2 Et primo occurrunt rationes philosophorum po-
24nentium quod Deus concurrit in triplici genere
25causae et secundum aliquos in quadruplici respectu
26omnium quae fiunt, ergo in genere causae formalis
27Deus potest concurrere secundum oppinionem(opinionem) philosophorum. Et
28nedum videtur esse philosophorum oppinio(opinio) secundum etiam
29Augustinum in pluribus locis, ubi ponit quod
30omnia mirabilia formantur ab immutabili forma
31et formaliter facta sunt. Ad hoc etiam sunt auctoritates
32Dyonisii(Dionysii) et Linconiensis et multorum sanctorum doctorum
33quae videntur sonare quod Deus sit forma
34rerum et quod nedum concurrat in genere causae
35efficientis et finalis, sed etiam in genere causae
36formalis

3 Ad ista primo dico quod in ista
37materia auctoritas philosophorum non est multum ponderanda,
38nam sicut alias inductum est primi philosophantes
39non posuerunt aliquid ultra sensibilia esse Deum
40quid terram, quid aquam, quid aerem, quid
41ignem, quid Deum caelum vocaverunt,
42et ideo ex parte nudae[??] investigatoines huma-
43nae praeter remotionem mediante vel immediate, si
44de Deo habuissent notitiam, Deum non posuissent
45nisi rem corporalem

4 Dico consequenter quod illi qui
46revelatione vel alio adiutorio de Deo habueR106vb -
47runt notitiam, non tamen sicut Deum glorificaverunt.
48Ideo lapsi sunt in errores et ydolatriam(idolatriam) et
49cultus ydolatriae(idolatriae) adorando creaturas repraesentans
50ipsas esse Deum. Et similiter exhibentes reverentias
51Deo debitas, sicut patet Ad Romanos primo
52capitulo

6 Prima propositio: licet Deus sit simpliciter
55et absolute primum rerum principium, non tamen est primum in genere
56causae materialis vel formalis

7 Istam propositionem expresse
57ponit Avicenna 8vo(VIIIvo) Metaphysicae suae, nam licet absolute
58de Deo concedatur quod est absolute prima causa
59non tamen conceditur quod sit prima in omni genere causae. Causa
60est, quia non sequitur in genere causae materialis est aliquod
61primum in illo genere, ergo est aliquod primum absolute

8 2a(Secunda) propositio
62licet Deus labilem creaturam substentet[?} et in se
63contineat, non tamen in ordine ad aliud nec
64per hoc est sibi aliqua perfectio

9 Prima pars patet
65Ad Hebraeos primo capitulo, ubi de Deo dicitur
66quod est portans omnia verbo veritatis suae, ergo Deus
67est quasi substentiatio[?] et subsistentia quaedam creaturae
68quod etiam creaturas Deus quodam modo contineat appet[??]
69alibi per Apostolum dicentem ex ipso per ipsum et in ipso
70sunt omnia, ergo respectu creaturae Dei videtur habere
71aliquam habitudinem continentiae similem ad habitudinem
72materiae ad formam quantum ad aliquid. Et iuxta hoc Boetius
733o(IIIo) De consolatione vocat Deum quasi clavum
74figentem creaturas. Et in hoc etiam concordat Aristoteles
75duodecimo(XIIo) Metaphysicae quod ab eo dependet caelum et tota
76natura et quod neccesstas(necessitas) essendi in creaturis non oritur
77ex intrinseca creaturae conditione, sed ex neccessitate(necessitate) in-
78fluxus primi

10 Ita quod si bene resolvatur oppinio(opinio) Aristotelis
79fuit quod si ad ymaginationem(imaginationem) Deus subtraheret in-
80fluentiam suam respectu caeli. Caelum in nihilum verteretur
81ita quod neccessitas(necessitas) essendi caeli non oritur ex intrinseca
82creatura conditione, sed ex neccessitate(necessitate) influxus primi
83ad extra, quia ponit quod Deus agit ad extra per modum
84naturae respectu conservationis universi

11 2a(Secunda) pars conclusionis patet, quia
85tendere in aliud est per illud aliud perfici, et hoc est
86Deo impossibile. Nam Deus est plenitudo totius
87perfectionis. Nam sicut alias deductum est, in Deo
88est omnis immensa perfectio sibi possibilis et actualiter
89et semper. Ita quod Deus non potest in aliud or-
90dinari, sed omnia ordinantur in ipso, ergo etc.

