2 et primo occurrunt rationes philosophorum
49ponencium(ponentium) quod deus concurrit in triplici genere et
50secundum aliquos in quadruplici respectu omnium quae fiunt,
51ergo in genere causae formalis deus potest concurrere
52secundum oppinionem(opinionem) philosophorum. et nedum videtur esse
53philosophorum oppinio(opinio) secundum etiam augustinum in pluribus lo-
54cis, ubi ponit quod omnia mirabilia formantur
55ab immutabili forma facta sunt. ad hoc etiam sunt
56auctoritates dyonisii(dionysii) et linconiensis et multorum
57sanctorum doctorum quae videntur sonare quod deus
58sit forma rerum et quod nedum concurrat in genere
59causae finalis et efficientis, sed etiam in genere
60causae formalis

3 ad ista primo dico quod in
61hac materia auctoritas philosophorum non est multum
62ponderanda, nam sicut alias inductum est
63primi philosophantes non posuerunt aliquid ultra sensibilia
64et sic deum quid terram, quid aquam, quid
65aerem, quid ignem, quid deum caelum voca-
66verunt, et ideo ex parte nudae investigationes huma-
67nae praeter remotionem mediante vel immediate, scilicet, de deo
68habuissent noticiam(notitiam), deum non posuissent nisi
69rem corporalem

4 dico consequenter quod illi qui revelatione
70vel alio adiutorio de deo habuerunt noticiam(notitiam),
71non tamen sicut deum glorificaverunt. ideo lapsi
72sunt in errores et ydolatriam(idolatriam) et cultus ydola-
73triae(idolatriae) adorando creaturas repraesentans ipsas
74esse deum. et similiter exhibentes reverencias(reverentias) deo
75debitas, sicut patet ad rationes

6 prima propositio: licet deus sit simpliciter
79et absolute primum rerum principium, non tamen est
80primum in genere causae materialis vel formalis

7
81istam propositionem expresse ponit avicenna 8vo(VIIIvo) metaphysicae
82suae, nam licet absolute de deo concedatur quod est
83absolute prima causa non tamen conceditur quod sit prima
84in omni genere causae. causa est, quia non sequitur V142va
1in omni genere causae materialis est aliquod primum in illo
2genere, ergo est aliquod primum absolute

8 2a(secunda) propositio
3licet deus labilem creaturam sustentet et in
4se contineat, non tamen in ordine ad aliud nec
5per hoc est sibi aliqua perfectio

9 prima pars patet
6ad hebraeos primo capitulo, ubi dicitur quod est portans
7omnia verbo virtutis suae, ergo deus est quasi susten-
8tans et subsistentia quaedam creaturae quod creaturas
9quodam deus contineat apparet alibi per apostolum dicentem
10ex ipso per ipsum et in ipso sunt omnia, ergo respectu
11creaturae deus videtur habere aliquam habitudinem
12continentiae similem ad habitudinem materiae ad formam
13quantum ad aliquid. et hoc boecius 3o(IIIo) de consolatione
14quasi clavum figentem creaturas. et in hoc eciam(etiam) con-
15cordat aristoteles 12(XII) metaphysicae quod ab eo dependet caelum
16et tota natura et quia neccesstas(necessitas) essendi in crea-
17turis non oritur ex intrinseca creaturae conditione,
18sed ex neccessitate(necessitate) influxus primi

10 ita quod si bene re-
19solvatur oppinio(opinio) aristotelis fuit quod si ad ymaginationem(imaginationem)
20deus subtraheret influenciam(influentiam) suam respectu
21caeli. caelum in nihilum verteretur ita quod neccessitas(necessitas)
22essendi caeli non oritur non oritur ex in-
23trinseca creatura conditione caeli, sed ex neccessitate(necessitate) influxus
24primi ad extra, quia ponit quod deus agit
25ad extra per modum naturae respectu conservationis
26universi

11 2a(secunda) pars conclusionis patet, quia tendencia(tendentia)
27in aliud et est per illud aliud perfici, et
28hoc est deo impossibile. nam deus est pleni-
29tudo tocius(totius) perfectionis. nam sicut alias deductum
30est, in deo est omnis immensa perfectio sibi possibilis
31et actualiter et semper. ita quod deus non potest in aliud
32ordinari, sed omnia ordinantur in ipso, ergo etc.

