1
51Secundum quod dictum fuit in divisio-
52ne articulorum in 2o(secundo) articulo erat videndum de differentia
53inter noticiam(notitiam) intuitivam et abstractivam quia communiter
54doctores et philosophi utuntur istis terminis pro cuius materiae
55declaratione notandum est quod de differentia noticiae(notitiae)
56abstractivae et intuitivae diversae fuerunt oppiniones(opiniones)

2
57et primo circa hoc est quiddam doctor anglicus
58qui vocatur campsale qui ponit quod adaequate
59eadem res est notitia intuitiva et abstractiva
60successive tamen et non simul unde ipse ymaginatur(imaginatur)
61quod notitia aliqua eadem adaequate denominatur sive
62vocatur intuitiva et hoc expresse a rei
63nomine quia per eam intuetur praesenciam(praesentiam) obiecti
64per eam cogniti quaequid notitia eadem numero
65adaequate remanente in subiecta sua absolute
66obiecto absente vocatur et dicitur notitia abstractiva
67et fundatur principaliter iste doctor in uno
68principio quo consuevit frequenter uti
69oqam et eciam(etiam) trahetur ab aristotele scilicet quod
70non est ponenda pluralitas sine necessitate ita quod
71quandocumque aliqua propositio affirmativa verificatur pro rebus si ad
72verificationem illius sufficiat positio unius rei cum alia
73nullo modo est ponenda 3a(tertia) res modo sic est quod
74ad verificationem istius sortes intuetur b sufficit
75notitia de b cum praesentia obiecti et si obiectum
76substrahatur(subtrahatur) ad verificandum istam sortes cognoscit
77b abstractive sufficit obiecti notitia de b cum
78non praesentia obiecti sine quacumque re de novo
79acquisita ideo etc

3 diceretur quod regula illa potest
80dupliciter intelligi uno modo quod numquam est ponenda plura-
81litas nisi adducatur ratio demonstrativa cogens
82intellectum et isto modo et in isto sensu non concederetur S53va
1illa regula quia ad ponendum quod compositum substantiale
2sit compositum ex materia et forma non oportet
3habere rationem demonstrativam cogentem intellectum
4ad hoc ponendum nec eciam(etiam) ad ponendum
5quod visio distinguatur ab oculo vel obiecto visibili
6non oportet eciam(etiam) habere rationem demonstrativam quia
7si sic dicendum esset quod oculus esset sua visio
8quia ponendo oculum et praesentiam obiecti visibilis sufficere
9ad videndum salvatur quod visio non distinguitur ab obiecto
10visibili et oculo id est quod illae non reducentur
11ad contradictoria qui teneret quod visio non esset
12distincta a potentia et obiecto et sic consequentur salvaretur
13sine contradictione quod anima intellectiva esset omnis sua
14operatio et multa alia quae non bene consonant
15philosophiae naturali nec veritati theologicae

4 et ideo est alius
16modus secundum quem regula debet intelligi scilicet
17quod non est ponenda pluralitas sine neccessitate(necessitate) id est
18nisi sit apparencia(apparentia) sufficiens intel-
19lectui bene disposito et in isto sensu non
20probat propositum scilicet quod eadem notitia adaequate
21sit intuitiva et abstractiva

5 et ideo breviter contra
22positionem volo instare quia iam satis Responsum
23est ad rationem quia si capiatur illud principium
24in primo sensu falsum est si in 2o(secundo) sensum non probat
25intentum praedicti doctoris

6 arguitur igitur contra
26praedictam positionem sit quia ponendo quod unica notitia
27sit abstractiva et intuitiva non potest salvare
28positionem suam sine contradictione et ponatur quod sortes cog-
29noscat aliquod obiectum intuitive tunc ponatur quod
30notitia illa maneat eadem et quod deus eo-
31dem modo concurrat sicut ante et cum hoc ponatur
32praesentia obiecti tunc probatur quod sortes cognoscit obiectum
33illud abstractive et non cognoscit abstractive quod non cognoscit
34abstractive patet quia cognoscit intuitive ergo etc quia
35est notitia cum praesentia obiecti modo ad verificandum istam
36affirmativam sortes cognoscit b obiectum sufficit notitia illa
37cum praesentia obiecti sed quod cognoscit abstractive patet
38quia ad cognoscendum abstractive sufficit notitia cum potentia
39cognoscente ergo vel simul eadem cognitio erit
40abstractiva et intuitiva vel notitia intuitiva S53vb
41non erit abstractiva

