2 et primo occurrunt rationes philosophorum ponencium(ponentium) quod
86deus concurrit in tripplici(triplici) genere causae et secundum
87aliquos in quadruplici respectu omnium quae fiunt, ergo
88in genere causae formalis deus potest concurrere secundum
89oppinionem(opinionem) philosophorum. et nedum videtur esse philosophorum
90oppinio(opinio) secundum eciam(etiam) augustinum in pluribus locis, ubi
91ponit quod omnia mirabilia formantur ab immutabili
92forma et formaliter facta sunt. ad hoc etiam S121ra
1sunt auctoritates dyonisii(dionysii) et linconiensis et multorum
2sanctorum doctorum quae videntur sonare quod deus sit forma
3rerum et quod nedum concurrat in genere causae efficientis
4et finalis, sed etiam in genere causae formalis

3 ad ista
5primo dico quod in ista materia auctoritas philosophorum non est
6multum ponderanda, nam sicut alias inductum
7est primi philosophantes non posuerunt aliquid ultra
8sensibilia esse deum quid terram, quid aquam,
9quid aerem, quid ignem, quid deum caelum
10vocaverunt, et ideo nudae investigationes humanae
11praeter remotionem reven?nem[?] mediante vel immediate, si de
12deo habuissent notitiam deum non posuissent nisi
13rem corporalem

4 dico consequenter quod illi qui re-
14velatione vel alio adiutorio de deo habuerunt notitiam,
15non tamen sicut deum glorificaverunt. ideo lapsi sunt
16in errores et ydolatriam(idolatriam) et cultus ydo-
17latriae(idolatriae) adorando creaturas reputantes ipsas
18esse deum. et sibi exhibentes reverentias deo
19debitas, sicut patet ad Romanos primo capitulo

6 prima propositio: licet deus sit simpliciter et absolute
23primum rerum principium, non tamen est primum in genere causae
24materialis vel formalis

7 istam propositionem expresse
25ponit avicenna 8vo(VIIIvo) metaphysicae suae, nam licet absolute
26de deo concedatur quod est absolute prima causa non tamen
27conceditur quod sit prima in omne genere causae. causa est
28quia non sequitur in genere causae materialis est aliquod primum
29in illo genere, ergo est aliquod primum absolute

8 2a(secunda) propositio
30licet deus labilem creaturam substentet(sustentet) et in se
31contineat, non tamen in ordine ad aliud nec
32per hoc est sibi aliqua perfectio

9 prima pars
33patet ad hebraeos primo capitulo, ubi de deo dicitur quod est
34portans omnia verbo veritatis suae, ergo deus
35est quasi substentatio(sustentatio) et subsistentia quaedam
36creaturae quod eciam(etiam) creaturas deus quodammodo contineat
37apparet alibi per apostolum dicentem ex ipso per ipsum
38et in ipso sunt omnia, ergo respectu creaturae deus videtur
39habere aliquam habitudinem continentiae similem ad habitudinem
40materiae ad formam quantum ad aliquid. et iuxta hoc
41boecius 3o(IIIo) de consolatione vocat deum quasi
42clavum figentem creaturas. et in hoc eciam(etiam) con-
43cordat aristoteles 12o(XIIo) metaphysicae quod ab eo dependet
44caelum et tota natura et quod neccessitas(necessitas) essendi S121rb
45in creaturis non oritur ex intrinseca creaturae conditione,
46sed ex neccessitate(necessitate) influxus primi

10 ita quod si bene
47resolvatur oppinio(opinio) aristotelis fuit quod si ad ymaginationem(imaginationem)
48deus substraheret(subtraheret) influentiam suam respectu caeli.
49caelum in nichillum(nihilum) verteretur ita quod neccessitas(necessitas)
50essendi caeli non oritur ex intrinseca condiciones(conditiones)
51caeli sed ex neccessitate(necessitate) influxus primi adextra, quia
52ponit quod deus agit adextra per modum naturae
53respectu conservationis universi

11 2a(secunda) pars conclusionis patet, quia tendere
54in aliud est per illud aliquid perfici, et hoc est deo impossibile. nam deus est plenitudo tocius(totius) perfectionis.
55nam sicut alias deductum est, in deo est omnis immensa
56perfectio sibi possibilis et actualiter et semper. ita quod
57deus non potest in aliud ordinari, sed omnia ordi-
58nantur in ipso, ergo etc.

