Edited By Jeffrey C. Witt
Edition: 0.0.0-dev | March 7, 2013
Authority: SCTA
License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)
1
Circa
245am(quintam) acceptionem fati quando sumitur pro naturali influxu
25rerum intentio est dicere de modo ordinis inter
26se, nam isto modo fatum sumitur eciam(etiam) pro naturali in-
27fluxu
causarum et earum inter se et ad ef-
28fectus
neccessaria(necessaria) connexione
neccessitate(necessitate) quid
29condicionata(conditionata) secundum communem cursum naturae constitutum quia
30absolute non revocatur in dubium quod sit inter
31causas illas aliqua neccessitas(necessitas) quia nullo modo
32se ipsis neccessitantur(necessitantur) quin aiter possent agere
33et una sine alia
2
Difficultas tamen est de fato hoc
34quinto(5o) modo accepto ut est executio divinae providenciae(providentiae)
35ad effectus productos a causis 2is(secundis) per
36modum naturae concurrentibus quo ad huiusmodi causas
372as(secundas) quia prima non concurrit per modum naturae,
38et huiusmodi executionem fieri tangit boecius
39multipliciter secundum varias oppiniones(opiniones). ait sic
40sive igitur fa familiaribus[?] quibusdam providentiae
41divinae spiritibus fatum exerceatur sine
42anima seu tota inserviente natura seu corporum
43caelestium virtutibus ac motibus seu
44angelica virtute seu daemonum varia
45solerica seu a quibuslibet eorum seu ab
R170vb
46omnibus simul, tunc fatum est percas[?] 2as(secundas) divinae[?]
47providentiae ad intra exterior executio sive deus
48subordinet ei intelligencias(intelligentias) aliquas sine
49anima concurrente, et non capitur hic anima pro anima intellectiva
50sed pro anima mundi de qua fuerunt variae op-
51piniones
quae videbuntur forte, nam ymaginatur(imaginantur)
52philosophi quod vel deus ipse vel tota agregatio(aggregatio) omnium in-
53telligentiarum
regencium(regentium) mundum vel ultima spera(sphera)
54scilicet, intellectiva movens speram(spheram) lunae dicitur
55anima mundi, nam deus movens quaecumque
56res ad operationes suas naturale exercendum dicitur
57anima mundi, alias res animatae et inanimatae non
58possent vivere, ideo vocatur deus anima mundi
59vel tota agregatio(aggregatio) omnium intelligentiarum diceretur
60anima mundi movendo ista inferiora et dirigendo
61in suas debitas operationes, vel secundum alios
62intelligentia orbis lunae diceretur anima mundi
63ex eo quod actuat et singulariter vivificat ista
64inferiora, scilicet, totam spheram(speram) activorum et passi-
65vorum
generabilium et corruptibilium.
34o(quarto) diceretur quod sicut
66quilibet orbis habet intelligentiam sibi assistentem ita tota
67spera(sphera) activorum et passivorum habet intelligentiam
68sub intelligentia orbis lunae contentam quae
69non inhaeret rebus corporibus, sed assistat et movet
70eas et inclinat ad suas operationes exercendas
71et sive capitur uno modo sive alio modo.