7 2o(secundo) arguitur sic et forcius(fortius) nam
42notitia intuitiva et abstractiva sunt notitiae sensitivae
43et habent diversa organa ergo distinguuntur eciam(etiam)
44specifice consequentia tenet quia per hoc probamus distinctionem specificam
45notitiarum sensitivarum sive sensationum scilicet propter diversitatem
46organorum antecedens patet quia organum notitiae sensitivae
47intuitivae nihil est sensus exterior vel sensus
48communis interior organum autem notitiae abstractivae
49est illud scilicet vel organum ymaginatione(imaginatione) vel aesti-
50mative quae in absentia obiectorum format de
51ipsis notitiam

8 et ista duo ultima suf-
52ficiunt pro reprobatione illius oppinionis(opinionis) quia ubi
53sunt diversa organa animae sensitivae ibi sunt
54diversae noticiae(notitiae) quod autem in sensu qui non sit
55notitia abstractiva satis communiter dicitur sed de isto
56non curo quia sufficit quantum ad praesens quia
57alicuius notitiae intuitivae sit aliud organum quam
58abstractivae sicut notitiae sensus interioris vel ex-
59terioris et notitia eliciente a potentia superiori scilicet
60ab ymaginativa(imaginativa) vel aestimativa

9 In ista materia
61alia fuit oppinio(opinio) scoti alia aure-
62oli alia oquam alia gregorii scotus
63enim tenet generaliter quod quaelibet notitia intuitiva
64requirit praesentiam obiecti et in hoc consistit
65ideo notitiae intuitivae scilicet in praesente obiecti

10
66contra quia de facto divina essentia ab aeterno
67habuit noticiam(notitiam) intuitivam creaturarum antequam essent
68igitur etc. consequentia tenet antecedens probatur quia ab aeterno
69cognovit creaturas et non nisi intuitive nec valet
70si dicatur quod creaturae ab aeterno fuerunt in
71deo vita quia istud non est aliud dicere
72nisi quod ab aeterno habuit cognitionem de rebus
73antequam esset extrarem et factivam et non
74stat quod habuerint nociciam(notitiam) nisi intuitivam et
75per consequens si notitia intuitiva requirat prae-
76senciam(praesentiam) obiecti tunc creaturae fuerunt ab aeterno
77et cum deus ab aeterno neccessario(necessario) cognovit
78creaturas intuitive ab aeterno creaturae neccessario(necessario)
79fuissent

11 Item istud Improbatur de notitia
80beatifica creata nam beatus notitia simplici videt S54ra
1in verbo antichristum fore vel aliquod fu-
2turum vel aliquam aliam factibilem
3non factum igitur etc. consequentia tenet quia notitia beatifica
4qua beati vident in verbo est intuitiva et prae-
5cipue simplex.

12 alia est oppinio(opinio) au-
6reoli quae consistit principaliter in duobus
7primum est quod ad notitiam intuitivam non requiritur
8praesencia(praesentia) obiecti tamen ad notitiam intuitivam requiritur
9praesencia(praesentia) esse perspicui obiecti et iste doctor
10ymaginatur(imaginatur) unum satis extraneum scilicet quod notitia
11intuitiva praeter notitiam et praeter potentiam et praeter
12obiectum requirit quoddam esse perspicuum ipsius
13obiecti praesens intellectui in quoddam perspi-
14cuum immediate fertur potentia et in quo creatura
15relucet ymo(immo) est quod esse perspicuum
16ipsius creaturae ita quod ipse ymaginatur(imaginatur) quod creatura
17habet quoddam esse perspicuum in mediate
18et hoc maxime respectu notitiae intuitivae ita
19intellectus eo ipso habet notitiam intuitivam de
20obiecto quia immediate fertur in esse perspicuum
21ipsius obiecti

