Lectio 112, de Libertate [Reims Transcription]

By Petrus Plaoul

Edited By Jeffrey C. Witt

Edition: 0.0.0-dev | March 12, 2013

Authority: SCTA

License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)

Sources: R: Reims

Lectio 112, de Libertate [Reims Transcription]

De libertate voluntatis creatae

1 2m(secundum) argumentum alias factam faciebat 2us articulus principalis
70mentionem de preventione divina respectu volun-
71tatis creatae ad suos effectus libere produ-
72cendos, nam arguebatur sit deus vult
73concurrere cum voluntate ad producendum a actum
74ergo voluntas producit a et antecedens non est in
75potestate voluntatis creatae, igitur nec consequens et per
76consequens non est in potestate voluntatis creatae quin[?]
77producat a, igitur ad a producendum neccesitabitur(necessitabitur)

Propositiones

2
78Pro declaratione praesentis materiae sunt ponendae
79propositiones plures

Prima propositio: prioritas concursus primae causae non est aliquo modo durationis

3 Prima est ista prioritas con-
80cursus primae causae respectu creatae voluntatis
81non est aliquo modo dira durationis. probatur
82nam aliter effectus esset productus et non
83concursu voluntatis creatae quod patet et signetur
84instans in quo divina voluntas concurrit
85prius quam voluntas creata

4 Tunc in illo priori
86divina voluntas producit effectum quia pro se suf-
87ficeret igitur voluntas creata non concurreret respectu
88illius actus et sic consequenter ipsa se haberet passive
89respectu actuum suorum et per consequens nichil(nihil) mali
90ageret, nec mereretur nec demereretur

Secunda propositio: talis prioritas concursus primae causae non necessario includit praeter effectum aliquid causarum in voluntate

5 2a(secunda)
91propositio est haec, talis prioritas concursus primae
92causae non neccessario(necessario) includit praeter effectum aliquid R174va
1causarum in voluntate patet nam si ad causandum
2effectum oporteret aliqud influere in voluntate pari
3ratione require requireretur aliqua dispositio
4prima, et sic esset processus in infinitum et te-
5nendum est quod deo concurrere cum voluntate ad
6actus productionem nihil producit deus nisi
7ipsum actum

Tertia propositio: respectu actus boni deus voluntatem primam et inclinat ad agendum

6 3a(tertia) propositio respectu actus boni deus
8voluntatem primam et inclinat ad agendum
9illud apparet nam ita est in iuscificatione(iustificatione) ipsum quod
10deus specialiter primam voluntatem eius ut
11conversatur, ideo apocalypsis 3o(IIIo) dicit christus vel spiritus
12sanctus ego foris stans ad hostium pulso
13ita quod deus peccatores pulsat ut convertantur
14et praeventi specialiter in iustificatione imperii ca-
15ritatem infudendo in actum bonum diri-
16gendo et stante caritate specialiter mo-
17vet ad actum meritorium in constitutionem gratiae, ideo
18est pravae praeventio[?] divina respectu bonorum operum

Quarta propositio: respectu actus prohibiti concurrit deus secundum minimum gradum possibilem

7
194a(quarta) propositio respectu actus prohibiti concurrit deus secundum
20minimum gradum possibilem et extensive indivisibilem
21ubi pro declaratione aliquali est advertendum quod con-
22cursus divinis cuiuscumque effectus est simpliciter
23infinitus vel extensive potest dici minimus respectu ma-
24li prohibiti nisi quia deus non concurrit respectu actus
25prohibiti nisi quantum neccessitans(necessitans) reqirit Ita quod
26creatura ad sui productionem requirit concursum
27dei sed quantum ad multitudinem motuum deus non incli-
28nat specialibus inclinationibus primis

Quinta propositio: prioritas dei concursus est sufficientiae necessitatis[?] et excellentiae

8 5a(quinta) propositio prio-
29ritas dei concursus est sufficientiae necessitas et ex-
30cellentiae, patet nam dictum est quod prioritas dei
31concursus non est durationis temporalis quia deus non
32concurrit prius tempore durationis quam voluntas creata
33ad actus producendos ubi tamen ymaginandum(imaginandum) est quod deus
34concurrit prius ad actum. deinde voluntas
35creata. Sed prioritas dei respectu voluntatis creatae est
36triplex quantum ad concursum respectu a actus

9 prima est
37ratione sufficientiae quantum ad illud membrum sit
38intelligitur quia causalitas prima non indiget
392a(secunda) ad ponendum effectum inesse et sic est praeniennitis[?]
40sufficienciae(sufficientiae) quia prima causa est sufficientissima
41et habet huiusmodi praevenitatem[?] respectu cuiuscumque effectus
42qui producitur