13
29Alia propositio: quamvis Deus sit fons summae et
30bonitatis et effluat in varias rerum spe??a,
31qualibet tamen immense et aequaliter distat

14 Prima
32pars est satis clara ex communi theologia, quia per
33ipsum omnia facta sunt tanquam a prima causa
34et fontali bonitate ipsius quod autem a creaturis di-
35stet nomen est, quia independens est creatura
36autem est dependens. Differentiae[?] etiam in Deo et creaturis
37reperiuntur et conditiones oppositae et contrariae quae non
38possunt esse eiusdem rei adaequate.

15 Ex quo
39sequitur falsitas[?] oppinionis(opinionis) philosophorum Appolinis, Ter-
40mogesti[?], antiqui[?], et Ermogii[?], et Hermetis
41dicentium quod, 'Deus est omne quod est'. Causa apparentiae[?] istius
42oppinionis(opinionis) tacta est in veritate primae partis
43primae conclusionis. Et causa deffectus(defectus) in 2a(secunda). Nam
44ad similitudinem fontis ymaginantur(imaginantur) quod sicut fons
45effluet suam partem, scilicet, se ipsum. Ita Deus suam
46bonitatem diffundit ydemptitate(identitate) tamen[?], Ita quod yma-
47ginantur(imaginantur) formaliter proportionaliter ad primam oppinionem(opinionem) R107rb
48quod Deus potest dupliciter considerari. Uno modo et primo
49in se. Et sic vocatur Deus. 3o(Tertio) considerentur in suo
50opere, et tunc ipse est mundus, ita quod mundus ema-
51nat a Deo ydemptitate(identitate) tamen[?]. Et per hoc debet intelligi
52illud quod habetur ah?mete[??name??] monas monad
53gignit et in se reflecti ardorem. Monas
54gignit monadem, id est, monas in se considera-
55ta gignit monad, id est, Deus producit mundum
56per ydemptitatem(identitatem) et in se reflectit ardorem,
57id est, propter se creat mundum, et est ipsius finis. Licet
58producat eum sibi ydemptitatum(identitatum), causa autem de-
59fectus est non bona consideratio creaturae flu-
60xus a Deo, quia creaturae non fluunt ydemptitate(identitate)
61a Deo sicut rivulus a fonte. Ideo non
62est conveniens similitudo cuius sequaces di-
63xerunt ionem[??] esse omnia, id est, Deus

16 Alii
64vero dicentes Deum et materiam primam et omnia esse idem
65dixerunt palad[?] esse omnia. Et hoc scriptum
66esse dixerunt in templo Apolinis[?] ut dicit
67Albertus in libro De Causis. Et in istis duabus
68radicibus, habuit ortum ydolatria(idolatria) quae recepta
69est inter philosophos

17 Et non dico inter laicos cre-
70dentes se in hoc Deum adorare, et licet
71Heremes philosophos fuerit multum ingeniosus, quia
72dicit mod monad tanquam Dei Filium et
73mundum a monade procedere. Advertendum
74est tamen quod verisimile est istud ex malo intellectu
75processisse, scilicet, ex malo intellectu Sacrarum
76Scripturarum et revelationum factarum patribus
77et prophetis et sanctis patriarchis, nam articuli
78fidei sunt de neccessitate(necessitate) salutis etiam ante Christi
79adventum. Ideo prophetae et sancti patriarchae habue-
80runt notitiam articulorum fidei et verisimilem est
81quod hoc docuerunt vel inscriptis tradiderunt
82quae doctrina veniens non bene ad philosophos non
83bene recepta fuit nam videtur esse quodam modo
84similem ad emanationem divinarum personarum quod Deus
85producit rem a se ipso distinctam[?] ydempticam(identicam), tamen
86sibi. Ideo, quia non receperunt doctrinam illam
87per caritatem nec bene se disposuerunt. Ideo
88consequenter receperunt illam per subiectum rerum corporearum
89et non spiritualium. Ideo erraverunt in cordibus
90suis et facti sunt ydolatriae(idolatriae)

