Edited By Jeffrey C. Witt
Edition: 0.0.0-dev | October 29, 2012
Authority: SCTA
License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)
1
59Articulus qui tractatur scilicet sacratissimae et
60benedictissimae Trinitatis est principalis et fundamentalis Christia-
61nae
religionis, licet enim in aliquibus ar-
62ticulis
antiqui philosophi et aliquae sectae conveniant
63in isto tamen articulo Trinitatis disconveniunt est tunc principalis
64quia ab isto articulo trahunt alii originem ut
65articulus incarnationis, et alii plures, et
66ab isto sacramenta trahunt efficativam, et etiam
67merita. Ideo circa istum est insistendum, et
68in ista materia tota difficultas resolvitur ad
69unum punctum, scilicet, quomodo cum simplicitate divinae
70essentiae stet pluralitas personarum, et maxime
71omnes doctores circa hoc tractantes resol-
72vuntur
ad hoc.
2
Et breviter ad hoc circa istam
73materiam Boetius, qui fecit librum De Trinitate
74toto conatu in 2o(IIo) libro non intendit nisi
75ostendere simplicitatem divinae essentiae, et consequenter
76personarum Trinitatis
3
Et Augustinus in libro De Trinitate
77recitat 3s(tres) causas errandi in articulo Trinitatis.
78Prima est, quia Deo attribuimus illud quod experi-
79mus
in creatura corporali. 2a(Secunda) causa est
80quia Deo attribuimus illud quod experimur
81in creatura spirituali. 3a(Tertia) causa quia aliqui praesump-
82tuose
Deo attribuunt aliquid quod nulli alteri
83competit, ut quod posset se ipsum gignere
4
Quantum
84ad duos primos modos removetur causa
85errandi per duo prima principia posita in
86lectionibus praecedentibus. Unde quia Deus est immensus
87et infinitus, ideo sibi competunt aliae pro-
88prietates
et conditiones quam creaturis. Unde
89Aristoteles Io(Io) Physicorum impugnans oppinionem(opinionem)
90Anaxagorae, qui ponebat infinitatem
91principiorum, dicit quod infinitum inquantum infinitum est ignotum.
92Et ex isto habetur quod divinae essentiae inquantum ipsa est
R92va
1infinita proprietates suae sunt ignotae, et hoc respectu
2creaturae intellectualis, quia oculus noster sive
3noster intellectus se habet ad secretissima naturae, scilicet, ad Deum
4sicut oculus noctuae ad Deum lumen solis
5Quantum ad 3am(tertiam) causam errandi persuadetur satis
6philosopho satis elevato quod in materia trinitatis loquendum est
7sine quacumque praesumptione. Sed cum omni
8humilitate loquendum est ut dicit Augustinus,
9nam se esset aliqua causa effectiva et scirentur
10praecise finiti effectus producibiles ab ea, non
11tamen esset nedum a philosopho quin posset, A et B et C
12effectus producere. Et ideo philosophus reduceretur
13ad hoc saltem quod non haberet negare, quoniam
14essentia divina sit in tribus suppositis et quod
15essentia divina est subsistentia trium personarum sup-
16positorum,
et quod articulus non sit evidenter
17impossibilis. Et oportet huiusmodi articulum fundare et suadere
18et breviter maxime insistendum est circa divinae
19essentiae simplicitatem
5
Continuando ergo materiam de
20generatione divina adiungo aliquid de locabilitate eiusdem.
21Advertendum est quod de ratione aeternitatis sive
22durationis divinae sunt tria
6
Primum est quod non est
23immensura alicuius potentialitatis. Hoc est dicere quod non
24mensurat aliquid quod possit non esse in se, sed est
25mensura actualiter neccesario(necessario) existentis
7
Secundo de ratio-
26ne
aeternitatis est quod sit universalis mensura hoc
27est quod mensuraet qualitercumque intrinsece est
28vel intrinsece potest esse. Et quicquid potest esse in
29ea intrinsece et qualitercumque res posset intrinsece
30se habere
8
Tertio de ratione aeternitatis est quod
31cuiuscumque alterius mensurae effectiva et
32productiva et simpliciter in genere mensurarum
33prima. Ideo Dyonisius(Dionysius) 5o(Vo) De Divinis
34Nominibus vocat aeternitatem saeculum temporum et
35saeculum saeculorum. Et Anselmus in Proslogion
36vocat aeternitatem saeculum saeculorum. Ex quibus
37innuitur quod tempora et omnes mensurae aliae
38sunt effectus illius mensurae tunc in esse
39et Augustinus 10(X) Confessionum stans dicit
40omnia id est praeterita tempora non futura nec prae-
41terita
aeternitas
9
Primum corollarium: si instans
42temporis efficeretur fixum et immobile et neccessario(necessario)
43tale per impossibile nihilominus non esset aeternitas.
