Lectio 78, de Trinitate [Sorbonne Transcription]

By Petrus Plaoul

Edited By Jeffrey C. Witt

Edition: 0.0.0-dev | September 22, 2012

Authority: SCTA

License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)

lectio78

Sources: S: Sorbonne

Lectio 78, de Trinitate [Sorbonne Transcription]

De papa

1 Sicut alias
78fuit protestatum quod non intenditur tractare aliquid
79de potestate papae sed illa quae aducuntur(adducuntur) de papa
80sunt ad colorandum et ad discernendum opinionem
81latinorum a graecis varie qui loquuntur de processione
82spiritus sancti et aliqualiter fuit pertinens loqui de
83papa ut in fine praesentis lectionis apparebit
84pro cuius prosecutione aducentur(adducuntur) aliquae propositiones

Propositiones

Prima propositio: quod non negatur summam pontificem esse vicarium ecclesiae pro Christo

2
85prima est quod non negatur summum pontificem esse
86vicarium ecclesiae pro christo et loco sui et esse caput
87tocius(totius) ecclesiae militantis et habere universalem po-
88testatem regiminis supra ecclesiam militantis

Secunda propositio: quod non est ex institutione humana primarie quod pontifex habeat huiusmodi potestatem

3
892o(secundo) dicitur quod non est ex institutione humana primarie S140va
1quod pontifex habeat huiusmodi potestatem patet
2quia ex deductione scripturae, sicut deducit alma-
3canus in libro 7mo de quaestionibus armenorum pe-
4trus fuit summus pontifex constitutus igitur of-
5ficium papatus habet potestatem a christo datam quod
6est contra marcilium de padua qui tenet quod potestas
7omnium apostolorum est aequalis quantum ad constitutionem et
8ordinationem divinam et aequaliter fuit eis data
9unde paulus videtur se esse parem petro dicere
10ideo depraehendit eum in materia legalium ut scribitur
11ad galatas 3o et ideo secundum ipsum dignitas papalis
12fuit ex humana et poletica(politica) convencione(conventione) inter apostolos
13ut ipsi existentes aequales haberent recursum
14ad unum voluntarie institutum et sic petrus fuit
15institutus et ceteri apostoli ad ipsum tamquam ad
16principalem recurrerent et ordinaverunt iterum
17quod omnis episcopus romanus in hac dignitate sibi
18succederet sed oppositum apparet satis per plura dicta eu-
19vangelii(evangelii) quod ex institutione christi petrus fuit
20ordinatus

Tertia propositio: quod non denegatur summi pontificis tale esse divinum[?]

4 3o(tertio) dicitur quod non denegatur summi
21pontificis tale esse dominium scilicet universalem in spiritualibus
22et temporalibus et utrumque concurrere in ipsum primaria
23institutione licet executio sit divisa

5 prima pars
24apparet ex successione et vicariatu quia christus habuit utrumque
25dominium et papa verus est vicarius quantum ad verum
26et primarium dominium quantum ad executionem tamen est diviso
27inter spirituale et temporale non tamen ita erat in
28antiqua lege quia temporale et spirituale in veteri
29testamento concurrebant ydemptice(identice) et causa divisionis inter
30spirituale et temporale secundum legem euvangelicam(evangelicam) est quia
31executio dominii temporalis Impediret spiritualem
32gratiam et non Impedisset in veteri testamento
33Et inde est quod lex euvangelica(evangelica) est nobilior quam lex
34mosaica ideo executiones sunt divisae quamvis
35remaneat dominium et hoc ratione capacitatis
36humanae naturae

Quarta propositio: quod non negatur quoniam ad summum pontificem pertineat consilium generale c??

6 4o(quarto) dicitur non negatur quin ad
37summum pontificem pertineat consilium generale
38convocare et ibi praesidere et concludere determinatione
39ymo(immo) non negatur quin ipse possit facere fidei articulum
40utrum hoc sit in materia qualibet non conceditur in aliqua
41tamen ubi veritas esset satis patens in scriptura
42Tunc ex evidentia sufficientis deductionis posset
43facere articulum et hoc sanctus thomas concessit in 2a-
442ae

Quinta propositio: quod sibi in suis praeceptis et eius institutis parendum est in omnibus licitis et honestis quae non sunt contra fidem et rationem

7 5o(quinto) dicitur quod sibi in suis praeceptis et
45eius institutis parendum est in omnibus S140vb
46licitis et honestis quae non sunt contra fidem et
47rationem patet ex sua dominativa potestate supra
48fideles