13alia propositio: quamvis deus sit fons
63summae bonitatis et effluat in varias rerum
64summae bonitatis et ??[?] in varias[?] rerum
65spiritus[?] a qualibet tamen immense et aequaliter distat

14 prima pars est satis clara ex communi theologia,
66quia per ipsum omnia facta sunt tanquam a prima
67causa et fontali bonitate ipsius quod autem
68a creaturis distet nomen est, quia independens
69creatura dependens divinae[?] etiam et conditiones
70in deo et creaturis reperiuntur contrario et
71oppositae quae non possunt esse respectu eiusdem rei
72adaequate

15 ex quo sequitur falsitas oppinio-
73nis(opinionis) philosophorum appolinis[?], Trimogesti[?] antiqui[?],
74et ermogii[?], dicentem[?] quod, 'deus est omne
75quod est'. causa apparentiae istius oppinionis(opinionis) tacta est
76in veritate primae partis conclusionis[?]. et causa deffectus(defectus)
77in 2a(secunda). nam ad similitudinem fontis ymaginatur(imaginatur)
78quod sicut fons effluet partem suam, scilicet, seipsum.
79ita deus summum bonitatis diffundit ydemptitate(identitate)
80tamen, quia ymaginantur(imaginantur) proportionaliter ad primam oppinionem(opinionem)
81quod deus potest dupliciter considerari. uno modo et
82primo in se. et sic vocatur deus. 2o(secundo) consideratur
83ut in suo opere, et tunc ipse est mundus, ita
84quod mundus emanat a deo ydemptitate(identitate) tamen. et secundum
85hoc debet intelligi idem quod habetur V143ra
1ab hermias trimigesta[?] monas gignit monadem et
2in se reflectit ardorem. monas gignit
3monadem, id est, monas in se considerata gi-
4gnit monadem, id est, monas in se considerata gi-
5gnit monadem per ydemptitatem(identitatem) tamen
6et in se reflectit ardorem, id est, propter se creat mun-
7dum, et est ipsius finis. licet producat eum
8sibi ydemptitatum(identitatum), causa autem deffectus(defectus) est
9non bona consideratio creaturae fluxus a deo,
10quia creaturae non fluunt ydemptitate(identitate) sicut rivu-
11lus a fonte. ideo non est conveniens similitudo cuius
12sequaces dixerunt ionem[?] esse omnia, id est, deus

16
13alii vero dicentes deum et materiam primam
14et omnia esse idem dixerunt palad[?] esse omnia.
15et hoc scriptum esse dixerunt in templo ap-
16polinis ut dicit albertus in libro de causis. et
17in istis duabus radicibus, habuit ortum ydo-
18latria(idolatria) quae recepta est inter philosophos

17 et non
19dico inter laicos credentes se in hoc deum
20adorare, et licet heremes philosophos fuerit mul-
21tum ingeniosus, dicit monad tamquam dei filium
22et mundum a monade procedere. advertendum
23tamen quod verisimile est istud processisse ex malo
24intellectu sacrarum scripturarum et revelationum
25factarum patribus et prophetis et sanctis patriarchis,
26nam articuli fidei sunt de neccessitate(necessitate) salutis etiam
27ante christi adventum. ideo prophetae et sancti patriarchae
28habuerunt noticiam(notitiam) articulorum fidei et
29verisimilem quod hoc docuerunt vel scripto tra-
30diderunt quae doctrina veniens ad philosophos
31non bene recepta fuit nam videtur esse quo-
32dam modo similem quantum ad emanationem personarum
33quod deus producit rem a se ipso distinctam etc. ideo,
34quia non receperunt doctrinam illam per
35caritatem nec bene se disposuerunt. ideo consequenter
36ceperunt illam secundum sensum rerum corporearum
37et non spiritualium. ideo erraverunt in cordibus
38suis et facti sunt ydolatriae(idolatriae)