44Patet quia sibi non competerent omnes conditiones praedictae
10
452m(Secundum) corollarium instans aeternitatis in infinitum est
46simplicius et actualius quam instans temporis
R92vb
47Ex quo potest inferri quod in infinitum instans aeter-
48nitatis
est indivisibilius quam instans temporis
11
493m(Tertium) corollarium repugnantia est in aeternitate
50contradictoria verificari. Patet, quia repugnat quod contradictoria veri-
51ficentur
in instanti temporis. Sed instans aeter-
52nitatis
est simplicius quam instans temporis, ergo ma-
53ius
inconveniens est quod contradictoria verificentur in instanti
54aeternitatis quam in instanti temporis
12
Ex quo patet
55quod nostrae enuntiationes affirmationes et negationes re-
56feruntur
ad mensuram temporalem
13
4m(Quartum) corollarium:
57nova aeternitatis ad instans temporis coexistentia
58no arguit aeternitatis successionem vel mutabilitatem,
59sed solum arguit temporis successionem ut si daretur
60aliquis punctus fixus in linea motus lineae
61circa punctum non propter hoc mutaret pun-
62ctum,
et sic apparet corollarium
14
5m(Quintum) corollarium: licet aeternitas vel
63instans aeternitatis sit quoddam modo ante tempus vel
64post vel simul cum tempore, non oportet tamen quod cuilibet instan-
65ti
temporis coexistat, nam ad coexcoexistendumcognoscendum requiritur
66nedum aeternitatis praesentia et etiam instanti temporis
67coexistentia. Unde salvator dicit ad prioritatem
68aeternitatis respectu temporis, antequam Abraham fieret ego
69sumt. Et per hoc denominatur aeternitas Dei, quia li
70'est' proprissime Deo competit et de Deo dicitur
71aeternaliter. Sed admittitur de Deo propter
72nostram infirmitatem quod erit vel fuit, tamen
73proprieterit competit sibi li 'est', iuxta illud exodi
74qui est misit me etc. Et ego sum qui
75sum et est et est nomen aeternitatis et proprie immu-
76tabilitatis
15
Sed contra arguitur quia si Deus sic
77haberet prioritatem respectu temporis tam a parte ante
78quam a parte post tunc vi illius prioritatis
79posset facere quod mundus numquam fuisset creatus
80nam si aeternitas praecedit mundum et etiam nunc
81sequitur etiam quod eius causalitas et libertas
82praecedit mundum Et sic posset mundus numquam fu-
83isse
productus
16
Petrus Damiani ex
84ista radice concedit conclusionem in uno libro
85quem fecit ubi quem facit quaerit: Utrum
86Deus posset reparare virginem sic quod
87numquam fuerit corrupta. Et hoc non est intelligendum
88quin posset dare dona naturalia et aeque perfecta,
89nunc sicut ante. Tamen utrum possit reparare vir-
90ginem
sic quod numquam fuerit corrupta, et concedit
91quod sic, tamen quia articulus Parisiensis est ad
92oppositum. Dicitur quod non, licet enim Deus habeat eandem
R93ra
1nunc sicut ante, sed quia res labilis est, et ideo cito
2quod res est labitur in praeteritum et trahit neccessitatem(necessitatem) corruptio-
3nis
et sic non est ex parte potentiae divinae deffectus(defectus),
4sed ex rerum repugnantia et incompossibilitate
17
Alia
5propositio: essentia divina et quaelibet personarum et
6omnes simul, sicut sunt unicus gradus perfectio-
7nis,
ita sunt eadem aeternitas adaequate
18
Ex
8quo sequitur contra Magistrum Iohannem de Rippa quod
9suppositum etiam in esse personali mensuratur aeter-
10nitate
et est aeternitas. Licet enim ibi sit sup-
11positorum
distinctio, est tamen perfectionis ydemptitas(identitas)
12quia quaelibet personarum et omnes simul sunt eadem per-
13fectio.
Et sic persona in esse personali est formaliter
14aeternitas, et omnes 3s(tres) aeternitate mensurantur.