13 Et ista positio est mirabilis
22propter illud esse perspicuum quia quaeretur
23quae res est utrum substantia vel accidens
24et cui eciam(etiam) inhaereat quia non videtur
25quod sit aliud quam notitia obiecti intuitiva in qua
26obiectum relucet nec videtur quod intellectus posset
27habere aliquod perspicuum obiecti praeter notitiam
28ipsius

14 hic est advertendum quod deffectus(defectus)
29habendi actum reflexum supra actum
30suum rectum et difficultas eciam(etiam) quae est
31causa deffectus(defectus) sit causa multorum er-
32rorum unde ex hoc quod intellectus dif-
33ficulter habet reflexionem supra
34actus suos oriuntur duo inconvenientia quae
35sunt principia multorum errorum particu-
36larium

15 primum est refleccendo(reflectendo) sic supra
37notitiam suam intellectus aliquando loco notitiae capit
38obiectum ita quod in cognoscendo notitiam credit
39cognoscere obiectum et in hoc reflectendo supra S54rb
40actus suas notitias universales cognoscendo eas credit
41cognoscere obiectum universale Et ista est radix il-
42lorum qui posuerunt universalia distincta a singularibus
43quia in reflectendo supra actus suos non
44distinguebant inter notitiam et obiectum ymo(immo) ferendo
45intellectum suum supra notitias universales credebant
46quod ferretur in obiectum et ex hoc ut dixi
47posuerunt universalia distincta a singularibus

16 Et ex isto
48sequuntur multi alii errores particulares quod scilicet in
49intellectu vel potentia reservativa vel aestimativa
50creditur cognoscendo notitiam illam quod sit obiectum sicut
51in hiis qui illuduntur qui credunt se vi-
52dere mirabilia et hoc est quia non distinguunt
53inter notitiam suam et obiectum illus notitiae

17 et consequenter
54viceversa est aliud inconveniens ex quo consur-
55gunt eciam(etiam) multi errores particulares non distinguendo
56eciam(etiam) inter obiectum et notitiam et sic aliquando loco
57notitiae causatur obiectum et tunc creditur quod loco notitiae
58obiectum sit in anima et quia scitur quod obiectum ut
59lapis non est in anima realiter ideo creditur
60quod sit aliquid distinctum a notitia ipsius obiecti in anima
61ita quod aliquis immediate concipit obiectum per notitiam
62et intuitivam tunc propter difficultatem et deffectum(defectum)
63reflectendi supra notitiam suam capit obiectum
64pro notitia et ex hoc consurgit quod creditur
65obiectum esse in anima et quia talis per rationem
66habet quod lapis vel obiectum non est realiter in
67anima ideo creditur quod in anima sit aliquid ipsius
68obiecti distinctum a notitia

18 et ita credo quod au-
69reolus bene resolvendo ipsum non distinxit
70inter notitiam et obiectum et tunc non distinguendo
71inter notitiam et apparentiam obiecti voluit di-
72stinguere unum esse perspicuum rei in
73anima distinctum a notitia et istud breviter
74non est aliud dicere quod species sive notitia obiecto
75est in anima et sic illud perspicuum non distinguitur ab
76ipsa notitia et sic quantum ad hoc quod aureolus
77ponit perspicuum distinctum ab anima et
78a notitia videtur quod ista ymaginatio(imaginatio) sit ficti-
79cia

19 ex deffectu(defectu) et difficultate habendi S54va
1suae notitiae non distinguendo scilicet inter notitiam
2verum est quod posset inquiri de illo perspi-
3cuo quiddam esset utrum esset substantia vel accidens
4sicut tactum est et ita consequenter argu-
5eretur de deo utrum deus cognoscit
6creaturas mediante tali perspicuo et si sic
7tunc non immediate cognoscit creaturas

