientium) virtutum corporalium, quia forte
22vires corporales inclinatae sunt morbo et deus
23et natura de singulis sufficienter providerunt et
24forte in isto climate deest herba quae esset sanativa
25illius morbi, et ideo ex divina providentia verbis
26datur efficacia herbarum quae forte sunt in alio climate
27nec ex hoc sequitur superscicio(superstitio) si loco herbarum
28quae deficiunt homo utatur verbis pro sanitate Recuperanda

20
295o(quinto) possunt verba habere efficaciam ex politice faciendi
30miracula unde quis potest uti certis vel in exequendo
31tanquam mediis causis ad quorum prolationem sequitur
32sanitas ex habitudine illorum verborum ad veritatem fa-
33ciendi miracula, nam illa verba non haberent effica-
34ciam ex seipsis sed ex politice data ad faciendum mi-
35racula quae principaliter cum verbo habet efficaciam

21 6o(sexto)
36dicitur quod oratio divinica[?] applicata aliter quam per modum oratio-
37nis meritoriae et devotae, et euvangelium applicatum
38ad infirmum ubi non Refertur ad deum praecipue peccatum
39est et supersciciosum(superstitiosum) sicut malefici consueverunt
40libros sacros et sacramenta ad maleficia appli-
41cari et orationes devotas

22 2o(secundo) dicitur quod in tali casu
42oratio divinica[?] non haberent efficaciam nisi per accidens quod
43scilicet taliter applicans ex suo peccato a deo desereretur,
44et applicando talia dyabolus(diabolus) faceret cum eo miracula
45ex eo quod tantum delirat rem sacram suis maleficiis
46applicare

23 Ex quo apparet de veritate verborum quia
47in illis est quaedam virtus supernaturalis, et alia naturalis.
48Et si contingat quod Reperiatur notabilis effectus, hoc SV329vb
49propter minium abusum in maleficiis sacra illicite
50applicando

24 Sed ad argumentum de sorte, dicitur quod sors
51capitur multipliciter. sed si capitur hic puta quando proferens
52verbum aliud dicit ad investigandum occulta quando effectus
53est sine deliberatione vel electione humana. decretum
54de hoc ait 20a6a quaestione prima et distinguit
55quod supersciciones(superstitiones) quaedam sunt licite quaedam illicite,
56Illicite sunt factae cum certis invocationibus coniura-
57tionibus vel figuris ut in geomancia(geomantia), quia a casu
58sit punctorum proiectio et omnia ista sunt dampnanda
59nec eis visus est aliquis sanctus licite uti

25 Alia
60est sors causa neccessitatis(necessitatis) ut ubi esset peritas et
61indeterminatio humanae diligentiae, et in illo casu non
62est inconveniens committere divinae providentiae illud
63quod hoc habet agere quia deus nihil facit a casu licet quantum
64ad nos forte faceret sortem vel nostra providencia(providentia)
65non se extenderet ad eliciendum hoc vel illud nisi provi-
66dentia divina faceret et determinaret

26 Est tamen notandum
67quod propter speciem mali ecclesia in electionibus hoc pro-
68hibuit propter propinquiorem abusum sortilegorum et haec
69habentur in 26a quaestione prima et tales sortes in sa-
70cra scriptura omnibus fuerunt licite et fuerunt
71factae causa mandati dei et neccessitatis(necessitatis) et ex utriusque
72causa fuit licitum sic uti. unde omnes rationes scriptae
73de Iosue, et aliae quae sunt in veteri testamento et
74novo similiter procedunt quod sors in casu neccessitatis(necessitatis) et
75adveniente divina dispositione est licita et hoc conceditur.

27
76De augurio ad rationem de Ioseph dicitur quod
77augurium est prohibitum, nam levitici 19no habetur
78non auguriabinum[?] non observabitis sompnia(somnia)

28
79Item deuteronomi 18no non invenietur in te qui obser-
80vet sompnia(somnia) et auguria, sed ad Ioseph qui
81ipsemet dicit se esse augurem quod non faceret
82si augurium esset res ficta

29 Respondetur secundum unam
83postillam quod Ioseph ibi speciem pro genere cepit,
84nam ipse habuit spiritum propheticum ad cognoscendum futura
85per Revelationem factam, et habuit gratiam et artem
86cognoscendi futura et illam expressit sub vocabulo
87contracto et vocavit augurium

30 2o(secundo) dicunt aliqui
88quod Iocose loquitur fratribus et quasi dereisorie.

