Version: head-dev|Data Source: https://github.com/scta-texts/plaoulcommentary/raw/master/lectio25/lectio25.xml | Edit on github

Lectio 25, de Notitia

By Petrus Plaoul

Edited By Jeffrey C. Witt

Edition: 0.0.0-dev | January 10, 2016

Authority: SCTA

License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)

Sources: R: Reims V: Vatican S: Sorbonne SV: St. Victor

Lectio 25, de Notitia

[Opinio Averroeis]

1 Praeter modos ^* abstractionis prius tactos ^* est unus alius modus ^* quem imaginatus est Averroes, scilicet per intellectum agentem, cuius tamen imaginatio ^* Averroes non fuit primus ^* inventor secundum quod recitat Rabi Moses, ^[a] et Albertus Magnus, ^[b] Sed ^* primus inventor ^* fuit quidam [alius]. ^* Unde Averroes ^[c] ad salvandum perpetuitatem animae intellectivae, imaginatus est quod esset unicus intellectus agens ^* omnium SV222ra hominum, qui quidam intellectus erat infima intelligentia, vel ipse Deus. Imaginatur enim Averröes ^[d] quod duplex est ^* intellectus, ^* scilicet agens et possibilis. ^* Intellectus possibilis est quo ^* omnia ^* possibilia sunt fieri, id est, est capax cuiuscumque notitiae, non tamen subiective Rb sed solum vitaliter.

2 Intellectus autem ^* agens est lumen in quo relucent cognoscibilia. Deinde ponit ^[e] quod conceptus vel ^* notitia vel species ^* vel ^* phantasmata duplicem habent modum repraesentandi: unum, scilicet Vb actualem, et secundum istum modum immutant sensum ad actualiter cognoscendum. Secundum modum hunc possibilem, et tunc ^* virtute intellectus agentis irradiantis supra phantasmata et species vel ^* notitias sensitivas in illis relucent universalia, sed non immediate, sed vigore intellectus sic irradiantis. Ideo intellectus agens illam potentialitatem specierum vel phantasmatum vel notitiarum reducit ad actum ^* , ita ^* quod virtute illius irradiationis intellectus possibilis concipit ^* universalia, id est, concipit res universaliter ^* et etiam res ^* abstractas et immateriales.

[Ad opinionem Averroeis]

3 Et illum modum non credo quod ^* oportet ^* eum tenere ^* , et ^* ideo etiam ^* in isto passu non tenetur Averroes nisi circumscripta fide, id est, quod, nisi ^* esset fides, positio ^* illa de unico intellectu in omnibus hominibus esset satis sustinibilis, et ex consequenti ^* etiam haberent concedere S50vb quod intellectus non cognosceret singulariter, nisi per accidens quia concipiens universaliter ^* quodammodo concipit singularia quia intellectus agens non est ^* aptus natus irradiare nisi secundum formas universales ^* secundum ipsum. Ad illum modum loquendi etiam ^* non videtur quod bene posset ^* sustineri sine ^* contradictione ponendo quod intellectus agens sit ipse Deus quia in ^* XII Metaphysicae ^[f] ipse ^* ponit quod Deus nihil ^* cognoscat ad extra, et per consequens non posset actuare intellectum possibilem nisi ad se cognoscendum. Ideo intellectus possibilis per actuationem intellectus agentis non cognosceret universalia. Istam viam non teneo, nec etiam tenuerunt eam ^* philosophi; ideo repudio ^* eam tamquam sufficienter a philosophis improbatam. ^*

[Sex modis possumus habere conceptum de Deo]

4 Ex dictis patet ^* quod sex modis possumus habere conceptum de Deo.

Primus modus

5 Primus modus est per viam abnegationis, scilicet apponendo negationem infinitatem ad praedicata dicentia expresse imperfectionem, sicut est 'dependens'. Dicit enim imperfectionem, ideo non supponit pro Deo et si sibi addatur negatio infinitans ^* et dicatur 'non dependens' sive ^* 'independens' supponet pro Deo. Et ita de 'incorruptibile', et ^* 'immortale', et aliis praedicatis dicentibus imperfectionem non competentibus Deo, et si eis addatur negatio infinitans, competeret Deo. ^* Et si sint praedicata generalia supponentia pro omni creatura, et cum hoc dicant ^* imperfectionem sicut est ^* 'esse creatum', 'esse ab alio', et huiusmodi, tunc dicendum est per modum regulae quod omne praedicatum tale V50ra sit generale supponens adaequate pro creaturis. Si sibi addatur negatio infinitans, solum supponet ^* pro Deo et non SVb pro creaturis. Ita quod sicut tale praedicatum ^* ante adventum negationis supponebat ^* solum R39va pro creaturis et non pro Deo, sic si sibi addatur negatio, competet Deo et nulli creaturae competet ^* , Et istam viam secuti sunt multi, sicut Rabi Moses ^[g] et Sanctus Thomas ^[h] . Et ^* multi alii ^* tenuerunt quod de Deo non possumus habere notitiam nisi per viam negationis nisi ex speciali gratia ipsius Dei, quia sicut recitat S51ra Rabi Moses ^[i] unicum fuit nomen affirmativum ipsius Dei, scilicet Tetragrammaton quod fuit secretum et non omnibus revelatum, sed solum idoneis.

Secundus modus

6 Alius modus habendi notitiam de Deo est per hoc quod habetur aliquis conceptus communis ^* sub quo continetur Deus sicut conceptus entis.