15Ymaginatur(Imaginatur) tamen de Rippa quod aeternitas est mensura
16rei formaliter immensae. Et consequenter quod suppositum ut sic
17non dicit perfectionem simpliciter, ideo non immediate
18mensuratur aeternitate, sed mediante, quia est idem y-
19demptiate(identitate)
cum essentia. Tamen alias tenui quod persona
20dicit perfectionem simpliciter, et omnes personae sunt
21eadem perfectio, et satis probatum est ibi
19
Sequitur
22etiam quod productio Verbi et Spiratio Spiritus
23Sancti mensurantur aeternitate. Ex hoc patet causa
24quare Verbum Dei, licet sit productum tamen semper
25producitur, causa est perfectio divina et mensura aeternitatis
20
26Ex isto hoc sequitur quod non consurgit ex imper-
27fectione
illius quod producit Verbum quod dicimus quod semper
28Verbum producitur, licet in productione creaturae[?] hoc esset
29ex imperfectione causae, quae non sufficeret da-
30re
perfecte et complete esse creaturae. Tamen in Deo
31ratione perfectionis datus est sibi esse et semper
32datur. Et ex hoc est aliqua contrarietas creaturae
33ad Deum
21
Advertendum tamen ulterius quod licet sic
34loquantur vocando aeternitatem mensuram, tamen
35aeternitas a parte rei nihil aliud est quam Deus
36immensus, et sicut videbitur post ista praedicata
37sunt imposita propter nostrum modum concipiendi,
38quia concipimus eum, ut existentem vocamus eum
39aeternum, nec est ibi diversitas, nisi a parte nostri
40modi concipiendi. ideo aeternitas nihil ponit
41nisi Deum ut actum purissimum includentem omnem
42perfectionem et infinitam actualiter. Et neccessario(necessario) eclu-
43dentem
omnem perfectionem et infinitam actualiter
44et neccessario(necessario) excludentem omnem potentialitatem ad
45aliquid acquirendum vel deperdendum, ut quod consideramus
R93rb
46eum ut actum cui repugnat aliquid acquirere vel de-
47perdere,
scilicet, aliquid perfectionis acquirendae vel deperdendae
48et prout est omnis plenitudo perfectionis, tunc
49vocatur aeternus, et secundum istum modum est aeternitas
50et ita dicendum est de ubi et locabilitate eiusdem
22
51Pro cuius declaratione ponentur aliquae propositio-
52nes,
quia Boetius discurrit per singula praedicata
53declarando istam materiam
23
sit ergo haec prima propositio
54quanto creatura spiritualis est perfectior tanto nata
55est maiorem locum occupare, quia de corpora-
56li
non oportet, nisi secundum quantitatem sui quod occupet locum
57et secundum quod congruit decori universi. Una res
58est maior alia, ut terra est maior homine, et
59tamen homo est perfectior, ideo loquor de spirituali, nam
60sicut creatura spiritualis magis immutatur Deum in
61perfectione essentiale, ita in loci occupatione
24
62Ex quo sequitur quod si supprema(suprema) intelligentia
63creabilis daretur illus illa infinitum spatium extra caelum
64occuparet, nam si secundum essentialem perfectionem
65sit occupatio loci cum illa esset infinita, tunc
66occuparet infinitum locum
25
Sed quaereretur utrum
67creatura spiritualis sub quantolibet modico loco
68posset situari Pro quo ymaginandum(imaginandum) est quod quaelibet
69creatura determinat sibi secundum quantitatem suae
70perfectionis essentialis quantitatem loci, quid occu-
71pat.
Potest tamen de potentia Dei absoluta in maiori
72vel minori loco situari quia non videtur quin
73in quantacumque parva parte corporis anima hu-
74mana
posset situari ut si produceretur homo
75successive tunc anima primo informat modicam
76partem Et sic non videtur quin infinitam parvam partem
77posset occupare
26
Alia propositio Deus non est
78proprie in loco, non loquendo deu existere in lo-
79co
circumscriptive, quia hoc nulli est dubium, sed
80magis locus est in Deo, et haec maxima diffi-
81cultas
circa praesentem materiam. Et ad hoc sunt
82plures auctoritates Augustini quas allegat
83Magister in 3o(tertio) distinctione prima Unde dicit Augustinus
84quod deus non est proprie alicubi, sed in eo sunt
85res
27
Sequitur quod ex hoc quod Deus est in diversis
86sitibus sive successive sive simul tempore, non
87arguitur aliqua mutatio in eo nec potentialitas, sed
88solum rebus
28
Alia propositio: locus vel situs
89ymaginarius(imaginarius) ut divisibilis et creaturae capax
90infinite recedit a divina capacitate
R93va
1et illud est aliqualiter difficile ad ymaginandum(imaginandum)
2tamen ibi est punctus difficultatis. Unde ymaginandum(imaginandum)
3est sic quod Deus ratione suae immensitatis est spera(sphera)
4intelligibilis cuius centrum ubique et circumferentia
5nusquam deinde ex immensitate deus concurrit aptitudinaliter
6de recipiendum creaturas situaliter
29
Primo, ergo yma-
7ginandum(imaginandum)
est divinam immensitatem, deinde ymaginandum(imaginandum) est
8spatium infinitum coexistens sibi causatum ab eo
9ex quo consurgit tanquam effectus potentialitas re-
10cipiendi
creaturas. Ita quod ymaginandum(imaginandum) est quod illud
11spatium ymaginarium(imaginarium) est infinitum minus per-
12fectum
ad recipiendum creaturas quam ipse Deus.