18 Alia propositio licet
91Deus sit omnium specierum omnipotens artifex non
92tamen agit per exemplaria ab eo distincta ydemptica(identitata[?])
93speciebus productis. Ista materia tangit oppinionem(opinionem)
94de ydeis(ideis) universalibus, quae concurrunt ydemptitace(identitate) R107va
1cum speciebus et secundum aliquos etiam cum Deo, cuius op-
2pionis(opinionis) modus postea forte declarabitur, quam[?]
3oppinionem(opinionem) sequentes alii philosophi posuerunt re-
4aliter quandam Trinitatem. Primo posuerunt Deum Pa-
5trem, 2o(secundo) nominem, et 3o(tertio) animam eius. Unde yma-
6ginatio(imaginatio) istius oppinionis(opinionis) datur a Macrobio in
7expositione Sompni(Somni) Cipionis, et inducit ad hoc
8Virgilium in 6o(VIo) Aeneydos, est enim yma-
9ginatio(imaginatio) sua secundum quod in generali potest capi quod Deus
10ratione suae fecunditatis et perfectionis, ponit enim
11rerum et specierum exemplaria factiva etiam repraesen-
12tativa et illa vocam noym[??], et realiter ab an-
13tiquis philosophis Filius Dei nominabatur. Deinde
14ex parte Parris et Noys[?] simul ponitur anima mun-
15di, quae est diffusam per universalem creaturam ipsam
16vivificans et animans et secundum hoc non poneretur
17Deus immediate concurrere in genere causae formalis,
18sed anima mundi et Noys[?] quoddam modo vel ydea(idea) rerum
19et isti sumpserunt originem sui errorum ex
20falso intellectu articuli Trinitatis, quia istud videtur
21valde sequi articulum Trinitatis. Unde posuerunt
22Patrem esse productivum et verbum omnium expressi-
23vum. Et istud concordat tamen dictis Augustini in
246o(VIo) De Trinitate, ubi dicit quod Filius Dei est ars omni-
25potentis pbena[?] rationum viventium. Et ex
26etiam verisimile est quod haeresis Arriana sum-
27pserit originem Nam Arius Arrius recedens ab in-
28tellectu Scripturae Sacrae sumpsit intellectum
29philosophorum et posuit distinctionem realem et essentialem
30ponentes[?] deos esse inaequales

19 Alia propositio: licet Deus
31omnia numero pondere et mensura formaverit
32numquam tamen in genere causae formalis vel materialis
33potuit concurrere

20 2a(Secunda) pars satis patet ex dictis

21
34Prima pars est Sacrae Scripturae undecimo capitulo
35Sapientiae. Ubi est advertendum quod Sacra Scriptura
36et etiam doctores aliquando concedunt et asserent[?]
37Deum esse formam immutabilem. Pro quo sciendum est
38quod aequivicatio potest esse et est in vocabulo. Nam forma
39aliquando dicitur exemplativa et formativa. Et sic arti-
40ficium dicitur formare rem. Forma aliquando dicitur terminativa[?]
41et conservativa rei. Ita quod forma habet aliquas con-
42ditiones, quae attribuuntur causae finali et
43efficienti. Et utroque modo habet Deus concurrere,
44nam forma habet quandam operationem et habitudinem quae
45reducitur ad genus causae efficientis et respectu
46formae. Et habet etiam quandam operationem et habitudinem
47quae reducitur ad genus causae finalis, quae R107vb
48eminentiori, modo reperitur in causa finali omnipotente
49quam in forma

22 Ideo Deus vocatur forma, non quod
50realiter informet, sed quia in se continet eminenter
51et perfectiori modo operationem attributam formae, etc.