[Tertius modus]

7 Alius modus est componendo plures conceptus simul vel addendo uni aliquam denominationem ^* , et tunc ^* aggregatum ex illis conceptibus, vel ex ^* illo conceptu et ^* illis denominationibus ^* , supponet ^* pro Deo adaequate, licet nullus illorum conceptuum supponeret pro Deo sicut istud 'ens primum', ' ens ^* a se ', ' ens ^* independens ', et huiusmodi; et isti sunt modi cognoscendi Deum imperfecte. Et multi tenuerunt quod non est aliter a ^* nobis cognoscibilis hic in via nisi tribus modis praedictis.

[Reditio ad materiam de ordine praedicatorum essentialium]

8 Contra quos pono alios tres modos cognoscendi Deum quorum quolibet concipitur sive cognoscitur Deus conceptu absoluto ^* et proprio ipsius Dei tam in significando quam in supponendo. Et ad maiorem istius materiae intelligentiam praemisi heri ^* ordinem praedicatorum essentialium. Et ^* istud repetere non est inutile ^* iuvenibus in theologia et metaphysica studentibus, immo ^* confert ^* valde ^* ad multas materias investigandum ^* . Ideo repetam illud ^* quod heri dictum fuit de ordine huiusmodi praedicatorum essentialium.

9 Circa quod advertendum est ^* quod sicut species rerum habent ordinem inter se secundum superioritatem et inferioritatem ^* et quod semper superior species perfectior est inferiori specie. Sic etiam secundum hoc sunt praedicata essentialia subordinata secundum ordinem ^* superioritatis et inferioritatis, taliter quod semper priora V50rb dicunt minorem perfectionem quam posteriora. Unde ab existentia rei, quod res est, sumitur ^* ab ista convenientia conceptus simplex absolutus, cui correspondet li 'ens' dicens perfectionem simpliciter quia melius est esse quam non esse absolute ^* loquendo quia non esse non est bonum ^* proprie quia nihil est ^* . Et quia Deus est, sibi competit ^* ille conceptus absolutus ^* sumptus ab illa convenientia quae est 'esse'. Unde, si esset aliqua species quae S51rb praecise haberet esse, tunc sibi competeret ista denominatio 'ens' ^* dicens perfectionem simpliciter, et nulla alia denominatio dicens perfectionem simpliciter sibi competeret. R39vb Ideo ab illa convenientia posset ^* sumi unus conceptus communis sibi et Deo, scilicet li 'ens'.

10 Et tunc ^* consequenter imaginandum est quod secundae speciei conpeteret aliqua denominatio superaddita ^* isti denominationi quae est 'esse', et tunc ^* ab illa convenientia superaddita ^* potest sumi unus conceptus dicens perfectionem simpliciter et istud praedicatum non est ita commune sicut primum, SV222va quia excludit speciem inferiorem ^* , et ita de tertia specie et quarta et sic de aliis ^* . Et breviter quot sunt species producibiles tot sunt huiusmodi praedicata dicentia perfectionem simpliciter competentia Deo et creaturis formabilia ab intellectu, licet non omnibus ^* sint nomina imposita, et causa fuit ignorantia grammaticorum et philosophorum abstrahentium quia licet fuerunt boni philosophi et theologi, tamen in paucis abstraxerunt, et non in singularis quia oportuisset ^* quod cognovissent omnes species et omnes proprietates earum ^* . Et ista praedicata procedunt in infinitum quia quot sunt ^* species producibiles tot sunt huiusmodi praedicata formalia, sed infinitae sunt species producibiles, ergo. Et si suprema species sit possibilis ^* , tunc supremum praedicatum est sibi communicabile et solum competit ^* duobus, scilicet Deo et illi speciei supremae.

11 Et si incipiendo ab illa suprema specie, descendendo versus infimam speciem, si ^* sumetur ^* species sibi immediata, tunc a convenientia essentiali ipsius ad Deum posset sumi unum praedicatum ^* essentiale dicens perfectionem simpliciter competens solum tribus, et sic continue descendendo. Et quanto magis distarent ^* species ^* ab illa suprema, tanto a ^* convenientia essentiali ipsius ad Deum sumeretur conceptus dicens perfectionem simpliciter magis communis. Et quicumque ^* caperetur, solum haberet V50va finitas species, et quanto magis recederet, recederet ^* haberet plures.

12 E converso ^* vero ^* est incipiendo ab infima specie continue ascendendo, S51va nam ponamus quod 'ens' sit genus generalissimum sumptum a convenientia essentiali ipsius infimae speciei ad Deum. Deinde capiamus aliud praedicatum quod non sit ita commune sicut ^* 'vita', licet non sit praedicatum immediatum ^* ad li 'ens', sed propter defectum nomini ^* , non habemus aliud praedicatum ^* cui sit ^* nomen impositum, et sic continue ascendendo. Et tunc ^* quanto magis recedet a primo sive ab infima ^* specie tanto erit minus commune et habebit pauciores species. Et ista subordinatio praedicatorum dicentium sic perfectionem simpliciter multa implicat ^* . Ideo eam saepe repeto pro iuvenibus.

