Lectio 58, de Trinitate [Sorbonne Transcription]

By Petrus Plaoul

Edited By Jeffrey C. Witt

Edition: 0.0.0-dev | October 29, 2012

Authority: SCTA

License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)

lectio58

Sources: S: Sorbonne

Lectio 58, de Trinitate [Sorbonne Transcription]

quomodo cum simplicitate divinae essentiae stat pluralitas personarum

1 articulus qui tractatur, scilicet, sa-
57cratissimae et benedictissimae trinitatis est principalis et fundamentalis
58christianae religionis, licet enim in aliquibus articulis
59antiqui philosophi et aliquae sectae conveniant in isto tamen
60articulo trinitatis disconveniunt est esse principalis quia ab isto articulo
61trahunt alii originem ut articulus incarnationis, et
62alii plures, et ab isto sacramenta trahunt efficaciam,
63et eciam(etiam) merita. ideo circa istum est insistendum,
64et in ista materia tota difficultas resolvitur ad unum
65punctum, scilicet, quomodo cum simplicitate divinae essentiae stet
66pluralitas personarum, et maxime omnes doctores circa
67hoc tractantes resolvuntur ad hoc.

2 et breviter
68circa istam materiam boecius, qui fecit librum de
69trinitate
toto conatu in illo libro non intendit
70nisi ostendere simplicitatem divinae essentiae, et consequenter personarum
71trinitatem

3 et augustinus in libro de trinitate recitat
723es(tres) causas errandi in articulo trinitatis. prima
73est, quia deo attribuimus illud quod experimus in
74creatura corporali. 2a(secunda) causa est quia deo attribuimus illud
75quod experimur cum in creatura spirituali. 3a(tertia) causa
76quia aliqui praesumpsuose(praesumptiose) deo attribuunt aliquid
77quod nulli alteri competit, ut quod posset se-
78ipsum gignere

4 quantum ad illos primos modos removetur
79causa errandi per duo prima principia posita in
80lectionibus praecedentibus. unde quia deus est immensus
81et infinitus, ideo sibi competunt aliae proprietates et
82conditiones quam creaturis. unde aristoteles primo(Io) physicorum
83impugnans oppinionem(opinionem) anaxagorae, qui ponebat
84infinitatem principiorum, dicit quod infinitum inquantum infinitum
85est ignotum. et ex isto habetur quod divinae essentiae
86inquantum ipsa est infinitae proprietates suae sunt ignotae,
87et hoc respectu creaturae intellectualis, quia oculus noster
88sive intellectus noster se habet ad secretissima naturae, scilicet,
89ad deum sicut oculus noctuae ad lumen solis.
90quantum ad 3am(tertiam) causam errandi persuadetur satis
91philosopho satis elevato quod in materia trinitatis loquendum est
92sine quacumque praesumptione. sed cum omni humilitate S109ra
1loquendum est ut dicit augustinus, nam si esset aliqua causa
2effectiva et scirentur praecise finiti effectus producibiles
3ab ea, non tamen esset negandum a philosopho quin posset, a et
4b et c effectus producere. et ideo philosophus reduceretur
5ad hoc saltem quod non haberet negare quin essentia
6divina sit in tribus suppositis et quod essentia
7divina est subsistentia trium suppositorum, et
8quod articulus non sit evidenter Impossibilis. et oportet huiusmodi
9articulum fundare et suadere et breviter ma-
10xime insistendum est circa divinae essentiae simplicitatem

tria de ratione aeternitatis

5 continuando
11ergo materiam de generatione divina et adiungo aliquid
12de locabilitate eiusdem. advertendum est quod de ratione aeternitatis
13sive durationis divinae sunt tria

6 primum est quod non
14est mensura alicuius potentialitatis. hoc est dicere quod non
15mensurat aliquid quod possit non esse in se,
16sed est mensura actualiter neccesario(necessario) existentis

7 2o(secundo) de
17ratione aeternitatis est quod sit universalis mensura
18hoc est quod mensurat qualitercumque intrinsece est vel
19intrinsece potest esse. et quicquid potest esse in ea
20intrinsece et qualitercumque res posset intrinsece
21se habere

8 3o(tertio) de ratione aeternitatis est quod cuiuscumque
22alterius mensurae effectiva et productiva et simpliciter
23in genere mensurarum prima. ideo dyonisius(dionysius) 5o(Vo) de
24divinis nominibus
vocat aeternitatem saeculum temporum et
25saeculum saeculorum. et anselmus in proslogion
26vocat aeternitatem saeculum saeculorum. ex quibus
27innuitur quod tempora et omnes mensurae aliae sunt
28effectus illius mensurae, tunc in esse et augustinus
2910(X) confessionum stans dicit omnia scilicet praeterita tempora
30non futura nec praeterita aeternitas

