1 Sciendum est quod in
83lectione praecedenti dictum fuit quod deus est
84subiectum theologiae et hoc secundum unum modum sive
85sub una ratione secundum quam potest elici immediate
86Iudicium quod deus est universaliter perfectus et hoc
87potest contingere tripliciter vel quia conceptus quem
88habemus est simpliciter vel aequivalenter vel sinonime[?]
89sicut hoc complexum universaliter et immense perfectus
90vel quia est cognoscativus[?] quod deus est universaliter
91et immense perfectus vel quamquam sit simplex
92existens tamen de natura sua primaria hoc significat

2 S29ra
1ubi advertendum quod deus nisi a seipso est comprehen-
2sibilis ideo non est aliquis conceptus nobis possibilis adaequate
3et sufficienter deum repraesentans sed praedicata creaturarum
4nobis nota transferimus in ipsum deum per quamdam
5similitudinem unde quia videmus creaturam existere et
6quod omne in ea est perfectionis ideo per quamdam
7similitudinem dicimus deum existere quia ecciam(etiam) vi-
8demus creaturam vivere et quia hoc est denominatio
9perfectionis in ipsa ideo deo actribuimus(attribuimus) vivere
10et ita de intelligere et velle et aliis
11praedicatis perfectionem dicentibus quae reperiuntur in
12creaturis deo attribuimus propter penuriam
13vocum et propter deffectum(defectum) conceptuum propriorum ipsi
14deo quia nec grammatici nec mathematici potuerunt
15habere huiusmodi conceptus proprios ipsius dei ubi
16est notandum quod aliqua praedicata dicunt perfectionem
17simpliciter alia vero dicunt perfectionem limitatam et
18per consequens dicentem imperfectionem et istam materiam
19tractat anselmus in monologiis ubi dicit quod per-
20fectum simpliciter est illud quod melius est ipsum
21quam non ipsum et quod in quolibet melius est
22ipsum quam non ipsum quaequid descriptio potest
23declarari sive exponi sic ut perfectum simpliciter
24vocet denominationem perfectionis simpliciter seu praedicatum
25perfectionale simpliciter et tunc diffinitio debet sic intel-
26ligi quod illud dicitur esse perfectum simpliciter id est praedicatum
27perfectionale simpliciter sive praedicatum denominationis perfec-
28cionis(perfectionis) simpliciter quod sic se habet quod eo ipso
29quod competit alicui illud arguitur esse perfectius quam
30si sibi non competeret vel quam si aliud cui
31non competit

3 verbi gratia esse vivens est denominatio
32perfectionis simpliciter sive praedicatum perfectionale simpliciter
33quia eo ipso quod aliquid est vivens arguimus illud
34esse perfectius non viventibus et sic de aliis et
35ista est ymaginatio(imaginatio) augustini in pluribus locis
36viventia enim sunt perfectiora non viventibus
37et intelligentia non intelligentibus et sic semper ascendendo
38secundum perfectionem specierum et istud introduxit
39pro tanto quia huiusmodi perfectionalia praedicata simpliciter
40actribuimus(attribuimus) deo et non alia alia vero sunt praedicata
41limitatam perfectionem dicentia et per consequens dicunt
42quamdam imperfectionem sicut sunt esse hominem esse
43asinum etc et talia praedicata non actribuimus(attribuimus)
44deo nisi istud reperiatur in scriptura ut quod deus
45est homo advertendum est igitur quod huiusmodi praedicata S29rb
46quae dicuntur de deo et de creaturis non dicuntur
47de deo univoce ymo(immo) solum secundum quamdam impropriam
48translationem et istud supponitur pro praesenti quia alias
49tractabitur magis particulariter

7 Ex ista ymaginatione(imaginatione) sequitur quod omne
4nomen proprium sive aequivoce dictum de deo
5est simpliciter singulare unde guillelmus parisiensis in libro
6de divinali misterio sine alio nomine in libro de
7trinitate infert consequenter ad praedictam ymaginationem(imaginationem)
8quod esse sive ens est proprie trinus singularis in prima
9sui significatione et soli deo competens consequenter
10dicit ad praedictam ymaginationem(imaginationem) quod quilibet conceptus dei
11proprius cognotat(connotat) sive includit esse de primaria
12sui significatione et non aptitudinem ad imperfectiones
13cum exclusione possibilitatis non essendi et in
14isto conceptu dei est origo veritatum et
15errorum multorum et hoc praedictus doctor
16inducit per longum processum in praedicto
17libro