18 alia propositio licet
39deus sit omnium specierum omnipotens artifex non
40tamen agit per exemplaria ab eo distincta ydemptitata(identitata)
41speciebus productis. ista materia tangit oppinionem(opinionem)
42platonis de ideis universalibus, quae concurrunt ydemptice(identice) V143rb
43cum speciebus et secundum aliquos etiam cum deo, cuius
44oppinio(opinio) forte declarabitur, cuius oppinionem(opinionem)
45sequentes alii philosophi posuerunt realiter
46quandam trinitatem. primo posuerunt deum patrem, 2o(secundo) noy[?], et 3o(tertio) animam mundi. Unde
47ymaginatio(imaginatio) ista datur a macrobio in expositione
48sompni(somni) sipionis, et inducit ad hoc vir-
49gilium in 6o(VIo) eneydos, est enim ymaginatio(imaginatio) sua
50secundum quod in generali potest capi quod deus ratione suae
51fecunditatis et perfectionis, ponit enim[?] rerum
52et specierum exemplativa etiam repraesentativa et illa
53vocam noy[?], et realiter ab antiquis philosophis
54filius dei nominabatur. deinde ex parte pa-
55tris et noys[?] simul ponitur anima mundi, quae est
56diffusam per universalem creaturam ipsam vivificans
57et animans et secundum hoc non poneretur deus
58immediate concurrere in genere causae formalis, sed
59anima mundi et noys[?] quoddam modo vel ydea(idea)
60rerum et isti sumpserunt originem sui erroris
61ex falso intellectu articuli trinitatis, quia istud
62videtur valde sequi articulum trinitatis.
63unde posuerunt patrem esse productivum et ver-
64bum omnium expressivum. et istud concordat cum
65dictis augustini in 6o(VIo) de trinitate, ubi dicit quod
66filius dei est ars omnipotentis plena rationum
67vivencium(viventium). et ex hoc etiam verisimile est quod haeresis
68arriana sumpserit originem. nam arrius rece-
69dens ab intellectu scripturae sacrae sumpsit intellectum
70philosophorum et posuit distinctionem realem ponentes[?] deos inaequa-
71les

19 alia propositio: licet deus omnia numero pondere
72et mensura formaverit numquam tamen in genere causae
73formalis vel materialis potuit concurrere

20 2a(secunda) pars satis
74patet ex dictis

21 prima pars est sacrae scripturae
75sapientiae undecimo capitulo. unde advertendum quod sacra scriptura
76et etiam doctores aliquando concedunt et
77asserent deum esse formam immutabilem. pro quo
78sciendum est quod aequivocatio potest esse et est in voca-
79bulo. nam forma aliquando dicitur extrema et
80formativa. et sic artificium dicitur formare
81et esset forma aliquando dicitur quoddam modo terminativa et V143va
1conservativa rei. ita quod forma habet aliquas conditiones,
2quae attribuuntur causae finali et efficienti.
3et utroque modo habet deus concurrere, nam forma habet quandam
4operationem et habitudinem quae reducitur ad
5genus causae efficientis et respectu formae. et habet
6etiam quandam operationem quae reducitur ad genus
7causae finalis, quae eminentiori, modo reperitur in
8causa finali omnipotente quam in forma

22 ideo deus
9vocatur forma, non[?] quod[?] realiter[?] informet, sed quia
10in se continet eminenter et perfectiori modo opera-
11tionem attributam formae etc