4
Tamen communiter
72tenetur oppinio(opinio) philosophi quod ponenda est anima mun-
73di
et hoc dicit virgilius in 6o() eneyd
74anima spiritus intellectus[?] alit. Sed cum dicit boecius
75vel tota inserviente natura difficultas est quid intelligitur
76per totam naturam, nam per totam naturam intelligitur
77intelligentiae vel anima mundi vel omnia concur-
78rentia
ad productionem effectus, id est, combina-
79tiones
omnium causarum superiorum concurrentium
80ad regimen universi, vel per totam naturam
81intelligitur anima mundi ultimo modo dictam
82scilicet, ut ponitur intelligentia specialiter assistens
83concavo orbis lunae et movet infra con-
84tenta
et inclinat ad operationes naturales
85et debitas exequendum. aliae parciculae(particulae) quas
86ponit boecius sunt clare, nam de an-
87gelica
virtute nomen est theologo, de varia
88solertia daemonem apparet secundum platonem qui eos
89posuit infra concavum orbisu lunae. Ex
90quo apparet quod fatum nihil est nisi executio
R171ra
1divinae providentiae quantum ad effectus naturales
5
Pro
2declaratione tamen materiae est advertendum quod dupplex(duplex)
3est cursus seu dupplex(duplex) est executio divinae
4providentiae quid est gratuitus et supernaturalis. alius
5est secundum communem cursum causarum pure naturalium. primum
6philosophi ignoraverunt, quia omnes effectus vo-
7luerunt
reducere ad 2m(secundum) cursum. de
8primo cursu ponuntur propositiones
6
Prima est ista
9quod prima intelligentia non est naturaliter suae pro-
10videnciae(providentiae)
explicativa ad extra. patet quia ipsa non
11potest agere ad extra nisi per intellectum et voluntatem
12et mere libere ergo non stat causa non libere concurrere
13ad extra, id est, concurrere ad aliquem effectum et non
14libere patet, quia impossibile est deum agere ad extra per modum
15naturae, igitur ad explicationem divinae ad extra ipsa prima
16intelligentia non potest concurrere naturaliter
7
Ex isto
17apparet falsitas dicencium(dicentium) quod respectu aliquarum operationum
18deus concurrit mere libere ad extra et respectu aliarum
19naturaliter. Unde ymaginantur(imaginatur) aliqui quod respectu sui
20orbis deus habet assistenciam(assistentiam) pure naturalem
21ut aliae intelligenciae(intelligentiae), et sicut anima intellectiva
22naturaliter unitur corpori. Ita deus naturaliter unitur
23suo orbi. Et consequenter influentia procedens ex
24illo motu vi huiusmodi unionis est naturalis et
25naturaliter operatur et producit operationes naturales
26sed respectu causarum natarum libere causare deus con-
27currit
libere. Ex quo apparet quod sunt duae con-
28cathenationes
huiusmodi causarum. una est causarum pure
29naturalium et in illa deus est prima causa producendo
30operationes vi unionis naturalis ipsius ad suum
31orbem, nam non est in eius potestate quin qui con-
32currit
sicut agencia(agentia) naturalia in illo genere cau-
33sandi
ut non est in potestate anima intellective ap-
34plicato
cibo post comestionem quin fiat
35digescio(digestio)
8
Deinde ymaginantur(imaginantur) isti
36quod est alia subordinatio causarum libere producentium
37et deus in illa coordinatione ponitur in
38suppremo(supremo) gradu et hoc respectu causarum agere libere
39natarum. unde sicut animae intellective est dupplex(duplex)
40causalitas naturalis, scilicet, et libera ita in intelligentiis
41et maxime in genere liberorum agencium(agentium)
9
Sed
42contra istam viam dicitur quod deus respectu cuiuscumque ef-
43fectus
mere libere contingit concurrere seu con-
44currit
quia non potest concurrere nec agere nisi per
45intellectum et voluntatem liberam, nam ei reR171rb -
46pugnat
aliter agere
10
2a(secunda) propositio sola infima
47intelligentia est naturaliter per unionem constitutivam divinae
48providentiae executiva quaequid intelligentia eset
