Lectio 112, de Libertate [Sorbonne Transcription]

By Petrus Plaoul

Edited By Jeffrey C. Witt

Edition: 0.0.0-dev | March 12, 2013

Authority: SCTA

License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)

lectio112

Sources: S: Sorbonne

Lectio 112, de Libertate [Sorbonne Transcription]

De libertate voluntatis creatae

1 2m(secundum) argumentum
30alias factam faciebat mentionem de prae-
31vencione(praeventione) divina respectu voluntatis creatae ad suos
32effectus libere producendos nam arguebatur sic
33deus vult concurrere cum voluntate ad producendum
34a actum ergo voluntas producit a et antecedens non est
35in potestate voluntatis creatae igitur nec consequens et per consequens
36non est in potestate voluntatis creatae quin producat
37a igitur ad a producendum neccesitabitur(necessitabitur).

Propositiones

2 pro declaratione materiae
38praesentis sunt ponendae duae propositiones plures.

Prima propositio: prioritas concursus primae causae non est aliquo modo durationis

3 prima est
39ista prioritas concursus primae causae respectu creatae
40voluntatis non est aliquo modo durationis probatur nam
41aliter effectus esset productus et non concursu voluntatis
42creatae quod patet et signetur instans in quo divina
43voluntas concurrit prius quam voluntas creata

4 tunc
44in illo priori divina voluntas producit effectum S188rb
45quia pro se sufficeret igitur voluntas creata non concurreret
46respectu illius actus et sic consequenter ipsa se haberet passive
47respectu actuum suorum et per consequens nihil mali ageret
48nec mereretur nec demereretur

Secunda propositio: talis prioritas concursus primae causae non necessario includit praeter effectum aliquid causarum in voluntate

5 2a(secunda) propositio est haec talis
49prioritas concursus primae causae non neccessario(necessario) includit praeter
50effectum aliquid causarum in voluntate patet nam si ad
51causandum effectum oporteret aliquid influere in voluntate
52pari ratione requireretur aliqua dispositio praevia et sic
53esset processus in infinitum igitur tenendum est quod deo con-
54currente cum voluntate ad actus productionem nihil pro-
55ducit deus nisi ipsum actum

Tertia propositio: respectu actus boni deus voluntatem primam et inclinat ad agendum

6 3a(tertia) propositio respectu actus
56boni deus voluntatem praemonem[?] et inclinat ad
57agendum illud apparet nam ita est in Iustificatione impii
58quod deus specialiter praemonem[?] voluntatem eius ut convertatur
59ideo apocalypsis 3o(IIIo) dicit christus vel spiritus sanctus ego foris
60stans ad hostium pulso ita quod deus peccatores
61pulsat ut convertantur et praeventi specialiter in
62Iustificatione impii caritatem infudendo in actum bonum
63dirigendo et stante caritate specialiter movet
64ad actum meritorium in consecutionem gratiae ideo est praeventio
65divina respectu bonorum operum

Quarta propositio: respectu actus prohibiti concurrit deus secundum minimum gradum possibilem

7 4a(quarta) propositio respectu actus
66prohibiti concurrit deus secundum minimum gradum possibilem et ex-
67tensive indivisibilem ubi pro declaratione aliquali est
68advertendum quod concursus divinus respectu cuiuscumque effectus est
69simpliciter infinitus vel extensive potest dici minimus respectu
70mali prohibiti quia deus non concurrit respectu actus pro-
71hibiti nisi quantum neccessitas(necessitas) requirit ita quod creatura ad
72sui productionem requirit immensum concursum dei sed quantum
73ad multitudinem motuum deus non inclinat specia-
74libus inclinationibus primis

Quinta propositio: prioritas dei concursus est sufficientiae necessitatis[?] et excellentiae

8 5a(quinta) propositio prioritas dei
75concursus est sufficienciae(sufficientiae) necessitas et excellentiae patet nam
76dictum est quod prioritas dei concursus non est
77durationis temporalis quia deus non concurrit prius
78tempore durationis quam voluntas creata ad actus
79producendos ubi tamen ymaginandum(imaginandum) est quod deus concurrit
80prius ad actum deinde voluntas creata sed prioritas
81dei respectu voluntatis creatae est triplex quantum ad concursum
82respectu a actus

9 prima est ratione sufficientiae quantum ad
83illud membrum sit intelligitur quia causalitas prima non indi-
84get 2a(secunda) ad ponendum effectum inesse et sic est prae-
85menitas[?] sufficienciae(sufficientiae) quia prima causa est sufficientissima
86et habet huiusmodi praemenitatem[?] respectu cuiuscumque effectus
87qui producitur

