Lectio 46, de Fruitione [Vatican Transcription]

By Petrus Plaoul

Edited By Jeffrey C. Witt

Edition: 0.0.0-dev | August 10, 2012

Authority: SCTA

License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)

Sources: V: Vatican

Lectio 43, de Fruitione [Vatican Transcription]

Novus casus quando Deo non fruendum est simpliciter

1
75In praecedenti lectione responsum est, ad
76unum argumentum per quod probatur quod in casu
77non esse licitam frui Deo, ymo(immo) in tali casu
78non esset fruendum deo, sed potius subve-
79niendum ex proximo et per hoc probatur quod
80creatura esset magis diligenda quam deus
81etc. et consequenter dictum est quod generaliter omnis dilectio V95ra
1creatura ordinata est dei fruitio ita quod omnis
2est impossibilis quod propter dilectionem creaturae ordinatam di-
3mittatur fruitio dei, nam eo[?] pars[?] quod aliquis
4debite utitur creatura in hoc et per hoc realiter
5utitur deo etc

2 Continuando materiam aliqualter
6arguitur iterum quod liceat cessare a fruitione
7dei simpliciter, et quod, in casu, fruitio dei
8esset peccatum. pro quo ponitur casus quod sorti
9praecipiatur praeceptum negativum, scilicet, quod per to-
10tam a horam non fruatur deo, ita quod
11cadat sorti sub prohibitione frui deo in
12a hora determinata tunc in isto casu, si sortes
13exeat in actum fruitivum dei peccat mor-
14taliter loquendo de peccato ommissionis,
15quia facit contra praeceptum divinum a deo sibi da-
16tum ergo peccat mortaliter loquendo de
17peccato commissionis

Responsio ad istum casum

3 ad istud multipliciter
18responderi potest nam sicut promissi et ita inten-
19do declarare in lectionibus sequentibus, non
20stat de lege ordinata quod aliquis fru-
21atur deo, et tamen sit in peccato mortali, ideo
22tenendo positionem istam, respondendum est ad rationem
23factam. unde circa hoc dico aliqua

Propositiones

Prima propositio: quod semper fruitio Dei est licita

4 primo
24dico quod stante casu creatura rationalis potest
25transgredi praeceptum, quia stante casu potest
26creatura habere nolle conformiter ad praecep-
27tum quo dato transgreditur praeceptum, quia
28si nollendo divino praecepto obedire, sed
29adhuc per hoc non intratur[?] difficultas
30nam quaeritur utrum stante casu, utrum actus
31fruendi deo in a hora elicitus a creatura
32sit meritorius. pro qua materia pono istam
33conclusionem quod semper fruitio dei est licita et meri-
34toria in via, saltem ex quo sequitur quod non
35stat peccare stante lege casu[?]

Secunda propositio: quod non stat creaturam elicere fruitionem stante prohibitione sibi facta

5 2a(secunda) propositio:
36non stat creaturam elicere huiusmodi fruitionem
37dei stante prohibitione sibi facta. patet quia
38tunc meretur et peccaret simul. Et ex hoc sequitur
39quod huiusmodi praeceptum non potest immediate transgredi.
40a creatura. loquar immediate transgredi sic
41quod fruatur distinctae[?] sibi prohibito nam prohibitum V95rb
42est sibi ne fruatur, et ideo non stat quod
43fruatur deo stante praecept, nam ex ipso
44quod frueretur meretur et istud intendo
45magis specialiter declarare inferius

6 sed
46contra hoc: arguitur nam habeat sortes prae-
47ceptum continuandi[??] fruitionem dei usque ad a instans
48ita quod ponatur quod sortes fruatur deo et quod
49continuet fruitionem suam usque ad a instans,
50ergo fruendo transgredietur, quia praeceptum
51est sibi quod continuat fruitionem usque ad a instans
52praecise inclusive, ergo immediate post a instans
53fruendo deo peccabit. consequentia est clara. 2a(secunda) pars
54antecedentis probatur multipliciter, quia stante
55huiusmodi praecept a non est distincte cognitum
56a sorte nec est in potestate sua distincte cognoscere
57a, ergo oportebit quod continuet fruitionem post
58a, quia dum veniet ad a, et postea ille[?]
59det adimplere praeceptum, ergo credendo ad
60implere praeceptum transgreditur, ergo pecca-
61bit