49anima humana nam ipsa non est nata exercere oper-
50ationes
naturales nisi corpori coniuncta. Intel-
51ligenciae(Intelligentiae)
vero aliae non sunt compositi constitutive si uni-
52antur
cum suis orbibus permixtum assistenciae(assistentiae)
53quia illae non sunt partes constituti seu compositivae et
54licet uniantur cum suis orbibus hoc tamen non est per modum
55formae constitutivae
11
3a(tertia) propositio in latitudine media
56datur portio naturaliter corporalis divinae providentiae
57executiva[?] et alia a corpore totaliter seperatur, vo-
58lo
dicere quod secundum conclusiones praecedentes, iam habebimus duo
59extrema intelligenciarum(intelligentiarum), nam aliqua ex est
60intelligentia quae est actum libere quae non potest
61naturaliter concurrere ut apparet in prima propositione et
62habemus inferius aliam intelligentiam quae non potest
63naturaliter concurrere ad suas operationes nisi
64coniuncta corpori quantum ad effectus naturales
65et nedum coniuncta corpori per modum assistentiae
66tantum sed eciam(etiam) per modum formae constitutivae et tunc ista
673a(tertia) propositio loquitur de intellgenciis(intelligentiis) mediis
68nam prima latitudo esset incipiendo ab extre-
69mo
inferius quarum intelligentiarum prima
70non est executiva divinae providenciae(providentiae) nisi coniun-
71cta
corpori. Sed datur alia intelligibilia superi-
72or
quae est executiva divinae providentiae sine
73corpore et eciam(etiam) absque coniunctione et unione
74qui requiratur inter motores et orbes
12
prima
75pars apparet de infimis intelligentiarum immediate supra
76speciem humanam constitutis[?] quae indigent ad o-
77perationes
suas naturales coniungi orbibus
78quia non excedunt anima intellectivam in causata
79proportione quin indigeant speciali coniunctione
80cum corporibus et sic tota latitudo intelligentiarum
81moventium orbes tanquam motores appropriati
82indiget corpori uniri
13
2a(secunda) portio datur
83intelligentiarum separatorum, quia plures ponuntur in-
84telligentiae
quam orbes, et hoc consonat philosophiae sed etiam
85theologiae ponenti Ierarchias angelorum
86non movencium(moventium) orbes quorum officium est con-
87templari
divinam bonitatem vel sapientiam et
88isti angeli reducunt omnes effectus in deum
89per considerationem suae bonitatis et sapientiae et hoc
90revelant fidelibus, et illud est officium illius
R171va
1ordinis seraphin[?], quia ex amore divinae
2bonitatis deum considerat ut finem ultimum ami[?]
3quae sutn et reducit omnes effectus in eum
4propter summam eius bonitatem explicant crea-
5turis
rationalibus licet officii eorum non sit uniri
6corpori. Chrerbin contemplatur divinam sapi-
7enciam(sapientiam)
et eam revelavit fidelibus, licet non
8uniatur cum corpore
14
4a(quarta) propositio quod in latitudine natura-
9lium
intelligentiarum reperitur similitudo cubicorum
10numerorum, quia dantur ibi duo extrema sicut
11in numeris cubicis, nam primum extremum est
12intelligentia seperata ab omnium corpore et
13neccessitate(necessitate) naturali et anima humana est infimum
14extremum
15
5a(quinta) propositio angeli moventes or-
15bes
non constituunt aliquod uniens vi
16huiusmodi unionis vel assistentiae specialis et hoc
17est contra platonicos et alios plures philosophos, nam
18plures dixerunt corpora caelestia esse
19vivencia(viventia) vi intelligentiarum ea actuatium
20et consequenter ponunt pla??tas[?] se habere per modum
21membrorum ad executionem effectuum natura-
22lium
16
Ex quo sequitur primo quia licet moto-
23res
orbium sint subiectae volitivae intensivae
24eorum tamen unio ad orbem non est per modum
25intellectus et voluntatis, ita quod licet intelligentia uni-
26ta
orbi sit volitiva et intellectiva non tamen
27est per modum intellectus et voluntatis, sed exe-
28cutio
quae fit mediante unione est mere
29naturalis, nam licet anima intellectiva sit intellectiva