20 Item si
8sic illud fuisset ab aeterno et neccessario(necessario) fuisset
9ab aeterno quia deus ab aeterno cognovit
10creaturas et neccessario(necessario) cognovit eas

21 Item si cuilibet
11notitiae intuitivae corresponderet unum tale esse
12perspicuum cum fuerint infinitae notitiae ab aeter-
13no intuitivae sequitur quod infinita fuerunt huiusmodi
14perspicua

22 alia est positio oquam qui
15sic distinguit quod notitia intuitiva est notitia
16simplex incomplexa virtute cuius immediate potest
17elici Iudicium quod res ipsa sit vel quod
18res non est et ipsa non sit unde ipse
19ymaginatur(imaginatur) quod notitia illa intuitiva est
20talis naturae quod est quaedam evidentia
21simplex et incomplexa quae immediate concurrit vel
22est apta nata immediate concurrere ad eliciendum
23Iudicium de existentia rei si ipsa res
24sit vel ad eliciendum Iudicium de non
25existentia rei si ipsa res non sit et
26istud quasi experimur de omni notitia intuitiva
27quo ad partem primam

23 Sed notitia abstractiva
28est talis naturae quod ipsa non sufficit
29nec est apta nata concurrere ad eliciendum
30immediate Iudicium de existentia rei si sit
31vel Iudicium de non existentia rei si non
32sit sicut est notitia quam habeo de Re
33non existente sicut notitia qua Recordor
34me vidisse sortem ex illa non possum
35immediate elicere Iudicium quod sortes sit vel
36non sit et breviter vocat oquam omnem
37notitiam abstractivam quae sic abstrahit ab
38esse sive existentia quod virtute ipsius non
39potest immediate elici Iudicium quod res est S54vb
40vel non est

24 et istud prima facie videtur
41satis probabile tamen istud Improbabitur Et
42breviter contra ipsum arguitur sic praecipue contra
432am(secundam) partem quia quidquid sit de prima parte
44non videtur qualiter 2a(secunda) posset stare scilicet
45quod virtute notitiae intuitivae immediate posset
46elici Iudicium quod res non sit si ipsa
47res non sit nam capiamus notitiam intuitivam
48albedinis potest bene concedi quod virtute
49illius potest elici Iudicium quod albedo est
50si sit tunc ponatur quod albedo destruatur
51et quod remaneat huiusmodi notitia in potentia
52ipsa enim post destructionem obiecti non
53est alterius naturae intrinsece quam ante et est
54agens naturale et passum est omnino uni-
55formiter dispositum post sicut ante
56ergo vel potentia erit causativa eiusdem effectus
57sicut ante vel saltem non erit causativa
58effectus oppositi Item videretur
59unde consurgeret sibi ista proprietas ex quo
60est agens naturale et passum est idem eodem modo
61dispositum Item ipsa per dei potentiam
62potest conservari obiecto non existente et eodem modo
63movere potentiam sicut ante igitur sicut ante
64concurrebat ad eliciendum Iudicium affirmati-
65vum quod res est ita post re tamen
66non existente et non mobili potentiam ad causandum
67Iudicium negativam quod res non sit igitur etc
68Istud eciam(etiam) non cadit sub experientia
69aliqua scilicet quod notitia intuitiva sit suffi-
70ciens ad eliciendum Iudicium de re non
71existente quod non sit ideo okam non potuit
72hoc experiri nec ad hoc habuit rationem ef-
73ficacem igitur gratis hoc posuit ideo etc

25
74alia est oppinio(opinio) gregorii quae resolvit
75se breviter ad duo et prima facie
76satis apparenter primo quia omnis notitia terminatur
77immediate ad obiectum ad extra vel ad
78aliquod aliud repraesentativum huiusmodi obiecti sicut S55ra
1ad speciem vel ad aliam similitudinem obiecti ? primo modo
2omnis notitia quae immediate terminatur ad obiectum
3ad extra talem vocat intuitivam unde quando
4albedo se obicit potentiae immediate terminat
5visionem intuitivam ipsius in absentia vero
6albedinis remanent species quaedam in virtute
7reservativa et tunc potest causari notitia actualis
8albedinis quae terminabitur ad illam speciem et
9non ad obiectum adextra huiusmodi materiam gregorius
10vocat abstractivam ita quod omnem notitiam terminatam
11immediate ad speciem vel similitudinem obiecti et non
12ad obiectum vocat abstractivam Intuitivam vero quae
13immediate terminatur ad obiectum adextra et ista positio
14est satis facilis ad intelligendum

