1 Inter difficultates
13introductis circa prima distinctionem aliquae
14fuerunt tractatae et aliae fuerunt reser
15vatae pro aliis distinctionibus et materiis
16aliis tractandis suo loco. unde materia de
17libertate reservabitur usque ad materiam de
18praescientia et privetione divina, quae sunt quantum ad hoc
19magis impertineri quam pertineant ad istam
20distinctionem et etiam venire possumus ad alias ma
21terias

2 inter rationes alias inductas fuit una
22tangens materiam de fine naturali utrum sibi
23deus sit finis naturalis creaturae ymo(immo) etiam
24cuiuslibet creaturae et utrum distinctione naturali quaelibet crea
25tura rationalis ymo(immo) etiam quaelibet in generali
26tendat in deum tamquam in summum bonum et
27ultimum finem et hoc secundum capacitatem suae
28naturalis facultatis quaelibet natura fruatur
29deo quantum potest et circa istam materiam recita-
30bo

3 primo oppinionem(opinionem) unius antiquissimum
31doctorum, scilicet, magistri guillelmi antissiodorensis
32Unde iste doctor secundum[?] sententiarum in ista materia
33potuit istam conclusionem quod dilectione naturali creatura
34diligit se propter se

4 unde consequenter tractando
35materiam de angelis introducit ex
36presse utrum angelis ante sui confirmationem dilige
37bant deum dilectione naturali super omnia.
38et breviter ponit conclusione negativam, scilicet, quod ante
39confirmationem in statu innocentiae angeli di
40lectione naturali magis diligebant se quam aliud.
41consequenter dicit quod etiam adam in statu innocentiae
42dilectione naturali diligebat se propter suam utilitatem V106vb
43diligendo se esse vivere et conservari

5 et alia
44bona quaecumque faciebant ad perfectionem et
45decorem sui status et ita generaliter de qualibet
46creatura quod ipsa diligit se esse dilectione natura-
47li et conservari et alia bona competentia ad
48sui status perfectionem et bonitatem. verum est quod
49ista positio prima facie videtur esse contra
50augustinum qui ponit exordium duarum civitatum,
51scilicet civitas dei et civitas dyaboli(diaboli). evitatem enim
52dei facit amore dei usque ad contemptum
53sui. Et civitatem dyaboli(diaboli) fecit amore sui
54usque ad contmeptum dei. et tamen habeatur intellectus
55praedicti doctoris sciendum est quod ipse distinguit
56tres modos diligendi se

6 unus modus est
57praescientiae[?] propter utilitatem, et iste modus inclinat
58creaturam ut diligat suum esse et suum
59conservari et alia, quae requiruntur ad decorem
60sui status, et isto modo dilectio sui est licita
61nec est contra caritatem

7 Alius modus sive alia
62dilectio est proprie excellentiae potest dupliciter
63intelligi sive considerari. uno modo quantum requiritur
64excellentia ad integritatem sui status secundum
65naturam et modum[?] suae speciei et adhuc illa
66esset licita non ex conditione sua naturali licite
67diligit se et utilitatem suam et illa quae
68sunt perfectione et bonitate sui status quantum congarit[?]
69suae speciei, tamen excellentia maior quam requiritur
70secundum excellentiam sui status esset ilicita
71et si creatura appeteret excellentiam sui sta
72tus ultra quam debeatur suo statui vel propter merita
73sua

8 3a(tertia) dilectio est temporalium et divi
74tiarum et huiusmodi de quibus dicitur quod huiusmodi
75dilectio est illicita et est amore ille sui qui
76constituit civitatem dyaboli(diaboli) et non primus nec
772us(secundus) et ista est ymaginatio(imaginatio) praedicti doctoris secundum quod
78possum capere

9 Contra tamen istam oppinionem(opinionem)
79recte pono contrarium. Unde arguitur contra ipsam primo sic:
80nam omnis dilectio loquendo de dilectione de
81liberata est usus vel fruitio, ergo huiusmodi di
82lectio quae est ad se si non referatur
83ad aliud est fruitio sui et ista est
84summa perversitas secundum augustinum, scilicet frui utendis V107ra
1et uti fruendis

