1 Prius fuerunt
69rationes inductae ad probandum quod possibilis sit creaturae fruitio dei
70absque caritate. Et circa praesentem materiam advertendum est ponam
71difficultatem: utrum ex puris naturalibus posset quis actum moraliter
72bonum elicere stante lege. et in ista materia quae habet eandem Radicem
73cum materia quae pro praesenti tractatur, dupplex(duplex) est ymaginatio(imaginatio).

2
74nam aliqui dicunt quod absolute cum influentia generali
75dei solum ex puris naturalibus aliquis potest deo frui et deum
76super omnia diligere et actum moraliter bonum elicere.

3
77Alii dicunt quod ad eliciendum actum moraliter bonum requiritur
78ad intellectum speciale dei, et maxime ad actum fruitivum dei
79nedum sufficit influentia generalis, sed Requiritur gratia grati-
80ficans, et hoc secundum positionem meam quam teneo.

4 Ubi ad-
81vertendum quod oppinio(opinio) gregorii, bravvoardin, et aliorum, quae
82ponit quod ex puris naturalibus non potest quis bene moraliter
83operari, fundat se in Radice ista quod voluntas ratione corru-
84ptelle peccati originalis omnem actum suum retorquet in se
85et ad se, et quia actus virtuosus et actus deum super omnia
86diligendi debet habere finem debitum alium a creatura.
87ideo ad huiusmodi actum habendum requiritur aliquid super creaturam
88ad iuvans voluntatem ad producendum talem actum. sic ergo SV256va
1quia natura corrupta naturaliter tendit in se et adae, non tamen lo-
2quendo de prava naturali tendentia, sed de naturali inclinatione
3quae est post peccatum et quae corruptiva peccati, ideo non potest se
4supra se elevare ad ordinandum debite actus deliberatos. ideo
5ad debite eos ordinandum Requiritur aliquid supra se et supra
6suam naturalem facultatem

5 Sed hic est dubium utrum gratia
7gratificans se sola sufficeret cum influentia dei generali ad
8eliciendum actum fruitivum absque quod deus concurreret specialiter, sed
9solum cum influentia generali intenderet habitum gratiae, qui moveret
10suo modo.

6 Respondetur primo quod caritas non est apta nata concurre-
11re ad elevandum voluntatem vel modum in se deo specialiter concurren-
12te ad eundem effectum, et causa est, quia caritas non est causa 2a(secunda)
13subordinata alicui causae, quae naturaliter agit, id est, secundum influxum
14concurrentem. ideo ipsa non est apta nata aliquid agere, nisi deus specia-
15liter concurreret cum ea, quia caritas est speciale instrumentum specialis
16dei actionis et non est instrumentum generalis actionis, Ideo
17caritas nisi esset specialis dei gratia quantumcumque intensa nichil(nihil)
18ageret nisi deus concurreret specialiter cum ea, quia est instrumentum specialis
19actionis dei, et non generalis.

7 2o(secundo) diceretur quod caritas haberet
20suam activitatem non absolute influentia dei generali. nihilominus tamen non
21sufficeret ad actum fruitionis dei, qui esset eiusdem speciei cum
22fruitione, qui nunc sit cum caritate, quia ex ordinatione causarum trium respectu
23actus fruitionis, qui nunc producitur, nam ibi est prima causa quae specia-
24liter concurrit in genere causandi sic quod per eius substractionem impe-
25diretur effectus producitio[?], sicut per substractionem gratiae impediretur
26voluntas respectu actus meritorii ita per substractionem causae
27principalis et specialis quae Requiritur ad illum actum producendum
28impediretur illius productio.

8 Ideo dixerunt doctores quod voluntas
29et gratia non sufficiunt ad meritum nec ad temptationes
30dyaboli(diaboli) vel carnabiles[?] videndas, sed Requirit deus specialiori modo
31concurrens quam aliqua duarum illarum causarum.

