1 Sciendum est quod ex yma
9ginatione(imaginatione) de fide quod fides est conformis divino Iudicio
10multae instantiae possunt solvi et multae rationes quibus
11tenentes oppositum arguunt

2 Unde primo arguunt quod non
12aequali certitudine credatur ex fide futuris contingentibus et
13articulis neccessariis(necessariis) verbi gratia quod non aeque certitudinaliter creditur huic
14ex fide iudicium erit sicut huic deus est trinus et unus
15quia unum est neccessariam(necessarium) et neccesse(necesse) est sic esse sicut per eum si-
16gnificatur et alius est contingens et contingenter est sic esse sicut
17ipsum significat et sic potest non esse verum

3 breviter ex iam dictis
18facillimum est huic argumento Respondere quia licet iudicium futurum
19possit non fore tamen assensus fidei respectu huius est ita
20firmus quod non potest falcificari Ita quod tanta certitudine creditur
21quod Iudicium futurum erit sicut quod deus est nec plus potest
22esse error respectu unius sicut respectu alterius sic credendo
23ex fide et sic aequaliter secundum fidem id est habitum fidei vel quia
24est ipsamet fides est aequaliter assentiendum cuilibet articulo
25et aeque certitudinaliter ymo(immo) ille assensus qui est fides est quodammodo
26neccessario(necessario) verus

4 Dico tamen quod ille habitus potest non esse simpliciter
27sed non stat talem habitum in animam et voluntatem et
28quis per eum assentiat falso ymo(immo) dico quod habitui tali
29vel fidei non potest subesse falsum nec per quamcumque potentiam
30ipso habitu Remanente secundum suam naturalem inclinationem

5
31Ulterius dico quod fidei nulla Requiritur apparentia exterior
32de sic esse sicut per propositionem significatur esse Etiam dico
33quod si sit fides respectu articuli de futuro puta Iudicium erit
34aeque certitudinaliter inclinat intellectum ad assentiendum illi
35sicut propositioni neccessariae(necessariae) Et dico quod si Iudicium sit vel non
36non est cura ymo(immo) est impertinens quia apparenciam(apparentiam) non ca-
37pit ab obiecto exteriori sed naturaliter quodammodo primam veri-
38tatem et divinum assensum et divinum velle imitatur se
39semper ei conformando unde proportionaliter est ymaginandum(imaginandum)
40de fide respectu futuri sicut de divino Iudicio nam si divinum
41Iudicium Iudicavit antichristum fore deum sic iudi-
42casse est causa quare antichristus erit et non quia antichristus
43erit ideo deus sic Iudicavit ideo est ordo in veritatibus
44nam deus vel Iudicium divinum est causa quare sortes
45currit si sortes currat et non econverso sed in nobis SV190vb
46veritas huius sortes currit dependet ex sic esse veri-
47tas talis in nobis est causa apparentiae seu Iudicii
48quod sortes currit et totaliter contrario modo est de divino iudicio
49et de fide unde deus sui Iudicii nullam a rebus
50capit apparenciam(apparentiam) Ideo sicut divinum Iudicium respectu
51propositionis de futuro potest non fuisse Iudicium respectu eiusdem
52ita est dicendum de fide unde per ymaginationem(imaginationem) si deus
53non esset nulla esset veritas et si creatura rationalis
54esset et sic maneret tamen deo ad ymaginationem(imaginationem) non
55existente talis creatura non esset bona nec vera nec
56aliquid esset verum nam non d dicitur aliquid verum nisi quia conforme
57est primae veritati et sicut unaquaeque Res in suo esse
58est a prima causa ita in esse verum dependet a prima
59veritate

6 probatur tamen quod fides non est tantae certitudinis sicut
60dictum est ymo(immo) quod fidei potest subesse falsum