10 2o(secundo) ibi est praemenitatis[?] neccessitatis(necessitatis)
88quilibet effectus qui producitur requirit primam causam
89neccessario(necessario) concurrentem ad i eius productionem id est, si de-
90beat produci oportet ut prima causa ad hoc concurrit
91ex quo apparet quod prima causa habet prioritatem neccessitatis(necessitatis) S188va
1quod non convenit 2ae(secundae) causae quia effectus posset produci in
2esse sine concursu cuiuscumque causae 2ae(secundae) sed eciam(etiam) prima
3causa ratione excellenciae(excellentiae) habet praemenitatem[?] quia ipsa
4est supprema(suprema) causa et in primo gradu a qua omnis
5causa 2a(secunda) in esse derivatur igitur ipsa habet praemenitatem[?]
6dignitatis et excellentiae respectu causarum 2arum(secundarum)

De causalitate divina

11 ubi
7advertendum est quod sicut aeternitas habet quamdam prioritatem
8respectu temporis et praevitatem[?] priorem et posteriorem
9quia ipsa aeternitas continet modo perfectiori excellentia
10quia ipsa continet totam infinitam ymaginationem(imaginationem) temporalem
11seu temporis infinitam durationem et licet aeternitas sit
12indivisibilis ipsa tamen habet respectum ante et post et ita
13licet divina essentia sit individualis quantum ad situm omnis
14tamen situs ipsa continet et praevenit

12 ideo divina
15causalitas respectu causalitas creatae habet eminenciam(eminentiam) et ex-
16cellentiam et prioritatem continendum ante et post et
17isto modo causalitas divina dicitur esse prior in communi cursu
18respectu productionis creatae in hiis tribus principaliter con-
19sistit prioritas causalitatis divinae pro quibus tribus
20magis particularizando est notandum quod prima causalitas con-
21tinet 2am(secundam) et producit eam tanquam umbram causa-
22litas divinae et eius tenuissimum vestigium nam causa
232a(secunda) est habitudo primae ad suos effectus ut si quid prima
24causa producit adextra illud contineat nobiliori modo
25adintra

13 2o(secundo) divina causalitas dat mensuram et li-
26mitationem causalitati creatae secundum beneplacitum suae voluntatis
27et ista est una ideo quomodo prima causa habet rationem
28prioritatis

14 3o(tertio) quia divina causalitatis conservat causalitatem
29creatam

15 4o(quarto) divina causalitas creatam ac-
30tuat et vivificat plusquam anima corpus et ideo
31creatura producta in esse nedum a deo conservatur
32sed ratione intimationis dei ad eam ipsa vivificatur
33et elevatur ac redditur in actum ut posset suos
34effectus producere et operationes exercere cum concursu
35primae causae

16 ex quo apparet quod causalitas divinae habet prio-
36ritatem respectu causalitatis creatae eo quod oportet quod actuet
37eam et vivificet et reddat eam expe-
38ditam ut possit ad operationes concurrere proprias
39unde ad ymaginationem(imaginationem) si deus conservaret creaturam in
40esse sustrahendo(subtrahendo) sibi vivificationem et actuationem
41ipsa causalitas creata non esset in potentia propinqua ad
42producendum suos effectus et redderetur ita impotens
43sicut informis materia prima quia divina causalitas
44est origo omnium producibilium et quantum ad hoc ipsa habet
45prioritatis rationem

17 5o(quinto) divina causalitas est summa S188vb
46libertas et summus gradus libertatis ad extra
47et ideo in genere potenciarum(potentiarum) liberarum ipsa est prima et summa

18
48ex quo sequitur quod de prioritate praedicta non de prio-
49ritate temporis concedendum est quod prima causa prius influat
50quam regula respectu effectus

19 2o(secundo) sequitur quod prima causa posterius
51desinit influere respectu effectus quam causa 2a(secunda) patet quia
52ipsa habet rationem continenciae(continentiae) virtualis igitur prima causa prior
53est tempore ita quod si esse spatium infinitum contineretur in
54divina immensitate modo dicitur quod prius influere dicit per-
55fectionem patet quia dicit excellenciam(excellentiam) activitatis et eciam(etiam)
56dependentis et immensi et sic deo competit et
57posterius influere dicit perfectionem ratione contineciae(continentiae) a parte
58post et licet sit infinita duratio ymaginaria(imaginaria) seu
59aeternitas ipsa tamen continet quamcumque durationem temporalem
60infinitam si esset ad ymaginationem(imaginationem) a parte post vel
61a parte ante