8 et ideo proprissime Responsum fuit moysi quae-
18renti ab ipso deo quis esset dicendo "ego sum
19qui sum" et iterum dixit christus in illo loco "qui
20est misit me" ita quod ipsemet deus usus
21est isto vocabulo esse tanquam sibi proprio sequitur
22illud fuit sibi nomen includens sive cog-
23notans(connotans) negationem imperfectionis et affirmationem
24actus puri cum possibilitatis non essendi et
25licet hic ponantur plura complexa nihilominus conceptus ipsius
26dei est incomplexus nam licet conceptus sit incomplexus
27tamen est apparentia multarum complexionum ita
28quod ymaginandum(imaginandum) est quod licet sit incomplexus tamen
29est apparentia quaedam ex qua eliciuntur Iudicia
30multa

9 consequentur infert quod in solo deo idem
31est esse et essentia non solum quantum ad rem sed
32ecciam(etiam) quantum ad modum concipiendi ita quod eius essentia
33non potest concipi proprio conceptu quin essentia ipsius
34concipiatur inesse existentiae Ista enim positio quod
35esse et essentia distinguuntur in eodem est multis
36difficilis cum multi philosophi et alii doctores sint
37in hoc concordes unde boecius in libro de problematibus
38expresse ponit quod aliud est res ipsa et suum
39esse albertus magnus idem ponit gandavensis idem
40ponit sanctus thomas idem ponit aegidius de roma
41idem ponit guillelmus parisiensis idem ponit

13 sequitur igitur quod omnis conceptus
68proprius de deo significat esse et per consequens dato
69quod sit simplex tamen aequivalet in significando propositioni
70quodammodo et circa hoc videlicet quod una notitia simplex
71aequivalet propositioni possent multa notari et istud
72ponit expresse gregorius de propositione mentali
73quod est simplex notitia et tamen aequivalet in significando
74propositioni

14de subiecto enim theologiae certum est quod subiectum
75primae theologiae est simplex et est complexum aequivalenter quia
76est ipsamet notitia divina ymo(immo) est notitia omnium
77principiorum et conclusionum ita quod in ratione imperfec-
78tionis subiecti est quod subiectum non contineat et repraesentet
79omnia principia et conclusiones illius scientiae cuius est subiectum
80ita quod si esset aliquod subiectum sufficienter repraesentativum
81repraesentat omnia contenta in scientia cuius esset
82subiectum et ideo cum subiectum primae theologiae sit perfectum
83et nobilissimum repraesentat principia et conclusiones ymmo
84est notitia complexa et incomplexa proportionalis est eciam(etiam) notitia
85categorica ypothetica(hypothetica) notitia modalis et sic de aliis praeter
86hoc quod non est notitia impossibilis et falsa