9 2o(secunda) dato quod caritas
32produceret actum perfectiorem quam sit aliquis actus moralis,
33quia caritas excedit quemcumque habitum moralem, non tamen cum vo-
34luntate posset in fruitionem dei.

10 3o(tertio) diceretur quod huiusmodi
35habitus non posset producere actum aequae perfectum, sicut ille habitus
36cum influentia dei speciali, ymo(immo) nec actum, ita perfectum, sicut
37in statu innocentiae produxissent primi parentes ex suis
38naturalibus, quia habitus huiusmodi non posset Resistere temptationibus,
39sed primi parentes habebant, unde stare poterant et po-
40terant Resistere quibuscumque temptationibus. modo per habitus huiusmodi
41sine speciali dei gratia non possemus quibuscumque temptationibus
42Resistere, ergo non sunt tantae efficientiae, sicut in statu innocentiae.

11
43Advertendum est quod quantum est de materia actuum moralium, utrum SV256vb
44ex puris naturalibus quis posset bene moraliter operari, quia
45hoc habet aliam difficultatem quam materia praesens.

12 Unde oppinio(opinio) gregorii
46habet auctoritates fundatas in sacra scriptura cuius ymaginatio(imaginatio)
47est quod voluntas ex puris naturalibus non potest bene Reffer-
48re actum suum ad debitum finem. ideo actus suus caret
49circumstantia debita, scilicet, fine debito. ideo ad hoc quod voluntas
50bene moraliter operetur indiget gratia Iuvante, tamen dicit quod non
51indiget gratia gratificante respectu cuiuscumque actus moraliter
52boni, sed respectu aliquorum.

13 Unde advertendum quod respectu speciei humanae,
53deus habet influentiam generalem et etiam specialem quam habet
54respectu peccatorum qua pulsat peccatores movendo et inclinando, ut
55convertantur ad deum. ideo dicitur in appocalypti 3o(tertio) capitulo, "ego sto ad
56hostium et pulso"

14 Sed tunc diceretur duae quomodo diceretur
57quomodo potest aliquis bene moraliter operari, quia non est in potestate
58creaturae bene moraliter operari, quia Requiritur dispositio praevia ad
59bene moraliter operandum quae non est in potestate sua, ergo nec
60illud quod sequitur illam dispositionem, scilicet, bene moraliter opera-
61ri

15 Responsio est facilis, nam ista assistentia dei nulli denegatur,
62ymo(immo) continue pulsat animam et semper praefectio, est deus, ideo non re-
63quiritur in anima, nisi motio ad huiusmodi pulsionem et quod
64anima sequitur motum huiusmodi pulsionis quomodo autem
65sequela habet fieri videbitur in 4o argumento

16Advertendum
66tamen est quod tenentes quod ex puris naturalibus sine gratia speciali
67vel adiutorio quocumque speciali, sed cum influentia generali
68quod creatura potest elicere actum moraliter bonum, potest teneri quod crea-
69tura potest aliquem finem bonum praestituere temporalem ut in potentia
70creatura potest sibi statuere finem habere pacem et transquillitatem(tranquillitatem)
71communicatis, ubi etiam illud esset bonum suum.

17 Ubi advertendum
72quod ratione corruptelle peccati creatura naturaliter tendit ad
73se et omnia Reffert ad se nec in potestate sua naturali
74non Refferre ad se, et quia per hoc quod creatura statueret
75sibi finem in transquillitate(tranquillitate) et pace communicatis non impeditur
76bonum communicatis, ymo(immo) augetur et ordo servatur. ordinat etiam
77bonum suum in bonum communicatis vel econtra staret quod virtuose
78moraliter quis operaretur, nam dicetur quod actus moraliter boni
79non sunt ordinati in finem suppremum(supremum), sed in bonum commune potenciae