Sexta propositio: quod esse unicum papam, non tamen est articulus fidei

8 6o(sexto) dicitur quod esse verum papam licet
49sit verum et sequitur ex sacra scriptura non tamen est
50articulus fidei ad quem teneantur singuli
51fideles nec forte sequitur a veritas est fides
52sorti id est a est articulus fidei nam elevato
53theologo quicquid(quidquid) evidenter sequitur ex fide est
54ei fides et tamen multa possent sequi
55ex fide quae latent fidelibus et ideo non
56sunt ab ipsis credenda ex fide licet sint
57evidentia ex scripturis sequi apud theologos
58et maxime elevatos et per consequens theologus elevatus
59sciens b veritatem sequi ex articulo tenetur
60credere b et si discedat haereticus est
61censendus Ex quo posset inferri quod lata
62est differentia dicere haec propositio est fidei et haec propositio
63sequitur ex fide

Qualiter universitas veritatem fidei se debeat habere

9 Consequenter iuxta promissum videndum
64est generaliter qualiter universitas circa veritatem
65fidei se debeat habere

Notabilia

10 pro quo notandum est
66quod iuxta ymaginationem(imaginationem) philosophorum et eciam(etiam) secundum veritatem
67considerari debet duplex natura et forte est eadem
68diversimode se habens natura scilicet universalis et particularis
69universalis quae vocatur vis regitiva et forte
70non est nisi prima intelligentia omnium directiva

11 2o(secundo)
71notandum est quod natura particularis obedit naturaliter
72naturae universali quia magis naturale est naturae particulari
73insequi naturam universalem quam sequi impetum
74proprium et particularem naturam sibi propriam patet
75quia illud quod fit a dirigente superiori
76maxime est conveniens Et circa hoc albertus in
77fine primi de generatione ponit quod gravia
78naturaliter ascendunt et levia naturaliter descen-
79dunt immisto(immixto) et hoc est ex obedientia naturae
80particularis ad naturam universalem concurrendo ad
81misti(mixti) compositionem et relinquit natura particularis
82instinctum proprium et naturalem et sequitur impulsum
83naturae universalis et hoc allegat ibidem philosophum
84in multis locis hanc praetendentem Item
85allegat pro se mesala in libro de spera
86mota

12 et hic fundatur duplex instinctus
87principaliter in specie humana scilicet naturae universalis et naturae particularis
88pro cuius declaratione notandum quod pro bono speciei
89naturae universalis est providere in speciebus et maxime
90speciei humanae quia in ea sunt plures instinctus
91provenientes ex natura universali primus est appetitus S141ra
1civiliter congregandum quia homo non sufficit se solo vivere
2ideo natura universalis indidit sibi praeter dictamen rationis
3rectae ad civiliter et conversabiliter inclinari ideo ait
4aristoteles in primo politicae quod civilitas est simpliciter naturalis
5nec provenit hoc ex dictamine rectae rationis et
6ex hoc instinctu homo est animal civile gregabile et
7animal Iugabile et coniugabile propter procreacionem(procreationem) filiorum
8et ex universali provisione naturae universalis consurgit ordo
9politicandi ut habere aliquem regem et superio-
10rem et ex hoc consurgit eciam(etiam) instinctus amandi
11regem et obediendi sibi nisi per pravos mores ad
12oppositum Induceretur

Propositiones

Prima: Quod ad perfectionem species requiritur doctrina docens regulas iustitiae

13 ulterius sequitur quod ad perfectionem humanae
13speciei quantum natura potest se extendere requiritur doctrina
14docens regulas Iustitiae et potentia conservandi eas

Secunda: quod

14
15et ex hoc 2o(secundo) sequitur quod ex participatione vel provisi-
16one naturae universalis aliqua est politia scientium quos
17natura universalis congregat et elevat ut vires in-
18feriores quae conferunt ad intellectum pro dis-
19currendo et operando circa humanae conversationis
20bonum

15 ex quo patet quod universitas parisiensis est
21ordinata ad promulgandum publicandum que(publicandumque)
22doctrinam per universum orbem ut inferiores bene
23obediant in policiis(politiis) et a talibus emana-
24verunt omnes leges poleticae(politicae) et ista est provi-
25sio naturae universalis quae numquam cessabit

[Tertia: quod universitas ex duplici providentia est ad docendum instituta]

16 3o(tertio) sequitur
26quod universitas ex duplici providentia est ad docendum
27instituta scilicet ex providentia naturae quantum ad po-
28litiam et ex provisione divina quantum ad illa quae
29sunt neccessaria(necessaria) ad salutem

Quarta: Quod finis naturalis politiae studentium est instruere utramque potestatem

17 et sic sequitur quod finis naturalis
30policiae(politiae) studentium est instruere utramque potestatem scilicet
31spiritualem et temporalem

