2 Arguebatur primo contra
3illud dictum, Sacra Scriptura ab adolescentia
4natura humana prona est est ad malum, si ergo
5sit prona ad malum sequitur quod est inclinata,
6ergo eius inclinatio non est recta sed obliqua[?]

3 Pro
7solutione istius est advertendum quod in statu naturae
8integre iustitia originalis se habebat tamquam
9habitus conservans perfectam obedientiam virium
10naturalium et sensitivarum virium sive alium, et
11generaliter virium inferiorum ad rationem ita quod
12generaliter originalis iustitia subi??bat omnes vi-
13res inferiores ad rationem et obedientiam
14rationes, ita quod in regno animae erat perfectam
15pax et transquilitas et erat perfectam obe-
16dientia virium inferiorum ad rationem, sed
17propter peccatum cecess??[?] talis habitus et superve-
18nit unus alius habitus, qui potest vocari
19cupiditas ponens rebellionem inter vires
20inferiores et superiores, et inclinans inferiores ad rebellandum superioribus

4 Ubi ad-
21vertendum quod in viribus inferioribus dupplex(duplex) est
22inclinatio primaeva, scilicet, quae non tollitur
23et superveniens, quae est fortior et vincit
24primam. Unde ymaginandum(imaginandum) est quod vires inferi-
25ores
26habent illam inclinationem ad debite
27obediendum rationi tanquam superiori quam incli-
28nationem habuerunt ab initio, nihilominus tamen
29cupiditas quasi tirannice(tyrannice) trahit et cogit eas
30ad rebellandum rationi ac si esset dominus, qui
31tirannice(tyrannice) cogeret subditis, ita cupiditas
32inclinat inferiores vires inclinatione vin-
33cente inclinationem naturalem, et intantum vi-
34cente quod sufficit ad executionem malorum
35operum, et ideo natura prona est ad malum, quia
36inclinatio cupiditatis et tirannidis(tyrannidis) est ve-
37hementior[?] quam inclinatio naturalis, ideo a propor-
38tione Bor(minor) aequalitatis fit operatio ad malum,
39et sic patet quomodo ratio solvitur et quomodo natura prona est
40ad malum, quia in Aori(maiori) proportione movet cupiditatis
41quam inclinatio naturalis intantum quod sufficit ad
42executionem malorum operum et tanta est
43inclinatio ad malum quod tota anima male
44requiritur, nisi per aliud, scilicet, per caritatem innuetur
45quia cupiditas totaliter inclinat et eius inclinatio
46et pronitas tanta est quod non potest homo ad
47bonum inlinari, nisi per caritatem innuetur
48et tunc quando caritas inclinat inferiores vires
49obediunt inclinationi naturali, et tunc dominatur[?]
50ratio et voluntas, et ita patet qualiter illa ratio
51est solvenda

5 Posset tamen hic dubitari
52utrum illa tirannis(tyrannis) deordinatio fuerit solum
53in homine, et quantum ad hoc potest probabiliter dici
54quod non solum in homine fuit huiusmodi cupiditas, sed
55in toto regimine corporalis naturae praecipue cor-
56poralis infra concavum orbis lunae variata
57fuit armonia, nam sicut vires sensitivae rebel
58les sunt ad rationem, ita animalia quae in statu
59innocentiae obedissent primo parenti et homini
60modo sibi rebellant

6 Item quantum ad
61fruitionem terrae maledicta fuit. Et quantum ad
62aluunta[?] pro statu innocentiae, opera[?] ministrasset
63nunc autem germinat spinas et tribulos

7
64Item inter elementa[?] fuisset actio et passio, quae
65non fuisset in no?tum[?] speciei humanae, nunc
66autem fuit multae tempestates et multa tur-
67bantia speciem f humanam, ideo regimine fuit totaliter
68mutatum