18
80nam sicut anima comparatur ad corpus, nam ex hoc est debita
81dispositio, et pe??tis[?] corporum, quia quodlibet membrum habet suam
82propriam dispositionem et habet illud quod si oportet ut exeat
83in suam debitam operationem, sic est de felicitate communitatis, quia
84si in communitate sit bona dispositio et quodlibet membrum velit
85bonum communitatis, scilicet, pacem et transquillitatem(tranquillitatem), tunc creatura
86talis quae operaretur ut esset tranquillitas et pax in communitate SV257ra
1diceretur moraliter operari. unde statuens sibi sic finem omnia
2vitia vellet Repellere et iustitiam vellet servare, quia
3Reddere valet cuilibet quod suum est propter pacem communitatis et vellet
4temperantiam probare ut caste viveret et prudentiam ut
5Recte et debite omnia ordinaret in bonum communitatis. et sic licet talis
6statueret sibi aliquem temporalem et ad se, tamen deus posset talem
7excusare, quia facit propter commune bonum. unde ad sic bene
8operandum moraliter sufficit quod talis habeat finem quem cives
9intendunt et secundum hoc quis posset omnia vitia Repellere
10probatur, quia melius esset sibi omnia vitia Repellere propter bonum
11commune. et sic naturalis iuxta praedicta haberet dicere quod deus non habe-
12ret tali aliquid imputare licet statueret sibi finem temporalem et
13per hoc servaretur ordo potentiae et in hoc primo quis salvare quod
14posset salvari operari bene moraliter ex puris naturalibus

19
15Sed quia antiqui doctores et determinatio ecclesiae est quod nullus
16potest bene agere sine speciali gratia. ideo magis tenenda est
17oppinio(opinio) quod Requiritur dei speciale adiutorium et dei gratia
18et illa est oppinio(opinio) melior. Specialis tamen difficultas stat
19de fruitione dei, quia fruitio dei est optima habitudo creaturae
20ad suum finem. ideo teneo istam oppinionem(opinionem) quod fruitio dei non est
21de lege communi nec voluntas potest ad illam assignare

20 Sed tunc
22ad Rationes. ad primam cum arguebatur, staret quod aliquis dicaret
23ex puris naturalibus deo esse fruendum et deum super omnia diligendum,
24ergo voluntas potest se illi dictamini conformare.

21Responsum est prius circa
25antecedens, quod antecedens est falsum et causa fuit deducta ex infirmitate
26humanae investigationis quae non assurgeret ad dei cognitionem sibi
27derelicta et dictum fuit quod malicia excaecavit illos qui
28non assurgunt habita dei cognitione, et sic deserviuntur a deo propter culpam.
29Etiam voluntas quae habet imperare movet intellectum et intellectus
30obedit sibi, ideo voluntate depravata intellectus deprimitur
31etiam volitiones pravae sunt apparentiae de sic esse, sicut est illud
32ad quod inclinatur et de sic esse, sicut volitiones parvae afficiunt
33voluntatem.

22 Item intellectus ratione corruptibile est infirmus et
34quasi formitarius circa apparentias sophisticas. Ita quod magis
35inclinatur ad sophisticas quam ad veras et ad falsitatem quam
36ad veritatem, sicut voluntas ratione suae infirmitatis potius
37inclinatur ad se et ad corporalia quam ad deum. Ita intellectus magis
38inclinatur ad apparentiam sophisticorum quam verorum quae sunt maxime
39intellectus perfectiva.

23 2o(secundo) potest Responderi ad rationem, negando consequentiam,
40scilicet, intellectus potest dicare ex puris naturalibus deum esse super omnia
41diligendum et eo fruendum, ergo voluntas potest se illi dictamini
42conformare propter multas causas

24 prima quia voluntas ma-
43gis est laesa et depressa quam intellectus et causa est, quia SV257rb
44in eadem proportione in qua erat nobilior intellectu in eadem
45proportione facta est magis serva nam ipsa magis de meruit
46quam aliae potentiae et sibi imputatur maior culpa. ideo pena est
47in ea maior