13 alia propositio quamvis deus sit fons
2summae bonitatis et fluat in varias rerum
3species a qualibet tamen immense et aequaliter distat

14
4prima pars est satis clara ex communi theologia, quia
5per ipsum omnia facta sunt tanquam a prima causa
6et fontali bonitate ipsius quod autem a creaturis
7distet nomen est, quia independens est creatura
8autem est dependens differentiae eciam(etiam) in deo
9et creaturis reperiuntur et conditiones oppositae et contrariae
10quae non possunt esse eiusdem rei adaequate

15 Ex quo
11sequitur falsitas oppinionis(opinionis) philosophorum appolinis
12trimegesti antiqui, et ermogii[?], et huetis[?]
13dicencium(dicentium) quod 'deus est omne quod est.' causa ap-
14parentiae istius oppinionis(opinionis) tacta est in veritate
15primae partis primae conclusionis. et causa deffectus(defectus) in 2a(secunda) nam
16ad similitudinem fontis ymaginantur(imaginantur) quod sicut fons
17effluet suam partem, scilicet, seipsum. ita deus
18suam bonitatem diffundit ydemptitate(identitate) tamen ita quod
19ymaginantur(imaginantur) proportionaliter ad primam oppinionem(opinionem) quod deus
20potest dupliciter considerari uno modo et primo in se et sic vocatur
21deus 2o(secundo) considerentur ut in suo opere et tunc
22ipse est mundus ita quod mundus emanat a
23deo ydemptitate(identitate) tamen. et secundum hoc debet intelligi
24illud quod habetur a heremete monas monadem
25gignit et in se reflecti ardorem. mo-
26nas gignit monadem, id est, monas in se
27considerata gignit monadem, id est, mundum per
28ydemptitatem(identitatem) tamen et in se reflectit ardorem, id est,
29propter se creat mundum, et est ipsius finis. licet
30producat eum sibi ydemptitacum(identitatum), causa autem deffectus(defectus)
31est non bona consideratio creaturae fluxus
32a deo, quia creaturae non fluunt ydemptitate(identitate) a deo
33sicut Rivulus a fonte ideo non est conveniens
34similitudo cuius sequaces dixerunt Iovem esse
35omnia, id est, deus

16 alii vero dicentes deum et
36materiam primam et omnia esse idem dixerunt pa-
37lad esse omnia. et hoc scriptum esse dixerunt
38in templo appolinis ut dicit albertus in
39libro de causis. Et in istis duabus partibus
40habuit ortum ydolatria(idolatria) quae recepta est inter
41philosophos

17 et non dico inter laycos(laicos) credentes
42se in hoc deum adorare, et licet heremes
43philosophos fuerit valde ingeniosus, quia dicit S121vb
44monadem tamquam dei filium et mundum a mo-
45nade procedere. advertendum est tamen quod verisimile est
46istud ex malo intellectu processisse, scilicet, ex
47malo intellectu sacrarum scripturarum et revelationum
48factarum patribus et prophetis et sanctis patriarchis,
49nam articuli fidei sunt de neccessitate(necessitate) salutis etiam ante
50christi adventum ideo prophetae et sancti patriarchae habuerunt
51notitiam articulorum fidei et verisimilem est quod hoc
52docuerunt vel in scripto crediderunt quae
53doctrina veniens ad philosophos non bene recepta
54fuit nam videtur esse quodammodo similem ad emanationem
55divinarum personarum quod deus producit rem a se
56ipso distinctam ydempticam(identitatem) tamen sibi ideo quia non
57receperunt illam secundum sensum rerum corporum
58et non spiritualium ideo erraverunt et in cordibus
59suis et facti sunt ydolatriae(idolatriae)

