1
17Quinta ratio principalis inducta ad probandum quod Deus
18non sit a nobis cognoscibilis tangebat illam
19difficultatem: utrum huiusmodi notitia esset finita
20vel infinita. Et breviter resolvitur ad hoc quod si
21ponatur esse finita, tunc aliqua notitia creaturae
22erit perfectior. Si autem ponatur infinita,
23tunc creatura non erit illius notitiae capax

2
24Quod autem si ponatur quod sit finita, sequitur ex hoc
25quod sit aliqua notitia creaturae perfectior. Probabatur,
26quia obiectem certae perfectionis causat notitiam
27sui certae perfectionis, et obiectum perfectius causat
28etiam perfectiorem notitiam, et cum sit processus
29in infinitum in obiectis creabilibus, sequitur quod tandem
30deveniretur ad aliquuod obiectem quod causabit notitiam
31sui perfectiorem quam sit notitia Dei. Nam si ponatur
32quod notitia ipsius Dei sit finita, habeat igitur
33certam proportionem notitiae albedinis; cum igitur sit
34processus in infinitum in obiectis creabilibus
35et correspondenter eorum notitiis, et semper perfectius obiectum
36causat perfectiorem notitiam, sequitur quod tandem da-
37bitur aliquod obiectum quod causabit notitiam quae habebit
38maiorem proportionem ad notitiam albedinis
39quam notitia ipsius Dei finita

3 Ista ratio prima
40facie est apparens, tamen ipsius possunt esse variae
41possunt esse solutiones. Primo igitur, quia tenendum est
42quod ipsa est finita et finitae perfectiones, ideo
43restat respondere ad rationem unde Magister Ioannes
44de Ripa ponit quod non est processus in in-
45finitum in notiis huiusmodi causatis ab
46obiectis, quia tenet quod tota latitudo et totus numerus
47omnium accidentium est finita sive finitus; ideo
48tenet quod solum sunt finitae species cognitionum
49accidentium; ideo datur aliqua suprema etiam finita;
50ideo non est processus in infinitum in notitiis R54rb
51sicut in obiectis creabilibus. Et ideo consequenter diceret
52quod aliqua sunt obiecta, quae non possunt concurrere obiecti-
53ve ad sui notitiam causandam. Et ideo ascendendo
54secundum obiecta veniendo ad intelligentias dabitur
55aliqua intelligentia, quae non poterit concurrere
56obiective ad sui notitiam causandam. Sed si debeat
57cognosci, ipsa erit suimet notitia. Et ideo
58difficultas argumenti non est aliqua apud ipsum, quia illa
59notitia erit perfectior quam notitia Dei creata, quia est una
60intelligentia et notitia Dei est accidens. Ideo ista
61ratio non est difficilis in aliquo. Dicendo[?] consequenter
62ad sua principia

4 Verum est quod ista positio, licet sit
63probabilis, quia non est contra fidem, tenui tamen in praecen-
64dentibus lectionibus contrarium. Ideo ipsa relicta respondendum
65est aliter ad rationem admittendo quod sit processus
66in infinitum in huiusmodi notitiis obiectorum crea-
67bilium quod tamen non admitterem, si concederem quod ac-
68cidentia reponerentur in genere perfectionis metaphorice
69loquendo. Ideo repono accidentia extra latitudinem
70illorum, quae constituunt genus perfectionis metaphorice.
71Advertendum tamen quod non est proportionalis habitudo
72notitiarum inter se sicut obiectorum a quibus
73causantur et in hoc stabit fundamentum huius
74dubii. Et causa est, nam valde bene possibile
75est quod aliquod idem obiectum uniformi concursu
76quantum est ex parte sui esset variarum notitiarum
77diversarum specierum exemplum[?] de obiecto sensibili quod causatis[?]
78notitiam intellectivam et sensitivam immaterialem
79et alterius speciei quam sit notitia sensitiva ab eo
80causata

5 Item eodem concursu causaret in angelo
81notitiam perfectiorem et alterius speciei, si angelus
82esset praesens, uniformi tamen concursu et inter alias
83causas, una causa est, quia obiectum non est totalis causa huius-
84modi notitiae, sed potentia concurrit active ad
85huiusmodi notitiam causandam. Et ideo non sequitur,
86si aliqua multitudo causarum concurrit ad pro-
87ductionem alicuius effectus, si una dupletur
88vel augeatur quod effectus dupleturduppletur vel augetur.
89Et ideo potentia diversificat effectum, quia si sic potentia
90nobilior ipsa cum obiecto producit effectum no-
91biliorem, et ex ista radice bene apparet quod non secundum
92proportionem obiectorum est proportio notitiarum, immo
93staret quod idem obiectum eodem concursu quantum est
94de se in infinitum produceret diversas notitias
95perfectiores et perfectiores secundum quod potentiae
96quibus applicarentur variarentur continue ascen-
97dendo secundum perfectius et perfectius. Et sicut
98continue ascendendo secundum perfectius et per-
99fectius contingit quod idem obiectum causet infini-
100tas notitias, ita descendendo, quia sicut intuitivam R54va
1notitiam in homine, ita sensitivam, deinde potest causare
2aliam notitiam in potentia sensitiva, deinde potest causare non
3aliam notitiam sensitivam in potentia sensitiva minus bene
4disposita, et sic in infinitum continue dividendo
5vel diceretur quod ex alia radice ascendendo per
6obiecta contingit devenire ad aliqua quae
7mere libere agerent et viderentur secundum quod
8placeret eis, et istud est conveniens in angelis
9propter misteria et officia, quae Deus vult esse
10secreta, ideo etc.