25 2o(secundo) quia ut tactum est dilectio dei fruitiva
48in hoc statu nobilior est quam dilectio dei fruitiva in statu
49innocentiae et cum voluntas nunc sit debilior quam in sta-
50tu innocentiae. ideo nunc non potest in fruitionem dei

26 Item
51ipsa nunc non potest in fruitionem quae erat in statu innocentiae,
52ergo nec in fruitione pro nunc quae est superior

27 Item determinatio est
53ecclesiae quod voluntas non potest illecebram vehementem abicere
54nec temptationem superare ex puris naturalibus, ergo non potest
55deo frui. consequentia tenet, quia maius est habere actum fruitivum
56quam sit vincere illecebram et temptationem superare.

28 Item
57dicit bernardus in libro de diligendo deo quod voluntas sibi dereli-
58cta Retorquet totum in se, ergo non potest deo frui. unde ad hoc
59allegat illam auctoritatem omnia quaerunt quae sua sunt. et sic voluntas
60magis afficitur sibi quam ipsi ultimo frui.

29 Item voluntas post
61desertam iustitiam effectam est ancilla affectioni commodi. ideo
62naturaliter non potest non affici affectione commodi, nisi adiuvetur
63de super

30 Item pellagius concessit specialem dei instructionem
64et non propter hoc fuit condampnatus(condemnatus), sed quia posuit quod voluntas
65ex puris naturalibus potest se conformare iudicio intellectus et
66bona opera facere. ideo condempnatus(condemnatus) est. ideo neganda est consequentia intellectus
67potest dictare ex puris naturalibus deum esse super omnia diligendum et
68etiam fruendum, ergo voluntas potest se illi dictamini conformare

31
69et ad hoc datur clara instantia, stat quod intellectus dictet a
70obiectum esse diligendum ut decem. ponatur tamen quod maximus cognatus
71voluntatis tieretur[?] ad unum vel ad quattuor. tunc certum est quod vo-
72luntas non poterit se dictamini intellectus conformare. ideo non est
73mirum si intellectus ditet aliquid vel aliqualiter esse diligendum
74quod vel qualiter non potest diligere

32 Etiam sunt varii
75modi dilectionis. et perfectius diligit anima christi quam sortes
76in via. Si ergo intellectus dictaret quod deus esset diligendus
77a speciei quae excederet naturalem facultatem voluntatis, tunc vo-
78luntas non posset sic conformiter agere ad illud dicta-
79men. Et istae duae instantiae sunt manuductivae pro oppinione(opinione)
80mea. et sic staret quod intellectus crederet aliquid esse in facultate
81voluntatis quod tamen non esset.

33 Et sic apparet quomodo ad illam primam
82rationem Respondendum est, negando tam antecedens quam consequentiam. Et licet videatur
83apparens, tamen est multipliciter defficiens(deficiens), tamen potest dari intellectus
84antecedentis quod in communibus apparentiis subiectis voluntati est in pote-
85state voluntatis refferre in hunc vel in hunc finem quod
86tamen posset in ultimum finem Refferre. hoc non est in potestate SV257va
1sua sine gratia. unde si intellectus dicaret quod daret unum de-
2narium propter deum non faceret illud propter circumstantiam quae sibi
3defficeret(deficeret), nec posset Refferre in deum sine gratia.

34 Ad aliud
4inconveniens circa eadem rationem, quia tunc quilibet sciret se esse in
5caritate, quia potest se experiri deum diligere super omnia. et sic
6se esse in caritate, quia per hoc quod experitur se diligere deum su-
7per omnia habet medium concludendi quod est in caritate. et sic
8sciret, utrum amore vel odio dignus sit contra scripturam sacram.