18 alia propositio
60licet deus sit omnium specierum omnipotens arti-
61fex non tamen agit per exemplaria ab eo
62distincta ydemptita(identitata) speciebus productis. Ista materia
63tangit oppinionem(opinionem) platonis de ydeis(ideis) universali-
64bus, quae concurrunt ydemptitate(identitate) cum speciebus
65et secundum aliquos eciam(etiam) cum deo cuius oppionis(opinionis)
66modus post ea forte declarabitur, quam oppinionem(opinionem)
67sequentes alii philosophi posuerunt realiter quandam
68trinitatem. primo posuerunt deum patrem 2o(secundo) nominem
69et 3o(tertio) animam mundi. unde ymaginatio(imaginatio) istius op-
70pinionis(opinionis) datur a macrobio in expositione somp-
71nii cipionis, et inducit ad hoc virgilium
72in 6o(VIo) eneydos, est enim ymaginatio(imaginatio) sua secundum
73quod in generali potest capi quod deus ratione suae
74fecunditatis et perfectionis ponit enim rerum
75et specierum exemplaria factiva eciam(etiam) repraesentativa
76et illa vocant noym(noum) et realiter ab antiquis
77philosophis filius dei nominabatur. deinde ex
78parte patris et noys(nous) simul ponitur anima mundi
79quae est diffusa per universalem creaturam ipsam vi-
80vificans et animans et secundum hoc non poneretur
81deus immediate concurrere in genere causae formalis,
82sed anima mundi et noys(nous) quodammodo vel ydea(idea)
83rerum et isti sumpserunt originem sui er-
84rorum ex falso intellectu articuli trinitatis, quia
85istud videtur valde sequi articulum trinitatis. unde
86posuerunt patrem esse productivum et verbum
87omnium expressivum et istud concordat cum S122ra
1dictis augustini in 6o(VIo) de trinitate ubi dicit quod filius
2dei est ars omnipotentis plena rationum vi-
3vencium(viventium) et ex hoc eciam(etiam) verisimile est quod haeresis ar-
4riana sumpserit originem nam arrius rece-
5dens ab intellectu scripturae sacrae sumpsit intellectum
6philosophorum et posuit distinctionem realem et essentialem
7ponentes[?] deos esse inaequales

19 alia propositio licet deus
8omnia numero pondere et mensura formaverit numquam
9tamen in genere causae formalis vel materialis potuit
10concurrere

20 2a(secunda) pars satis patet ex dictis

21 prima pars
11est sacrae scripturae undecimo capitulo sapientiae ubi est
12advertendum quod sacra scriptura et eciam(etiam) doctores aliquando conce-
13dunt et asserunt deum esse formam immuta-
14bilem pro quo sciendum est quod aequivocatio potest esse
15et est in vocabulo nam forma aliquando dicitur
16exemplativa et formativa et sic artifficium(artificium)
17dicitur formare Rem forma aliquando dicitur terminativa
18et conservativa Rei ita quod forma habet aliquas
19conditiones quae attribuuntur causae finali et
20efficienti et utroque modo habet deus concurrere, nam
21forma habet quandam operationem et habitudinem quae reducitur
22ad genus causae efficientis et respectu formae.
23et habet eciam(etiam) quandam operationem et habitudinem quae
24reducitur ad genus causae finalis, quomodo eminen-
25tiori, modo reperitur in causa finali omnipotente
26quam in forma

22 ideo deus vocatur forma, non
27quod realiter informet, sed quia in se continet
28eminenter et perfectiori modo operationem attributam
29formae, etc

23 unde circa hoc linconiensis ponit
30unum exemplum satis aptum ad videndum ad quem
31sensum concedendum sit quod deus sit forma re-
32rum. non, inquit, ponimus quod deus sit forma
33informativa materiae vel rei constitutiva. sed ymaginandum(imaginandum)
34est ad modum figurae sigilli applicatae
35liquido, sicut enim ymaginaremur(imaginaremur) de figura
36sigilli quae esset vivens, intelligens, et volens
37cuius voluntas esset efficax respectu alicuius materiae
38liquidae seu fluidae. ita quod eo ipso quod
39vult se applicare ad materiam applicat
40se et quod materia sit talis quod nisi figura sigilli
41sibi applicetur nullum remanet formae sigilli
42vestigium. eodem modo ymaginandum(imaginandum) est quod deus
43sit forma, quia est ars factiva Rerum S122rb
44per artificum adintra. et hoc est per voluntatem efficacem.
45et materia fluida creaturarum sibi plene obedit.
46ideo quando vult applicat se creaturae et conservatur
47creatura inesse quamdiu sibi sic applicatur