23 unde circa hoc tractat
12linconiensis ponit unum exemplum satis aptum ad quem
13intellectum concedendum sit quod deus sit forma rerum nam
14inquit ponimus quod deus sit forma informa-
15tiva materiae vel rei constitutiva sed ymaginandum(imaginandum) est
16ad modum figurae sigilli applicatae liquido,
17sicut enim ymaginaremur(imaginaremur) de figura sigilli quae
18vivens, intelligens, et valens cuius voluntas
19esset efficax respectu alicuius[?] materiae[?] liquidae[?] se fluidae. ita
20quod eo ipso quod vult se applicare ad materiam
21applicat se et quod materia sit talis quod nisi
22figura sigilli sibi applicetur nullum remanet
23sigilli formae vestigium. eodem modo ymaginandum(imaginandum) est
24quod deus sit forma, quia est ars factiva rerum per
25artificum ad intra. et hoc est per voluntatem
26efficacem. et materia fluida creaturarum sibi
27plene obedit. ideo quando vult applicare
28se creaturae et conservatur creatura in esse quamdiu
29sibi sic applicatur

24 advertendum est 2o(secundo) quod
30Guillemus parisiensis ad illud propositum ponit quod deus sit
31esse rerum, quod non est intelligendum quod ipse
32sit res creatae vel essentia ipsarum ydemptice(identice),
33coincidenter cum philosophis praedictis absit. sed istud
34ponit ad bonum intellectum, scilicet, quod sicut accidens non
35potest subsistere nisi a substantia conservetur. ideo substantia dicitur
36esse accidentis causale[?] essentiae

25 consimiliter ymaginandum(imaginandum)
37est quod creatura est tantae imperfectionis quod non
38sufficeret esse nec conservari nisi deus quodam modo ad-
39haeret. et ideo dei quodam modo esse creaturae quod quid V143vb
40esse debet intelligi de esse causali, quia creatu-
41ra non habet proprie a se esse, sed a deo. ideo deus
42habet rationem formae, quia forma et figit rem
43in esse. 2o(secundo) modo potest intelligi quod deus sit
44forma rerum quia deus vivificat res
45secundum proprias operationes debitas cuilibet speciei. ubi
46advertendum est quod secundum ordinem specierum
47est ordo assistentiarum dei[??]. ita quod deus
48concurrit quantum ad effectum quemcumque[?] explicetur

26
493o(tertio) modo respectu infimae speciei. et perfectiori modo
50respectu superiorum speciei ad operationes perfectiores
51exercendas, et sic continue ascendendo secundum perfectionem
52specierum[?] deus[?] concurrit[?] semper[?] perfectiori et perfectiori modo
53quantum ad effectum ad exercendas perfectiores opera-
54tiones proprias debitas perfectiori et perfectiori specie,
55et ideo ratione[?] proportionalis existentiae ad formam
56rei deus dicitur esse forma rei, quia per ipsum
57res diversificatur[?] secundum operationes sibi debitas
58principalius et perfectius quam a forma, et
59intantum quod ymaginati(imaginati) aliqui quod creatura
60in esse producta et conservata esset cassa opera-
61tionibus nisi praeter influentiam universalem
62quamvis esset influentia congrua formae nisi
63esset influentia specialis vivificans creaturam. et ista
64facit exire creaturam in operationes proprias
65sibi debitas et sic doctores glosant
66virgilium in 6o(VIo) eneydos dicentem omnia spiritus
67intus alit, quia vivificat et inclinat et ????
68et vivat[?] res ad operationes proprias suae speciei
69exercendas. et iste intellectus est satis conveniens
70vel iterum, quia operatio iudicat formam
71et deus in operationibus formarum magis relu-
72ceat quam ipse formae, quia plures concedunt
73deum esse causam huiusmodi operationum negantis,
74huiusmodi formas rerum. ita quod causae huiusmodi formarum
75non tantum iudicant huiusmodi operationes rerum
76quantum iudicant unuam[?] primam causam esse. ideo
77isto modo potest vocari forma. apparet ergo ex dictis quod
78ratio philosophorum non concludit. et quomodo et in quibus V144ra
1negari debeant. in quibus etiam concedi
2debent. quantum autem ad operationem aristoteles et commentatorum,
3qui in multis concordant cum scriptura sa-
4cra. dicendum est quod ipsi capiunt causam forma-
5lem pro finali vel efficiente vel ambabus
6simul et non pro forma informante. ideo apparet qualiter
7ratio sit soluta etc