8 Sed restat adhuc dubium
69utrum inclinationes naturales, scilicet in viribus
70naturalibus, sint ita intense sicut in statu
71naturae integre vel remisse. Nam quandoque
72quis non sentit se inclinari, nisi secundum in-
73clinationem cupiditatis, potest utrumque dici et
74quod sunt remissae in aliquo gradu, licet non tota-
75liter sublate, quia doctores videntur dicere
76unam vulnerationem in naturalibus et licet sint
77remisse non tamen sublate, tamen possemus
78dicere quod sunt aequae intense nunc, sicut in
79statu naturae integre. Tamen propter intentionem
80cupiditatis salvatur quicquid experimur in nobis,
81quia cupiditas et vulnus ponitur tantum quod vincit.
82Ideo utrumque potest sustineri

9 Et ergo ex
83illa ymaginatione(imaginatione) patet quod natura humana dere-
84licta sibi semper corrueret et tenderet in ma-
85lum, quia multum fortior est cupiditas quam
86inclinatio naturalis

10 Sed iterum fortior est
87caritas quam cupiditas. Ideo bene operatur homo
88cum caritate, ideo adveniente caritate dimitur[?]
89cupiditas, quia dicit Augustinus crescente caritate
90dimitur cupiditas quantum ad effectum, quia posset
91tantum crescere caritas quod valde remissum effectum
92haberet cupiditas, sicut visum est in Sanctis R84ra
1multis

11 Secundo arguebatur sequeretur quod ex puris
2naturalibus aliquis posset facere bonum et attingere
3bonum Deum ex quo inclinatio naturalis est adhuc
4et ideo quis insequendo inclinationem naturalem attingeret
5Deum, et sic sequeretur error Pellagii(Pelagii.)

12 Respondendum
6est quod dato quod natura non esset corrupta et quod inclina-
7tiones naturales haberent suum effectum ad diligendum
8Deum fruitive, et alia respectu ultimi finis, nihilominus
9huiusmodi opera non essent meritoria, nec fruitio ex
10puris naturalibus elicita esset vitae aeterna meritoria
11et sic apparet quod dato ad hoc quod natura esset integra et haberet
12omnem effectum quem posset adhuc non meretur vi-
13tam eternam.

13 Secundo dico quod homo non potest naturaliter
14sequi illud ad quod natura inclinat, quia non
15sequitur natura inclinat ad vitam aeternam consequendum,
16ergo homo ex puris naturalibus potest se illi inclinationi
17conformare, quia licet natura inclinaret ad finem
18ultimum tamen homo non potest sequi, quia cupiditas vin-
19cit inclinationem naturalem illam et facit ex-
20ecutionem ad contrarium. Ita quod homo non potest sequi
21illam inclinationem naturae, quia fortior inclinatio vincit[?]
22ad contrarium, scilicet, cupiditas et deprimit in contrarium ut
23ratione alicuius levitatis aliquod corpus inclinaretur
24sursum et in maiori proportione in illo esset
25gravitas, tunc illud corpus fortius inclinaret
26deorsum, ideo nec sequitur in proposito natura inclinatur
27ad bonum et vitam aeternam, ergo homo potest sequi illam
28inclinationem

14 Tertio dicitur quod inclinatio naturalis
29licet semper sit recta respectu eorum cuius est inclinatio
30non tamen est ad omnia recta. Verbi gratia, inclinatio
31naturalis non est respectu istius obiecti quod verbum est incar-
32natum quia illud excedit vires naturales, ideo
33natura non inclinatur ad credendum verbum incarna-
34tum nec inclinatur ad regratiandum[?] Deo de
35passione Christi et de nostra redemptione, quia
36illud est super naturam. Ideo inclinatio naturae
37non est ad omnia, sed circa certa obiecta, ideo licet aliquis posset
38sequi naturam ad omnia ad quae inclinaret
39non tamen per hoc salvaretur quod posset ex puris
40naturalibus attingere Deum

15 Quarto dicitur quod ad merendum
41requiritur caritas quae est realiter supra naturae fa-
42cultatem, ideo natura non inclinat ad eam nec
43potest ad eam attingere.