7 Item immediate post a voluntas non
62est minus libera vel potens ad conservandum
63et continuandum fruitionem post a quam ante ergo sicut
64potuit ante conservare fruitionem, ita post et
65per consequens stabit quod continuet actum fruitivum
66tempore prohibito ergo etc

8 Item voluntas
67non potest subite cessare ab actu suo, ergo.
68consequentia erit bona voluntas fruitur deo in
69a instanti, ergo fruetur deo postea, ergo potest
70cabit[?], quia prohibitum est sibi frui deo
71post a ergo creatura fruendo deo peccabit
72quod est contra fundamentum prius positum

9
73Item ad idem arguitur sic nam cum voluntas,
74quae fruitur deo in a instanti sic se habet
75quod eius actus fruendi est 2us(secundus) non detur
76ultimum instans rei permanentis in esse
77sequitur quod post erit huiusmodi actus et ultra,
78ergo creatura fruendo deo post a fruitur
79deo in tempore sibi prohibito, ergo peccabit,
80ergo etc

10 pro responsione ad ista, sunt aliqua
81advertenda

11 primo advertendum est quod respectu fruitionis V95va
1dei concurrunt etiam essentialiter tres causae principaliter
2s[?] specialis dei asistentia(assistentia) et coefficientia
3tam quo ad productionem quam quo ad conserva-
4tionem

12 2a(secunda) causa est specialis asistentia(assistentia) et co-
5existentia caritatis dei, tam quo ad pro-
6ductionem quam quo ad conservationem

13 et 3o concurrit
7liberum arbitrium

14 ex quo sequitur quod ab assistentia
8et coefficientia dei et caritatis principaliter
9dependet actus fruitivus, et ex isto sequitur
10quod substractio istorum duorum est ipsius actus
11destructio, nam actus habet essentialem et principalem
12dependentiam, tam quo ad produci qua quo
13ad conservari a speciali dei gratia et caritatis
14actione et conservatione

Tertia Propositio: quod Deus respectu actus mali non potest specialiter concurrere movere vel influere

15 Item 3o(tertio) notandum
15est quod deus respectu actus mali non potest specia-
16liter influere vel movere nec etiam caritatis,
17nam conceditur et alias etiam deductis est quod
18deo repugnat causare assensum falsum vel
19erroneum in creatura se sole[?], et nedum
20loquendo de errore circa credibilia et
21pertinentia ad salutem, ymo(immo), etiam de quocumque
22impertinente ad salutem

16 ex quo sequitur
23quod non stat deum concurrere specialiter respectu actus prohi-
24biti, nec etiam caritatem. Et ex hoc sequitur
25quod non stat sortem in casu prius posito con-
26tinuare actum fruitione post ainstans
27durante casu probatur, quia in toto re-
28siduo temporis post a instans actus huiusmodi
29fruitionis est prohibitus, ergo in toto illo tempore
30cessabit asistentia(assistentia) et efficientia specialis dei
31et caritatis, ergo huiusmodi actus desinet esse
32in a instanti, ergo post a instans non
33stat quod post a quia voluntas non est
34causa principalis ad eius productionem vel
35conservationem nisi cum asistentia(assistentia) et efficientia
36superioris per cuius substractionem effectus de-
37sini esse nec apparet qualiter in isto casu
38creatura non frueretur nec posset frui V95vb
39deo post ainstans, quia tunc defficit
40specialis assistentia dei et caritatis requi-
41sita ad conservationem illius actus fruitionis

Ad rationes

Ad primam

17 sed
42tunc ad rationem, nam creatura non cognoscit distincte
43a nec est in potestate sua cognoscere a
44distincte, ergo etc. Ex radicibus praedictis apparet
45satis qualiter sit respondendum quia sive
46voluntas distincte cognoscat a sine non,
47tamen non stat quod habeat fruitionem post a
48instans propter substractionem specialis influentiae
49dei et caritatis, ergo etc