10 2o(secundo) est ibi praemenites[?] neccessitatis(necessitatis)
43quia quilibet effectus qui producitur requirit
44prima causam neccessario(necessario) concurrentem ad eius productionem
45id est, si debeat produci oportet ut prima causa ad
46hoc concurrit. Ex quo apparet prima causa habet R174vb
47prioritatem neccessitatis(necessitatis) quod non convenit[?] 2ae(secundae) causae quia effectus
48potest produci in esse sine concursu cuiuscumque causae
492ae(secundae), sed etiam prima causa ratione excellenciae(excellentiae) habet
50praemenitatem[?] quia ipsa est causa supprema(suprema) et in primo
51gradu a qua omnis causa 2a(secunda) in ese derivatur igitur ipsa
52habet praemenitatem dignitatis et excellentiae respectu
53causarum 2arum(secundarum)

De causalitate divina

11 Ubi advertendum est quod sicut aeternitas
54habet quamdam prioritatem respectu temporis et praemenitatem[?]
55priorem et posteriorem quia ipsa aeternitas continet modo
56perfectiori excellencia(excellentia) quia ipsa continet totam infinitam
57ymaginationem(imaginationem) temporalem vel temporis infinitam durationem
58et licet aeternitas sit individualis ipsa tamen habet respectum
59ante et post, et ita licet divina essentia sit individualis
60quantum ad situm, omnis tamen situs ipsa continet et prae-
61venit

12 et ideo divina causalitas respectu causalitas creatae
62habet eminentiam et excellentiam et prioritatem continendum
63ante et post et isto modo causalitas divina dicitur esse prior
64in communi cursu respectu productionis creatae in hiis tribus
65principaliter consistit prioritas causalitatis divinae
66pro quibus tribus magis particularizando est notandum quod
67prima causalitas continet 2am(secundam) et producit eam
68tanquam umbram causalitas divinae et eius tenuissimum
69vecigium(vestigium), nam causa 2a(secunda) est habitudo primae ad suas
70effectus ut si quid prima causa prodcit ad extra
71illud contineat nobiliori modo ad intra

13 2o(secundo)
72divina causalitas dat mensuram et limi-
73tationem ca causalitati creatae, secundum beneplacitum suae
74voluntatis, et ista est una, ideo p quomodo prima causa
75habet rationem prioritatis

14 3o(tertio) qui divina causalitatis conservat
76causalitatem creatam

15 4o(quarto) divina causalitas creatam ac-
77tuat et umificat plusquam anima corpus et ideo crea-
78tura producta in esse nedum a deo cum servatur sed ratione
79intimationis dei ad eam ipsa umificatur et elevatur
80ac redditur in actum ut possit suos effectus
81producere et operationes exercere cum concursu primae cau-
82sae

16 Ex quo apparet quod causalitas divinae habet prioritatem
83respectu causalitatis creatae eo quod opportet quod actuet eam
84et vivificet et reddat eam expeditam ut
85possit ad operationes concurrere proprias. Unde ad yma-
86ginationem(imaginationem) si deus conservaret creaturam in esse
87substrahendo sibi umificationem et actuationem
88ipsa causalitas creata non esset in potentia propinqua
89ad producendum suos effectus et redderetur
90ita impotens sicut in formis materia prima quia
91divina causalitas est origo omnium producibilium et quantum
92ad hoc ipsa habet prioritatis rationem

17 5o(quinto) divina R175ra
1causalitas est summa libertas et summus gradus
2libertatis ad extra, et ideo in genere potentiarum
3liberarum ipsa est prima et summa

18 Ex
4quo sequitur quod de prioritate praedicta non de prio-
5ritate temporis concedendum est quod prima cuasa prius
6influat quam 2a(secunda) respectu effectus

19 2o(secundo) sequitur
7quod prima causa posterius desinit influere
8respectu effectus quam causa 2a(secunda). patet quia ipsa habet
9rationem continente virtualis, ergo prima causa
10prior est tempore. Ita quod si esse spatium infinitum
11contineretur in divina immesitate, modo dicitur quod
12prius influere dicit perfectionem. patet qui dicit
13excellentiam activitatis et independenter[?] et
14immensi et sic deo competit, et posterius influere dicit
15perfectionem ratione contineciae(continentiae) ea parte post et licet
16sit infinita duratio ymaginaria(imaginaria) seu
17aeternitas ipsa tamen continet quamcumque durationem
18temporalem infinitam, sed ad ymaginationem(imaginationem) a parte
19post vel a parte ante

