1 Sciendum
68est quod in lectione praecedenti dictum fuit quod deus
69est subiectum theologiae et hoc secundum unum modum sive sub
70quadam ratione secundum quam potest elici in mediate(immediate)
71iudicium quod deus est universaliter perfectus et hoc potest
72contingere tripliciter vel quia conceptus quem habemus est
73simpliciter conceptus vel aequivalenter sive synonyme
74significans sicut hoc complexum universaliter et in mense(immense) perfectus
75vel quia est connotans quod deus est universaliter et immense
76perfectus vel quamquam sit simplex existens tamen de natura
77primaria sua hoc significat

2 ubi advertendum
78quod deus nisi a seipso est comprehensibilis
79ideo non est aliquis conceptus nobis possibilis adaequate et sufficienter
80deum repraesentans sed praedicata creaturarum nobis nota
81transferimus in deum ipsum per quamdam similitudinem
82unde quia videmus creaturam existere et quod esse
83in ea est denominatio perfectionis ideo per quamdam
84similitudinem dicimus 'deum existere' quia etiam
85videmus creaturam vivere et quia hoc est de-
86nominatio perfectionis in ipsa ideo deo attribu-
87imus 'vivere' et ita de 'intelligere' et 'velle' et
88aliis praedicatis perfectionem dicentibus quae reperiuntur
89in creaturis deo attribuimus propter penuriam
90vocum et propter defectum conceptuum propriorum ipsi deo
91quia nec grammatici nec mathematici potuerunt habere
92huiusmodi conceptus proprios ipsius dei ubi est
93notandum quod aliqua praedicata dicunt perfectionem
94simpliciter alia vero dicunt perfectionem limi-
95tatam et per consequens dicentem in perfectionem(imperfectionem) et materiam
96istam tractat anselmus in monologiis ubi dicit quod
97perfectum simpliciter est illud quod melius est ipsum
98quam non ipsum et quod in quolibet melius est ipsum
99quam non ipsum quae quid descriptio potest decla-
100rari sive exponi sic ut perfectum simpliciter R24ra
1vocet denominationem perfectionis simpliciter
2seu praedicatum perfectionale simpliciter et tunc
3diffinitio debet sic intelligi quod illud
4dicitur esse perfectum simpliciter id est perfectionale praedicatum
5simpliciter sive praedicatum denominationis perfectio-
6nis simpliciter quod sic se habet quod eo ipso quod com-
7petit alicui illud arguitur esse perfectius quam
8si sibi non competeret vel quam sit aliud cui
9non competit

3 verbi gratia esse 'vivens' est de-
10nominatio perfectionis sive praedicatum perfectionale
11simpliciter quia eo ipso quod aliquid est 'vivens' argu-
12imus illud esse perfectius 'non viventibus' et sic de aliis
13et ista est ymaginatio(imaginatio) augustini in pluribus
14locis viventia enim sunt perfectiora non viven-
15tibus et intelligentia non intelligentibus
16et sic semper ascendendo secundum perfectionem specierum
17Istud introduxi pro tanto quia huiusmodi perfectio-
18nalia praedicata simpliciter attribuimus deo et
19non alia Alia vero sunt praedicata limitatiam
20perfectionem dicentia et per consequens dicunt quamdam
21inperfectionem(imperfectionem) sicut sunt esse hominem esse asinum
22etc et talia praedicata non attribuimus deo
23nisi istud reperiatur in scriptura ut quod
24'deus est homo' Advertendum est igitur quod huiusmodi
25praedicata quae dicuntur de deo univoce ymmo(immo) solum
26per quamdam inpropriam(impropriam) translationem et istud supponitur
27pro praesenti quia alias tractabitur magis particulariter