13 Primo enim implicat ordinem rerum et specierum ad extra, quia species in suo esse sunt sic subordinatae adinvicem.

14 Secundo confert ^* ad cognoscendum materiam de perfectione specierum, quia ex quo iudicat ordinem R40ra specierum ^* et semper inferior species est ^* imperfectior, ideo etc. Et forte est eadem proportio praedicatorum essentialium inter se secundum perfectionem sicut specierum, sed tamen credo quod non proportionum ^* quod ^* alias dicam. Tamen quanto species habent ^* plura huiusmodi praedicata, ceteris paribus, tanto est perfectior, non tamen eadem proportione.

15 Tertio confert ad sciendum praedicata de Deo: immo in ^* istis praedicatis essentialibus dicentibus perfectionem simpliciter, processerunt philosophi ad inveniendum notitiam ipsius ^* Dei, quia, quidquid perfectionis simpliciter reperiebant in creaturis, attribuebant ipsi Deo.

16 Quarto valet SV222vb ad cognoscendum materiam idearum tam secundum theologos quam secundum philosophos quia secundum theologos secundum ordinem talium praedicatorum essentialium, ponuntur ideae factivae et extra res specierum in Deo. Et ad hoc resolvuntur ^* species et diversitas specierum. Plato etiam imaginatus est quod secundum ista praedicta essentialia quod Deus secundum hoc habeat alias et alias rationes ideales sibi correspondentes. Et istud videtur innuere Augustinus dicens " alia est ratio hominis, et ^* alia asini " ^[j] etc.

17 Item, quinto illud valet ^* ad cognoscendum materiam formalitatum ^* , quia de dicto ponuntur distinctiones formales in Deo et in creaturis. Ita quod ponentes S51vb formalitates imaginantur quod 'esse' sit idem a parte rei in omnibus. Postea imaginatur quod ^* 'vivere' sit aliquid ^* distinctum a parte rei ab 'esse'. Concurrunt tamen identitate, ita quod V50vb 'vivere' sit idem in tota latitudine viventium, non tamen est idem formaliter ^* cum ente. Et sic imaginatio eorum est secundum distinctionem praedicatorum sic realiter distinctio aliqua ex parte ^* rei, licet non quaelibet sit summa ^* quia quaedam est distinctio perfectior alia ut quando essentia ^* distinguitur ab essentia alia ^* , quando suppositum a supposito. Tamen essentia ^* divina ^* est eadem identitate cum supposito, licet sit aliqua distinctio inter essentiam et suppositum ^* . Unde licet ^* 'ens' et 'vita' sint ^* idem in Sorte suppositionaliter, tamen aliqualiter distinguitur. Ideo ^* non conceditur similiter ^* negatio unius de alio quia non conceditur quod essentia Sortis non sit vita Sortis. Tamen conceditur negatio cum addito ubi ^* , scilicet negatio importat distinctionem secundum quid et non absolute, ut bene conceditur quod ^* essentia Sortis in esse essentiae non est vita Sortis in esse vitae ^* .

18 Item, sexto valent ^* ad habendum demonstrationes in mathematicis ^* Nam per viam divisionis a praedicatis communibus descendendo ad particularia et species specialissimas habent demonstrationes fieri in mathematicis ^* ^*

[Quartus modus: primus modus abstrahendi conceptum proprium et singularem Dei]

19 Nunc ad propositum veniendo secundum ordinem istorum praedicatorum essentialium communium Deo et creaturis ^* R40rb dicentium perfectionem simpliciter sumptorum a convenientiis essentialibus Deo et creaturis, a quolibet istorum abstrahi potest unus ^* conceptus singularis et absolutus Dei, proportionalis tamen ad huiusmodi conceptum communem a quo abstrahitur. Verbi gratia, li ens est praedicatum communissimum sumptum a convenientia essentiali inter infimam speciem et Deum. Ita imaginandum est quod ab huiusmodi conceptu intellectus potest abstrahere conceptum mere absolutum et singularem ^* qui significet rem sub tali convenientia. Et ita potest abstrahi conceptus simplex de Deo absolutus per illum ^* modum, SV223ra scilicet per additionem alicuius determinationis isti conceptui generalissimo 'ens'. Et etiam ^* ab illo conceptu cum illis determinationibus supponente pro Deo adaequate potest abstrahi S52ra conceptus singularis simplex absolutus de Deo in significando et ^* in ^* supponendo pro deo ^* , correspondenter tamen ad primum conceptum illum communissimum a quo abstrahitur. Et tunc ^* si ponerentur distinctiones formales in Deo, tunc conceptus ille esset conceptus correspondens Deo secundum primam rationem formalem ^* .