Sexta propositio: desinere prius influere dicitur[?] imperfectionem

20 6a(sexta) propositio disinere(desinere) prius
20influere dicit imperfectionem

21 Ex quo sequitur quod divina
21causalitas respectu causalitatis creatae in infinitum est posterior
22paret proportionalem modum comparandi huiusmodi causalitatem
23ad creatam causalitatem sicut comparetur aeternitas ad
24temporalem durationem

22 2o(secundo) sequitur aeque quod prima
25causalitas est aeque prior sicut posterior patet quia
26absolute ab omni parte continet durationem
27temporalem extendo

23 3o(tertio) sequitur quod haec prioritas
28altitudo est totaliter impertinens ad neccessitatem(necessitatem)
29liberi arbitrii patet quia ibi non est prioritas nisi
30ratione dignitatis et excellentiae quae relata ad
31voluntatem increatam ipsa non concurrit prius
32prioritate temporis ad effectum quam causalitas 2a(secunda), ymo(immo)
33prima causa formaliter includeret voluntatis
34creatae libertatem, quia prima causa concurrit
35libere volendo 2am(secundam) causam libere concurrere ad
36actus productionem

Corollaria

24 Pro cuius declaratione supponitur
37quod talis influxus quo deus influit cum
38voluntate creata ad actus productionem nihil aliud
39est quam volitio divina qua deus vult actum
40libere a causalitate 2a(secunda) produci. patet quia sola vo-
41luntate deus agit ad extra et non indiget
42instrumento ad effectus productionem nam
43se solo et sua voluntate efficaci posset effectum
44producere in esse dicente apsotolo vocasti ea quae
45non sunt tanquam ea quae sunt ex ita imperio volun-
46tatis omnia facta sunt ipse mandavit et creata R175rb
47sunt. Sed quia divina causalitas respectu creaturae est
48circumstancionata(circumstantionata) quia vult effectum produci
49volitio talis est quod ipsa includit formaliter
50creatura concurrente cum ipsa ad effectum, nam
51ipsa volitio habet pro obiecto effectum libere produci a
52voluntate creata, ergo illa influentia includit
53voluntatem creatam libere concurrere respectu effectus

25
54unde sequitur quod licet illa volitio sit absolute
55in se immensa ut sic tamen circumstancionata(circumstantionata)
56non scat(stat) quod divina causalitas producit effectum
57ad extra nisi concurrit cum voluntate creata. unde
58ad ymaginationem(imaginationem) si illa volitio esset separata a
59causalitate divina ipsalit causalitas divina non
60poneret effectum secundum eius formalem rationem quia
61sua volitio includit hoc, scilicet, quod causa 2a(secunda) con-
62currit libere ad huiusmodi actus productionem et
63per consequens causalitas divina nedum non tollit liber-
64tatem ymo(immo) formaliter eam ponit. exemplum de-
65fectu quem deus vellet producere ab a
66eam tali temore tali gradu tali loco cum qua
67volitione non staret effectum ab alio produci nec
68a se solo, tamen illa volitione nec scaret(staret) quod
69producitur intensiori gradu vel alio loco, quia
70influentia concludit quod tali loco vel tempore vel
71gradu producatur

26 Ex quo sequitur quod magis
72censendum libera est voluntas creata ex divina
73praevenitione quam si prima causa concurreret in genere
74finis praecise vel praecise conservaret, et nedum
75praeventio non tollit libertatem, ymo(immo) magis
76per eam voluntas circa suum effectum libere pro-
77ducit quam si deus communicaret ei potentiam libere
78producendi ad ymaginationem(imaginationem) patet quia sicut deus in-
79fluit voluntati coagenti secum ita in-
80fluit ei modum libere agendi, quia est ordo am-
81barum causarum respectu liberi actus igitur deus reddidit
82voluntatem efficacem ad libere exeundum in actus
83suos

27 2o(secundo) sequitur quod non solum ex intrinseca li-
84bertatis condicione(conditione) voluntas non neccessitatur(necessitatur) ad
85elevationem per divinam praeventionem ymo(immo) magis
86consurgit ex divina praevetione quod creata volun-
87tas est libera, et in hoc consideranda sunt duo quae
88tollunt neccessitatem(necessitatem) libertatis creatae respectu effectus
89unum intrinsecam causalitas ratione cuius repugnat
90ei concurrere per modum naturae