35
9primo potest Responderi quod ex dictis non sequitur quod homo posset evidenter
10se cognoscere esse in caritate vel non quia ad hoc cognoscendum oporteret
11cognoscere quod esset evidens quod actus fruendi semper sit in caritate.
12unde positio mea non est evidens. unde si esset evidens quod nullus potest
13ex puris naturalibus deum diligere super omnia et evidenter sciret
14se diligere deum super omnia, tunc sciret evidenter se esse in caritate.
15Ratio ergo supponit falsa duo. primum quod evidens sit
16quod actus fruendi semper sit in caritate. 2m(secundum) quod aliquis evidenter
17cognoscat se frui deo. Unde licet ad fruendum deo Requiritur caritas,
18tamen hoc non est evidens. licet sit probabile. ideo eadem probabilitate
19qua pono istam positionem consimili probabilitate potest quis credere
20se esse in caritate. concederetur tamen quod hoc non est evidens.

36 2o(secundo)
21non est evidens, ymo(immo) nec potest naturaliter esse evidens de dica-
22mine intellectus, utrum sit dictamen absolutum vel Relativum,
23quia stat quod aliquis actus Referatur in deum, et tamen non experiatur
24Refferri(referri). Unde aliqui experiuntur se diligere deum super omnia, ut
25dicunt qui tamen ex substractione boni temporalis vel beneficii
26substrahunt dilectionem dei. Ideo valde difficile est scire
27de dilectione, utrum sit Rei propter se. unde si aliquis dili-
28geret deum qui haberet habendantiam[?] temporalium, si bene Resolveretur
29se forsan Reperiret se non diligere deum propter se ultima-
30te.

37 Consequenter potest inferri quod maximum signum est non
31exeundi in caritate tanta affectio temporalium. Aliter tamen dicunt
32quid, scilicet, eliphat dicendo de illo, qui est in caritate quod vel habet
33caritatem intensam vel Remissam

38 De caritate Remissa
34non est evidens quod sit in caritate, quia actum Remissum di-
35fficile est cognoscere. et sic experiri caritatem Remissam est difficile
36et impossibile, ergo etc.

39 De caritate intensa dicit quod quis potest
37se scire esse in caritate quia potest se experiri habere actum
38intensum dilectionis dei et detestatur temporalia propter deum.
39Et tunc ad auctoritatem dicit quod intelligitur de aeterna dei dile-
40ctione vel Reprobatione vel odio, scilicet, quod nullus sit utrum sit
41praedestinatus vel praestitus. unde aliqui praestiti aliquando deum dile-
42xerunt et fuerunt in caritate et aliqui praedestinati
43deum offenderunt vehementer sicut david paulus et sic
44de allis. et sic nemo sit utrum amore vel odio SV257vb
45dignus sit quantum ad praedestinationem dei aeternam vel Reprobationem vel
462o(secundo) dicit quod intelligitur de gratia finali vel gratia perseverantiae, quia
47nemo sit utrum perseverabit in gratia usque in finem vel non. et sic
48potest intelligi illa scriptura.

40 Consequenter ad 2am(secundam) rationem volun-
49tas potest habere aliquem actum deliberatum circa deum et non
50neccessario(necessario) malum, ergo bonum, ergo poterit frui deo ex puris natura-
51libus quando dicitur quod voluntas ex puris naturalibus potest deum fruitive
52diligere. conceditur de vi locutae[?] et etiam conceditur quod non neccessario(necessario) habet
53actum malum, quia potest se disponere et esse in gratia. Ad argumentum
54tamen secundum intensionem quam praetendit argumentum dicitur quod si voluntas
55circa deum habet aliquem ex puris naturalibus habet actum pravum quia
56quaecumque actum ex puris naturalibus eliciat semper erit actus inor-
57dinatus, ergo fruitio creaturae et usus dei. et sic deordinatio
58et perversio universi, tamen cum hoc salvatur quod est libera et quod
59posset suam libertatem exercere circa alia obiecta et etiam circa illud
60obiectum, dum tamen se disponeret. unde si faceret quod in se est et
61disponeret ad gratiam statim infundetur sibi gratia, et non habe-
62ret actum malum. et sic apparet solutio illius Rationis, et cetera.