23
52Unde circa hoc Linconiensis ponit unum exemplum satis
53aptum ad videndum ad quem sensum concedendum sic
54quod Deus sit forma rerum. Non, inquit, ponimus
55quod Deus sit forma informativa materiae vel rei constitutiva.
56Sed ymaginandum(imaginandum) est ad modum figurae sigilli applicatae
57liquido, sicut enim ymaginaremur(imaginaremur) q de figura
58sigilli quae esset vivens, intelligens, et valens
59cuius voluntas esset efficax respectu alicuius materiae liquidae
60se fluidae. Ita quod eo ipso quod vult se applicare
61ad materiam applicat se et quod materia sit talis quod nisi
62figura sigilli sibi applicetur nullum remanet
63formae sigilli vestigium. Eodem modo ... ymaginandum(imaginandum)
64est quod Deus sit forma, quia est ars factiva rerum
65per artificum ad intra. Et hoc est per voluntatem effi-
66cacem. Et materia fluida creaturarum sibi plene
67obedit. Ideo quando vult applicat se creaturae et
68conservatur creatura in esse quamdiu sibi sic applicatur

24
69Advertendum est secundo quod Guillemus Parisiensis ad illud
70propositum ponit quod Deus sit esse rerum, quod non est
71intelligendum quod ipse sit res creatae vel essentia
72ipsarum ydemptiace(identitate), quia tunc poneret coincidenter
73cum philosophis praedictis quod absit. Sed illud ponit ad
74bonum intellectum, scilicet, quod sicut accidens non potest subsistere
75vel stare nisi a substantia conservetur. Ideo substantia dicitur esse
76accidentis causale[?] essentiae

25 Consimiliter ymaginandum(imaginandum) est
77quod creatura est tantae imperfectionis quod non sufficeret
78esse nec conservari nisi Deus quodam modo adhaeret.
79Et ideo Deus dicitur esse quodam modo esse creaturae quod
80quid esse debet intelligi de esse causale, quia
81creatura non habet proprie a se esse, sed a Deo. Ideo Deus
82habet rationem formae, quia format et figit rem in esse.
832o(Secundo) modo potest intelligi quod Deus sit forma rerum
84quia deus vivificat res per proprias operationes de-
85bitas cuilibet speciei. Ubi advertendum est quod secundum
86ordinem specierum est ordo assistentiarum Dei. Ita
87quod Deus concurrit quantum ad effectum quemcumque[?] ex-
88plicetur

26 Alio modo respectu infimae speciei. Et perfectiori modo
89respectu superiorum speciei ad operationes proprias exer-
90cendas, et sic continue ascendendo secundum perfectionem
91rerum sive specierum Deus concurrit perfectiori et
92perfectiori modo quantum ad effectum ad exercendas
93perfectiores operationes proprias debitas perfectiori et
94perfectiori specie, et ideo ratione proportionalis existentiae ad R108ra
1formam rei Deus dicitur esse forma rei, quia
2per ipsum res vivificatur secundum operationes sibi
3debitas principalius et perfectius quam a forma, et in tantum
4quod ymaginati(imaginati) aliqui quod creatura in esse pro-
5ducta et conservata esset cassa operationibus nisi
6praeter influentiam universalem[?] quavis esset influentia
7congrua formae esset influentia specialis vivi-
8ficans creaturam. Ista facit creaturam exire
9in operationes proprias sibi debitas quae, si sic[??] non
10adsit creatura non poterit exire in illas operationes
11sibi proprios et debitas. Et sic doctores glosant Vir-
12gilium in 6o(VIo) Eneydos dicentem omnia spiritus
13intus alit quia vivificat et inclinat et iu-
14vat res ad operationes proprias suae speciei exer-
15cendas. Et iste intellectus est satis conveniens
16vel iterum, quia operatio iudicat formam et Deus
17in operationibus formarum magis reluceat
18quam ipse formae, quia plures concedunt Deum esse
19causam huiusmodi operationum negantis, tamen huiusmodi
20formas rerum. Ita quod causae huiusmodi formarum
21non tamen iudicant huiusmodi operationes rerum quantum
22iudicant unuam primam causam esse. Ideo
23isto modo potest Deus vocari forma. Apparet igitur ex dictis
24quod ratio philosophorum non concludit. Et quomodo et in quibus
25negari debeant. Et etiam in quibus concedi
26debent. Quantum autem ad oppinionem(opinionem) Aristoteles et
27commentatorum, qui in multis concordant cum scriptura
28sacra. Danda est quod ipsi capiunt causam formalem
29pro finali vel efficiente vel ambabus simul
30et non pro forma informante. Ideo apparet ratio philosophorum
31satis soluta et in quibus non sit tenendum