28 2m(secundum) est quod magis
91ei repugnat concurrere non libere ex praeven-
92tione divina quam ex intrinseca causalitate et libertaR175va -
1te nam ratione influxus divinae praeventionis re-
2pugnat ei exire in actum non libere magis quam ex in-
3trinseca ratione

29 Sed voluntas divina determinat creatam
4voluntatem multipliciter primo vivificandum et actua-
5ndum eius libertatem quia creata voluntas non suffi-
6ceret exire in actum nisi a divina voluntate et
7causalitate actuitur. 2o(secundo) divina voluntas limitat
8eam tanquam individualem actum, quia quaelibet causa
9creata est indeterminata omnino respectu effectus eiusdem
10speciei quis illorum debeat producere ut ignis
11si duos gradus caliditatis debeat producere non est
12determinatus de se utrum producat unum cicius(citius) quod alter
13vel unum et non alium. Sed oportet quod determinetur a divina
14voluntate. Ex quo apparet quod voluntas creata per
15divinam determinatur ad producendum hanc volitionem et
16non aliam licet sint eiusdem speciei et sic tota determinatio
17voluntatis divinae respectu creatae est quod eam vivificat
18et reddit potentiorem ut possit exire ad
19actus suos, et determinat eam ut producat hoc gradu
20vel alio, et sic de aliis

30 3o(tertio) sequitur quod nulla
21tenus imputandum est deo quod concurrit ad actum
22prohibitum patet quia nullo modo neccessitant(necessitant) voluntatem
23ad ipsius productionem primo concurrit remississimo gra-
24du quam imperfectio creaturae requirit nam quod actuet
25eam est eius perfectio quod male eligat est imper-
26fectio, nam deus ad huiusmodi actum concurrit minimo
27gradu possibili. 2o(secundo) quia talis actio non est deo prohibita

31
284o(quarto) sequitur error negancium(negantium) voluntatis actum
29propter peccatum comissionem et vel error fingencium(fingentium)
30respectum nam aliqui dicunt quod non scaret(staret) cum
31concursu dei quod actus voluntatis malus esset
32quid positivum, quia deus concurrit praecise ad pro-
33ductionem actuum positivorum, et sic decebant quod
34actus voluntatis malus nihil est nisi voluntatis
35se habens sic, Sed ista prioritas seu positio non
36imponit neccessitatem(necessitatem), nec opportet(oportet) fingere
37huiusmodi actus respectus nec ponere consequenter quod
38peccata sint quid respectus nec ponere consequenter
39quod peccata sint quid respectus

32 5o(quinto) sequitur
40error negancium(negantium) divinum concursum respectu talium
41actuum et dixerunt quod licet deus concurrit effe-
42ctive ad elevationes bonas, ad eleva-
43tiones tamen malas solum concurrit permissive,
44sed hoc est falsum, quia impossibile est esse aliquam enti-
45tatem quin sit a prima causa effective

33
466o(sexto) sequitur error dicentium liberum arbitrium plus R175vb
47agere in actionibus bonis vel malis quod deus
48patet quia deus agit concomitive quia propter prior-
49tatem dei concursus oportet sequi neccessitatem(necessitatem)

34
507mo(septimo) sequitur error ebrouardin in 3a(tertia) parte
51summae suae de causa dei capitulo primo 2o(secundo) et 3o(tertio) et 4o(quarto)
52et aliis dicentis quod ex praeventione prima causae respectu
53causalitatis 2ae(secundae) voluntas humana neccessitatur(necessitatur) ad
54quemcumque effectum sine bonum sive malum et hoc
55est falsum et sapit haeresim quia hoc est tollere quamdam
56nedum a voluntate increata, sed a creata maxime
57tamen ipsa ponit ad probandum hoc rationes fortes
58quae videbuntur in lectione sequenti et sic est finis et
59istius lectionis

Apparatus Fontium

Apparatus Criticus

Lectio 112, de Libertate

Go to:

Citation

Peter Plaoul, Commentarius in libros Sententiarum, de Libertate, Lectio 112, de Libertate (http://scta.info/resource/lectio112 )

Reims, Bibliothèque Municipale, ms. 506, 174r-175v (http://scta.info/resource/lectio112/reims)

Transcription Resource: http://scta.info/resource/lectio112/reims/transcription
Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/lectio112/reims/transcription

Copy Full Citation to Clipboard

View Explanation of Citation Practices

Available Manifestations

Lectio 112, de Libertate [Critical]

Lectio 112, de Libertate [Reims] (Currrent Focus)

Lectio 112, de Libertate [Sorbonne]

Lectio 112, de Libertate [St. Victor]