Corollaria

Primum corollarium

9 primum
31corollarium: si instans temporis efficeretur fixum et immobile
32et neccessario(necessario) tale per impossibile nihilominus non esset aeter-
33nitas. patet quia sibi non competerent omnes conditio-
34nes praedictae

Secundum corollarium

10 2m(secundum) corollarium instans aeternitatis in
35infinitum est simplicius et actualius quam instans temporis
36ex quo potest inferri quod in infinitum instans aeternitatis
37est indivisibilius quam instans temporis

Tertium corollarium

11 3m(tertium) corollarium repugnantia
38est in aeternitate contradictoria verificari. patet, quia repugnat
39quod contradictoria verificentur in instanti temporis. sed instans aeternitatis
40est simplicius quam instans temporis, ergo maius inconveniens
41est quod contradictoria verificentur in instanti aeternitatis quam in instanti
42temporis

12 ex quo patet quod nostrae enuntiationes affirma-
43tiones et negationes refferuntur(referuntur) ad mensuram
44temporalem

Quartum corollarium

13 4m(quartum) corollarium: nova aeternitatis ad instans S109rb
45temporis coexistentia non arguit aeternitatis successionem vel muta-
46bilitatem, sed solum arguit temporis successionem ut si daretur
47aliquis fixus in linea motus lineae circa punctum non
48propter hoc mutaret punctum, et sic apparet corollarium

Quintum corollarium

14 licet aeternitas
49vel instans aeternitatis sit quoddam modo ante tempus vel post vel
50simul cum tempore, non oportet tamen quod cuilibet instanti temporis
51coexistat, nam ad coexistendum requiritur nedum
52aeternitatis praesencia(praesentia) et eciam(etiam) instanti temporis coexistentia.
53unde salvator dicit ad denotandum prioritatem aeternitatis respectu
54temporis, antequam abraham fieret virgo sum. et per hoc
55denominatur aeternitas dei, quia li ''est'' proprissime deo competit et de
56eo dicitur aeternaliter. sed admittitur de deo propter nostram infirm-
57itatem quod erit vel fuit, tamen proprie competit sibi li ''est'', iuxta
58illud exodi "qui est misit me" etc. et ""ego sum qui sum""
59et est nomen aeternitatis et proprie immutabilitatis

15 Sed contra arguitur quia
60si deus sic haberet prioritatem respectu instantis temporis tam a parte
61ante quam post, tunc vi illius prioritatis[?] posset facere quod mun-
62dus numquam fuisset creatus nam si aeternitas prae-
63cedit mundum, et etiam nunc sequitur etiam quod eius causalitas
64et libertas praecedit mundum. et sic posset mundus numquam
65fuisse productus

16 petrus damiani ex ista ra-
66dice concedit conclusionem in uno libro quem fecit ubi quaerit:
67utrum deus possit reparare virginem et hoc non est
68intelligendum quin posset dare dona naturalia et aeque
69perfecta, nunc sicut ante. tamen utrum possit Reparare
70virginem sic quod numquam fuerit corrupta, et concedit quod sic,
71tamen quia articulus parisiensis est ad oppositum. dicitur quod non, licet
72enim deus habeat eandem nunc sicut ante, sed quia res
73labilis est, et ideo cito quod res est labitur in praeteritum et
74trahit neccessitatem(necessitatem) corruptionis et sic non est ex parte potentiae
75divinae deffectus(defectus), sed ex rerum repugnantia et incompossibilitate

Sextum corollarium

17
76alia propositio: essentia divina et quaelibet personarum et omnes simul,
77sicut sunt unicus gradus perfectionis, ita sunt eadem
78aeternitas adaequate

18 Ex quo sequitur contra magistrum Iohannem
79de Rippa
quod suppositum eciam(etiam) in esse personali mensuratur
80aeternitate et est aeternitas. licet enim ibi sit sup-
81positorum distinctio, est tamen perfectionis ydemptitas(identitas) quia quaelibet
82personarum et omnes simul sunt eadem perfectio. et sic personam
83esse personali est formaliter aeternitas, et omnes 3es(tres)
84aeternitate mensurantur. ymaginatur(imaginatur) tamen de rippa
85quod aeternitas est mensura rei formaliter immensae. et
86quod consequenter quod suppositum ut sic non dicit perfectionem simpliciter,
87ideo non immediate mensuratur aeternitate, sed mediante, quia est
88idem ydemptiate(identitate) cum essentia. tamen alias tenui quod persona
89dicit perfectionem simpliciter, et omnes personae sunt eadem perfectio,
90et satis probatum est ibi

