Edited By Jeffrey C. Witt
Edition: 0.0.0-dev | September 22, 2012
Authority: SCTA
License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)
1
Sicud(sicut) pro-
14testatus
sum ab inicio(initio) in hac materia non
15intendo loqui de scismate(schismate) ecclesiae nunc currente
16nec de potestate papae, nisi quantum argumentum graecorum contra
17latinos inductum reqirit de processione spiritus sancti
18et ideo omnia quae induci de speciali errore
19spiritus sancti et sponsa christi ad suam sponsam, scilicet, ecclesiam
20induxi ut venirem quod ecclesiae latina non errat
21et quod alii censsendi sunt haeretici et quod aliqualiter
22fuit pertinens loqui de peccate pp?atus[?] ut apparabit
23in fine lectionis.
2
Circa tamen haec quae dicta sunt ad-
24dam
aliquas propositiones prima nolo negare
25summum pontificem esse verum christi vicarium et
26esse caput tocius(totius) ecclesiae militantis et habere
27etiam universalem potestatem regiminis supra totam ecclesiam
28militantem.
3
2o(secundo) dico quod non est ex insti-
29tutione
primaria humana quod summus pontifex
30habeat huiusmodi potestatem patet et per hoc etiam
31probatur prima pars nam ex divina institutione
32et dei providentia provenit primo huiusmodi potestas si-
33cud(sicut)
deducit expresse almacaus in 7o libro
34de quaestionibus armenorum a christo petrus fuit
35in summum pontificem institutus, et ideo papatus[?] habet
36suam potestatem et praerogativam et dignitatem
37a christo tradicam(traditam) et istud est contra marcilium de
38padua, qui expresse ponit quod potestas omnium a-
39postolorum
fuit aequales immediate a christo tradita, ymo(immo)
40paulus reprehendit petrum circa materia lega-
41lium,
ut patet ad galationes[?] 3 capitulo, sed ipse ymaginatur(imaginatur)
42quod dignitas populis ex earum conventione et ordinatione
43posita ut quod ipsis existentibus aequalibus ha-
44berent
refugium ad aliquem supremum voluntarie
45tamen et sic instituerunt petrum ad quem recurrere
46possent in casibus tangentibus regi?n[?] fidei et
47ecclesiae et consequenter quod omnis sequentis epicopi romani in
48hac dignitate succedenter, sed sicut patere potest
49per plura originalia et plura dicta euvangelii
50ista positio non videtur esse fundata et adhuc
51allegat almacaus infinitas auctoritas, ideo remitto
V160vb
52vos ad ipsum in libro praeallegato, scilicet, in quaestionibus ar-
53menorum
libro septimo.
4
3o(tertio) non denego sum-
54mum
pontificem habere universalem dignitatem
55tam in spiritualibus quam in temporalibus ex divina et pri-
56maria
dei institutione, licet forte quantum ad exe-
57cutionem
executio sit divisa.
5
prima pars apparet ex suc-
58cessione
vicariatus ipsius christi modo christus habuit
59utramque dignitatem temporalem, scilicet, et spirituale
60et iste, scilicet summus pontifex, est generalis vicarius
61christi quantum ad ea quae concernunt istum mundum inferiorem
62et ad ea quae sunt de ecclesia. modo omnes debent
63esse de ecclesiae licet quantum ad executionem temporalium
64dignitatum sit alteri commissa et causa sub est nam
65executio divini[?] temporalis impediret executionem
66divini spiritualis in tempore legis christi et non im-
67peduisset
in tempore legis mosaice, unde
68lex euvangelica(evangelica) est multo spiritualior et magis
69requirens totum hominem qua lex mosayca ideo ratione
70finitatis capacitatis humanae executiones sunt divisae.