24 advertendum
48est 2o(secundo) quod guillemus parisiensis ad istud
49propositum ponit quod deus sit esse Rerum, quod non
50est intelligendum quod ipse sit Res creatae vel essentia
51ipsarum ydemptitace(identitate), quia tunc poneret coincidenter cum philosophis
52praedictis quod absit. sed istud ponit ad bonum
53intellectum, scilicet, quod sicut accidens non potest subsistere vel
54stare nisi a substantia conservetur. ideo substantia dicitur esse
55accidentis scilicet causale essentiae

25 consimiliter ymaginandum(imaginandum)
56est quod creatura est tantae Imperfectionis quod non suf-
57ficeret esse nec conservari nisi deus quodammodo ad-
58haeret. et ideo deus dicitur esse quodammodo esse creaturae quodquid
59esse debet intelligi de esse causale, quia creatura non
60habet proprie esse a se, sed a deo. ideo deus habet Rationem
61formae, quia format et figit rem inesse. 2o(secundo) modo
62potest intelligi quod deus sit forma rerum quia deus
63vivificat res secundum proprias operationes debitas
64cuilibet speciei. ubi advertendum est quod secundum ordinem
65specierum est ordo assiscenciarum(assistentiarum) dei. ita quod
66deus concurrit quantum ad effectum quaecumque expli-
67cetur

26 alio modo respectu infimae speciei. et perfectiori
68modo respectu superiorum speciei ad operationes proprias exercen-
69das, et sic continue ascendendo secundum perfectionem rerum
70sive specierum deus concurrit perfectiori et perfectiori
71modo quantum ad effectum ad exercendas perfectiores
72operationes proprias debitas perfectiori et perfectiori
73specie, et ideo ratione proportionalis existenciae(existentiae) ad
74formam rei deus dicitur esse forma rei, quia
75per ipsum res vivificatur secundum operationes sibi
76debitas principalius et perfectius quam a forma, et
77in tantum quod ymaginati(imaginati) sunt aliqui quod creatura
78inesse producta et conservata esset cassa operationibus nisi
79praeter influenciam(influentiam) universalem quamvis esset influentia congrua
80formae esset influencia(influentia) specialis vivificans cre-
81aturam. Ista facit creaturam exire in operationes
82proprias sibi debitas quae, si non ad sit
83creatura non poterit exire in illas operationes sibi
84proprias et debitas. et sic doctores glosant vir-
85gilium in 6o(VIo) eneydos dicentem omnia spiritus
86intus alit, quia vivificat et inclinat S122va
1et Iuvat Res ad operationes proprias suae speciei
2exercendas. et iste intellectus est satis conveni-
3ens vel Iterum, quia operatio indicat formam et
4deus in operationibus formarum magis reluceat
5quam ipse formae, quia plures concedunt deum esse causam
6huiusmodi operationum negantes tamen huiusmodi formas
7rerum. ita quod esse huiusmodi formarum non tamen in-
8dicant huiusmodi operationes rerum quantum indicant unam
9primam causam esse. ideo isto modo potest deus vocari forma.
10apparet igitur ex dictis quod ratio philosophorum non concludit.
11et quomodo et in quibus negari debeant. et in quibus
12eciam(etiam) concedi debent. quantum autem ad oppinionem(opinionem) aristoteles
13et commentatoris, qui in multis concordant cum
14scriptura sacra. dicendum est quod ipsi capiunt causam forma-
15lem pro finali vel efficiente vel ambobus simul
16et non pro forma Informante. ideo apparet ratio philosophorum
17satis soluta et in quibus non sit tenendum,
18etc, non plus pro nunc propter brevitatem, etc.