7 Ex ista ymaginatione(imaginatione) sequitur
75quod omne nomen proprium sive aequivoce dictum de deo
76est simpliciter singulare unde guillelmus parisyensis
77in libro de divinali misterio tamen alio nomine
78in libro de trinitate infert consequenter ad prae-
79dictam ymaginationem(imaginationem) quod esse sive ens est
80proprie trinus singularis in prima sui significatione et
81soli deo competens Consequenter dicit ad praedictam
82ymaginationem(imaginationem) quod quilibet conceptus dei proprius
83connotat sive includit esse de primaria
84sui significatione et non aptitudinem ad inperfectiones(imperfectiones)
85cum exclusione possibilitatis non essendi et in
86isto conceptu dei est origo veritatum et errorum
87multorum et hoc dictus doctor inducit per
88longum processum in praedicto libro

8 Et ideo
89proprissime responsum fuit moysi quaerenti
90ab ipso quis esset dicendo "ego sum
91qui sum" Et iterum dixit christus in illo loco
92"qui est misit me" ita quod ipsemet deus
93usus est isto vocabulo 'esse' tamquam sibi proprio
94sequitur igitur fuit sibi nomen includens sive
95connotans negationem inperfectionis(imperfectionis) et affirmationem
96actus puri cum exclusione possibilitatis non essen-
97di Et licet hic ponantur plura complexa
98nichilominus(nihilominus) conceptus dei est incomplexus
99nam licet conceptus sit incomplexus tamen est
100apparentia multarum complexionum Ita quod R24va
1ymaginandum(imaginandum) est quod licet sit incomplexus
2tamen est apparentia quaedam ex qua eliciuntur
3iudicia multa

9 consequentur infert quod in so-
4lo deo idem est 'esse' et 'essentia' non solum
5quantum ad rem sed quantum ad modum concipiendi
6ita quod eius essentia non posset concipi
7proprio conceptu quin essentia ipsius con-
8cipiatur in esse existentiae ista enim positio quod
9'esse' et 'essentia' distinguuntur in eodem est
10multum difficilis cum multi philosophi et alii doc-
11tores sunt in hoc concordes unde boethius
12in libro de problematibus expresse ponit quod aliud
13est res ipsa et suum esse Albertus magnus
14idem ponit gandavensis idem ponit sanctus thomas
15idem ponit aegidius de roma idem ponit
16guillelmus parysiensis idem ponit

13 Sequitur
47ergo quod omnis conceptus proprius de deo significat
48'esse' et per consequens dato quod sit simplex tamen aequivalet
49quodammodo propositioni et circa hoc videlicet quod una notitia
50simplex aequivalet propositioni possent multa R24vb
51notari et illud ponit gregorius expresse
52de propositione mentali quod est simplex notitia et tamen
53aequivalet in significando propositioni

14 de subiecto enim
54theologiae certum est quod subiectum primae theologiae
55est simplex et est complexum aequivalenter quia
56est ipsamet notitia divina ymmo(immo) est notitia
57omnium principiorum et conclusionum ita quod in ratione imper-
58fectionis subiecti est quod subiectum non contineat et
59repraesentet omnia principia et omnes conclusiones
60illius scientiae cuius est subiectum et ideo subiectum primae the-
61ologiae sit perfectum et nobilissimum repraesentat
62omnia principia et omnes conclusiones ymmo(immo) est
63notitia conplexa(complexa) et incomplexa proportionalis est etiam
64notitia kategorica ypothetica(hypothetica) notitia modalis et sic de aliis praeter hoc
65quod non est notitia impossibilis et falsa