15 utrum
87autem sit notitia contingens est alia quaestio aliqui
88tamen concedunt quod deus est notitia contingens idem S30ra
1deus est respectu alicuius contingentis notitia et signum
2propositionis contingentis et secundum hoc posset dici propositio
3contingens antichristus erit quia concedimus quod deus
4est contingenter notitia respectu huius antichristus erit
5et si inferretur igitur erit contingenter cognitio debet addi
6per modum signi posset tamen concedi quod deus
7esset propositio contingens prout li contingens actribuitur(attribuitur)
8propositioni id est quod est aliqua acceptio respectu propositionis
9contingentis non tamen potest esse falsa et non capiendo
10li contingens prout est differentia rei sed propositionis
11et isto modo conceditur quod deus est propositio contingens
12prout li propositio contingens convertitur cum isto complexo
13deus est notitia istius quod potest fore
14et potest non fore cum hoc stat tamen quod in
15deo nulla sit contingentia prout li contingens est
16differentia rei ut distinguitur cum signo ymo(immo) semper
17remanet summa necessitas(neccessitas) de subiectis enim
18theologiae beatorum possent plura dici sed pro
19nunc transeo veniendo magis ad propositum
20scilicet ad subiectum fidei apud nos dico igitur
21sicut prius quod huiusmodi conceptus dei prout est subiectum
22theologiae non potest haberi apud nos sine
23adiuttorio(adiutorio) fidei vel speciali dei gratia cum
24magna diligentia quia devenire
25ad huiusmodi conceptum in quo relucet quodammodo
26divina immensa bonitas diffinitionum est
27ymo(immo) huiusmodi conceptus inclinat et trahit in-
28tellectum ad considerationem et amorem
29ipsius primae veritatis Ideo plures ratione def-
30fectus(defectus) huiusmodi conceptus sive subiecti inciderunt in
31varios errores contra fidem et forte
32quia non omnes stultitates theologiam faciunt di-
33ligentiam de habendo huiusmodi conceptus incidunt
34in varios errores quia non habent subiectum
35in quo plurimae veritates fundantur

16 Ex
36quo sequitur quod magna solicitudo(sollicitudo) et diligentia debet
37adhiberi de habendo huiusmodi conceptum et
38consequenter dictum est procedere per actus refle-
39xos videlicet ut simus tuti de huiusmodi
40conceptum habendo quia dicit philosophus primo caeli quod
41minimus error in principio in fine maximus
42est Ex quibus sequitur quod ex ignorantia huiusmodi
43conceptus inciderunt philosophi in varios errores
44circa proprietates ipsius dei quidam scilicet ponentes S30rb
45ipsum solum agere libere libertate complacentiae
46et hoc erat quia non congcipiebant ipsum
47deum quia si concepissent eum ut universaliter per-
48fectum statim conclusissent eum esse liberum li-
49bertate contradictionis quia esse liberum saltem in eo
50qui non potest abuti sua libertate secundum dic-
51tamen rectae rationis a quolibet bene disposito
52iudicaretur esse denominatio perfectionis simpliciter
53et per consequens si concepissent eum universaliter perfectum
54non negassent istam propositionem a deo
55et notanter dicitur ab intellectu bene disposito
56quia forte tenentes oppositum quia affecti
57erant ad oppositum dixissent quod non esset
58ipsi deo denominatio perfectionis simpliciter esse
59liberum b libertate contradictionis ymo(immo) quod fuisset contra
60bonum et debitum regnum universi et
61ista esset Responsio affectata ad oppositum et
62non Iudicii bene dispositi indifferenter
63ad utramque partem ideo etc.

17 consequenter circa hoc
64erravit commentator 5o metaphysicae dicens ipsam
65primam causam nihil posse agere adextra nec
66ecciam(etiam) aliquid cognoscere et istud ecciam(etiam) pro-
67venit ex deffectu(defectu) praedicti conceptus quia
68si bene concepisset deum esse perfectum et
69perfectissime regens universum non negasset
70ab eo cognitionem eorum quae regit quia
71nihil potest bene regere aliqua nisi cog-
72noscat illa quae regit et hoc bene te-
73statur aristoteles nolunt male regi
74pluralitas principium mala unus igitur princeps
75unde ad bene regendum politiam tam in principatu
76naturali quam politico oportet principem habere notitiam sui
77regnis quia alias ageret sicut fatuus vel caecus
78qui non cognosceret subditos suos ideo
79dicitur quod commentator in hoc non bene intellexit
80aristotelem quia 9no methaphisicae aristoteles bene vult quod
81scientia dei non dependet a rebus adextra
82ymo(immo) pocius(potius) econtra et sic deus habet notitiam aliorum
83a se nec tamen capit a rebus adextra sed
84habet a se similiter erraverunt sequentes oppinionem(opinionem)
85epicuri dicentis deum nihil curari sed vo-
86luptari id est delectari in se ipso quia licet cog-
87noscat res adextra non tamen curat
88utrum bene vel male regantur modo si S30va
1concepisset deum perfecte ut creatorem et
2gubernatorem creaturarum non propter bonum ipsius dei
3sed propter bonum creaturarum hoc non dixisset de divina
4providencia(providentia) et consequenter dicit ipse epicurus
5omnia fieri a casu contra quem et ad eius re-
6probationem fecit lactantius librum de Ira