6
714o(quarto) non denego quin ad summum pontificem
72pertineat consilium generale convocare, et in illo praesidere
73et concludere, ymo(immo) etiam non nego quin possit facere
74fidei articulum, utrum in omni casu non concedo sibi
75concedo tamen quod in alico(aliquo) ubi, scilicet, veritas esset satis
76patens ex scriptura non tamen determinata per ecclesiam
77ita quod ex evidentia deductionis illius ex scriptura
78non tamen determinata per ecclesiam auctoritas ipsius papae[?]
79facit tali propositioni inducere rationi articuli fidei et hoc
80expresse concedit sanctus thomas 2a2ae(IIa-IIae) quaestione primo, articulo
81decimo
7
5o(quinto) dico quod sibi et praeceptis eius atque institutis
82per eundem est in licitis et honestis quae, scilicet, non sunt
83contra fidem scriptam et rectam rationem ex eius potestate re-
84gitiva
supra omnes fideles obediendum est
8
6o(sexto)
85dico quod esse unicum papam, licet sit verum et sequens
86ex scriptura, non tamen est articulus fidei ad quem teneatur
87singuli fideles vel debere esse unicum sit quod non
88sint plures etc. nec forte sequitur a veritate
89est fides sorti, ergo est articulus fidei nam elemento
90theologo quidquid evidenter sequitur ex fide est
91sibi fides et tamen multae sunt propositiones distantes a
92propositionibus fidei principiis fidei quae sunt latentissime
93vulgo vel minus litterato ex quo sequitur quod negando
94eandem propositionem vel sibi dissienda[?] sortes esset haereticus. patet
95nam evidenter sciens aliquam propositionem sequi ex fide
96vel scriptura sacra tenetur et obligatur ad credendum
97sibi tamquam articulo fidei quod si disseriat[?] pertinaciter est
98haereticus, et sic posset consequenter inferri quod lata est
99differentia dicere haec propositio est fidei et haec propositio sequitur ex fi-
100de,
quia nulla propositio licet sequatur ex fide dicitur
101esse fidei nisi sit infra latitudinem propositionum evidenter
102ex fide sequencium(sequentium) vel determinacionum(determinationum) ecclesiae quantum est
103de materia fidei et de modo loquendo imper[?] pio[?]
104testatus sum in avinione praesente magistro iacobo
V161ra
1palacii et obtuli me responsurum et deffensurum
2materiam matris meae universitatis, et quod ego vo-
3lo
scare(stare) cum matre mea universitate in suis de-
4terminationibus.
5et haec sufficiant circa conclusionem alias po-
6sitam
de papatu et pluralitate paparum
9
Consequenter iuxta
7promissum alias videndum qualiter et unde generaliter
8universitas circa veritatem fidei debeat se habere
10
ubi
9advertendum est iuxta ymaginationem(imaginationem) philosophorum et etiam veri-
10tatis
sibum[?] intelligantur conisderari debet duplex
11natura et forte est eadem, sed diversi mode, sed habet
12universalis B et particulares universalis quae vocatur q
vis regitiva et forte non est nisis prima
13intelligentia omnium directiva et motiva
11
2o(secundo) notandum
14est quod natura particularis obedit etiam naturaliter
15naturae universali intantum quod naturalibus est naturae particulari
16insequi inpulsum naturae universalis quam impulsum particularem
17secundum naturam propriam ex quo patet quod illud quod sit
18a dirigente superiori est maxime in inferioribus
19conveniens et circa hoc albertus magnus inter omnes philosophos
20latinos exceelentior expresse ponit quod gravia natura-
21liter
ascendunt sursum et levia descendunt de-
22orsum
ex obediencia(obedientia) naturae universalis ad generationem mix-
23ti
et eius compositioni[?] primo de generatione in materia de
24mixtione et ignis et aer secundum aliquam portionem[?]