Quinta: quod universitas non transcendit suos limites docendo quoscumque superiores

185o(quinto) sequitur quod universitas
32non transcendit suos limites docendo
33quoscumque superiores quia est eius institutio
34tam naturae quam gratiae

Sexta: quod summa sollicitudo naturae et gratiae est summa influentia capitis in illud regnum Franciae

19 6o(sexto) sequitur quod summa sollicitudo
35naturae et gratiae est summa influentia capitis in
36illud regnum franciae patet quia illud constat esse
37per universitatem 2aria(secundaria) intentione naturae quae parisis
38voluit universitatem institui in instructionem
39boni communis in hoc loco

Corollaria

Quod princeps debet habere amorem cum universitate

20 nunc possent in-
40ferri corollaria scilicet quod princeps debet habere amorem
41cum universitate etiam de gratiarum actione quia natura
42universalis voluit universitatem parisiensem locum
43acceptare.

21 Ex quo patet singularis obligatio tam
44regis quam universitatis ad divinam gratiam
45et ad naturam universalem quia singularis obligatio pro S141rb
46bono ecclesiae quantum in se est est procurando et exo-
47rando et exortando(exhortando) secundum alios modos quibus
48spiritus sanctus per dei gratiam inspirabit

Quod Spiritum Sanctum procedere a Filio sufficienter deducitur ex scriptura

22 Ad
49materiam solutionis argumenti graecorum nam graeci
50habent magnum colorem ex ratione sua cum de
51consilio niceno dicitur quod in eo determinatum fuit
52quod spiritus sanctus procedit a patre et in fine determinationis
53ponitur quod quaecumque addiderit aut aliquid subtra-
54xerit anathema sit

23 propter istam materiam
55ponitur ista propositio quod spiritum sanctum procedere a filio
56sufficienter deducitur ex scriptura istam conclusionem
57deducit armacanus in libro 6o de quaestioni-
58bus armenorum et pluries videtur spiritum sanctum
59micti(mitti) a filio quae habitudo non concedetur nisi esset unius
60ab alio emanatio

24 unde iohannis 16o ait "salvator
61cum venerit spiritus paraclitus" etc et sequitur ad propositum
62de meo accipiet et annuntiabit vobis
63igitur spiritus sanctus accipiet doctrinam a filio quam
64dabit apostolis et non accipiet doctrinam
65illam ut accidens sed per intrinsecam communicationem propriae
66divinitatis per quam recipit plene omnem perfectionem
67et scientiam. Et hoc per spirationem quia totum esse suum
68capit a filio sicut a patre

25 2o(secundo) in alio loco
69Iohannis dicit "spiritus qui mittet pater in nomine
70meo" et sic per li 'nomine meo' evidenter concluditur auctoritas
71mittentis quae non potest esse ex inaequalitate dignitatis
72sed hoc est mictere(mittere) in auctoritate originationis quia filius
73producit spiritum sanctum et spiritus sanctus est a filio nec potest
74ibi denotari auctoritas dignitatis superioris et inae-
75qualitatis quia per se sunt aequales aliae sunt auctoritates
76plures continentes quod spiritus sanctus procedit a filio ut
77deducit almacanus nisi supra

26 ex quo sequitur quod
78additio facta determinationi consilii niceni de
79processione spiritus sancti scilicet quod procedit a filio sicut a patre
80nedum fuit ecclesiae latinae licita ymo(immo) fuisset
81licitum papae soli hoc determinare quia in hiis
82quae sunt quasi evidenter in scriptura ingruente
83positae et occasione papa potest facere articulum non tamen
84in omnibus quae non evidenter in scriptura continentur et
85maxime consideratis periculis circa materiam continentibus
86apparet clare quod sanctissime hoc fuit determinatum scilicet quod
87spiritus sanctus procedit a filio

27 pro quo notandum quod in nicena
88sinodo quae fuit celebrata sub silvestro
89papa et eciam(etiam) in sinodo constantinopolitana
90quae fuit celebrata sub damaso papa
91fuerunt duae determinationes quarum prima fuit S141va
1contra arrium qui ponit distinctionem realem inter patrem
2et filium et dicebat quod filius erat creatura participatione
3deitatis vocatur deus

28 2a(secunda) determinatio scilicet in sinodo
4constantinopolitana fuit facta propter haeresim ma-
5cedonii dicentis spiritum sanctum esse creaturam et ista provenit ex haeresi arriana