20 Et secundum ^* hoc Guillelmus Parisiensis ^[k] tenet quod 'esse' vel 'ens' est conceptus ^* singularis mere absolutus ^* ipsius Dei, ita quod circa illud nomen 'ens' dupliciter utitur analogia: quia, aliquando capitur solum prout dicitur de creaturis, V51ra et secundum illum modum aliquando Beatus Dionysius ^[l] negat quod Deus sit 'ens', et tunc ^* proprie dicitur de creaturis et analogice de Deo. Verum est quod alio modo capitur analogice prout solum dicitur de Deo et etiam ^* est analogia vice versa, quia solum dicitur de Deo principaliter, et ^* analogice de creaturis. Et isto modo li 'ens' est realiter mere singulare et absolutum competens ipsi Deo. Et isto modo capit Guillelmus Parisiensis ^[m] quando dicit quod 'esse' ^* est proprium nomen ipsius Dei in libro De divinali [magisterio], ^* ^[n] ubi Deus hoc testatur, dicens: "Ego sum qui sum," ^[o] et "Qui est misit me," ^[p] ecce ubi utitur isto nomine 'ens' tamquam sibi proprio. Et sic patet quod li 'esse' aliquando significat Deum praecise et principaliter, aliquando creaturas, et ^* aliquando Deum et creaturas. Significat enim Deum et creaturas quando abstrahitur a ^* convenientia essentiali illa quae est 'esse' reperta inter Deum et creaturas, et tunc ^* ab illo conceptu potest abstrahi unus conceptus simplex mere absolutus et singularis ipsius Dei correspondenter ad conceptum illum a quo abstrahitur. Et ita posset ^* dici de 'vivere' et aliis praedicatis essentialibus dicentibus perfectionem simpliciter competentibus Deo et creaturis. Et sic secundum quod li 'ens' vel aliud praedicatum dicens perfectionem simpliciter, significat ^* Deum et creaturas, est universalis. Et ^* secundum hoc ^* quod significat Deum solum est mere singularis et absolutus. Et sic quodlibet tale est singulare secundum primarium significatum et universale ^* secundum secundarium significatum.

21 Et sic habemus R40va quod tot sunt huiusmodi praedicata quot sunt species habentes ^* ordinem inter se secundum ordinem specierum, licet supponant adaequate et absolute pro eodem. Primum esset 'ens' competens Deo ut 'existens'; secundum, ut 'vivens' quia ^* non habemus Sb aliud inter 'esse' et 'vivere' scilicet aliud ^* praedicatum ^* cui sit nomen impositum, licet sint plura possibilia; et ^* tertium ut 'intelligens'; et ^* quartum ut 'volens' et aliis et semper posterius, repraesentaret Deum perfectius quam prius ut conceptus Dei competens sibi in esse vitae perfectius Deum repraesentat SV223rb quam conceptus competens sibi ^* in esse entis, et ita de aliis continue ascendendo secundum perfectionem specierum possibilium. Et in isto ordine praedicatorum propriorum Dei est processus in infinitum, sicut in praedicatis sumptis a convenientiis essentialibus communibus Deo et Vb creaturis. Et consequenter dato praedicato communicabili supremae intelligentiae, si esset praedicatum correspondens Deo abstractum a conceptu communi Deo et supremae intelligentiae, esset ^* ultimum absolutum ipsius Dei et includeret omnes perfectiones simpliciter competentes aliis praedicatis ^* inferioribus. Et illae essent ^* species specialissima ^* perfectissima reposita sub genere substantiae, supposito quod huiusmodi conceptus reponeretur in praedicamento et infinite distans a genere generalissimo. Utrum autem talis conceptus posset a nobis abstrahi, dico quod non.

[Quintus modus: secundus modus abstrahendi conceptum proprium et singularem Dei]

22 Secundus modus abstrahendi conceptum proprium et singularem ipsius Dei absolutum est a pluribus denominationibus simul iunctis combinando plures simul ^* sicut 'esse' ^* , 'vivere', 'intelligere', etc ^* . Et quanto plures combinarentur ^* simul tanto, ceteris paribus, posset ^* abstrahi perfectior conceptus singularis et ^* absolutus ipsius Dei. Et tunc ^* quanto potentia esset perfectior tanto ex eisdem denominationibus potest elicere perfectiorem conceptum, et quia potentia nostra abstractiva est limitata, forte daretur maximus numerus notitiarum possibilium. Et tunc ^* conceptus elicitus ex illis esset perfectior possibilis a nobis abstrahi, stante dispositione communi quam nos communiter habemus, scilicet sine speciali gratia ipsius ^* Dei, quia non est dubium quin ^* intellectus noster posset tantum ^* iuvari et elevari per Dei ^* dona supernaturalia et spiritualia quod posset ad perfectiorem conceptum attingere.

[Sextus modus: tertius modus abstrahendi conceptum proprium et singularem Dei]

23 Tertius modus abstrahendi conceptum proprium Dei ^* est ^* datis notitiis creaturarum complexis vel incomplexis S52va ex ipsis potest elici conceptus simplex proprius et absolutus de Deo ^* Unde imaginandum est quod licet ^* quaelibet notitia per se sumpta non sufficeret in nobis ad causandum conceptum ^* proprium ipsius Dei ^* , quia non gereret sufficienter vicem speciei Dei, tamen ^* illa tota combinatio ^* Rb notitiarum creaturarum haberet talem habitudinem ad intellectum et ad notitiam Dei quod sufficienter gereret vicem notitiae ^* Dei. Et hoc testatur Scriptura ^* Sacra quae dicit " a speciebus creaturarum potest Creator cognosci " ^[q] . Dico tamen, sicut alias dixi ^* , ^[r] quod quaelibet notitia creaturae quantum est de se sufficienter gerit notitiam sive speciem ^* notitiae Dei secum et esset sufficiens quantum est de se ad causandum et producendum notitiam ^* Dei. Et forte quod simplex notitia creaturae, quae nobis non sufficeret ad causandum vel ^* eliciendum notitiam Dei, sufficeret angelo. ^*

24 Et tunc ^* secundum varios gradus combinationum V51va huiusmodi notitiarum creaturarum possunt elici varii conceptus proprii ipsius Dei ^* et absoluti de Deo. Secundum etiam variationem potentiarum abstractivarum, variarentur huiusmodi conceptus, et si variarentur ista duo, tunc notabiliter variarentur huiusmodi conceptus ^* secundum perfectionem. SV223va Potest iterum fieri alia variatio augmentando combinationes notitiarum et dividendo potentias, et tunc ^* si ^* fieret hoc aequaliter, tunc semper remanebit aequalitas conceptuum.

