Lectio 58, de Trinitate [Vatican Transcription]

By Petrus Plaoul

Edited By Jeffrey C. Witt

Edition: 0.0.0-dev | October 29, 2012

Authority: SCTA

License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)

lectio58

Sources: V: Vatican

Lectio 58, de Trinitate [Vatican Transcription]

quomodo cum simplicitate divinae essentiae stat pluralitas personarum

1 quia articulus qui nunc tractatur
2scilicet sacratissime et sanctissime trinitatis
3est fundamentalis et producibilis tocius(totius) christia-
4nae religionis et in hoc concordant omnes
5doctores christiani et etiam aliqui philosopharum, sed in hoc
6discupant omnes sectae et omnes leges est
7etiam articulus principalis, quia ab ipso
8dependent omnes articuli Redemptionis ge-
9neris humani ab isto enim articulo scilicet ab
10emanatione personarum dependet articulus
11incarnationis. et ideo circa istum articulum
12est maxime sistendum[?] ut declaretur
13et persuadetur aliis, ut per hoc inducan-
14tur ad sacra legem christianitatis

2 et breviter
15in hac materia tota difficultas resolvitur
16ad unum punctum, scilicet, quomodo cum summa ydemptice(identice)
17et simplicitate divinae essentiae stet pluralitas perso-
18narum, quia de aliis particularibus difficultatibus satis
19tractatur in doctoribus et breviter circa
20istam materiam boecius qui librum de trinitate
21edidit in toto non intitur[??] nisi ostendere virtutem
22et simplicitatem divinae essentiae

3 et augustinus
23primo de trinitate recitat tres causas er-
24randi in materia trintatis. prima causa est
25quia deo attribuimus ea quae reperimus in crea-
26tura spirituali corporali. 2a(secunda) causa est quia deo
27attribuimus ea quae reperimus in creatura
28spirituali. 3a(tertia) causa est quia aliqui praesumptuose
29attribuunt deo quod nulli competit, scilicet, quod possit
30seipsum generare

4 Quantum ad primas duas causas
31ipse remonentur per primum principium in prima lectione
32huius materiae positu, scilicet, quod deus est immensus
33et immensae perfectionis et sibi competunt proprietates
34aliae quam creaturis. Unde aristoteles primo physicorum particulariter
35ad materiam istam, id est, aplicabiliter(applicabiliter) quia
36non loquebatur ibidem de trinitate ubi impu-
37gnat anaxagoram qui ponebat infinitatem
38principiorum expresse ponit quod infinitum secundum quod infnitum
39est ignotum, ideo ex eo quod natura divina est V121vb
40infinita suae proprietates sunt nobis ignotae
41et praecipuae apud intellectum debilem sicut intellectus
42humanus. unde ipse et commentator 2o(IIo) metaphysicae
43ponunt quod intellectus se habet ad cognoscendum de-
44um et eius proprietates sicut oculus incicoracis[?]
45ad lumen solis consideratis istis duobus et
46considerato etiam tercio(tertio) quod in singulis procedendum
47est secundum materiam substantiam satis persuadetur
48philosopho quantumcumque elevato quod in materia trinitatis
49sobrie et cum humilitate sine praesumptuose lo-
50quendum est nam si esset aliquam causam efficiens
51infinita et scaretur(staretur) praecise finitos effectus pro-
52ducibiles ab ea non esset tamen negandum a
53philosopho quin posset a et b et c producere et
54ideo philosophus reduceretur ad hoc saltem quod habet ne-
55gare quin essentia divina consistat in tribus sump-
56positis et quod articulus trinitatis non sit evidenter
57impossibilis, sed quia hoc non sufficit, ideo oportet huiusmodi
58articulum aliqualiter persuadere. et breviter
59sicut tactum est sistendum est circa divinae
60essentiae simplicitatem

tria de ratione aeternitatis

5 continuando materiam de du-
61ratione divina et admittendo de locabilitate eiusdem.
62advertendum est quod de ratione aeternitatis sunt tria

6
63primum est quod aeternitas non est mensura alicuius
64potencialiter(potentialiter) hoc est dicere quod non mensurat
65aliquid quod possit inesse et non insit
66sed est mensura actualiter existentis. advertendum
67est quod de ratione

7 2a(secunda) est quod sit universalis mensura,
68hoc est quod mensurat illud cuius est mensura
69qualitercumque et essentialiter et intrinsece est vel potest
70esse in illo cuius est mensura, et ideo vocatur
71mensura universalis quantum ad modum mensurandi
72quia mensurat secundum omnem modum possibilem
73illius quod mensurat