Sexta propositio: desinere prius influere dicitur[?] imperfectionem

20 6a(sexta) propositio desinere prius influere dicit
62imperfectionem

21 ex quo sequitur quod divina causalitas respectu causalitatis
63creatae in infinitum est prior et infinitum est posterior
64patet per proportionalem modum comparandi huiusmodi causalitatem ad
65creatam causalitatem sicut comparetur aeternitas ad temporalem
66durationem

22 2o(secundo) sequitur quod prima causalitas est aeque prior
67sicut posterior patet quia absolute ex omni tempore parte continet
68durationem temporalem excendo(extendo)

23 3o(tertio) sequitur quod haec prioritatis
69altitudo est totaliter impertinens ad neccessitatem(necessitatem) liberi arbitrii
70patet quia ibi non est prioritas nisi ratione dignitatis
71et excellentiae quae relata ad voluntatem in-
72creatam ipsa non concurrit prius prioritate temporis ad
73effectum quam causalitas 2a(secunda) ymo(immo) prima causa formaliter includeret
74voluntatis creatae libertatem quia prima causa concurrit libere
75volendo causam 2am(secunduam) libere concurrere ad actus productionem

Corollaria

24
76pro cuius declaratione supponitur quod talis influxus quo deus
77influit cum voluntate creata ad actus productionem
78nihil aliud est quam volitio divina qua deus vult actum
79libere a causalitate 2a(secunda) produci patet quia sola voluntate
80deus agit ad extra et non indiget instrumento
81ad effectus productionem nam se solo et sua voluntate
82efficaci posset effectum producere in esse dicente apsotolo
83vocasti ea quae non sunt tanquam ea quae
84sunt extra igitur imperio voluntatis omnia facta sunt
85nam ipse dicit et facta sunt ipse mandavit
86et creata sunt sed quia divina causalitas respectu creaturae est
87circumstancionata(circumstantionata) quia vult effectum produci vo-
88litio talis est quod ipsa includit formaliter creaturam
89concurrere cum ipsa ad effectum nam ipsa volitio habet
90pro obiecto effectum libere produci a voluntate creata S189ra
1igitur illa influentia includit voluntatem creatam libere
2concurrere respectu effectus

25 unde sequitur quod licet illa volitio sit
3absolute in se immensa ut sic tamen circumstancio-
4nata(circumstantionata) non scat(stat) quod divina causalitas producit effectum
5adextra nisi concurrit cum voluntate creata unde ad
6ymaginationem(imaginationem) si illa volitio esset separata a causalitate
7divina ipsa causalitas divina non poneret effectum secundum
8eius formalem rationem quia sua volitio includit hoc, scilicet,
9quod causa 2a(secunda) concurrit libere ad huiusmodi actus productionem
10et per consequens causalitas divina nedum non tollit li-
11bertatem ymo(immo) formaliter eam ponit exemplum
12de effectu quem deus vellet producere ab
13a causa tali tempore tali gradu tali loco
14cum qua volitione non staret effectum ab alio
15produci nec a se solo cum illa volitione nec
16staret quod producitur intensiori gradu vel alio
17loco quia influentia concludit quod tali loco
18vel tempore vel gradu producatur

26 Ex quo sequitur
19quod magis censendum libera est voluntas creata
20ex divina praevencione(praeventione) quam si prima causa concurreret in
21genere finis praecise vel praecise conservaret et nedum
22praevencio(praeventio) non tollit libertatem ymo(immo) magis
23per eam voluntas creata suum effectum libere pro-
24ducit quam si deus communicaret ei potentiam libere
25producendi ad ymaginationem(imaginationem) patet quia sicut deus in-
26fluit voluntati coagenti secum ita influit
27ei modum libere agendi quia est ordo ambarum
28causarum respectu liberi actus igitur deus reddit vo-
29luntatem efficacem ad libere exeundum in actus
30suos

27 2o(secundo) sequitur quod non solum ex intrinseca liber-
31tatis condicione(conditione) voluntas non neccessitatur(necessitatur) ad elevationem
32per divinam praeventionem ymo(immo) magis consurgit ex
33divina praevencione(praeventione) quod creata voluntas est libera et
34in hoc consideranda sunt duo quae tollunt
35neccessitatem(necessitatem) libertatis creatae respectu effectus unum intrinseca
36causalitas ratione cuius repugnat ei concurrere per modum
37naturae