26 tamen contra
15eam arguitur primo sic sicut prius argumentum
16fuit quia divina essentia est notitia creaturarum in-
17tuitiva et tamen non terminatur immediate ad creaturas
18ymo(immo) ad se quia videndo se videt creaturam
19igitur videtur quod non sit de ratione notitiae in-
20tuitivae quod terminetur immediate ad obiectum ad
21extra eodem modo argueretur de notitia beatifica
22intuitiva quae immediate terminatur ad verbum
23et tamen per eam intuitive videntur creaturae
24quia beati vident intuitive creaturas in verbo
25ideo etc.

27 verum est quod qui vellet sustinere
26gregorium diceret quod realiter creatura est in-
27mediatum(immediatum) obiectum cognitionis beatificae in verbo
28et aeque immediate sicut verbum ita quod verbum
29et creatura sunt aeque immediate obiecta cognitionis
30beatificae creaturarum ita quod non est ordo prioritatis
31obiectalis inter verbum et creaturam quantum ad
32hoc licet creaturae non concurrant obiecitve vel
33influant obiectaliter efficiendo aliquid sicut obiecta
34sensibilia concurrunt effective obiectaliter in-
35fluendo aliquid in potentia sensitiva sed quo ad terminare
36praecise utrum autem divina essentia aeque
37immediate cognoscat creaturam sicut se pro nunc
38non discussio quia de hoc communiter fit
39mentio inter doctores

28 Item contra gregorium
40potest fieri una alia ratio nam quod species reS55rb -
41reservata in potentia reservativa posset esse obiectum
42non videtur esse neccessarium(necessarium) unde bene posset salvari quod
43notitia abstractiva non terminaretur ad obiectum non tamen
44sub ratione existentis et ideo vocatur abstractiva
45quia abstraheret ab existencia(existentia) rei esset immediate
46tamen terminata ad obiectum et sic illa species reservata
47non concurret per modum habitus quia non dicitur quod
48habitus sive complexi sive incomplexi concurrant ad productionem
49actuum per modum obiecti sed solum per modum habitus

29
50Item talis species est insensibilis quia non cadit
51sub aliquo 5ae sensuum particularium ergo notitiae sensitivae
52quae sunt in absentia sensibilium non terminantur
53ad illas species non sensatas ymmo insensibiles
54sed magis ad obiecta licet non sub ratione exi-
55stentis vel non existentis ymmo abstrahunt
56huiusmodi notitiae ab existentia vel non existentia rei
57ideo etc

30 pro declaratione tamen materiae ut ve-
58niam ad modum quem pro nunc intendo ponere
59advertendum est quod duplex est modus sive genus
60notitiarum intuitivarum nam quaedam sunt posteriores
61suis obiectis et quasi dependentes a suis
62obiectis immediate et causantur ab huiusmodi obiectis
63Istud quasi docet experientia de omnibus notitiis
64intuitivis causatis immediate ab obiectis sensibilibus
65aliae sunt notitiae intuitivae quae non sunt sic
66posteriores suis obiectis ymo(immo) habent quamdam
67rationem prioritatis et istud positum est alias
68de fide sed istud pro nunc ponitur quia est ad
69propositum verbi gratia notitia divina et notitia beatifica
70de creaturis non dependent a creaturis ymo(immo)
71habent rationem prioritatis quamdam primo de divina notitia
72quia est causa exemplaris et factiva ideo est magis
73notitia creaturarum per modum causae quam effectus et ita
74conformiter de notitiis beatificis