7 primo quia
61de facto spei subest falsum igitur et fidei consequentia tenet
62quia spes videtur esse tantae excellentiae et certitudinis
63sicut fides Item confirmatur consequentia quia quantum ad hoc
64quod est credere spes includit assensum ideo quantum ad hoc
65habet conditionem fidei antecedens probatur de praescito existente in gratia
66qui Realiter credit se habiturum gratiam vitam sempi-
67ternam et tamen hoc est falsum licet illa credulitas sit
68licita et per eam mereatur

8 Confirmatur quia potest accidere
69quod quis ex caritate credat et ex fide falso ut
70si quis in extremo mortis petat corpus christi et presbyter
71afferat hostiam non consecratam credet ex fide quod
72ibi sit Realiter corpus christi quia si presbyter interroget
73eum credis respondebit credo

9 3o(tertio) capiamus aliquem
74qui ante incarnationem crederet christum incarnandum ita
75quod mediante habitu fidei exeat in assensum huius christus
76incarnabitur et ponatur ultra quod in illo assensu ille
77continetur per dei potentiam usque post incarnationem christi
78tunc assensus ille erit falsus in instanti incarnationis
79igitur Item de facto ille assentivit(assensit) huic christus incarnabitur
80et hoc est falsum igitur assentivit(assensit) falso

10 4o(quarto) de facto abra-
81ham meruit ex fide credendo falsum igitur solum creden-
82do filium suum esse immolandum quod tamen erat falsum et
83tamen dicit apostolus credidit abraham et Reputatum est
84ei ad meritum

11 5o(quinto) arguitur apparenter sic spiritus
85sanctus potest concurrere active ad assensum falsum igitur et fides
86consequentia tenet quia aeque perfecte ymo(immo) perfeccius(perfectius) spiritus sanctus
87concurrit ad assensum aequalis certitudinis sicut fides
88antecedens probatur quia spiritus sanctus principaliter concurrit et tamquam
89principale agens ad cuiuslibet effectus productionem

12
906o(sexto) sic fides est in potentia obedientali ad cuiuscumque effe-
91ctus productionem secundum quod placuit deo Unde SV191ra
1ymaginantur(imaginantur) aliqui quod quaelibet creatura est in potentia obedientali
2ipsi deo ita quod quamlibet creaturam potest assumere ad concurrendum
3secum ad cuiuscumque effectus productionem secundum quod sibi pla-
4cuerit igitur deus potest assumere fidem ad productionem assensus
5erronei sive falsi igitur

13 Alias rationes inducam
6post ea et solvam. Sed ante hoc notanda sunt aliqua
7quae tangit holcot

14 unde cum dicitur quod actus fidei li-
8bere producitur ab anima holcot tenet oppositum et dicit
9quod intellectus numquam credit articulis nisi neccessitetur(necessitetur)
10per rationem seu apparenciam(apparentiam) et ad hoc facit
11aliquas rationes tamen ipse excludit habitum quia
12non est ymaginandum(imaginandum) quin anima mediante habitu posset libere
13exire in actu Sed mihi videtur quod male Initiat
14quia nullus ponit quod actus fidei sit in potestate animae
15nisi mediante habitu et causa est quia actus fidei est
16supernaturalis sicut eius habitus ideo non potest produci ab
17anima nisi mediate habitu

15 nihilominus tamen anima habet aliquam
18dispositionem primam in sua libera potestate, qua
19posita ex ordinatione et institutione divina, ponitur
20actus fidei et ita diceretur de aliis qualitatibus
21supernaturalibus et ideo iste non vadit ad radicem quia stan-
22te habitu fidei solo qualis infunditur in baptismo non
23est credendum quin valde Remissus sit et quod se
24solo non sufficit exire in actu respectu credibilium
25Exemplum est de puero baptizato qui nutritur inter sar-
26racenos tunc quando erit adultus si sibi proponatur
27articulus fidei non credet Et si quaeratur tunc non
28erit differentia inter habituatum et non habituatum tali
29habitu fidei differentia enim erit in hoc quia iste qui habet
30habitum fidei ceteris paribus facilius se disponet
31ad actum fidei quam alter Unde ad habendum actum
32primum Requiritur certa latitudo diligentiae modo
33illa non erit tanta in habente habitum vel saltem
34non Requiritur sicut in non habente ita quod et minor
35diligentia et minor labor requiruntur in illo qui
36habet habitum quia habitus Iuvat