15 Utrum autem
66sit notitia contingens est alia quaestio Aliqui tamen
67concedunt quod deus est notitia contingens id est deus
68est respectu alicuius contingentis notitia et significatum
69propositionis contingentis et secundum hoc posset dici propositio
70contingens antichristus erit quia concedimus quod deus
71est contingenter notitia respectu huius antichristus erit et
72si inferatur igitur erit contingenter cognitio debet
73addi per modum signi posset tamen concedi
74quod deus esset propositio contingens prout li 'contingens'
75attribuitur propositioni id est quod est aliqua acceptio res-
76pectu propositionis contingentis non tamen potest esse falsa
77et non capiendo li 'contingens' prout est differentia rei sed
78propositionis et isto modo conceditur quod deus est propositio
79contingens prout li 'propositio contingens' convertatur cum illo
80complexo 'deus est notitia alicuius quod potest
81fore et potest non fore' cum isto tamen stat
82quod in deo nulla sit contingentia prout li 'contingens'
83est differentia rei ut distinguitur a signo ymmo(immo) semper
84remanet summa neccessitas(necessitas) de subiectis enim
85theologiae bonorum plura possent dici sed pro nunc
86transeo veniendo magis ad propositum scilicet ad subiectum
87fidei apud nos dico ergo sicut prius quod
88huiusmodi conceptus dei prout est subiectum theologiae
89non potest haberi apud nos sine adiuto-
90rio fidei vel speciali dei gratia cum magna di-
91ligentia quia devenire ad huiusmodi conceptum
92in quo relucet quodammodo divina et immensa
93bonitas diffinitionum est ymmo(immo) huiusmodi conceptus
94inclinat et trahit intellectum ad considerationem
95et amorem ipsius primae veritatis Ideo plures
96ratione deffectus(defectus) huiusmodi conceptus sive subiecti
97inciderunt in varios errores quia non habent
98subiectum in quo plurimae veritates fundantur

16 Ex
99quo sequitur quod magna sollicitudo sive diligentia
100debet exhiberi sive adhiberi de habendo R25ra
1huiusmodi conceptum et consequenter dictum est procedere
2per actus reflexos videlicet ut simus tuti de
3huiusmodi conceptum habendo quia dicit philosophus primo
4caeli quod "minimus error in principio in fine max-
5imus est" Ex quibus sequitur quod ex ignorantia
6huiusmodi conceptus inciderunt philosophi in varios
7errores circa proprietates ipsius dei quidam scilicet po-
8nentes eum solum agere libere libertate compla-
9centiae et hoc erat quia non concipiebant bene
10ipsum deum quia si concipissent eum ut universaliter
11perfectum statim conclusissent eum liberum liber-
12tate contradictionis quia esse liberum saltem
13in illo qui non potest abuti sua libertate
14secundum dictamen rectae rationis a quolibet bene disposito
15iudicaretur esse denominatio perfectionis simpliciter
16et per consequens concepissent ipsum deum ut universaliter
17perfectum non negassent istam propositionem a deo
18et notanter dicitur ab intellectu bene disposito quia forte
19tenentes oppositum affecti erant ad oppositum dixissent
20quod non esset ipsi deo denominatio perfectionis
21simpliciter esse liberum libertate contradictionis
22ymmo(immo) quod fuisset contra bonum et debitum regimen
23universi et ista esset responsio affectata ad oppositum
24et non Iudicii bene dispositi indifferenter ad u-
25tramque partem ideo etc

17 Consequenter circa hoc erravit
26commentator 5o metaphysicae dicens ipsam primam causam
27nichil(nihil) posse agere ad extra nec etiam aliquid
28cognoscere et istud etiam convenit ex deffectu(defectu)
29praedicti conceptus quia si bene concepisset deum esse per-
30fectum et perfectissime regens universum non
31negasset ab eo cognitionem illorum quae regit
32quia nichil(nihil) potest bene regere aliqua nisi cognos-
33cat illa quae regit et hoc bene testatur aristoteles
34dicens entia nolunt male regi plura-
35litas principium mala unus ergo princeps
36unde ad bene regendum pollitiam(politiam) tam in prin-
37cipatu naturali quam pollitico(politico) oportet principem habere
38notitiam sui regiminis quia alias ageret sicut
39fatuus vel caecus qui non cognosceret sub
40datos suos Ideo dicitur quod commentator in hoc non bene
41intellexit aristotelem quia 9no metaphisicae aristoteles bene
42vult quod scientia dei non dependet a rebus
43ad extra ymmo(immo) potius econtra et sic deus habet
44notitiam et scientiam aliorum a se nec tamen
45capit a rebus ad extra sed habet a se Similiter
46erraverunt sequentes opinionem epicurii di-
47centis deum nichil(nihil) curari sed voluptari
48id est delectari in seipso quia licet cognoscat res
49ad extra non tamen curat utrum bene vel male
50regantur modo si bene concepisset perfecte deum R25rb
51ut creatorem et gubernatorem creaturarum non
52propter bonum ipsius dei Sed propter bonum creaturarum
53hoc non dixisset de divina providentia Et
54consequenter dicit ipse epicurus omnia fieri a casu
55contra quem et ad eius reprobationem fecit lactan-
56tius librum de ira