6 Quarto dicitur quod non dantur huiusmodi
11proportiones, sicut imaginatur Adam, et quod in
12perfectionibus essentialibus notitiarum non erit processus
13in infinitum secundum perfectionem obiectorum, ita quod
14semper perfectioris obiecti erit perfectior notitia. Et sic
15data notitia aliqua potest dari in duplo per-
16fectior et in triplo, et sic in infinitum eo quod
17species non concurrunt in aliqua perfectione unica
18in quo possint sic comparari. Modo comparatio
19debet esse in aliquo quod sit eiusdem rationis
20in quolibet comparabilium, comparatio enim sive proportio
21proprie dicta semper reperitur in rebus eiusdem
22generis, sicut quantitatis ad quantitatem, vel numerum
23ad numerum. Sic autem non est in speciebus, nec
24potest imaginari quomodo daretur perfectio dupla
25ad perfectionem humanam. Quid enim esset hoc
26dicere quod proportio perfectionis humanae duplaretur,
27ideo argumentum procedit ex falsa imaginatione, scilicet,
28quod species sint adinvicem comparabiles secundum per-
29fectionem essentialem, et sic consequenter diceretur de
30notitiis

7 Alio modo potest dici quodlibet adhuc ad modum
31loquendi communem et causa doctrinae admitteretur
32quod aliquo obiecto dato dabilem[?] est perfectius
33in duplo, in triplo, et sic in infinitum secundum quod
34placuerit diceretur quod non esset eadem proportio
35notitiarum, sicut obiectorum, quia non oportet quod causatas obiectiva
36correspondeat proportionaliter ad perfectionem essentialem
37et intrinsecam, quia iam de facto ita est de causa-
38litate activa. Videmus enim quod non est ordo
39causalitatis activae secundum ordinem perfectionis rerum,
40quia materia prima ponitur perfectior quam causalitas, et
41tamen materia prima non est activa. Et calidum[??] est activa,
42ita in proposito potest dici quod causalitas obiectiva non
43correspondet proportionaliter ad perfectionem essentialem et
44intrinsecam rerum secundum congruentiam et indigentiam
45universi, ita quod res secundum magis congruunt et
46sunt magis necessariae et magis influunt obiective
47et aliae quae non sunt, ita necessariae, nec ita
48congruunt secundum hoc etiam influunt minus obiective,
49sicut non congruit universo quod materia prima agat
50secundum quod recipiat formas substantiales, etc. Et sic tenendo R54vb
51quod perfectiones notitiarum sicut secundum perfectiones obiectorum, non
52tamen in eadem proportionem, sed ascendendo per non gradum
53adderetur, immo quod forte in ascendendo infinitum
54non adderetur, nisi unus gradus vel duo. Et iste
55modus est satis probabilis

8 Respondendo ad istam rationem,
56ita quod data una notitia causata finita, non oportet quod
57obiecti perfectioris in duplo sit dupla notitia, immo
58data dupla ad illam forte non attingeret
59suprema intelligentia, si daretur. Et sic non oportet
60quod si visio Dei esset finita quod posset dari cognitio
61creaturae perfectior

9 Sexto dicunt aliqui quod aliquo
62modo visio Dei est infinita, licet non absolute, quoniam
63scilicet in eadem specie posset dari maior et inten-
64sior. Et istud dicit Adam. Non capio, ideo repu-
65diat. Tamen iste modus potest satis sustineri secundum
66unum modum loquendi, quia quando loquimur de perfectione
67visionis, utrum sit finita vel infinita, non loquimur
68de perfectione graduali, quia dicimus quod tota lati-
69tudo accidentium est sub anima. Unde notitia Dei pro
70tanto potest dici infinita, quia scilicet habet infinitas potentias
71sub se minus perfectas se. Sicut enim infinita sunt
72obiecta creabilia, et cuilibet correspondet notitia alterius
73specie et minus perfecta quam notitia Dei. Ideo in comparatione
74ad illas, potest dici infinita, tamen in suo esse
75absolute est finita. Et istud potest satis stari secundum
76istum modum loquendi.

10 Aliter respondet adam imaginando
77quod ex parte capacitatis animae evadetur huiusmodi
78difficultas. Nam dicit ipse, dato quod omnia obiecta
79essent creata quae posset[?] concurrere obiective ad
80sui notitiam causandum et quod influerent secundum ultimum sui
81posse, quia est anima est finitae capacitatis, non
82posset agere notitiam ultra gradum capacitatis animae.
83Imaginetur enim ex quo capacitas animae est
84finita quod sit repleta mille gradibus, quodlibet
85ergo obiectum est causatum in ipsam notitiam graduum ut
86mille, et sic finite, quia non, nisi ut mille. Et
87tunc consequenter dicit, dato quod Deus ageret obiective natura-
88liter causando sui notitiam, non causaret eius notitiam
89nisi ut mille, ergo tunc quaelibet notitia creavit in
90ipsa potentia sit finita et visio Dei sic aequalis
91graduum et nobilior obiecti. Sequitur quod adhuc
92erit perfectior et nobilior quam quaecumque notitia
93creaturae, quia ipsa erit causata quoad gradum
94sicut quaecumque notitia creaturae debetur, et nobilior
95quantum ad speciem et etiam quantum ad obiectum.