16 Item diligentia facta
37de vita sua in habente habitum et qui est eciam(etiam) in ca-
38ritate, operacio(operatio) sua est viva et augmentat
39caritatem In illo autem qui non habet habitum operatio
40sua est mortua ideo in habente habitum actus citius
41et intensior producitur

17 Item utrum posito quan-
42tocumque habitu fidei intenso posset anima exire
43in actum credendi forte si bene consideretur yma-
44ginando(imaginando) illius actus nobilitates et condicionem(conditionem)
45erit bene difficile utrum anima mediante illo solo
46habitu possit exire in actum et forte quantum SV191rb
47multi homines decipiuntur quia quandoque inducunt actum
48illum ex rationibus probabilibus sive ex aliqua apparencia(apparentia)
49et ille actus non sufficit ad salutem et tamen illum credunt
50esse verum actum fidei unde actus ille est tantae virtutis
51et nobilitatis quod fert animam in bona spiritualia et
52contempnit temporalia modo illud est maxime difficile ideo
53dicit apostolus quod propter avariciam(avaritiam) multi apostataverunt
54a fide ita possibile est dicere quod avaritia in certo gradu
55non est compossibilis actui fidei et ideo mihi videtur quod
56rationes holcot solum procedunt ex actu fidei pro-
57ducto mediantibus rationibus probabilibus vel apparenciis(apparentiis) tantum

18
58Oportet tamen Respondere ad rationes suas quia dicit
59ipse non est in potestate nostra assentire vel oppinari(opinari)
60sine motivo nec est in potestate nostra credere sine
61motivo propositioni dubiae datis enim duabus propositionibus
62inevidentibus ego non possum minus inevidenti assentire
63sine ratione igitur nec magis inevidenti sed propositio
64mere contingens sicut ista sortes currit vel rex sedet
65est magis inevidens quam ista deus est et tamen non pos-
66sum isti sortes currit vel Rex sedet assentire sine
67ratione igitur etc.

19 Item quia tunc in potestate mea esset
68tristari vel gaudere tantum sicut vellem et sic in pote-
69state mea esset habere tantum gaudium vel dolorem
70sicut habent beatus et dampnatus quia per imperium
71voluntatis possum causare assensum talis propositionis cras
72habebo tantum gaudium sicut petrus et paulus quia
73ad apprehensionem talis propositionis sequitur quod gaudium
74ex quo assentit et sic videtur quod intellectus omnino non posset
75ferri assentive in aliquam propositionem nisi per rationes sit
76probata vel appareat esse probata nec est in po-
77testate voluntatis nostrae propositionem facere esse veram
78vel falsam

20 Advertendum est hic quod lata est differentia in-
79ter propositiones indifferentes ad finem hominis consequendum et
80inter propositiones quae habent ordinem neccessarium(necessarium) ad sui finem
81consequendum verbi gratia utrum Rex sedeat vel non non est
82neccessarium(necessarium) saluti hominis utrum autem deus sit est de neccessitate(necessitate)
83hominis salutis Ideo homo ex naturali instinctu inclinatur
84ad assentiendum huiusmodi propositionibus neccessariis(necessariis) ad suum finem
85consequendum et sic de aliis et sic verum est quod natura indididit(indidit) cuilibet
86creaturae rationali quamdam inclinationem naturalem ad consequendum
87suum finem pro tanto dicit philosophus primo(Io) politicae quod
88homo a natura est animal civile unde quia homo non potest omnia
89ex natura sua omnia neccessaria(necessaria) ad salutem, ideo a natura sua
90est animal communicabile et indiget ut Relevetur per potentiam
91tentiam et bonum Regimen unde ymmaginandum(imaginandum) SV191va
1est quod sunt instinctus tales et inclinationes quibus
2homo tendit in deum naturaliter et ad bene operandum
3et ad deum collendum(colendum) et deo serviendum ideo dicitur quod deum
4esse est naturaliter inditum homini et a natura et ad hoc
5fides inclinat nam dico quod homo inclinatur naturaliter
6ad honorandum et orandum deum licet propter peccatum originale
7non percipiat se homo talem instinctum habere Et ex
8hoc forte fuit et in hac Radice fundatur ydola-
9tria(idolatria), unde omnis creatura naturaliter tendit in deum ex
10quodam naturali instinctu ideo homo secundum partem affectivam
11et intellectivam naturaliter tendit in deum et ex hoc
12male aliqui sumpserunt sub quia in simplicibus ratio
13est debilis ideo sub illa ratione sumpserunt creaturas
14credentes illas esse deum et hac optima radice
15male applicata