28 2m(secundum) est quod magis ei repugnat concurrere
38non libere ex praevencione(praeventione) divina quam ex intrinseca
39causalitate et libertate nam ratione influxus divinae
40praevencionis(praeventionis) repugnat ei exire in actum non
41libere magis quam ex intrinseca ratione

29 sed voluntas
42divina determinat creatam voluntatem multipliciter primo vi-
43vificandum et actuandum eius libertatem quia creata
44voluntas non sufficeret exire in actum nisi
45a divina voluntate et causalitate actuetur 2o(secundo) divina S189rb
46voluntas limitat eam tanquam indivisibilem actum
47quia quaelibet causa creata est indeterminata omnino respectu effectus
48eiusdem speciei quis illorum debeat producere ut ig-
49nis si debeat producere duos gradus causalitatis
50non est determinatus de se utrum producat unum cicius(citius)
51quam alterum vel unum et non alium sed oportet quod determinetur
52a divina voluntate ex quo apparet quod voluntas creata
53per divinam determinatur ad producendum hanc volitionem et
54non aliam licet sint eiusdem speciei et sic tota determinatio vo-
55luntatis divinae respectu creatae est quod eam vivificat et
56reddit potentiorem ut possit exire ad actus suos
57et determinat eam ut producat hoc gradu
58vel alio hoc loco vel alio et sic de aliis

30 3o(tertio) sequitur quod
59nullatenus imputandum est deo quod concurrit ad actum prohibitum
60patet quia nullo modo neccessitant(necessitant) voluntatem ad ipsius productionem
61ymo(immo) concurrit remississimo gradu quam imperfectio creaturae
62requirit nam quod actuet eam est eius perfectio quod
63male eligat est imperfectio nam deus ad huiusmodi
64actum concurrit minimo gradu possibili. 2o(secundo) quia talis
65actio non est deo prohibita.

31 4o(quarto) sequitur error
66negancium(negantium) voluntatis actum propter peccatum comissionem
67et vel error fingentium respectum nam aliqui dicunt quod non
68staret cum concursu dei quod actus voluntatis malus
69essent quid positivum quia deus concurrit praecise ad productionem
70actuum positivorum et sic decebant quod actus voluntatis
71malus nihil est nisi voluntatis se habens sic sed ista
72prioritas seu positio non imponit neccessitatem(necessitatem) nec oportet
73fingere huiusmodi respectus nec ponere consequenter quod peccata sint
74quid respectus.

32 5o(quinto) sequitur error negantium divinum
75concursum respectu talium actuum et dixerunt quod licet deus
76concurrit effective ad elevationes bonas ad elevationes
77tamen malas solum concurrit permissive sed hoc est falsum
78quia impossibile est esse aliquam entitatem quin sit a
79prima causa effective

33 6o(sexto) sequitur error dicencium(dicentium)
80liberum arbitrium plus agere in actionibus bonis vel
81malis quam deus patet quia deus agit concomi-
82tative quia propter prioritatem dei concursus oportet sequi
83neccessitatem(necessitatem)

34 7mo(septimo) sequitur error ebrouardin
84in 3a(tertia) parte summae suae de causa dei capitulo primo
852o(secundo) et 3o(tertio) et 4o(quarto) et aliis dicentis quod ex praevencione(praeventione)
86primae causae respectu causalitatis 2ae(secundae) voluntas humana
87neccessitatur(necessitatur) ad quemcumque effectum sive malum sive bonum et hoc
88est falsum et sapit haeresim quia hoc est tollere quamdam nedum
89a voluntate increata sed a creata maxime tamen
90ipsa ponit ad probandum hoc rationes fortes quae S189va
1videbuntur in lectione sequenti

Apparatus Fontium

    Apparatus Criticus

      Lectio 112, de Libertate
      Go to:

      Citation

      Peter Plaoul, Commentarius in libros Sententiarum, de Libertate, Lectio 112, de Libertate (http://scta.info/resource/lectio112 )

      Paris, Bibliothèque Nationale de France, ms. lat. 15897 , 188r-189r (http://scta.info/resource/lectio112/sorb)

      Transcription Resource: http://scta.info/resource/lectio112/sorb/transcription
      Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/lectio112/sorb/transcription

      Copy Full Citation to Clipboard

      View Explanation of Citation Practices

      Available Manifestations

      Lectio 112, de Libertate [Critical]

      Lectio 112, de Libertate [Reims]

      Lectio 112, de Libertate [Sorbonne] (Currrent Focus)

      Lectio 112, de Libertate [St. Victor]