18 Consequenter ex eadem radice
57negaviterravit tullius negando ab eo praescientiam
58futurorum et ad hoc fuit coactus propter futura
59contingentia sicut testatur augustinus libro quinto
60de civitate dei capitulo 9no nam ipse consideravit
61leges consuetudines et deliberationes quae fiunt
62et ideo conclusit contingentiam futurorum quia alias
63consilia orationes essent omnino in utilia(inutilia) et
64alia huiusmodi quod non est dicendum et tunc quia
65non vidit competentem divinae scientiae cum con-
66tingentia huiusmodi futurorum praescientiamb negavita
67ipsius dei et hoc ut dictum est testatur augustinus 5to
68de civitate dei ubi etiam loquitur de fastis(fatis) ita
69quod opinio quaedam fuit quod fata neccessitabant(necessitabant)
70hominem et omnia fatata Unde dicebant
71volentem ducunt fata voluntem trahunt
72ita quod si homines conformabant se satis fa-
73ta ducebant ipsum et si non conformabant
74tunc fata trahebant et ista opinio repro-
75babitur suo loco et tulius eam etiam reprobat
76qui ponit contingentiam futurorum ita quod generaliter
77in philosophis et in aliis omnes errores circa deum
78et circa perfectiones ipsius dei sumpserunt originem
79ex deffectu(defectu) conceptus dei quia non conceperunt deum
80sufficienter

19 Ubi est notandum quod datur latitudo
81conceptuum ipsius dei quorum quilibet est aptus na-
82tus esse subiectum theologiae post esse ipsius primae
83theologiae Ex quo quod ille est in mensus(immensus)
84simpliciter et perfectissimus

20 Alii essent secundum quod
85plura vel pauciora iudicia possunt elici
86de deo vi illius conceptus et secundum etiam multitudinem
87praedicatorum attributorum ipsi deo relucentia illius
88conceptus et quanto esset perfectior conceptus tanto in
89plures veritates posset in theologia tam practicas
90quam speculativas Ex quibus sequitur quod habito huiusmodi
91conceptu nulla propositio contingens de futuro concernens
92fidem nostram debet negari etiam supposito
93quod non esset revelata a deo igitur concessa
94divina omnipotentia facilissimum etiam esset inducere
95quod deus est omnipotens et quod deus potuit crea-
96re mundum

21 Sequitur etiam nullus effectus potest
97adaequari divinae potentiae facilissimum etiam
98est inducere quomodo deus assistit spebus
99panis quomodo est incarnatus quomodo resur-
100rexit quomodo virgo peperit christum et omnia R25va
1huiusmodi considerata omnipotentia ipsius
2dei habito conceptu ipsius dei res enim in latitudine
3creabilium infra latitudinem creabilium secundum
4gradationem suarum specierum diversas habent
5proprietates et perfectiones quid igitur mirum si
6res aliqua existens extra totam latitudinem crea-
7turarum habeat diversas et mirabiles proprie-
8tates non repertas in creaturis et ideo per prae-
9dictum conceptum intellectus disponitur et facilitatur
10ad credendum omnia miracula quae sunt
11circa fidem nostram

22 Sequitur ulterius quod ex
12deffectu(defectu) praedicti conceptus provenit error
13manichaei ponentis duo principia rerum unum
14malum et aliud bonum quia si concepisset deum
15ut in mense(immense) perfectum non posuisset aliquod principium
16malum igitur non fuisset aliquod malum potens
17sibi resistere ex quo esset in mense(immense) perfectum

23
18Et breviter dicendum quod generaliter omnes erro-
19res quos habuerunt philosophi de ipso deo et eius
20proprietatibus habuerunt ortum ex deffectum(defectum) praedicti
21conceptus licet aliqui habuerunt unum conceptum ipsius
22dei quia non omnis conceptus ipsius dei est sufficiens
23ad hoc quod sit subiectum theologiae etc