25descendunt deorsum et terra et aqua secundum aliquam
26portionem ascendunt sursum, et ad hoc allegat philosophum
27in pluribus locis. ex hac Radice suendo du-
28plicem
instinctum in qualibet specie et praecipue
29in humana specie de quo sermo naturae, scilicet, universalis et
30particularis pro quo notandum est pro bono speciei quod naturae
31universalis est dirigere et regere speciem humanam in suum
32finem etc. quod pro bono speciei humanae sunt plures
33instinctus venientes ex parte universalis primus est ap-
34petitus
politisandi et civiliter conversandi, unde
35quia homo se solo non sufficeret vivere natura
36universalis indidit sibi naturalem instinctionem conversandi
37civiliter, ideo dicit philosophus quod homo est animalis civile
38et istius oppinionis fuit expresse primo politite
39ubi ponit quod civilitas est mere naturalis
12
Ex hac
40ergo instinctu homo est animalis grega??le[?] civili et
41sociale est etiam animalis coniungabile ita quod naturaliter in-
42clinatur
ad coniungi et prolis generationem[?] ex hoc etiam
43consurgit ordo politizandi aut intentione naturae
44universalis naturale sit nobis habere aliquae superio-
45rem
et ex hoc etiam consurgit instinctus
46naturalis amandi regem et sibi obediendi
47nisi per parvos mores oppositum induceretur et
48istud tangit philosophus prius politice vel saltem
49potest elici ex dictis suis
13
sequitur ulterius quod ad bene
50viviendum et ad perfectionem humanae speciei quantum natura
51potest se extendere requiritur doctrina docens poltice
V161rb
52utuendo et policiam conservando
14
Ex quo ulterius
53sequitur quod instinctualiter et naturaliter est aliqua politia
54scientium quos etiam natura universalis congregat
55et elevat ultra vires communes et ut vires inferi-
56ores
sicut ymaginativa(imaginativa) et aliae vires inferiores obediant
57superioribus perscrutando et ea quae conferunt ad intellectum
58pro distruendo et veritatis inquirendo pro humanae speciei
15
59ex quo patet quod studium veritatis ex institutione
60naturae ordinatum ad diffundendum doctrinam
61suam tam ad rectorum politicorum quam ad politicos
62ut superiores quam ad politicos ut superiores. unde diri-
63gant
inferiores et inferiores debite obediant su-
64perioribus
et tales leges semper emanaverunt
65a philosophis, ut patet in graecis et romanis et aliis
66omnibus. verum etiam semper fuerunt felicia regna in
67quibus litterae[?] floruerunt ut graecia, roma et athe-
68nis,
et sic de aliis
16
Ex hoc sequitur quod universitas
69ex duplici providentia ordinata est ad docendum
70naturae, scilicet, universalis et dei ex providentia naturae quam ad
71policiam naturaliter regibilem[?] et ex providentia dei gra-
72tuita
quam ad ea quae spectant ad institutionem
73fidei et ista fuerunt tacta in proprie alias posi-
74ta,
scilicet, quod deus et natura non deficiunt in
75neccessariis(necessariis)
17
Sequitur ulterius quod finis policiae naturalis
76studencium(studentium) est instituere utrumque policiam
77tam temporalium, scilicet regere, quam spiritualem, scilicet docere,
78tam quantum ad ea quae spectant ad bonum tempora-
79le
quam ad ea quae spectant ad regnum spirituale
80seu ecclesiasticum
18
et ex hoc sequitur quod universitas
81non transgreditur suos limites docendo
82quoscumque superiores nam hoc est eius institutio
83tam naturae quam gratia gratiae
19
et ex hoc patet
84summa sollicitudo tam naturae quam gratiae est summa
85influentia capitis in istud regnum, scilicet, franciae
86patet nam ibi est nobilissima eius intentio
87quod maxime constat per universitatem quae est de 2aria(secondaria)
88et principali intentione naturae quam natura ex ac-
89ceptione
et felicitate loci hic voluit situam[?]