Conclusio

25 Ex istis apparet quod Deus est a nobis cognoscibilis tribus modis sibi non propriis et tribus modis sibi propriis per notitias omnino absolute et adaequate ^* ipsum significantes et supponentes pro ipso. Advertendum est ^* tamen quod verisimiliter huiusmodi abstractio notitiarum propriarum Dei non ^* est a ^* nobis possibilis sine iuvamine fidei intellectum nostrum iuvante, et sicut dictum est in praecedentibus, quod fides est lumen ^* naturalis investigationis ^* directivum; ^* quomodo et qualiter dictum est in praecedentibus. Et secundum illud, verum est quod alii dicunt, quod ex puris naturalibus non possumus habere notitiam absolutam de Deo et singularem, ubi, scilicet subtrahetur ^* adiutorium fidei.

[Responsio ad instantias]

26 Aliquae sunt instantiae contra illum modum procedendi ^* per praedicata essentialia infinita, quia si sic, non possent inveniri ^* definitiones quidditativae circa species specialissimas S52vb infinite distantes a generibus generalissimis.

27 Ad istud ^* respondetur primo quod nulla species distat sic infinite a genere generalissimo, sed quaelibet solum finite distat. Ideo secundum viam ^* divisionis ^* descendendo ^* a genere generalissimo contingit devenire ad notitiam cuiuslibet speciei.

28 Secundo respondetur ^* quod dato quod per viam divisionis non posset, tamen posset ^* per aliam viam, ^* nam intellectus a circumstantiis, et ^* proprietatibus, et operationibus, et maxime propriis alicuius speciei potest ^* intellectus ^* abstrahere conceptum absolutum proprium speciei. Et tunc ^* consequenter posset habere aliquem conceptum qui supponeret pro forma connotando proprietates sive operationes illius qui ^* esset differentia. Et tunc a convenientia illius cum aliis posset abstrahi genus, R41ra et tunc ^* ex illo genere et differentia illa ^* constitueretur definitio speciei.

29 Tertio dicitur quod in talibus bene potest fieri saltus, ita quod incipiendo a genere non oportet ^* descendere per omnia intermedia. Verbi gratia, immediate a conceptu animalis abstrahitur conceptus hominis, et tamen inter istos sunt convenientiae V51vb infinitae a quibus possunt causari conceptus intermedii infiniti.

30 Quarto dico quod licet in huiusmodi denominationibus procederetur sic ^* in infinitum, tamen descendendo ad species signatas ^* per terminos limitatae perfectionis non procederetur in infinitum. Verbi gratia, 'ens' quod est ^* praedicatum dicens denominationem perfectionis ^* simpliciter descendendo ad species signatas ^* per terminos limitatos. Primo divideretur in ens finitum et infinitum ^* et consequenter in ens per se ^* et in ^* ens in alio, sive in substantiam et accidens, et post ^* in corporeum et in ^* incorporeum. Et sic descendendo per talem processum per viam divisionis ad species limitatae perfectionis ad habendum definitiones ^* ipsarum specierum specialissimarum non ^* procederetur SV223vb in infinitum. Et ^* ideo in tali processu divisio non sequeretur ^* illum processum in infinitum quae ^* procedit per ^* praedicata dicentia ^* perfectionem simpliciter. Et sic locutus est Aristoteles ^[s] quod per viam divisionis in aliquo certo genere descendendo secundum certos ^* terminos limitatae perfectionis contingit devenire ad notitiam definitionis.

31 Consequenter, contra ^* unum quod fuit ^* prius dictum arguitur. Dictum fuit prius ^* quod S53ra quaelibet creatura ad repraesentandum ipsam emanationem divinarum personarum ad intra concurrit obiective ad producendum speciem et deinde ^* obiectum et species ad producendum amorem etc. Contra quia, si sic, tunc notitia causata ab obiecto causat ^* obiective notitiam sui, quia si quaelibet res concurrat obiective ad sui ipsius notitiam, notitia illa causata ab obiecto ^* concurreret etiam obiective ad sui notitiam, et sic de secunda ^* notitia ^* , et sic erit processus in infinitum in huiusmodi notitiis, ^* secundum quod Alkindus ^[t] ponit in quodam tractatu concederetur quod quaelibet res multiplicat radium suum, immo etiam lumen diffusum ^* immediate aliunde causat aliud lumen diffundendo se ad latus ^* , et quod species multiplicat speciem, et sic in infinitum usque ad non gradum. Et sic ^* secundum hoc non esset inconveniens quod notitia producta immediate ab obiecto produceret iterum aliam notitiam, et sic in infinitum usque ad non gradum.