31
89 3o(tertio) dicitur quod propositio illa non est assertiva sed interro-
90gativa pure cum dicit an ignorastis quod non sit
91in me auguriandi scientia, nec ex ea sequitur aliquid
92cum sit dubia quaestio

32 4o(quarto) solvitur augurium repro-
93bando, nam ioseph a fratribus nolebat cognosci
94et sciens quod populus electus summe augurium de-
95testatur, ne videatur esse de illo populo et ne ab
96eis cognoscatur dicebat se habere quod summe odiunt SV330ra
1Iacob et filii eius, et sic apparet quod ex hoc non sequitur aliqua sit
2scientia augurii

33 5o(quinto) dicitur quod non est inconveniens concedere quod pa-
3tres sancti aliquando peccassent sicut legitur de apostolis nam
4legitur quod petrus negavit christum, verum est tamen quod Responsio
5ultima non tantum approbatur sicut aliae 4or(quattuor)

34 Circa tamen
6materiam augurii est notandum quod in volatu avium et
7in vocibus motibus et operationibus, ex istis potest
8naturaliter futurum praenoscicari(praenosticare) sine superstitione

35 ubi est
9advertendum quod animalia bruta, quia non habent prudentiam
10nec considerant de futuris nec in eis est solicitudo(sollicitudo)
11nec occupatio sicut in hominibus qui per varias passiones
12vehementissime considerant ob?tus[?], ideo a minima mutatione
13bruta percipiunt mutationem temporis caeli et influentiarum
14ubi non perciperet homo, quia circa multa occupatus est
15et igitur notabilis mutatio in aere movent aves. ex qua
16mutatione mutant suas operationes, et non sunt impe-
17ditae circa alia ideo minima mutationem experiuntur ex qua
18earum operationes faciliter mutantur, et in motu locali
19et in voce et pugnant adinvicem. unde ex pugna
20cornorum praenoscicant(praenosticant) bella futura quia ratione vigentis
21influentiae calefactivae colera generatur. et ex consequenti sequitur
22bellum, et quia influentia est generalis, ideo homines quandoque
23ducuntur ad pugnam, non tamen quia ex hoc debeat
24sequi pugna quia semper liberum arbitrium habet corrigere
25senservantem[?], sed vel hoc esset dispositio ut homines essent ira-
26cundi ex qua communiter sequitur bellum, et quantum ad hoc non
27esset augurium illicitum

36 Restat tamen Respondere de
28ognimibus[?] de quibus dicitur quod sunt vanitates et mendacia

37
292o(secundo) dicitur quod per accidens potuit contingere quod aliquod
30tale quid sequitur ut effectus esset per accidens si ab
31aliqua tali causa contingeret loco effectus oppositi

38
323o(tertio) dicitur quod demeritis exigentibus creatura aliquando illuditur
33a dyabolo(diabolo) ut dicit salbriensis tamen divina providentia
34ad terrorem peccatorum et ad Revocationem ad morum ho-
35nestatem consuevit facere signa et prodigia ut
36tereantur fideles, et hoc habetur in libro salberiensis
37capitulo 4o(quarto) et allegat ibi iosephum et specialiter de
38hiis quae non possunt fieri per naturam ut de eclipsi
39lunae per 12ci signa noctes

39 Ultimo dicitur quod textu
40decreti condempnatur(condemnatur) astrologia, sed hoc est quantum ad
41fabricationem ymaginum(imaginum) et ad horas ibidem obser-
42vatas et alia supersciciosa(superstitiosa) quibus homines alios
43decipiunt, eciam(etiam) usus astra labii Reprobatur quantum ad
44applicationem cum certa coniuratione, non tamen condempnatur(condemnatur)
45in praedicto textu scientia astrologiae quantum ad modum
46et iudicia de quibus forte deo fauente aliquid di-
47cetur