19 sequitur eciam(etiam) quod productio verbi S109va
1dei et spiratio spiritus sancti mensuratur aeternitate. ex hoc patet
2causa quantae verbum dei, licet sit productus tamen semper producitur,
3causa est perfectio divina ret mensura aeternitatis

20 et ex
4hoc sequitur quod non consurgit ex imperfectione illius cum dicitur
5producit verbum quod dicimus quod semper verbum producitur, licet
6in productione creaturae hoc esset ex imperfectione causae, quae non
7sufficeret dare perfecte et complecte esse creaturae.
8tamen in deo ratione perfectionis datus est sibi esse
9et semper datur. et ex hoc est aliqua contrarietas creaturae ad deum

21 ad-
10vertendum tamen ulterius quod licet sic loquamur vocando aeter-
11nitatem mensuram, tamen aeternitas a parte rei nihil aliud
12est quam deus immensus, et sicut videbitur post ista
13praedicata sunt imposita propter nostrum modum concipiendi, quia
14concipimus eum, ut existentem vocamus eum aeternum,
15nec est ibi diversitas, nisi a parte nostri modi concipiendi.
16ideo aeternitas nihil ponit nisi deum ut actum purissimum
17includentem omnem perfectionem et infinitam actualiter. et neccessario(necessario)
18excludentem omnem potentialitatem[?] ad aliquid acquirendum vel deperdendum,
19ut quod consideramus eum ut actum cui repugnat
20aliquid acquirere vel deperdere, scilicet, aliquid perfectionis acquirendae
21vel deperdendae et prout est omnis plenitudo perfectionis,
22ergo bona vocatur aeternus, et secundum istum modum est aeternitas
23et ita dicendum est de ubi et locabilitate eiusdem

Propositiones

22 pro cuius
24declaratione ponentur aliquae propositiones, quia boecius discurrit
25per singula praedicata declarando istam materiam

Prima propositio

23 sit ergo
26haec prima propositio quanto creatura spiritualis est perfectior
27tanto nata est maiorem locum occupare, quia de
28corporali non oportet, nisi secundum quantitatem sui quod occupet
29locum et secundum quod congruit decori universi. una
30res est maior alia, ut terra est maior homine, et tamen
31homo est perfectior, ideo loquor de spirituali, nam sicut
32creatura spiritualis magis immutatur deum in perfectione
33essentiale, ita in loci occupatione

24 ex quo sequitur quod
34si supprema(suprema) intelligentia creabilis daretur illa infinitum spacium(spatium)
35extra caelum occuparet nam si secundum essentialem
36perfectionem sit occupatio loci cum illa esset infinita tunc
37occuparet infinitum locum

25 sed quaereretur utrum creatura spiritualis
38sub quantolibet modico loco posset situari. pro quo
39ymaginandum(imaginandum) est quod quaelibet creatura determinat sibi secundum quantitatem
40suae perfectionis essentialis quantitatem loci, quae occupat.
41potest tamen de potentia dei absoluta in maiori vel minori loco
42situari, quia non videtur quin in quantacumque parva parte
43corporis, anima humana posset situari, ut si
44produceretur homo successive, tunc anima primo informat mo-
45dicam partem et sic non videtur quin infinitam parvam partem
46possit occupare

Secunda proposito

26 alia propositio deus non est S109vb
47proprie in loco, non loquendo de existere in loco
48circumscriptive, quia hoc nulli est dubium, sed magis locus
49est in deo, et haec maxima difficultas circa praesentem
50materiam. et ad hoc sunt plures auctoritates augustini quas
51allegat magister in 3a(tertia) distinctione primi. unde dicit augustinus
52quod deus non est proprie alicubi, sed in eo sunt
53res

27 Sequitur quod ex hoc quod deus est in diversis
54sitibus sive successive sive simul tempore, non arguitur aliqua
55mutatio in eo nec potentialitas, sed solum rebus