10 2o(secundo) ymaginatio(imaginatio) ista procedit
2ex ignorantia habitudinis creaturae ad deum
3nam esse creaturae totaliter et taliter dependens et[?]
4quod non sufficit ad suum esse nec habet rationem termini
5bilitatis nec finis, ergo nullum potest esse obiectum or
6dinatae dilectionis propter se

11 Item si sic sequeretur
7quod realiter gratia esse corruptiva naturae consequens
8est falsum nam gratia non corrumpit na
9turam sed magis perficit probatur tamen consequentia nam
10dilectio et inclinato naturalis est ad se et
11inclinatio caritatis est in contrarium, scilicet, ultima
12te in deum et propter deum ita quod gratia movet
13voluntatem ad diligendum aliquid supra
14se, ergo tendentia naturalis creaturae et tendentia
15caritatis haberent terminos contrarios vel oppositos
16vel incompossibiles

12 Item sequeretur quod status innocentiae
17tam primi parentis quam etiam angelorum ante
18confirmationem fuisset inordinatus patet nam
19quia dilectio exterminabatur ad creaturam quae
20non haberent rationem terminabilitatis et in hoc
21fuisset deordinatio huiusmodi dilectionis, quia non
22reperitur modus in obiecto secundum quem modum
23dilectio illa propter se ultimate

13 Item sequeretur
24quod beatus de facto quantumcumque per gratiam elevatus
25violentaretur quia illud quod in[?] se[?]
26per naturam semper inest et violentaretur
27ferendo se totaliter in deum quia tendentia
28naturalis esset dedicato[?] in contrarium, scilicet

14 Item creatura
29non sufficit ad esse quia ad hoc quod producatur
30creatura in esse requiritur primo casu, ipsam
31efficiens et ipsam effectam conservans et ideo
32si non sufficit ad esse nec etiam ad bene
33esse ergo etiam non habet rationem finis vel termini
34quia finis habet rationem optimi, et sic patet
35quia illa positio non videtur esse rationabiliter
36fundata

15 Sit ergo consequentia in contrarium prima ista
37primarius naturae impetus ad dilegendum
38deum super omnia terminatur ultimate licet cari
39tas incomparabiliter nobiliori modo moveat
40ad idem

16 2a(secunda) pars quod caritas moveat nobiliori V107rb
41modo etc patet nam caritas elevant naturam
42supra se, unde secundum doctores caritas gus
43tum puribile perficit et reddit quasi[?] alterius
44speciei in participando quam sit ex natura propria, ideo
45ex caritate magis movetur creatura ad
46diligendum deum fruitive quam ex natura propria
47et etiam per caritatem magis in obiecto quietari
48quam dilectione naturali

17prima pars patet multipliciter
49primo quuia natura agit directa ab in
50telligentia non errante quae ordinatissime
51agit, ergo quidquid agit propter finem debitum, ergo
52propter deum, ymo(immo) qualitercumque agat semper bene et
53ordinatissime agit hoc etiam patet ex
54descriptione boni data a philosopho in primo(Io) ethicorum
55bonum est quod omnia appetunt et secundum eustra
56sium illud seu per illud bonum intelligitur bonum
57ultimum quod est deus ubi notatur quod omnis
58natura iuxta capacitatem suae facultatis
59appetit deum et tendit in ipsius

18 Item
60boetius 3o(tertio) de consolatione semper recta est in
61clinatio naturalis ubi deducit quod unus est
62suus ultimus ad quem omnia tendunt
63licet calles et viae sunt variae quantum tamen
64est ex naturali conditione omnia in eundum
65finem tendunt et in eandem felicitatem
66ideo dicit boetius nil[?] antiqua lege solutum
67homo enim propter libertatem arbitrii et errorem
68intellectus summendo finem aliquando intendit aliam
69finem quam natura intendat

19[omitted]

20 ad idem est
70Tullius in quaestionibus

21 ad idem
71est Guillelmus parisiensis tam in libro de universo quam
72in libro de virtutibus et in libro de fide et
73legibus qui expresse ponit quod rerum natura-
74lium inclinatio est in deum tamquam in ultimum
75finem sive sit creatura rationalis sive
76irrationalis unde in libro de fide et legibus
77ponit tres virtutes exponendo illud
78apostoli omne donum bonum et omne datum
79optimum descendens a patre luminum