16 Quinto dato quod natura ad
44omnia neccessaria(necessaria) pro alute inclinaret, et
45dato cum hoc quod sufficeret ad omnia operanda,
46id est, ad quodlibet opus in se absolute nihilominus
47tamen non sequitur quod homo sequendo naturam meretur
48vitam aeternam et causa est, quia non videtur magna
49implicatio quod aliquis crederet omnes articulos et crederet Deum
50et operaretur omnia opera mandatarum, non tamen ex
51hoc meretur, quia staret quod omnia ista faceret sine
52caritate, sicut forte in statu innocentiae primus
53parens fruebatur Deo non tamen meritoriae, ideo aliqui
54dicunt quod ex puris naturalibus potest quid dili-
55gere Deum super omnia non tamen meritoriae, et sic in
56statu innocentiae staret quod aliquis operaretur omnia
57opera mandatorum, et tamen non meretur, quia non haberet
58caritatem. Ideo negaretur ista consequentia, natura inclinat
59ad omnia opera, ergo sufficit ad merendum

17 Item
60dico quod dato natura sufficeret ad caritatem non tamen
61sufficeret ad meritum, quia caritatis liberum arbitrium
62et fides et aliae virtutes creaturae concurrentis
63cum intellectu in libro arbitrio absolute non
64sufficiunt ad merendum vitam aeternam, quia ibi
65requiritur unum neccessarium(necessarium) multo nobiliuus quam aliquod
66istorum, scilicet, divina acceptatio, et nedum divina ac-
67ceptatio, sed specialis Dei assistnetia concurrens ad
68productionem actus meritorii, ideo praeter caritatem
69et liberum arbitrium et virtutis creatis[?] requiruntur
70duo alia multum nobiliora, scilicet, specialis Dei concursus
71et assistentia, quae realiter cum voluntate con-
72currit et ille concursus dat nobilitatem actui[?]
73dem[??] requiritur divina acceptatio. Et ista est
74tam maxime requisita, quia sola accepta-
75tio sufficeret sine caritate et sine aliis, et sic
76non est in potestate naturali creaturae mereri
77vitam aeternam, sed divina clementia et accep-
78tatio reddit divinum actum meritorium vitae
79aeternae. Ideo bene dictum est non ex operibus
80iustitiae, quae fecimus nos, sed secundum suam minam[???]
81slavos nos fecit, quia non ex labore modorum
82actuum meremur, sed ex Dei clementia et accep-
83tatione

18 Tertio arguebatur inclinatio naturalis
84est a Deo et libere est a Deo, ergo Deus potest
85eam mutare et tollere, ergo Deus poterit tollere
86creaturam a tendentia in Deum, ergo Deus potest
87inclinare creaturam ad aliam creaturam tamquam
88in finem, ergo inclinatio non semper est recta

19 Respondendum
89est quod visa habitudine creaturae ad Deum de
90potentia sua absoluta non posset facere qui crea-
91tura tenderet in ipsum creatura existente per
92adnihilationem creaturae. Tamen posset facere quod non R84va
1tenderet, et causa est, quia sicut creatura non potest
2de non esse ad esse se producere, ymo(immo) requiritur
3Deus, ita non potest non inclinari et adhaerere
4ultimo fini, ideo naturali tendentia neccessario(necessario) tendit
5in Deum. Quantum est de mediis finibus tactum
6est quod tendentia in finem medium vel in aliquod
7citra Deum posset tolli et creatura posset non t in-
8clinari ad illum finem, sed ad alium ad quem
9non inclinatur, ymo(immo) libere secundum bene?plm[??] divinae
10voluntatis potest inclinari ad finem medium.
11Sed inclinatio creaturae ad Deum est simpliciter
12neccessaria(necessaria) sint causa conservativa creaturae et non mo-
13veret creatura nisi esset continue inclinata
14in ultimum finem