32 Aliter potest dici quod non erit processus in infinitum in huiusmodi notitiis, et tamen salvabitur quod quaelibet res concurrit obiective ad sui notitiam ^* ad intellectum datum ^* , R41rb quia bene concederetur quod notitia causata ab obiecto concurrit obiective ad sui notitiam, quia concurrere obiective est se communicare potentiae cognitivae, modo notitia communicaret se potentiae. Et cum hoc esset obiectum sui ipsius V52ra et sic inquantum est obiectum teneret ^* vicem patris, inquantum est notitia tenet vicem prolis, et ita diceretur consequenter de amore. Utrum autem ista positio, scilicet quod quaelibet notitia sit ^* notitia sui, ^* potest ^* probabiliter dici quod sic, si non actualiter tamen habitualiter. ^* Et illud ponit Magister Ioannes de Ripa ^[u] de notitia Dei ^* beatifica; non est revocandum in dubium quin sit ^* sui ipsius notitia. Sed utrum ita ^* sit de omni notitia, potest dici quod quantum est de se quaelibet notitia est sui ipsius repraesentativa, licet intellectus non possit istud immediate cognoscere. Et in hoc quod ponit Magister Ioannes ^* de Ripa, ^[v] scilicet quod notitia quaelibet per prius est notitia sui Sb quam alterius. SV224-r SVa Credo quod notitia per prius repraesentat obiectum, et consequenter intellectus, propter difficultatem convertendi se ad huiusmodi notitiam, non cognoscit eam per ipsammet, immo forte cognoscitur a nobis primo complexe formando in nobis notitiam complexam qua ^* cognoscimus nos habere talem notitiam, et tunc ^* forte post possumus abstrahere notitiam incomplexam illius notitiae, et sic non est processus in infinitum in talibus notitiis et sic ^* ratio satis ^* est soluta, et haec de primo articulo ^* .

Apparatus Fontium

a -- Moses Maimonides, Dux perlexorum, non invenimus
b -- Albertus Magnus, in Aristotelis de anima III, non invenimus
c -- Averroes, In Aristot. de anima, III, c. 19-20 (ed. F. S. Crawford, 440-454)
d -- Averröes, In Aristot. de anima, III, c. 18, (ed. F. S. Crawford, 437, ll. 1-16
e -- Averröes, In Aristot. de anima, III, c. 18, (ed. F. S. Crawford, 438-440, ll. 34-98)
f -- Averroes, Comment. In Aristot. Metaphys. IV (ed. Juntas: 8:392r A);
g -- Moses Mamonides, Dux perplexorum, I, 58
h -- Thomas Aquinus, S.T. I, q. 13, a. 1
i -- Moses Maimonides, Dux perplexorum, I, 61-64
j -- XXX
k -- William of Auvergne, De Trinitate. c. 1, (ed. Bruno Switalski [Toronto: PIMS, 1976], pp. 16-20, esp. p. 17, ll. 51-56)
l -- Cf. Pseudo Dionysius, De mystica theologia, c. 1 (PG 997a-997b)
m -- Cf. William of Auvergne, De trinitate c. 4 (ed. Bruno Switalski [Toronto: PIMS, 1976], pp. 32-33, ll. 72-81)
n -- XXX
o -- Exodus 3:14
p -- Exodus 3:14
q -- ad Romanos 1:20
r -- XXX
s -- Aristoteles, Posterior Analytica, II, 13 (97a23-97b15)
t -- Cf. Al-kindi, De radibus, esp. c. 5 in "Al-kindi De radibus" Archives d’Histoire doctrinale et littéraire du Moyen Age 41 (1974), pp. 139-259.
u -- Cf. Ioannes de Ripa, Prologi pars secunda, quest. VII, art., 1 (Combes II:435, ll 11-21
v -- Ioannes de Ripa, Prologi pars secunda, quest. VII, art., 1 (Combes II:439, ll. 30-36