21 ideo ydolatraverunt(idolatraverunt) aliqui et
16adoraverunt false creaturas nescientes talem instinctum
17insequi et creatori talia attribuere Sed magis
18terrena intendentes propter quod dictum fuit propter ava-
19ritiam, ceperunt homines apostare(apostatare) a fide honorem
20soli deo tribuendum creaturae impendentes Et ad
21illud propositum dicebat macrobius in libro de sompno
22cipionis quod sompnia(somnia) principum et magnatum et
23potentum sunt futurorum quaedam Iudicia et praesagia
24subiungens quod naturaliter prima causa indididit(indidit) ex ordine
25universi quod maxime talibus quam simplicibus qui sunt personae communes
26per quasdam motiones et influentias speciales innote-
27scent quiddam circa potentiam totam novi effectus vel mi-
28rabilis accidere deberet sicut verisimilem est fuisse de
29saul de david de achas, de caypha, de pharaone, de
30nabugodonosor et de pluribus aliis Unde dico quod ex
31eo quod natura humana fuit infecta et corrupta propter peccatum
32nescivit talem motivitatem specialem ad consecutionem
33sui finis ultimi Ideo quidam sensualem appetitum insequentes
34Reverenciam(Reverentiam) deo debitam creaturae impenderunt ut soli
35vel lumine et sic de aliis Sed gratia et fides intellectum ma-
36xime Regulatis immediate tendendo in ipsum deum et
37finem ultimum consequendum Et instinctus talis quem
38habemus naturaliter est inclinans ad deum diligendum
39licet corrupte propter originale nec de se sufficienter sed
40adiuvatur ab ipsa fide tamquam Regulante appetitus sensi-
41tivos et intellectuales

22 et per hoc apparet solutio eorum
42quae tangit holcot de propositionibus quae nullo modo neccessariae(necessariae)
43sunt ad salutem secus autem est de propositionibus quarum veri-
44tas neccessaria(necessaria) est homini ad salutem Ideo talis assensus SV191vb
45respectu propositionum neccessariarum(necessariarum) ad salutem est specialis instinctus naturae
46et gratiae et specialis assistentia angeli boni Ita quod sua consequentia
47est semper neganda quia arguit propositionibus minus inevidentibus sine
48ratione vel apparentia non possumus assentire igitur nec magis
49in evidentibus quia fides naturaliter inclinat ad assentiendum veritatibus
50catholicis Requisitis neccessario(necessario) ad consequendum salutem non autem
51sic est de aliis

23 Ex alia etiam Radice possunt solvi praedictae
52rationes quia fides habet alium modum quam aliae qualitates quia non
53movetur ab apparentia obiecti nec habet veritatem ex obiecto
54nec Requirit aliquam apparenciam ex parte obiecti sed sic non
55est de aliis assensibus ita quod assensus fidei non Requirit aliquam
56apparenciam(apparentiam) in obiecto ymmo(immo) est met apparentia Et si dicatur
57quod obiectum intellectus est verum vel apparens verum verum est quod oportet
58quod notitia per quam intellectus asserit sit vera vel apparens
59vera sic est de fide quia fides habitualis est quaedam apparentia
60et eciam(etiam) eius actus sed istam apparenciam(apparentiam) non habet ab obiecto
61ymo(immo) est met apparentia sua etc