18 Quantum autem est
50de materia in se ubi creatura non certifi-
51caretur de a instanti et sibi praeciperetur
52aliquid facere usque ad a et non poset nec
53posset naturaliter cognoscere a distincte, tunc in
54isto casu habet sperare quod si faciat quod in se
55est deus secum concurret et sibi providebit illa
56quod si naturaliter non posset distincte cognoscere
57termen[?] verisimile est quod deus hoc providens
58secum concurreret ad continuandum praecise actum frui-
59tionis usque praecise ad a et non ultra vel
60talis creatura poterit certificari per aliquem
61modum sensibilem de quantitate temporis
62et per horologium vel aliquid huiusmodi utrum
63autem quis posset mereri volendo non mereri
64volo pro tunc intrare istam materiam
65quam tangit adam in principio lecturae
66suae

19advertendum tamen est quod casus prius po-
67situs posset sic poni quod repugnaret
68legi ordinatae, ut si poneretur quod creatura
69obligaretur ad continuando actum fruitionis usque
70ad a et quod non esset in sua potestate naturali co-
71gnoscere a distincte et quod deus non vel-
72let specialiter secum concurrere casus isto modo
73esset impossibilis, quia tunc cogeret deus creaturam
74ad peccandum, quia obligaretur ad praecep-
75tum et non posset certificari de adimpletione
76praecepti

Ad secundam

20 ad 2am(secundam) rationem quando dicitur nam
77voluntas habet aequalem causalitatem respectu sui V96ra
1actus fruitionis post a sicut ante a, ergo etc. ex
2radicibus ante tactis apparet solutio quia licet
3voluntas sit aequalis activitatis post a
4et ante a quantum ex sua intrinseca causalitate tamen
5quia illa non sufficit ad illius actus pro-
6ductionem nec conservationem, ymo(immo) cum voluntate[?] re-
7quiritur specialis assistentai et efficientia
8spiritus sancti, et etiam caritatis quibus subscitutis[?]
9non est in peccate voluntatis huiusmodi ac-
10tum fruitivum conservare nec producere et ideo
11licet libertas et causalitas essentialis voluntatis
12remaneat omnino eadem quantum est de se post
13a, quae fuit ante a non concurentibus praecentibus
14scilicet assistentia speciali spiritus sancti, et caritatis quae ante
15requirebantur non causabit nec conservabit
16voluntas actum illum fruitivum post a ad
17aliud de ultimo instanti rei permanentis
18in esse quando dicitur, si voluntas fruatur deo
19in a instanti, tunc sic se habet quod actus illius
20fruitivus est in a instanti et cum non
21sit dare ultimum instans rei permanentis
22in esse, sequitur quod adhuc actus ille erit
23post a

21 respondetur quod nullum videtur esse in-
24conveniens quod rei permanentis in esse sit dare
25ultimum instans nam hoc habent concedere de
26facto illi qui ponunt quod quantitas continua sit actus
27distinctu a substantia nam si aliquod debeat
28rarefieri uniformiter, ut puta corpus
29pedale, tunc quando incipiet rarefieri da-
30bitur ultimum instans pedalis quantitatis
31et in illo instanti in quo incipit ra-
32refieri est quantitas pedalis et numquam
33post erit quantitas pedalis etc. debetur
34etiam ultimum instans in quo est summa ca-
35liditas saltem in esse tali, etiam secundum burlay
36qui ponit quod intensio non sit per ad-
37ditionem gradus ad gradum eiusdem speciei
38sed continue acquiritur nova et nova qualitas,
39habet etiam dare ultimum instans caliditatis[?]

22
40Item si aliquis incipiat peccare per
41remotionem de praesenti et posset de futuro V96rb
42tunc in hoc instanti non peccat, et sic
43adhuc est caritas et immediate post hoc
44peccabit, ergo immediate post hoc non erit cari-
45tas, ideo multi videntur esse casus possibiles
46in quibus datur ultimum instans rei per-
47manentis in esse, ideo etc. Et si instetur[?] quia
48huiusmodi res quae desinit esse in hoc instanti
49non corrumpitur, quia vel corrupitur
50in instanti illo in quo est, et hoc non
51vel in instanti in quo non est etc