22 aliqua
80enim sunt optima de quibus apostolus intelligit V107va
1dictum suum quae a patre derivantur

23 alia sunt dona
2meliora et istae sunt naturales iuxta capacitatem
3suae speciei inclinantis ad consecutionem sui naturalis
4finis per modum habituum, utrum autem fuit[?] deus
5vel aliud non discutio pro nunc

24 alia sunt do
6na quae sunt dona simpliciter et ista vocat
7virtututes consuetudines morales, quae per con
8suetudinem acquiruntur et ibidem comparando
9virtutes naturales et consuetudines praefert
10naturales consuetudinibus, quia naturales perfectius
11dirigunt in finem quam consuetudinales acquisitae

25
12Sed contra sequeretur quod aliquis ex puris naturalibus
13posset frui deo. patet consequentia quia virtutes
14naturales nobis inntae inclinant et forcius(fortius)
15quam morales in dei dilectionem propter se, ergo etc. creatura
16rationalis poterit frui deo absque quocumque
17dono gratuito sibi collato

26 Item experitur
18quod faciliter creatura fertur in bonum tempora
19le secundum dilectionem boni temporalis, ergo a fortiori
20poterit ferri in dilectionem summi boni ex quo
21virtutes naturales movent ad dilectionem dei
22et non ad dilectionem boni temporalis videtur
23quod facilius sit creaturam exire in actum frui-
24tionis dei quam diviciarum(divitiarum) etc

27 hic respondendum
25est quod multiplex est causa quare creatura
26rationalis facilius diligit bonum temporale
27sive exit in dilectionem boni temporalis quam
28dei non obstante naturali inclinatione in
29deum et in summum bonum

28 prima causa est quia
30ad hoc quod creatura feratur in deum naturaliter
31requiritur consideratio voluntatis et divinae boni
32tatis cognitio quae non habetur sine diffi-
33cultate magna

29 Ad hoc autem quod crea
34tura diligat bonum temporale non requiritur
35discursus talis ideo dicit origines virtus
36est tarda propter requisita ad virtutem vicium(vitium)
37vero praeceps difficile est enim attingere signum
38opera enim virtutum sunt difficilia, quia non est nisi
39unicus modus attingendi signum infiniti
40autem modi contingit recedere a signo. Unde V107vb
41non requiritur deliberatio unde praesentato obiecto potest ag-
42gredi sine deliberatione quacumque virtus, ergo
43tarda propter difficultatem virtus, ergo tarda pec-
44catum autem non requirit difficultatem, ymo(immo)
45habet obiecta praesentia allicentia immediate.

30 2o(secundo) ad di-
46ligendum deum super omnia requiritur mentis
47deliberatio corroborans et elevans mentem per
48caritatem. ad idem autem voluntas sive gratia
49immediate potest. unde et ad istud propositu in 3o(tertio) ene-
50yd ovidius[?] facilis discensus[?] ai[?] noctes
51diesque perat sed remotiori gradu etc

31[omitted]

32 3a(tertia)
52causa licet licet implicite importetur per
53duas praecedentes naturaliter temperata intuitive
54et immediate se ostendunt diligentia et alliciunt
55voluntatis deus autem non sic videtur
56intuitive hic in via de communi concursu sicut
57testatur sacra scriptura deum, nemo vidit
58umquam non propter absenciam(absentiam) obiecti quantum ad praesentiam
59obiectiva obiectim, enim, scilicet, deus non movet obiecti-
60ve potentiam ad dilectionem sui sicut obiecta tem-
61poraria ideo etc

33 4a(quarta) causa est fortior cu-
62piditas vel fomes penae scilicet peccati originalis
63quae de directo[?] inclinat ad cupiditatem
64et ad dilectionem sui ipsius propter se et ipsius ac-
65tivitatis maior est quam activitas virium et
66virtutum naturalium et inclinationum ad contra-
67rium, ideo etc

34[omittted]