20 Quarta ratio erat appetitus rationabilis
15potest esse in aliud a Deo, ergo et naturalis consequentia
16tenet, quia appetitus rationalis est superior
17ad naturalem, ergo si stet eum esse respectu creaturae
18tanquam finis, ita erit de naturali. Breviter hic
19essent multa dicenda, tamen pro solutuione advertendum
20quod quantum ad principia istarum inclinationum principia
21earum sunt diversa, quia principium immediatum inclinationis
22naturalis est multo nobilius quam principium immediatum
23inclinationis male voluntatis patet, quia naturae
24principium naturalis inclinationis est ipse Deus quasi
25omnes creaturas sic vivificans et inclinans
26et manuntenens[?] et conservans et inclinare
27eas faciens ad se et conservare eas. Ideo ista
28inclinatio est immediate

21 Unde Lucidarius in uno
29libro quem fecti potuitterit expresse natura senterit[?]
30deum et elementa, ita quod Deus est anima et
31quasi quaedam pars ipsis creaturis. Et Plato ponit
32Deum animam generalem vivificantem, et Aristoteles
33primo(Io) Caeli dicit datum est omnibus esse et vivere.
34Et Virgilius 6o(VIo) Aeneyd omnia spiritus[?] agit intellectus[?].
35Ita quod philosophi antiqui ymaginati(imaginati) sunt quod Deus
36est anima vivificans et movens omnia ad su-
37mas operationes

22 et sic inclinatio naturalis est immediate
38a Deo. Non sic est de actibus voluntatis pravae
39quia voluntas est immediata causa particularum, quia n??am[?] habent
40huiusmodi actus aliam causam particularem. Ideo respectu inclina-
41tionum malarum non concurrit Deus, nisi remissio
42gradu concurrendi, quo potest, quia non moveret vo-
43luntatem nec faceret eam se ipso ad tales actus
44nisi voluntas inclinaret. Ideo est immediatius
45principium et sppecialiori modo concurrit respectu inclinatio-
46nis naturalis quam respectu mali actus voluntatis. R84vb
47Et sic quantum ad sua principia a nobiliori principio sunt
48inclinationes naturales. Quantum est de potentia, potentia
49se habet passione[?] ad inclinationes naturales et ex
50potentiis non arguitur aliquid quantitudo[?] actum saltem
51ex potentiis poassionis[?]. Secundo diceretur quod dato quod incli-
52nationes naturales non esset ita nobiles,
53sicut inclinationes voluntatis sive pravae sive
54bonae

23 Ex hoc non sequitur quod possint esse
55in natura, quia inclinans naturaliter est rectitudinem incli-
56nans aut oblique et male et contra regulam
57rectitudinis, non est ita nobile agens, sed fallibile.
58quantitudo[?] tamen actus penes hoc quod est dirigere
59in finem actus voluntatis pravae sunt pravis-
60simi. Ideo ex dictis non sequitur quod inclinationes
61naturales possint esse prave

24 Quintum argumentum
62erat creatura tendit in non esse, ergo non
63tendit in Deum, qui est summum esse

25 Negatur quod
64creatura tendit in non esse, ymo(immo) summe fu-
65git non esse. Ideo tendit ad esse, quia ad Deum
66qui est summum esse. Sed contra creatura sibi derelicta
67statim verteretur in non esse concedo, ergo tendit
68in non esse. Nego consequentiam, ymo(immo) summe refu-
69tat non esse, quia quod creatura tendit in non esse
70non conser??ta[?], hoc non est ex sua inclinatione, sed
71quia non habet sufficientiam resistendi. Unde quis per
72substractionem alicuius beneficii cadit in pau-
73pertatem, tamen non tendit in paupertatem sic
74per substractionem conservationis creatura cadit in
75non esset, tamen non propter hoc tendit in non esse.
76Potest tamen vocari potentia passiva, scilicet, quod passive tendit
77in non esse, quia sibi derelicta tendit in non esse
78et sibi derelicta corrumpitur

26 Sextum argumentum
79erat de regimine naturali, utrum Deus posset
80deacceptare regimen naturale. Illud tangit
81magnam difficultatem. Et pro nunc non intendo eam
82tractare. Ideo dimittam eam usque ad aliam
83materiam etc