23 respondetur
52dupliciter. primo quod res potest dici corrumpi,
53quando desinit esse sive per positionem de praesenti sive
54per remotionem, et tunc incipit corrumpi res
55in ultimo instanti in quo est verum dicere
56quod non est et immediate ante hoc fuit, et
57tamen numquam erit verum dicere quod non est et immediate
58ante hoc fuit et tamen numquam erit verum dicere
59ista res nunc corrumpitur, sicut secundum aliquos
60bene stat quod a angelus nunc creatur a deo
61et immediate post hoc creabitur, tunc in illo
62casu produceretur et tamen in nullo instanti
63esset verum dicere nunc producitur, ita in proposi-
64to dicunt etiam aliqui quod de instanti ymaginabile(imaginabile)
65extrinseco, quod scilicet, ubi instans non esset eiusdem
66continuitatis cum alio non esset inconveniens
67quod esset immediatum alio, sed istud transeo causa
68brevitatis

Ad tertiam

24 Ego obmisi 3am(tertiam) rationem quam
69movet adam scilicet quod voluntas non potest
70cessare subito ab actu suo breviter sine
71ulteriori processu, nego istam consequentiam: voluntas
72vult in hoc instanti producere vel continuare
73a, ergo volet post ita quod voluntas se tota
74concurrit sola cum influentia dei generali
75forte quod posito esset vera de communi lege
76etiam cum influentia generali stante et
77sic non oportet quod si voluntas habeat aliquem
78actum quod neccessario(necessario) per aliquod tempus continet ipsum

Responsio ad argumenta quod Deo non fruendum solum

Ad rationem quartam, quintam, et sextum

25
79ad aliam rationem quae fuit alias facta
80una ratio ad probandum quod aliud a deo sit
81magis diligendum quam deus et ponebatur
82casus de humanitate christi quod si humanitas V96va
1christi et verbum sint magis diligendae quam verbum
2solum etc

26 Item christus est magis diligendus
3quam pater, quia ratione fraternitatis in christo ad-
4ditur aliquid diligibilitatis, etc.

27 Item tota mul-
5titudo civium caelestium est magis diligenda
6quam deus

28 Item humanitate christi licite uten-
7dum est, ergo christo utendum est, ergo deo, per communica-
8tionem ydeomatum(ideomatum)

29 Item econtra christo est fruendum
9ergo humanitate christi fruendum est

30 ad ista,
10respondendum est de agregato ex humanitate
11christi et verbo sive de christo, quia christus non
12supponit, nisi pro verbo et conotat humani-
13tatem, et ideo dico quod christo, quia sumsit
14pro verbo fruendum est et quod diligendus est
15super omnia nec sequitur quod sit magis
16diligendus quam pater, quia tota ratio diligibilitatis
17est in patre quae est communis cuilibet personae,
18ideo nullus gradus diligibilitatis correspondet
19humanitati christi nisi reducibilis in deum,
20ide christus ratione humanitatis non debet magis
21diligi quam deus per hoc etiam apparet de multi-
22tudine civium caelestium. Unde dico quod tota
23multitudo sive totum agregatum non est
24magis diligendum quam deus

31 Sed contra vel
25istud agregatum est diligendum usu vel
26fruitione si usu, ergo licitum est uti, deo et
27aequali bono cum deo, quia deus esset obiectum
28saltem partiale usus, si vero illud agrega-
29tum diligendum sit fruitione sequitur quod alio
30a deo est fruendum

32 respondeo hic et dico
31quod istud totum agregatum non est obiectum di-
32ligibile fruitive, sed si hoc totum ordinatae
33diligatur, tunc debet esse totius multi-
34tudinis praeter deum dilectio usus quae
35dilectio fit fruitio deo dei et, ideo voluntas
36debet considerare in ista tota multitudine
37duo obiecta secundum duplicem considerationem una
38qua fruitur deo et alia qua utitur
39tota illa multitudine secluso deo, eodem
40tamen actu alias dilectio illa non esset V96vb
41ordinata, et ita posset dici quod usus illius
42fruitionis esset usus terminatus fruitive ad
43deum, quia usus ordinatus, ut alias dictum
44est de neccessitate(necessitate) est fruitio dei, et sic non
45sequitur, quod illa multitudo sit magis dili-
46genda quod fruitio dei vel quia deus, quia
47illa multitudo diligitur per modum usus
48et deus per modum fruitionis eodem, tamen actu.
49et si dicatur, tunc oporteret concedere
50quod deus esset pars obiecti usus dicitur quod
51non est inconveniens per eundem actum deus
52est obiectum fruitionis quod cum hoc sit obiectum par-
53tiale usus terminati ad illud totum agre-
54gatum, quia cum hoc tota illa multitudo
55praeter deum ordinatur in deum, ideo usus licitus
56illius multitudinis ordinatus est fruitio dei
57ordinata, etc