18
7consequenter ex eadem radice erravit tulius
8negando ab eo praescientiam futurorum et ad
9hoc fuit coactus propter futura contingentia sicut
10testatur augustinus libro 5o de civitate dei capitulo 9no
11nam ipse consideravit leges consuetudines et de-
12liberationes quae fiunt et ideo conclusit contingentiam
13futurorum quia alias concilia orationes et omnia huiusmodi
14essent omnino inutilia quod non est dicendum
15etc et tunc quia non vidit competentem divinae scientiae
16cum contingentia huiusmodi futurorum negavit praescientiam
17ipsius dei et hoc ut dictum est testatur augustinus
185o de civitate dei ubi ecciam(etiam) loquitur de fastis(fatis)
19ita quod oppinio(opinio) quaedam fuit quod fata neccessitabant(necessitabant)
20hominem et omnia fatata unde dicebant
21volentem duci tunc fata nollentem trahunt
22ita quod si homines conformabant se fatis fata
23ducebant ipsos et si non conformabant
24tunc fata trahebant et ista oppinio(opinio) reprobabitur
25suo loco et tulius ecciam(etiam) eam reprobat qui
26ponit contingentiam futurorum ita quod generaliter in
27philosophis et in aliis omnes errores circa deum et
28circa perfectiones ipsius dei sumpserunt originem
29ex deffectu(defectu) conceptus ipsius dei quia non exe-
30perunt ipsum sufficienter

19 ubi est notandum quod datur
31latitudo conceptuum ipsius dei quorum quilibet est
32aptus natus esse subiectum theologiae post esset ipsius
33primae theologiae ex quo patet quod ille est immensus simpliciter
34et perfectissimus

20 alii essent secundum quod plura vel
35pauciora Iudicia possunt elici de deo vi illius
36conceptus et secundum ecciam(etiam) multitudinem praedicatorum attributorum ipsi
37dei relucentia illius conceptus et quanto esset perfectior
38conceptus tanto plures veritates posset in theologia
39tam practicas quam speculativas Ex quo sequitur quod habito
40huiusmodi conceptu nulla propositio contingens de futuro concer-
41nens fidem nostram debet negari ecciam(etiam) supposito
42quod non esset revelata a deo ecciam(etiam) concessa
43divina omnipotentia fatuissimum esset inducere
44quod deus est omnipotens et quod deus poS30vb -
45tuit creare mundum

21 Sequitur ecciam(etiam) nullus effectus
46potest adaequari divinae potentiae fatuissimum ecciam(etiam)
47est inducere quomodo deus assistit speciebus
48panis quomodo ecciam(etiam) est incarnatus quomodo re-
49surrexit quomodo virgo peperit christum et omnia
50huiusmodi considerata omnipotentia ipsius dei habito conceptu
51ipsius dei res enim infra latitudine creabilium
52secundum gradationem suarum specierum diversas habent proprietates
53et perfectiones quid igitur mirum si aliqua res
54existens extra totam latitudinem creaturarum habeat mi-
55rabiles et diversas proprietates non repertas in
56creaturis et ideo per praedictum conceptum intellectus di-
57sponitur et facilitatur ad credendum omnia mirabilia
58quae sunt circa fidem nostram

22 Sequitur ulterius quod
59ex deffectu(defectu) illius conceptus provenit error mani-
60chaei ponentis duo principia rerum unum malum
61et aliud bonum quia si concepisset deum ut immense
62perfectum non posuisset aliquod principium malum quia
63non fuisset aliquod malum sibi potens resistere
64ex quo esset immense perfectus

23 et breviter
65dicendum quod generaliter omnes errores quos habuerunt
66philosophi de ipso deo et eius proprietatibus habuerunt
67ortum ex deffectum(defectum) praedicti conceptus licet aliqui
68habuerunt verum conceptum ipsius dei quia non omnis conceptus
69ipsius dei est sufficiens ad hoc quod sit subiectum
70theologiae etc