13Ita quod Deus recipit creaturas et etiam spa-
14tium
ymaginarium(imaginarium), tamen Deus in infinitum perfectius
15recipit creaturas in suo modo recipiendi
16et deinde spatium habet possibilitatem redi reci-
17piendi
creaturas emanentes a Deo. Et quod Deus
18est capax creaturarum in nobilissimo genere. Et a deo
19emanat spatium, sicut ab aeternitatem ema-
20natur
tempus et omnis alia successiva duratio, et sic patet
21ymaginatio(imaginatio)
30
Alia propositio: immensus locus
22intelligibilis potest solum divinam essentiam locare
23ymaginandum(imaginadum) est proportionaliter, licet idem sit a parte rei
24adaequate aeternitas et Deus, ita loca-
25bilitas
est ipsemet, tamen consideremus eum secundum
26aliquam rationem secundum quam est locus immensus
27et sicut aeternitas est mensura Dei ita ille
28locus est locus adaequatus Dei, et etiam
29immensus locus intelligibilis, sicut aeterna duratio
30solum mensurat divinam perfectionem, nihilominus
31divina locabilitas est formaliter. Unde Deus habet
32multas proprietates quas non possumus ex-
33primere.
Ideo Philosophus sufficienter posuit quod Deus est
34spera(sphera) intelligibilis cuius centrum est ubi circum-
35ferentia
vero nusquam
31
Alia propositio quanto res
36est perfectior tanto magis intimatur Deo
37et appropinquat ad divinam localitatem
32
Alia
38propositio licet creaturae variae valde indi intimentur[?]
39a Deo et diversimode voceantur in eo participando
40intimationem varie. Nihilominus tamen Deus im-
41mense
intimatur creaturae quantum est ex parte
42sui. Nam sicut Deus unico gradu agendi
43vel actionis agit diversos effectus. Ita
44unico gradu concurrit intimando creaturas
45sibi, et sic creaturae intimantur Deo infinite
33
Alia
46propositio de intimatione ex gratificatione. Unde
R93vb
47dicitur quod Deus in gratificatione quantum est ex parte
48sui non magis intimatur creaturae, sed per hoc creatura
49magis intimatur Deo
34
Ideo Deus non venit ad
50creaturam, licet Deus multipliciter pulset creaturam,
51sed magis creatura ad Deum. Tamen quia ex propriis vi-
52ribis
creatura non venit ad Deum, nec intimatur
53gratificatione in Deo. Ideo ista intimatio attri-
54buitur
Deo et non creaturae et per hoc proprium argumentum
55creaturae forti??ter et magis intimatur Deo
35
56Ex dictis patet de proprietatibus Dei quantum ad ea quae concer-
57nunt
Duo praeta praedicata, scilicet, praedicamentum 'ubi' et 'quando'
58dicit tamen Boetius quod Deus non est proprie in
59praedicamento, nec est proprie substantia sed subscribam, tamen aliquo modo reducitur
60in genere substantiae et relationis, et non in aliquo aliorum,
61quia alia derivantur ab illo, et est causa illorum, scilicet, tam
62loci quam temporis. Et sic patet de eius simplicitate. Tamen
63de eius simplicitate magis inquiretur quando fiet
64mentio utrum in Deo sint aliquae formalitates
65ponendae, etc
Peter Plaoul, Commentarius in libros Sententiarum, de Trinitate, Lectio 58, de Trinitate (http://scta.info/resource/lectio58 )
Reims, Bibliothèque Municipale, ms. 506, 92r-93v (http://scta.info/resource/lectio58/reims)
Transcription Resource: http://scta.info/resource/lectio58/reims/transcription
Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/lectio58/reims/transcription
Copy Full Citation to Clipboard
View Explanation of Citation Practices
Lectio 58, de Trinitate [Critical]
Lectio 58, de Trinitate [English]
Lectio 58, de Trinitate [Reims] (Currrent Focus)
Lectio 58, de Trinitate [Sorbonne]
No results found