33 Consequenter de humanitate christi
58nec est licitum uti christo vel deo sed
59contra per communicationem ydiomatum(idiomatum), ista consequentia
60est bona creatura videt humanitatem christi
61et tangit humanitatem christi, ergo videt
62christum et tangit christum, ita videtur quod ista
63consequentia sit bona per communicationem ydiomatum(idiomatum)
64sortes utitur humanitate christi, ergo sortes utitur
65christo sortes fruitur christo, ergo fruitur humanitate
66christi et sic usus christi est licitus, ergo licite
67utimur deo etc. per communicationem ydiomatum(idiomatum)

34
68breviter hic respondendum est multipliciter
69primo potest dici quod quidquid dictum est de
70obiecto usus et fruitionis intelligitur de per se obiecto,
71ita quod solus deus est per se obiectum fruibile
72et non est per se obiectum utibile et immediate
73bene tamen concedunt aliqui esse deum obiectum usus
74per communicationem ydiomatum(idiomatum) et non personae[?] sibi compe-
75tentem

35 sed alia est responsio et melior ne-
76gando consequentiam illam sortes utitur humanitate
77christi ordinate, ergo utitur christo etc., quia licet
78in christo, tamen quantum ad ista praedicata videre
79tangere etc., non tamen quantum ad ista frui et V97ra
1uti etc.

36 ubi advertendum est quod humanitas
2aliter se habet respectu cognitionis vel visionis
3quae immediate obiective causatur ab ea quam respectu
4dilectionis elicite a voluntate, nam circa pri-
5mum se habet obiective et obiective concurrit et con-
6currebat ad eius productionem, non autem sic
7se habet respectu dilectionis causatae a voluntate, nam
8immediate causatur a voluntate sine concursu
9humanitatis et ideo non sequitur sortes videt
10humanitatem christi ergo videt christum sortes utitur
11humanitate christi ergo utitur christo quia humani-
12tas est immediatum obiectum respectu notitiae
13et non immediatum obiectum respectu dilectionis et
14ideo licet ista praedicata videre et tangi etc., com-
15petant verbo ratione humanitatis non sequitur
16quod etiam diligi fruitive et uti et causa est
17dicta, quia dilectio non ita immediate causatur
18nec ab humanitate ita immediate sicut visio
19vel tactus etc., et huius ratio est quia
20est extrinsecum humanitati quod diligantur et non
21quod videatur vel tangatur, ideo videri vel tan-
22gi est magis sibi intrinsecum quam diligi, et ideo
23stat quod ista praedicata videri et tangi compe-
24tant christo ratione humanitatis et alia non
25stet frui et uti, ideo oportet negare consequentiam, si
26humanitas videtur christus videtur, ergo si huma-
27nitas diligitur etc.

37 Et per hoc apparet qua-
28liter respondendum sit ad ambo argumenta
29scilicet, quod licite utendum est deo et licite
30fruendum humanitate, quia ista praedicata frui
31et uti non communicantur christo ex vi communicationis
32naturae humanae sicut ista praedicata videre
33etc. ideo non sequitur sortes utitur humanitate christi
34ergo deo quia istud praedicatum uti non competit
35verbo ex vi communicationis naturae humanae, quia
36extrinsecum est naturae humanae quod sibi communicetur
37illud praedicatum

38 aliter dicunt alii quod ista praedicata
38videre et tangi non communicantur verbo ex
39vi communicationis naturae humanae, sed quia scrip-
40tura sacra testatur quod deus est versimilis V97rb
41quod deus est sensibilis, ideo sacra scriptura
42tangit nos ad concedendum ista praedicata communicari
43verbo, unde de verbo scribitur quod manus nostrae
44ipsum tetigerunt etc., et ideo concedendum
45est quod propter communicationem ydiomatum(idiomatum) quod qui tangit
46vel videt humanitatem christi videt et tagit
47christum, etiam sensibiliter, et non curo de applicatione
48rationis, ideo etc.