8 3o(tertio) quod ipsa sit al-
74terius mensurae duratione effectiva uti et ori-
75ginativa et simpliciter in genere mensurationum
76prima. ideo beatus dyonisus in libro de divinis
77nominibus
capitulo vocat aeternitatem saeculum temporum
78et mensuram saeculorum et anselmus V122ra
1in prologo suo capitulo 4o(quarto) ponit quod aeternitas est
2saeculum saeculorum ex quibus innuitur quod tempus
3et omne[?] mensurae successive sunt effectus
4illius durationis in esse tali et augustinus in
510mo(decimo) confessionum omne enim praesens praeteritum
6tempus non praeterita nec futura aeternitatis
7ita quod proprie deus semper est nec proprie dicitur
8deus fuit deus erit, sed deus est

Corollaria

Primum corollarium

9 primum
9correlarium(corollarium) si esset tempus fixum et immobile
10et neccessario(necessario) tale per impossibile adhuc illud non
11esset aeternitas. patet quia sibi non competerent
12omnes praedictae conditiones

Secundum corollarium

10 2m(secundum) corollarium instans aeter-
13nitatis in infinitum est simplius et actualius
14quam instans temporis. ex quo patet quod instans
15aeternitatis in infinitum est indivisibilius quam instans
16temporis

Tertium corollarium

11 3m(tertium) correlarium(corollarium) est quod repugnancia(repugnantia)
17est in aeternitate contradictoria verificari. patet
18quia impossibile est quod contradictoria verificantur in
19instanti temporis modo instans aeternitatis
20est in infinitum indivisibilius est simplicius quam instans
21temporis ergo etc

12 Ex quo patet quod nostrae enuntiationes
22affirmationes et negationes referuntur ad men-
23suram temporalem

Quartum corollarium

13 aliud corollarium nova aeter-
24nitas ad instans temporis coexistencia(coexistentia) non
25arguunt aeternitatis successionem vel mu-
26tationem, sed solum temporis successionem et si
27daretur punctus ad ymaginationem(imaginationem) fixus motus
28lineae circa ipsum punctum, sed fixum non mutaret
29ipsum

Quintum corollarium

14 aliud correlarium(corollarium) licet aeternitas sit
30quoddam modo ante tempus et post tempus et
31simul cum tempore, non tamen oportet quod cuilibet instanti temporis
32coexistat non ad coexistendum requiritur
33nedum aeternitas pura, sed instans temporis
34coexistencia(coextentia). unde ad hoc denotandum salva-
35tor dicit antequam habraham fieret ego
36sum et non dicit fui, ita quod per quamdam trans-
37lationem admittitur de deo quod fuit quod erit sed
38tamen respectu cuiuscumque proprie debet dici quod est. unde istud
39nomen 'sum' est sibi proprium. unde exodi 3o(IIIo) 'ego
40sum' et 'qui est misi me'

15 Sed contra hoc arguitur V122rb
41nam si deus haberet sic punctialitatem actualiter
42respectu temporis praeteriti et futuri sequeretur quod
43posset facere adam antequam fuisset et
44mundum numquam incepisse nam si eius aeternitas
45praecedat actualem inceptionem mundi etiam eius
46activitas et per consequens eius libertas, ergo etc. istam
47ratio tangit unam particularis difficultatis pertinentis tamen
48ad materiam

16 Unde petrus damascenus
49ex ista radice personae concedit conclusionem ubi
50movet materiam de reparatione virginis
51utrum, scilicet deus posset facere mulierem corrup-
52tam esse virginem, ubi dicit quod sic, quia quantum
53est de naturalibus et gratuitis donis non est
54difficultas quin deus possit reparare virginem,
55sed difficultas est utrum deus posset facere
56quod numquam fuisset corrupta, et expresse dicit
57quod sic in quadam epistola de reparatione virginis
58verum est quod articulus parisiensis est ad contrarium, ideo
59dicendum est quod licet quantum sit ex parte dei vel
60nulla sit impossibilitas, sed quia res labilis est
61in praeteritum contrahit quamdam neccessitatem(necessitatem) ex praeteritione
62sic non est ex impossibilitate dei quod non possit
63facere hominem esse asinum, sed hoc provenit ex re-
64pugnantia rerum

Sextum corollarium

17 aliud corollarium essentia divina
65et quaelibet personarum et omnes simul sunt eadem
66perfectio adaequate ita sunt eadem aeternitas
67adaequate