29 et ideo ad removendum istas haereses
6fuit determinatum quod spiritus sanctus procedit a patre et
7filio tamquam idem et ydemptitace(identitate) et forte ad tollere haeresim
8dicentium quod spiritus sanctus est creatura fuit facta prima sino-
9dus et sufficiebat determinare pro tunc quod spiritus sanctus
10procedit a patre ydemptitace(identitate) etiam per hoc removetur haeresis
11macedonii in 2a(secunda) sinodo quia fuit determinatum
12in illa quod spiritus sanctus procedit a patre tamquam consubstantialis
13nam forma haeresis erat quod spiritus sanctus erat creatura
14sicut dicetur proportionaliter de filio et sic considerata causa
15consilii primi non oportebit aliquid dicere de filio scilicet quod spiritus
16sanctus procedet ab ipso

Ad rationem

30 Restat solvere rationem
17quia adhuc non videtur quomodo evitatur a latinis sententia
18excommunicationis ubi notandum est quod li 'aliud' in scriptura sacra
19non dicit semper distinctionem quamdam seu quodlibet distinctivum
20et igitur li 'aliud' aliud notat quam distinctum scilicet notat
21contrarium vel oppositum et quod sic capitur aliquando apparet in aliquibus locis
22scripturae unde apostolus dicebat rogavi te ut
23denontiares(denuntiares) omnibus ne aliter docerent ecce
24quomodo apostolus non denegat quin doceretur illud
25quod non est evidenter expressum in scriptura ut non
26fuit prohibitum quin moralia docerentur quae non
27sunt tamen expresse in scriptura nec in articulis posita

31
28et alibi apostolus "si quis vobis euvangeli-
29zaverit(evangelizaverit) primo illud quod accepistis anathema sit"
30et sic non prohibetur doctus theologus veritates docere
31quae non sunt expresse in articulis fidei nec in
32scriptura redactae evidenter quia officium doctorum the-
33ologi est docere veritates distantes ab articulis
34fidei ideo li 'aliud' dicit repugnans et non semper distinctum

32
35Ex istis apparet quod evidenter convincit ratio quod concedendum est
36quod aliud est additum fidei quam contineatur in consilio
37viceno patet nam postea in quodam consilio de-
38terminatum fuit duas voluntates esse in christo et
39illa veritas non continetur in primo simbolo(symbolo) et sic
40patet quod additur aliqua veritas quae non continetur
41in consilio primo

33 2o(secundo) in consilio calcidoniensis sub
42leone papa primo determinatum fuit duas naturas esse
43in persona christi et ista notitia est alia et distincta
44a prima determinatione igitur

34 3o(tertio) in consilio constanS141vb -
45tinopolitano anno domini millesimo quinquagesimo sexagesimo
46determinatum fuit quod materia virgo non solum hominem
47genuit sed deum et ista propositio in illo consilio
48fuit concessa materia virgo genuit deum
49et quod ipsa est mater dei igitur fidei additur
50alius articulus aequaliter militans sicut articulus iste quod
51spiritus sanctus procedit a filio

35 veniendo ad materiam dicitur
52quod in consilio lateranensi celebrato sub inno-
53centiae papa 3o(tertio) anno domini millesimo ducentesimo tri-
54decimo
55fuit determinatum quod spiritus sanctus procedit
56a patre et filio et ante huiusmodi determinationem do-
57dores graeci et latini ut hylarius Ieromus gregorius,
58augustinus ambrosius scripxerunt(scripserunt) quod spiritus sanctus procedit
59ab utroque et non solum latini hoc tenuerunt
60sed eciam(etiam) graeci ut athanasius didimus cri-
61sostomas qui fuerunt viri gravissimae auctoritatis
62et summae in scriptura eruditi et tamen tenuerunt
63in suis libris spiritum sanctum procedere ab utroque
64igitur tam ex dictis graecorum quam aliorum erit commune
65graecis et latinis quod spiritus sanctus procedit a patre
66et filio et hoc reputatur evidenter sequi ex
67scripturis nec hoc revocatur in dubium nec
68reperitur aliquod repugnans in scriptura nec ei repugnat
69aliqua determinatio ecclesiae seu consilii generalis
70et ideo istis attentis fuit determinatum spiritum
71sanctum procedere ab utroque et ad hoc fuit vocata
72ecclesia latinorum et non ecclesia graecorum quia non
73oportuit primo actenta(attenta) distantia eorum et in-
74utilitate et actenta(attenta) ignorantia eorum quia
75remictitur(remittitur) eorum doctrina et sic graeci nullum habent
76colorem ad ponendum spiritum sanctum procedere a patre
77tantum nisi sit eorum superbia et nequicia(nequitia)