Ad septimum

39 ultima ratio quam facit holcot
49ponebatur casus quod angelus sathanae(satanae)
50appareat angelus lucis idest breviter quod
51appareat deus et quod sortes cui sic appareat
52habeat ignorantiam invincibilem utrum
53sic deus etiam credet sortes de angelo sa-
54thanae quod sit deus, ymo(immo) consequenter eliciet
55actum dei fruitivum et dictabit esse diligen-
56dum super omnia vel peccabit contra conscientiam
57ergo millos casu potest sortes licite frui crea-
58tura merendo

40 ad istam rationem respondet hol-
59cot et concedit quod aliquis potest licite
60uti deo et frui licite creatura, ymo(immo) dicit
61ipse in casu creatura peccaret non utendo
62deo et fruendo creatura ubi haberet igno-
63rantiam immensibilem, nam illa totaliter ex-
64cusat peccatum, quia tunc frueretur creatura
65ac si deo frueretur et in hoc sic se habet
66ac si diabolus odiendo deum creatura
67meretur credens ipsum esse inimicum
68dei et ista materia, quae est de ignorantia
69immensibili est satis defficibilis et continet
70multas particularum difficultas de quibus forte alias
71sed secundum oppinionem antiquorum doctorum cum qui-
72bus stat positio mea quod in illo casu utendum
73est licite creatura nec deo utendum nec
74creatura fruendum

41 restat respondere ad rationem
75ubi est advertendum quod fruitio creaturae est
76essentialiter deordinatio creaturae tamquam in finem
77in illud quod non est finis et est adversio
78a fine et econverso tamquam ad finem ad aliud
79quod non est finis

42 Item deus non posset
80facere de potentia sua absoluta quod creatura V97va
1haberet rationem fruibilitatis in se nec fru-
2endo creatura salvaretur debitus ordo
3universi, ergo fruitio creaturae includit in se
4quamdam deordinationem

43 Item fruitio est exhi-
5bitio summi honoris quantum est ex parte creaturae
6fruentis modo quod summus honor et debitus
7deo attribuatur creaturae videtur deor-
8dinatio de per se et malum creaturae et de-
9ordinatio universi, ergo istud malum non
10potest esse licitum et sic quantum ad hoc guillelmus
11parisiensis et alii doctores multi, qui
12ponunt quod in nullo casu continet adorare crea-
13turam, ymo(immo) istud est ydolatrare(idolatrare) sunt magis
14tenendi quam alii

44 et tunc respondendum est ad
15rationem holcot quando ponitur casus quod habeat igno-
16rantiam immensibilem de angelo sathanae(satanae) quod
17sit deus

45 respondendum est quod lege stante
18forte absolute non est casus possibilis quod creatura
19habeat ignorantiam immensibilem de alia creatura
20quod sit deus, quia si creatura faceret quod in se
21est deus non permitteret creaturam in tale er-
22rorem incidere, quia sicut seipso non potest creaturam
23decipere, quia creatura, tunc tractaretur ad pec-
24candum sive errandum, ymo(immo) dum quaecumque creatura
25facit quod in se est deus circa ipsam ordinat
26taliter quod non permittit errare circa finem
27ultimum nisi praecesserit enis culpa et ideo
28omnis casus, qui ponit quod creatura potest
29habere ignorantiam immensibilem de creatura
30quod sit deus et econtra fondatur[?] super fundamento
31falso, quia non est possibile quod deus permittat
32creaturam errare, si faciat quod in se
33est, ideo negandus est casus holcot
34quia non habet fundamentum et ex illo fun-
35damento falso infert correllaria(corollaria) terrebilia[?]
36quod non est possibile, ut dictum est quod deus permit-
37teret creatura errare, si faciat quod in se est
38nisi praecedente eius culpa qua creatura
39meretur decipi hoc est ratione culpae praecedentis V97vb
40ideo, etc.