27 Septimum argumentum tangit de ma-
84litia astrorum, quia Saturnis est malivolus
85et etiam Mars. Et inclinat ad mala, quia
86vitia de neccessitate(necessitate) sequitur[?] natum, ymo(immo) neccessitant(necessitant)
87ad mala opera. Ideo sequitur quod inclinatio naturae
88est mala in se

28 Haec fuit oppinio(opinio) quaedam
89cuiusdem philosophi, scilicet, Clutini, qui fecit quaedam
90librum astrologiae, quem intitulavit Quae
91astra faciunt ubi ponit expresse quod astra
92et constellationes nihil operantur hic inferius, sed R85ra
1solum signa bonorum et malorum. Ita quod secundum
2ordinem et situationem eorum repraesentatur qualis
3erit iste et ex ordine divina. Et sic patet solutio
4argumenti, quia diceretur quod nihil operatur

29 Alii astro-
5logi contra theologiam et Philosophum et bonos mores
6dicunt quod astra sunt causae naturales et neccessariae(necessariae)
7omnium effectuum hic inferius, et etiam effec-
8tuum liberi arbitrii generaliter

30 Unde Alquinus
9ponit expresse quod in armonia caeli omnes
10effectus praesentes, praeteriti, et futuri individualiter
11et particulariter relucent in caelo et descripti sunt.
12Ideo infert quod: si armoniam caelis quis perfecte
13cognosceret, omnia futura, praesentia, praeterita sciret.
14Et ex hoc infert quod: si omnia futura sci-
15ret, tunc etiam omnia possibilia sciret, quia
16dicit quod nihil est possibile, nisi futurum vel praesens vel
17praeteritum, et omnia ponit de neccessitate(necessitate) evenire.
18Tamen dicit quod si dicamus aliqua possibilia, quia
19eorum similia eveniunt et illa non eveniant
20tunc dicit quod non sunt possibilia, sed impossibilia et in hoc
21decipimur

31 Sed ista positio est sacrilega et
22contra omnem legem et philosophiam et fidem nostram
23et contra astrologiam, nam periti astrologi inter
24quos reputandus est tholomeus[Ptolemeus?], qui fuit
25maximus astrologus ponit quod corpora caelestia
26naturam imponunt neccessitatem(necessitatem) operibus nostris, quia
27dicit quod iudicia[?] astrorum sunt inter neccessarium(necessarium) et
28impossibile, ita non neccessaria(necessaria) nec impossibilia, sed contingentia
29et possibilia ut supposito quod sit pescibilem necessita-
30tis in una regione futura et venira
31tamen per appositionem et sumptionem frigidorum
32vel aliquorum potest remediari, ne talis
33pestilentia eveniat. Ideo Alquinus fuit
34a dyabolo(diabolo) deceptus

32 Ideo Tholomeus ponit
35quod actus nostri possunt iuvari per constellationes
36sicut agricola fodiendo[?] terram suam, si bene fodiat
37et in bona constellatione fructi??bit[?]. Ideo sup-
38posito quod Sortes inclinaretur ad furtum et ad
39omnia mala, tamen posset esse iusassmius
40quia per liberum arbitrium et constellationem
41oppositam potest inclinari ad oppositum. Et
42facta materia introducetur in materia fatorum

33
43Aliqui tamen dixerunt secundum fata agite
44et fatarum credite. Unde quia ista sunt reprobata
45per philosophos et gentiles et doctores sacros,
46ideo non reprobo. Tamen ut veniam ad puncta R85rb
47materiae, est advertendum quod omnes planetae sunt
48semper boni et inclinant semper ad bonum, si in-
49clinant ad aliquid. Ubi Macrobius pro responsione
50ad argumentum factum notat quod sol et luna principaliter
51nutriunt et vegetant hominem