Tertia propositio

28 alia
56propositio: locus vel situs ymaginarius(imaginarius) ut divisibilis
57et creaturae capax infinite recedit a divina ca-
58pacitate et istud est aliqualiter difficile ad yma-
59ginandum(imaginandum) tamen ibi est punctus difficultatis. unde ymaginandum(imaginandum)
60est sic quod deus ratione suae immensitatis est spera(sphera)
61intelligibilis cuius centrum ubi et circumferentia nusquam
62deinde ex immensitate dei deus concurrit aptitudinaliter
63ad recipiendum creaturas situaliter

29 primo ergo ymaginandum(imaginandum) est
64divinam immensitatem, deinde ymaginandum(imaginandum) est spatium infinitum
65coexistens sibi causatum ab eo ex quo consurgit
66tanquam effectus potentialitas recipiendi creaturas. ita
67quod ymaginandum(imaginandum) est quod illud spatium ymaginarium(imaginarium)
68est infinitum minus perfectum ad recipiendum creaturas
69quam ipse deus. ita quod deus recipit creaturas
70et eciam(etiam) spacium(spatium) ymaginarium(imaginarium), tamen deus
71in infinitum perfectius recipit creaturas in suo modo
72recipiendi et deinde spatium habet possibilitatem recipiendi
73creaturas emanentes a deo. et quod deus est capax
74creaturarum in nobilissimo genere. et a deo emanat spa-
75tium, sicut ab aeternitate emanatur tempus et omnis
76alia successiva duratio, et sic patet ymaginatio(imaginatio)

Quarta propositio

30
77alia propositio: immensus locus intelligibilis potest solum divi-
78nam essentiam locare ymaginandum(imaginadum) est proportionaliter, licet sit
79idem aptae rei adaequate aeternitas et deus ???
80ita locabilitas dei et ipsemet, tamen consideremus
81eum secundum aliquam rationem secundum quam est locus immensus
82sicut aeternitas est mensura dei ita ille locus
83est locus adaequatus dei, et eciam(etiam) immensus locus
84intelligibilis, sicut aeterna duratio solum mensurat
85divinam perfectionem, nihilominus divina locabilitas est
86formaliter. unde deus habet multas proprietates quae
87non possumus exprimere. ideo philosophus sufficienter po-
88suit quod deus est spera(sphera) intelligibilis cuius centrum
89est ubi circumferentia vero nusquam

Quinta propositio

31 alia propositio: quanto
90res est perfectior tanto magis intimatur
91deo et appropinquat ad divinam localitatem

Sexta propositio

32 alia propositio: S110ra
1licet creaturae variae intimentur a deo et et appropinquat ad divinam
2locabilitatem
diversimode locentur in eo participando intimationem
3varie. nihilominus tamen deus immense intimatur creaturae
4quantum est ex parte sui. nam sicut deus unico gra-
5du agendi vel actionis agit diversos ef-
6fectus. ita unico gradu concurrit intimando creaturas
7sibi, et sic creaturae intimantur deo infinite

Septima propositio

33 alia propositio
8de intimatione ex gratificatione. unde dicitur
9quod deus in gratificatione quantum est ex parte sui non
10magis intimatur creaturae, sed per hoc creatura magis intimatur[?]
11deo

34 ideo deus non venit ad creaturam, licet deus
12multipliciter pulset creaturam, sed magis creatura ad deum.
13tamen quia ex propriis viribus creatura non venit ad
14deum, nec intimatur gratifficatione(gratificatione) in deo. ideo ista in-
15timatio attribuitur deo et non creaturae et per hoc liberum
16argumentum creaturae fortiter et magis intimatur deo

Conclusio

35 Ex
17dictis patet de proprietatibus dei quantum ad ea quae concernunt
18duo praedicata scilicet praedicamentum 'ubi' et 'quando' dicit tamen
19boecius quod deus non est proprie in praedicamento nec est
20proprie substantia sed superscribam tamen aliquo modo reducitur
21in genere substantiae et Relationis et non in aliquo
22aliorum quia alia derivantur ab illo et est causa illorum scilicet tam
23loci quam temporis etc et sic patet de eius simplicitate tamen
24de eius simplicitate magis inquiretur quando fiet
25mentio utrum in deo sint aliquae formalitates ponendae

Apparatus Fontium

    Apparatus Criticus

      Citation

      Peter Plaoul, Commentarius in libros Sententiarum, de Trinitate, Lectio 58, de Trinitate (http://scta.info/resource/lectio58 )

      Paris, Bibliothèque Nationale de France, ms. lat. 15897 , 108v-110r (http://scta.info/resource/lectio58/sorb)

      Transcription Resource: http://scta.info/resource/lectio58/sorb/transcription
      Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/lectio58/sorb/transcription

      View Explanation of Citation Practices