Apparatus Criticus

1 -- modos ] modum V
2 -- tactos ] tactum V
3 -- modus ] om. R SV S
4 -- imaginatio ] om. R SV S
5 -- primus ] om. V
6 -- Sed ] secundus V
7 -- inventor ] adventor V
8 -- alius. ] om. R SV S om. V
9 -- agens ] om. R SV S
10 -- omnium hominum, qui quidam intellectus erat infima intelligentia, vel ipse Deus. Imaginatur enim Averröes Averröes, In Aristot. de anima, III, c. 18, (ed. F. S. Crawford, 437, ll. 1-16 quod duplex est aug intellectus, ] om. S
11 -- ] aug add. sed del. SV
12 -- scilicet agens et possibilis. ] quidam agens alius possibilis V
13 -- quo ] qui R SV
14 -- omnia ] omnino R SV S
15 -- autem ] vero V
16 -- vel ] sive R SV S
17 -- species ] sola V
18 -- vel ] om. R SV V
19 -- tunc ] sic V
20 -- et species vel ] vel solum vel S vel solum V
21 -- irradiantis. Ideo intellectus agens illam potentialitatem specierum vel phantasmatum vel notitiarum reducit ad actum ] om. R SV
22 -- ita ] om. V
23 -- concipit ] cognoscit V
24 -- universaliter ] universales S
25 -- etiam res ] om. V
26 -- ] non in textu V
27 -- oportet ] oporteat V
28 -- tenere ] teneri V
29 -- et ] om. V
30 -- etiam ] tunc R SV
31 -- nisi ] non V
32 -- positio ] potentia R
33 -- ex consequenti ] consequenter V
34 -- universaliter ] universalia S V
35 -- ] est add. sed del. SV
36 -- ] secundum illum modum add. sed del. SV
37 -- etiam ] et R SV
38 -- posset ] possit V
39 -- sine ] om. V
40 -- in ] om. V
41 -- ipse ] om. S V
42 -- nihil ] non S
43 -- eam ] om. V
44 -- repudio ] reputo V
45 -- improbatam. ] reprobatam V
46 -- patet ] apparet V
47 -- ] convenient deo add. sed del. V
48 -- sive ] vel V
49 -- Et ita de incorruptibile, et immortale, et aliis praedicatis dicentibus imperfectionem non competentibus Deo, et si eis addatur negatio infinitans, competeret Deo. ] om. V
50 -- et ] om. R
51 -- dicant ] dicat V
52 -- est ] om. V
53 -- supponet ] supponens V
54 -- tale praedicatum ] om. V
55 -- supponebat ] supponebant V
56 -- et non pro Deo, sic si sibi addatur negatio, competet Deo et nulli creaturae competet ] ita post eius adventum solum supponent pro Deo. V
57 -- Et ] Unde S V
58 -- alii ] om. V
59 -- communis ] om. V
60 -- denominationem ] determinationem V
61 -- tunc ] sic V
62 -- ex ] om. V
63 -- et ] vel V
64 -- denominationibus ] determinationibus V
65 -- supponet ] sufficiet V
66 -- ens ] om. V
67 -- ens ] om. V
68 -- a ] om. V
69 -- absoluto ] om. V
70 -- heri ] hunc V
71 -- Et ] om. S
72 -- inutile ] utile V
73 -- immo ] ideo immo S ideo V
74 -- ] ad add. sed del. R
75 -- valde ] multum V
76 -- investigandum ] investigandi S
77 -- illud ] om. V
78 -- est ] om. V
79 -- ] taliter quod semper priora dicunt add. sed del. V
80 -- ordinem ] ordinationem R SV S
81 -- sumitur ] om. S
82 -- absolute ] abusive R SV S
83 -- bonum ] verum R SV
84 -- est ] om. S
85 -- competit ] convenit V
86 -- absolutus ] om. R SV S
87 -- ens ] esse V
88 -- posset ] potest V
89 -- tunc ] sic V
90 -- superaddita ] superior V
91 -- tunc ] sic V
92 -- superaddita ] superiori V
93 -- inferiorem ] primam V
94 -- et sic de aliis ] om. V
95 -- ] non add. sed del. SV
96 -- oportuisset ] oporteret V
97 -- earum ] eorum R SV
98 -- sunt ] om. V
99 -- possibilis ] possibilis corr. ex producibilis S
100 -- competit ] convenit V
101 -- ] sint add. sed del. V
102 -- sumetur ] sumeretur V
103 -- ] ab illa supprema add. sed del. SV
104 -- distarent ] distaret V
105 -- species ] om. V
106 -- a ] a add. SV
107 -- quicumque ] quaecumque V
108 -- recederet ] redderet V
109 -- E converso ] E contra V
110 -- vero ] vera S
111 -- sicut ] sic est R SV S
112 -- immediatum ] om. V
113 -- nomini ] modum V
114 -- praedicatum ] om. R SV S
115 -- ] sic in textu V
116 -- tunc ] sic V
117 -- infima ] ipsa R SV S
118 -- implicat ] om. V
119 -- confert ] conferunt R SV
120 -- quia ex quo iudicat ordinem specierum ] om. V
121 -- ] e add. sed del. SV
122 -- proportionum ] propter unum V
123 -- quod ] om. V
124 -- habent ] habet SV S
125 -- in ] ex V
126 -- ipsius ] om. R SV S
127 -- resolvuntur ] resolvantur V
128 -- et ] om. R SV S
129 -- illud valet ] om. V
130 -- formalitatum ] forma V
131 -- esse sit idem a parte rei in omnibus. Postea imaginatur quod ] om. V
132 -- aliquid ] quid V
133 -- formaliter ] om. V
134 -- parte ] l add. sed del. S
135 -- summa ] scientia V
136 -- essentia ] essentialiter V
137 -- alia ] et secunda V
138 -- essentia ] essentialiter V
139 -- divina ] om. V
140 -- identitate cum supposito, licet sit aliqua distinctio inter essentiam et suppositum ] alia quando suppositum est suppositum est tamen aliqua distinctio V
141 -- licet ] li V
142 -- sint ] sunt V
143 -- Ideo ] unde V
144 -- similiter ] om. V
145 -- ubi ] universali V
146 -- quod ] om. R SV S
147 -- in esse vitae ] om. V
148 -- valent ] valet V
149 -- mathematicis ] mathematica V
150 -- fieri in mathematicis immediatis ] etc. V