30et volitiva unio cum eius ad corpus est pure
31naturalis et operationes vi huiusmodi unionis con-
32surgentes
sunt mere naturales. Ita dicitur
33quod operationes angeli uniti orbi consurgentes
34ratione huiusmodi unionis sunt pure naturales
35et modo naturali procedunt ab intelligentia licet
36sit volitiva et cognitiva
17
Ex quo apparet quod divinae
37providenciae(providentiae) executio facta per intelligentiam
38est pure naturalis, licet intelligentia sit libera et
39volitiva nihilominus tamen ista operatio sit per modum
40naturae
18
2o(secundo) sequitur quod destructis orbibus inquieta-
41rentur
motores robium et haberet desiderium
42ad cum suis orbibus
19
3o(tertio) sequitur
43quod intelligentiae limitantur secundum exigentiam
44orbium et quaelibet intelligentia appetit uni-
45ri
suo robi et sicut sunt orbes diversarum
R171vb
46specierum ita eorum motores
20
Sequitur 4o(quarto) quod
47orbes habent partim rationem materiae et partim rationem
48formae. nam orbis habet ratione materiae. ex eo
49quod se habet sicut subiectum, nam per eam forma intelle-
50ctualis
explicat suam operationem, nam sicut
51forma quae est in materia non potest exercere suas
52operationes naturales sine materiae mediante, ita
53nec intelligentia non potest explicare suas oper-
54ationes
ad extra nisi mediate orbe. 2o(secundo) dicitur
55qui orbis habet motum[?] formae quia licet non sit
56receptivus formae inhaerentis, habet tamen proprie-
57tates
formae vel saltem compositi. 2o(secundo) quia
58orbes intrinsice sunt diversarum specierum igitur ipsi
59habent quamdam rationem specificam formalem secundum rationem
60sui igitur ipsi habent rationem formae magis
61quam materiae
21
5o(quinto) sequitur quod ex specificis condicionibus(conditionibus)
62orbium correspondet sibi mutuo intelligentiae
63quia orbis ex natura intrinseca est certe speciei, et
64intelligencia(intelligentiae) ei conveniens ei correspon-
65det
talis speciei vel talis secundum quod ei est proprie[?]
66et naturale et quia una intelligentia est conveniens
67alicui orbi per naturam pro tali specie, huic
68est quod consurgit intelligenciae(intelligentiae) ad orbem
69unio et operationis explicatio
22
6o(sexto) sequitur
70quod idem angelus non potest pluribus orbibius
71uniri secundum communem cursum naturae nec plures
72angeli possent eidem orbi uniri nam
73ex natura specifica intelligentiae est quod ipsa requi-
74rit
orbem sibi uniri et econverso, scilicet, orbis
75requirit naturaliter intelligentiae uniri igitur
76quaecumque intelligentiae alterius speciei esset
77disconveniens et innaturalis huiusmodi orbi et
78econverso quibus orbis alterius speciei esset discon-
79veniens
uniri isti intelligentiae quia orbis
80requirit intelligenciam(intelligentiam) certe speciei et
81econverso. et hoc totum intelligitur secundum communem cursum
82naturae, quia non est dubium quin per potentiam
83dei absolutam orbis habeat vel possit
84habere plures intelligentias et econverso
23
7mo(septimo) sequitur
85quod omnes angeli moventes orbes nullo
86odo possunt naturaliter a suis orbibus seperari
87patet quia est tanta naturalis indigencia mo-
88torum
ad orbem sicut formae ad materiam.
89Sed ita est quod materia forma non potest separari
90a materia, et hoc ipsa existente extra materiam
R172ra
1igitur nec intelligentia poterit esse sive orbe nec
2orbis sive intelligencia(intelligentia) sicut materia non potest
3esse sine forma
24
8vo(octavo) sequitur error cre-
4dencium
intelligentiam inhitare[?] yma-
5gines(imagines)
in certis constellationibus fabricatis
6nam oppinio(opinio) aaliquorum est quod ymago(imago) facta
7ex certa materia et certa constellatione et coniura-
8tionibus
et verbis est materia sufficiens ut in-
9telligentia
correspondens in tali constellatione inhibita-
10rent[?]