18 Ex quo sequitur contra magistrum
68iohannem de rippa
quod suppositu in esse personali
69mensura aeternitate nam licet sit suppositorum
70divino, est tamen perfectionis aequalitatis, ergo eadem aeternitas,
71ymaginatur(imaginatur) enim iste doctor quod nichil(nihil) mensuratur
72aeternitate nisi perfectum simpliciter, ideo non men-
73suratur aeternitate, ideo non immensitate sed mediante
74solum mensuratur supremum aeternitate, sed quia te-
75nui alias et credo secundum veriorem oppinionem(opinionem)
76quod persona in esse personali est summa perfectio, ideo persona
77in esse personali mensuratur aeternitate, etc.

19 Sequitur
78ulterius quod productio verbi dei et spiratio spiritus sancti V122va
1mensurantur aeternitate. ex quo patet quare
2verbum dei licet sit productum tamen semper producitur
3causa est immensitas divinae perfectionis et aeternitas
4quia ibi non potest esse successio, ideo ibidem produ-
5cens et productum esse sunt idem

20 Ex quo sequitur
6quod non est ex imperfectione verbi quod continue produ-
7catur sicut esset in creatura quia creatura
8quem producatur videtur esse ex deffectu(defectu) causae
92ae(secundae) quae non sufficeret sibi totam eius perfectionem communicare
10simul in deo, autem est contrarium, ideo opposita est
11conditio divinae immensitatis et creaturarum

21 ad-
12vertendum tamen quod licet locatur sic deus men-
13suratur aeternitate etiam nichilominus(nihilominus) aeternitas
14nichil(nihil) aliud a parte rei formaliter quam deus
15ipse immensus et sicud(sicut) videbitur imposita
16sunt propter imperfectum modum nostrum concipiendi, ideo concipimus
17ipsum diversimode, a parte tamen rei est penitus eadem
18res aeternitas, ergo nichil(nihil) ponit nisi deum actum
19purum includentem actualiter omnem perfectionem
20neccessario(necessario) et excludentem neccessario(necessario) omnem possibilitatem
21ad aliquid perfectionis acquirendum vel de-
22perdendum intrinsece et essentialiter et ubi est plenitudo
23omnis bonitatis et perfectionis immensae, et ita proportionaliter
24dicendum est de ubi de localitate ipsius

Propositiones

22 pro
25cuius materiae declaratione ponam aliquas
26propositiones quia boecius discurrit per singula
27praedicata investigando istam materiam

Prima propositio

23 prima
28propositio quanto creatura est perfectior tanto nata
29est maiorem locum occupare quam res magis
30perfecta sicud(sicut) patet de terra respectu hominis probatur
31corollarium res sicut creatura imitatur deum in
32essentiali perfectione, ita etiam in loci occupatione

24
33Ex quo sequitur quod suprema intellectus si da-
34retur infinitum spacium(spatium) ymaginationem(imaginationem) extra essentiam
35occuparet, quia secundum proportionem perfectionis essentia-
36lis creaturae spirituales occupant locum
37cum intelligentia suprema si daretur in infinitum
38excederet animam intellectivam in perfectione sequitur
39propositu

25 Sed quaereretur utrum quaelibet creatura V122vb
40spiritualis sub quolibet modico loco possit si-
41tuari et quantum ad hoc ymaginandum(imaginandum) est quod creatura
42quaelibet spiritualis determinat, scilicet, naturaliter certum
43situm secundum quantitatem suae perfectionis essentialis potest
44tamen occuparere maiorem vel minorem secundum potentiam
45dei absolutam, utrum autem datur terminus as-
46cendendo vel descendo non discutio pro
47praesenti tamen non videtur quin possit stare
48sub qualibet parva parte vel loco anima humana,
49ut patet in eius productio productione quia licet
50producatur subito, tamensuccessive informat ma-
51teriam, et ideo in infinitum modicam partem
52incipit informare, ideo etc.

secunda propositio

26 Alia propositio: deus
53non est proprie in loco sed econtra locus est in
54ipso nam dico circumscriptive, quia de hoc
55nullus dubitat ad hoc autem augustinus plu-
56res allegat auctoritates in littera distinctione
573a(tertia) ubi magister
allegat augustinum unde
58cum augustinus octoginta trium quaestionum quaestione 13a
59ponit quod deus non est alicubi, sed in eo
60sunt res