34 Unde primi(Ii) Physicarum
52dicitur homo generat hominem et sol, sicut etiam per
53recessum solis arbores desiccantur et folia
54cadunt. et ponit etiam Aristoteles 2o(IIo) De generatione
55quod per motum solis in aliquo circulo fiunt
56generationes et corruptiones hic inferius.
57et ita Tholomeus vocat ista duo luminaria
58et principia quantum ad regimine et cum ita Iupiter
59hanc magnam similitudinem influentiae cum in-
60fluentia solis et inde iuvatur influentia
61solis. Ideo vocatur fortuna bona, quia Iupiter
62est planeta benivolus, et etiam bonus, quia
63habet similitudinem influentiae cum influentia lunae.
64Ideo dicitur secunda fortuna Saturnus vero et Mars
65haben aliam influentia, quia Saturnus habet frigi-
66dam et Mars humidam. Ideo habent influentiam
67contrariam complexioni humanae nihil cum operantur
68immediate in anima, sed solum disponunt corpus
69et ideo, quia habent influentiam disconvenientem corrupi[?].
70Ideo vocantur infortunae[?], non quia inclinant de
71se ad malum, vel moveant. Et secundum hoc
72Macrobius respondet

35 Et secundo potest dici quod univer-
73sum habet varias rerum species et variarum
74complexionum, et tunc aliqui planetae
75conveniunt uni speciei et convenienissimae[?] sunt pro illa specie
76qui non pro alia, et alii pro alia specie ut Iu-
77piter et Venus maxime conveniunt speciei
78humanae Saturnus vero et Mars conveniunt alteri
79speciei, licet nobis ignotae. Et sic, sicut Iupiter
80est conveniens speciei humanae et est nobis fortu-
81na quantum ad complexionem, quia est conveniemus com-
82plexioni, ita planeta vontur fortuna
83vel fortuna competit planetae in ordinem ad
84ad speciem aliquam, et si bene inclinatur bona
85fortuna vocatur. Si male mala fortuna
86vocatur sive in fortuna ut cor dicit guber-
87nari a sole et e par a ratione et felli
88dominatur Mars et sic planetas vocamus
89fortunas et fortunas dicimus dicimus
90respectu planetarum, licet concurrunt principia nostra mem-
91bra

36 Ultimo dico quod realiter Saturnus
92est nobilissimus planeta et ops planetarum R85va
1et quantum est de per se si aliquid operaretur respectu animae,
2tunc inclinaret animam ad illustrationem
3supernorum elevando, et sic Saturnus respiceret
4superiorem partem animae. Et Iupiter respiceret
5partem concupiscibilem, scilicet, affectivam volitivam.
6Mars irascibilem, et sic respicerent ista
7non immediate. Sed disponendo corpus ut
8ex illa dispositione anima posset respicere
9ad superiora, et Iupiter disponit ad amo-
10rem non solum temporalium, sed invisorum, et Mars
11disponit ad magna et alta appetenda

37
12Et sic Saturnus sa correspondet fidei. Iupiter
13caritati, et Mars spei. Et sic sunt valde
14nobiles, licet non immediate agant in anima, sed
15solum inclinant citius, et quia actus actuorum
16sunt in patiente dispositio, ubi Saturnus
17reperiret materiam male dispositam in-
18clinabit et convertet ad furandum, et multa
19alia mala facienda. Et Mars inclinat
20ad mala magna agenda. Ideo si non re-
21periat materiam dispositam inclinat ad homi-
22cidia et alia mala multa, et sic de aliis.
23Et sic quantum ad hoc satis est respectorum quod in
24natura nulla est mala prava inclinatio

38 De
25ultimo argumento, quando dicitur si daretur praeceptum
26contra naturam etc. Dico quod inclinatio naturalis
27numquam est contr praeceptum. Ita quod ymaginandum(imaginandum)
28est quod sicut in statu innocentiae naturae obedie-
29bat rationi in tantum quod grave natum erat
30ascendere sursum, nec hoc fuisset contra inclina-
31tionem naturae, ita quod natura insequitur naturam
32directivam in finem, et ideo diceretur quod non est
33casus possibilis, scilicet, quod daretur praeceptum contra incli-
34nationem naturalem. Ideo inclinatio naturae numquam
35inclinat ad malum, quia Deus eam impellit
36et eam dirigit, ideo semper est rectam. Et sic patet
37responsio ad illa rationes et haec sufficiant
38pro praesenti lectione