huiusmodi ymaginem(imaginem) et ibi produceret
11effectus mirabiles et varias operationes
12nam illud non videtur verum, quia ut dictum est
13intelligenciae(intelligentiae) non sunt separabiles a suis
14orbibus per naturam ergo isti errant in philosophia
15dividendo quod motores orbium veniant in
16aliquam materiam exteriorem. et ex isto apparet
17fictum esse dictum quod intelligentiam orbis veneris
18habuerit aristoteles ut isti dicunt
25
9no(nono) sequitur
19error dicentium daemones esse motores
20orbium ymaginatur(imaginatur) quid quod ipsi voluerunt
21deo subici in penam deos deus eos sub-
22iecit
corporibus ut creaturae servirent
26
23patet hoc esse falsum quia habitudo intelligentiae
24moventis ad orbem consurgit ex natura specifica
25nam si fuerit ab aeterno ordinatum quod quaelibet
26intelligentia habeat orbem sequitur quod post ca-
27sum
daemonum deus eos orbibus non appropria-
28vit
nam si sic apparet quod orbes non requirent in-
29telligencias(intelligentias)
ex suis naturis specificis quod
30est falsum
27
2o(secundo) intelligentiae non potest ab orbe separ-
31ari
naturaliter igitur cum daemones sint in multis
32locis inferius sequitur quod non sunt intelligentie
33orbium
28
3o(tertio) nam daemones non sunt ydonei(idonei)
34ministri ad naturae regimen ergo non fuit de-
35cens
eis dare naturae officium
29
4o(quarto) secundum philosophiam
36motores orbium movent grtia primi modo
37daemones non sic cum dampnati habeant in-
38clinationem
ad oppositum
30
10mo(decimo) sequitur oppinio(opinio)
39falsa dicentium quod quaelibet intelligentia superior u-
40nitur
inferioribus. Unde ymaginatur aliqui
41quod intelligentia superior est communis omnibus speris(spheris)
42sub ipsa contentis usque ad centum centrum
43terrae et mundi. Deinde intelligentia inferior p?e[?]
44est suo orbi appropriata et communis orbibus inferio-
45ribus
sub ipsa contentis, et sic deinceps, sed
46hoc videtur falsum quia ut materia requirit certam
R172rb
47formam et certe speciei, igitur quilibet orbis requirit cer-
48tam
intelligentiae et certe speciei per istum cum er-
49rorem
illi voluerunt salvare multa, nam
50dicebant mundum inferiorem esse plenum vi
51et intelligenciis, et per hunc modum ipsi sal-
52vabant
sompnia(somnia)
31
11mo(undecimo) sequitur quod oppinio(opinio)
53aristoteles debite intellecta quantum ad intelligentias
54seu motores orbium non repugnat fidei
55nostrae saltem quo ad idem quod est praesentis speculatio-
56nis.
Unde secundum ymaginationem(imaginationem) alberti, aristoteles posuit
57ultra intelligentiam moventis unam separatis. unde
58respectu cuiuslibet orbis posuit duas. unam salet[?]
59moventem orbem appropriate et aliam separatam
60quae est influtiva[?] per modum doctrinae et illuminatio-
61nis
et hoc posuerunt doctores sacri ut
62beatus dyonisius posuit huiusmodi intelligentias
63moventes orbes non tamen eis inhaerentes licet
64tamen aristoteles circa istam materiam erraverit ut puta
65ponendo prima intelligentiam agere naturaliter et
66non libere. Ex isto apparet qualiter superiores in-
67telligenciae(intelligentiae)
se habuit ad inferiores quae sunt
68alterius speciei, nam ponuntur 32 intelligentiae
69coniunctae sic corporibus, et haec ad divinae pro-
70videntiae
executionem, nam apud tholomeum
71oportet de necceistate ponere, 32 orbes su?to[?]
72quod sint decem sperae(spherae) et resolvendo operationes
73resolveretur tota concathenatio orbium inter
74se et per consequens omnium elementorum, et concathe-
75natio
intelligentiarum terminatur ad suppre-
76mam(supremam)
intelligentiam et ad animam intellectivam
77inferius quiquid duo termini seu extrema sunt
78agencia(agentia) libera
Peter Plaoul, Commentarius in libros Sententiarum, de Libertate, Lectio 110, de Libertate (http://scta.info/resource/lectio110 )
Reims, Bibliothèque Municipale, ms. 506, 170v-172r (http://scta.info/resource/lectio110/reims)
Transcription Resource: http://scta.info/resource/lectio110/reims/transcription
Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/lectio110/reims/transcription
Copy Full Citation to Clipboard
View Explanation of Citation Practices
Lectio 110, de Libertate [Critical]
Lectio 110, de Libertate [Reims] (Currrent Focus)
No results found