27 Sequitur ulterius quod ex hoc quod deus
61est in diversis sitibus simul vel successive secundum
62modum loquendi secundum quem conceditur deum esse in
63loco nulla acquiritur seccessio vel mutatio
64in deo, sed solum in rebus

Tertia propositio

28 alia propositio: locus
65vel sicus(situs) ymaginarius(imaginarius) ut dicitur creaturae
66capax infinite recedit a divina capacitate,
67et istud est aliqualiter disperse ad ymaginandum(imaginandum)
68est enim quod deus ratione suae immensitatis est
69spera intellectualis cuius centrum est ubique
70et circumferencia(circumferentia) nusquam, deinde ex immensitate
71dei deus concurrit aptitudinaliter ad reci-
72piendum creaturas situaliter

29 primo, ergo ymaginandum(imaginandum)
73est divinam immensitatem deinde ymaginetur(imaginetur)
74spatium infinitum coexistens sibi creatum ab eo
75ex quo consurgit tamquam effectus possibilitatis recipiendi
76creaturas, ita quod ymaginandum(imaginandum) est quod illud spatium y-
77maginatum est in infinitum minus perfectum ad re-
78cipiendum creaturas quam ipse deus ita quod deus V123ra
1recipit creaturas emanatur a deo, sicut ab aeterni-
2tate emanatur tempus et omnis successiva du-
3ratio

Quarta propositio

30 alia propositio immensus locus intelligibilis
4solum potest divinam essentiam locare ymaginandum(imaginandum)
5est sicut aeternitas et deus sive essentia divina li-
6cet fuit idem penitus, tamen deus dicitur men-
7surari aeternitate, ita locus deus et ipse
8met deus licet sint idem penitus nichi-
9lominus(nihilominus) tamen deus secundum aliquam rationem conceptus
10dicitur locus immensus in quo locatur
11ipse deus et sunt formaliter idem divina essentia
12et locus ille immensus, quia natura di-
13vinia habet diversas proprietates quas non
14possumus cognoscere nisi sic imponendo nomina,
15etc. ideo apostolus optime dictum est quod deus est
16spera(sphera) intellectualis infinita cuius centrum
17est ubique et circumferentia nusquam

Quinta propositio

31 alia propositio quan-
18to res est perfectior tanto magis intimatur
19deo

Sexta propositio

32 alia propositio: licet creaturae variae inti-
20mentur deo percipiendo modum suae bonitatis secundum gra-
21dus perfectionis ipsarum deus tamen quantum est ex parte
22sui non variatur nam sicut coinceditur
23quod deus unico gradu intimationis immen-
24sae intimatur omnibus creaturis quantum est
25ex parte sui

Septima propositio

33 Alia propositio: ex intimatione dei
26et gratificatione creaturae deus non magis
27intimatur creaturae quantum est de se, sed econtra creatura
28magis intimatur deo per adventum gratiae
29etc

34 Sed quia creatura non ex puris naturali-
30bus potest deo intimari et gratificari[?], ideo dicitur
31quod deus intimatur creaturae et non econtra
32ideo ymaginandum(imaginandum) est quod in gratitudine creaturae
33deus non magis intimatur creaturae quam ante
34sed econtra quia eodem gradu immenus[??] intimatur
35deus cuilibet creaturae quantum est de se mere libere
36ratione libertatis pt?[?] multipliciter et diversimodi intimari
37et hoc quantum ad creaturas

Conclusio

35 Ex istis patet
38de proprietatibus ipsius dei quantum ad duo praedicta, scilicet,
39praedicatum ubi et praedicatum quando dicit tamen boecius
40quod deus non est in aliquo praedicato nec est
41substantia, sed est aliquid perfectius substantia et transuptione[?] V123rb
42est in aliquo praedicamento nec in praedicamento substantiae et
43relationis, nam ipse non est in loco nec
44in tempore, sed est causa loci et successionis
45et sic restat videndum de eius simplicitate
46de qua videbitur post, scilicet, an ponendae
47sint formalitates in ipso an non, etc.

Apparatus Fontium

    Apparatus Criticus

      Citation

      Peter Plaoul, Commentarius in libros Sententiarum, de Trinitate, Lectio 58, de Trinitate (http://scta.info/resource/lectio58 )

      Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, ms. Cod. Vat. lat. 4284, 121v-123r (http://scta.info/resource/lectio58/vat)

      Transcription Resource: http://scta.info/resource/lectio58/vat/transcription
      Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/lectio58/vat/transcription

      View Explanation of Citation Practices