36
78Item gregorius 4us in ludiniensi consilio
79praesentibus graecis et consensientibus(consentientibus) scilicet quod
80patriarcha cum aliis graecis praelatis determinavit
81quod pater et filius sunt unum principium spiritus sancti igitur prima
82suam consilii lateranensis fuit per eos approbata
83nam ex eo quod pater et filius sunt unum principium spiritus
84sancti concluditur quod spiritus sanctus aeque bene procedit a filio
85sicut a patre et sic graeci sunt magis censendi
86haeretici quam nos

Obiectio et Responsio

37 Sed contra illud est auctoritas
87damasceni in suis sententiis dicentis ex filio
88autem spiritum sanctum non dicimus et sic tenet quod spiritus sanctus
89non procedit a filio et tamen iste fuit graecus

38 Respondetur S142ra
1primo quia damascenus enumerat articulos fidei
2in illo passu et inter articulos dicit spiritum sanctum
3a filio procedere non esse articulum fidei quia
4multum reffert(refert) dicere hoc esse in scriptura
5et hoc sequitur ex scriptura nam ipse tenebat
6hoc non esse articulum antequam determinaretur per
7ecclesiam et licet spiritum procedere a filio sit
8verum tamen nihilominus bene dicebat quod spiritus sanctus
9non procedebat a filio tanquam articulum fidei
10sed praecise narrabat articulos ad quos te-
11nebantur graeci et latini

392o(secundo) potest dici
12quod ipse debet negari in hac materia nec fuit
13haereticus propter hoc quia hoc dicebat ante
14determinationem ecclesiae ut Ricardus de sancto
15victore dicebat quod essentia divina generat
16et modo illa propositio est condempnata(condemnata) sed ante
17condempnationem(condemnationem) hoc dicebat et ob hoc haereticus
18non est censendus

Corollaria

Quod Graeci propter hanc opinionem simpliciter haeretici sunt censendi

40 Ex dictis sequitur
19quod graeci propter hanc opinionem simpliciter haeretici
20sunt censendi quia descendunt a determinatione
21ecclesiae et a consilio generali quia ipsis concen-
22sientibus hoc fuit determinatum et sic nullo modo possunt e-
23vitare quin sint haeretici quia consilium ge-
24nerale non intendit asserere nisi suam sentenciam(sententiam)
25et cum dicit quicumque aliud addiderit id est contrarium anathema
26sit et isto modo conceditur illa sententia

Quod non vocatio eorum nullo modo excusat eos ab haeresi

41 aliud corollarium quod
27non vocatio eorum nullo modo excusat eos
28ab haeresi quia actentis(attentis) causis prius dictis
29papa potuisset facere hoc et determinare nec
30opportuisset(oportuisset) eos convocare nec latinos
31et suffecisset ipse solus et sic aliqui volentes
32eos excusare de haeresi maledicunt
33quia ex consiliis apparet clare quod sunt haeretici
34et sic apparet qualiter debet glosari illud 'quicumque
35aliud addiderit' quia scriptura per hoc intelligit
36quod non addatur contrarium ut in apocalypsi
37est maledictio consimilis quicumque aliud ad-
38diderit illi est maledictus

Ad aliam rationem

42 ad aliam
39rationem quae tangit de multitudine vocum
40primo potest dici quod pars minor seu paucioritas
41debet se referre ad pluralitatem vocum ubi
42apparet quod rite non deberet celebrari S142rb
43consilium generale si vero appareret tunc non deberet
44hoc renuere

43 2o(secundo) licet ex institutione divina instituatur
45papa non tamen habent esse papam vel huc est de articulis
46fidei

44 3o(tertio) posset dici quod in tali casu consilium ge-
47nerale posset errare et ecclesia ibi deciperetur
48ut ait arson

Apparatus Fontium

    Apparatus Criticus

      Lectio 78, de Trinitate
      Go to:

      Citation

      Peter Plaoul, Commentarius in libros Sententiarum, de Trinitate, Lectio 78, de Trinitate (http://scta.info/resource/lectio78 )

      Paris, Bibliothèque Nationale de France, ms. lat. 15897 , 138v-142r (http://scta.info/resource/lectio78/sorb)

      Transcription Resource: http://scta.info/resource/lectio78/sorb/transcription
      Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/lectio78/sorb/transcription

      Copy Full Citation to Clipboard

      View Explanation of Citation Practices

      Available Manifestations

      Lectio 78, de Trinitate [Critical]

      Lectio 78, de Trinitate [English]

      Lectio 78, de Trinitate [Reims]

      Lectio 78, de Trinitate [Sorbonne] (Currrent Focus)

      Lectio 78, de Trinitate [St. Victor]

      Lectio 78, de Trinitate [Vatican]