151 -- in mathematicis ] immediatis S
152 -- ] a quolibet istorum add. sed del. V
153 -- unus ] om. V
154 -- conceptum mere absolutum et singularem ] mere singularem conceptum absolutum V
155 -- illum ] hunc V om. S
156 -- etiam ] sic V
157 -- et ] om. V
158 -- in ] om. R
159 -- pro deo ] om. R SV V
160 -- tunc ] sic V
161 -- ille esset conceptus correspondens Deo secundum primam rationem formalem ] om. S
162 -- Et secundum circa hoc Guillelmus Parisiensis William of Auvergne, De Trinitate. c. 1, (ed. Bruno Switalski [Toronto: PIMS, 1976], pp. 16-20, esp. p. 17, ll. 51-56) tenet quod esse vel ens est conceptus ] om. S
163 -- secundum ] circa V
164 -- singularis mere absolutus ] mere simplex et absolutus V
165 -- tunc ] sic V
166 -- etiam ] sic V
167 -- et ] scilicet V
168 -- esse ] omne S
169 -- magisterio, ] ministerio R SV S V
170 -- et ] om. R V
171 -- a ] om. V
172 -- tunc ] sic V
173 -- posset ] potest V
174 -- significat ] prout est significans V
175 -- ] universale secundum secundarium significatum add. sed del. SV
176 -- hoc ] om. R SV S
177 -- universale ] singulare V
178 -- habentes ] habentia R SV S
179 -- quia ] et R
180 -- scilicet aliud ad praedicatum ] om. V
181 -- aliud ] ad S
182 -- et ] om. R SV
183 -- et ] om. R
184 -- vitae perfectius Deum repraesentat quam conceptus competens sibi ] om. V
185 -- esset ] est V
186 -- praedicatis ] om. V
187 -- essent ] esset R S V
188 -- ] perfecta in textu V
189 -- simul ] om. V
190 -- esse ] est R
191 -- intelligere, etc ] om. V
192 -- combinarentur ] combinantur V
193 -- posset ] potest V
194 -- et ] om. R SV S
195 -- tunc ] sic V
196 -- tunc ] sic V
197 -- ipsius ] om. R
198 -- quin ] quod V
199 -- tantum ] intantum R om. V
200 -- Dei ] om. V
201 -- conceptum proprium Dei ] om. V
202 -- est ] esset R SV S
203 -- de Deo ] Dei V
204 -- licet ] om. R
205 -- conceptum ] om. R
206 -- Dei ] om. S
207 -- tamen ] tantum V
208 -- combinatio ] combinatio corr. ex conb R
209 -- ] speciei in textu V
210 -- Scriptura ] notitia R SV
211 -- dixi ] dici S
212 -- notitiam sive speciem ] speciem vel notitiam V
213 -- notitiae Dei secum et esset sufficiens quantum est de se ad causandum et producendum notitiam ] om. V
214 -- causandum vel ] om. R SV S
215 -- angelo. ] angelo corr. ex aug SV angelis S
216 -- tunc ] sic V
217 -- ipsius Dei ] om. V
218 -- et si variarentur ista duo, tunc notabiliter variarentur huiusmodi conceptus ] om. V
219 -- tunc ] sic V
220 -- si ] om. V
221 -- ] significantes add. sed del. R
222 -- est ] om. R SV S
223 -- non ] omnino S
224 -- a ] om. S
225 -- lumen ] luminis V
226 -- investigationis ] om. V
227 -- directivum; ] directiva V
228 -- subtrahetur ] subtraheretur V
229 -- procedendi ] om. V
230 -- inveniri ] investigari V
231 -- Ad istud ] om. V
232 -- secundum viam ] via V
233 -- ] non posset tamen posset per aliam iam devenire ad materiam cuiuslibet speciei add. sed del. SV
234 -- descendendo ] om. R
235 -- respondetur ] responderetur R SV
236 -- posset ] om. V
237 -- ] speciei add. sed del. SV
238 -- et ] om. R SV S
239 -- potest ] posset V
240 -- intellectus ] om. R SV S
241 -- tunc ] sic V
242 -- qui ] quae V
243 -- tunc ] sic V
244 -- illa ] secunda R
245 -- oportet ] oporteret R debet S
246 -- sic ] om. V
247 -- signatas ] signantes V
248 -- est ] om. R
249 -- perfectionis ] perfectionem V
250 -- signatas ] significatas V
251 -- ens finitum et infinitum ] ens infinitum V
252 -- ens per se ] personae S
253 -- in ] om. V
254 -- post ] postea V
255 -- in ] om. V
256 -- definitiones ] definitionem V
257 -- non ] modo V
258 -- Et ] om. V
259 -- sequeretur ] sequitur S
260 -- quae ] qui S om. V
261 -- per ] secundum V
262 -- ] limitate add. sed del. SV
263 -- certos ] om. V
264 -- contra ] quaeritur R SV
265 -- fuit ] om. R
266 -- prius ] om. V
267 -- deinde ] decet V
268 -- causat causabit concurreret etiam causat This correction in SV seems related to the omission in V, both of which seem to involve a premature jump to the phrase "concurreret etiam" seen below. obiective notitiam sui, quia si quaelibet res concurrat obiective ad sui ipsius notitiam, notitia illa causata ab obiecto ] om. V
269 -- causat ] causabit S causat corr. ex concurreret etiam SV
270 -- et sic de secunda illa notitia ] om. V
271 -- secunda ] illa S
272 -- ] sicut in textu S
273 -- diffusum ] diffusivum V
274 -- latus ] lutus S
275 -- sic ] om. V
276 -- ad sui notitiam ] om. V
277 -- datum ] datum corr. ex dactum SV datis V
278 -- teneret ] tenet V
279 -- notitia sit ] om. V
280 -- ] sit vera in textu V
281 -- potest ] om. V
282 -- ] quaelibet notitia est notitia sui in textu V
283 -- Dei ] vero V
284 -- sit ] R SV S
285 -- ita ] ista V
286 -- Magister Ioannes ] om. V
287 -- qua ] qua corr. ex quam R
288 -- tunc ] sic V
289 -- sic ] ideo V
290 -- satis ] om. R SV S
291 -- et haec de primo articulo ] om. R SV S