20
Et
90ex hoc posset inferri de habitudine dilectionis et
91de gratiarum actione quam habere debet princeps
92ad deum et haec innuere detatur suum Regimen
21
93et ex hoc patet singularis obligatio ad divinam
94gratiam et ad sponsum ipsius ecclesiae, scilicet, christum et
95etiam ad naturam et singularis obligatio ipsius
96ad bonum ecclesiae procurandum quantum in se orando
97scilicet et docendo et explodendo[?] et secundum modos alios
98quos, spiritus sanctus deo duce nobis inspirabit nolo
99amplius particulare materiam, sed ista sunt genera-
100lia
principia ad fundandum multa particularia
22
101venio ergo consequenter ad solutionem materiae argumenti graecorum[?]
102quia istam materima nolo plus deducere unde
V161va
1sicud(sicut) alias dictum est graeci habent magna apparen-
2ciam(apparentiam)
et magnum colorem in materia sua ex sim-
3olo(symbolo)
viceno ubi in fine additur suam ana-
4thematis
cuicumque addidit, etc.
23
pro ista materia
5dico istam propositionem quod spiritus sanctus procedere a filio suffi-
6cienter
deducitur ex scriptura sacra istam propositionem
7late deducit almacaus in libro sexto in quaestioni-
8bus
armenorum ubi inducit auctoritates plu-
9res
hoc clare sonantes unde et plures legitur
10in sacra scriptura quod spiritus sanctus missus est a filio
11quae habitudo non concederetur, nisi esset emanatio
12unus ab alio
24
Item Ioannis16 dicit salvator
13cum venerit spiritus illae veritatis de me accipiunt
14et amminciabit[??] vobis ecce quod clare salvator po-
15nit
quod spiritus sanctus accipiet doctrinam ab eo et hoc
16non potest esse tamquam accidens, sicud(sicut) discipulus ac-
17cipit
doctrinam a magistro, ergo hoc est per communi-
18cationem
intrinsecam deitatis et per eius produc-
19tionem
a filio ista auctoritas est valde apparens
20in proposito
25
Item in alio loco Ioannes habetur spiritus sanctus quem
21mittet pater meus in nomine meo etc. ratione
22autem huius vocabuli in nomine me concluditur auctoritas
23mittentis supra missum quae non potest esse ex inaequalitate
24perfectionis, sed solum ex parte originationis, quia scilicet filius
25spirat spiritus sanctus et quod spiritus sanctus est isto modo a filio quod
26autem illud vocabulum in nomine meo non possunt
27denominare auctoritas inaequalitatis essentialis et perfectionis
28patet ex eo quod omnes tres personae sunt eiusdem
29auctoritatis et perfectionis essentialis in se. aliae sunt auctoritates
30plurimae quae quasi evidenter et sufficienter
31ostendunt quod spiritus sanctus procedit a filio quas
32allegat almacaus in 6o libro in quaestionibus
33armenorum, ideo videantur ibidem
26
ex isto sequitur
34quod additio facta de processione spiritus sancti a filio
35nedum fuit latine ecclesiae licita, ymo(immo) fuit soli
36papa licita nam ut tactum est in hiis quae sunt
37quasi evidenter sequentia ex scriptura occurrente
38aliqua occasione papa potest facere ex hiis
39articulum fidei generaliter autem non dico quod in
40omnibus possit, sed solum in hiis quae sunt evidenter
41deducibilia ex scriptura maxime consideratis
42aliquibus particularibus occasionibus pro tunc
43ocurrentibus. ex quo patet quod sanctissime in hoc
44se habuerit latinorum ecclesiae
27
Ubi est advertendum
45est quod in vicena synodo et constantino po-
46litana
prius sinodus fuit celebrata contra articulum
47qui expresse ponebat distinctione realem inter patrem
48et filium et ponebat quod filius realiter erat cre-
49atura
et ibidem determinatum fuit quod filius est
50patri consubstantialis et coaequalis constantinopolitana
V161vb
51fuit celebrata propter unam alia haeresim quae forte
52pululabatur ex haeresi arriana et macedo-
53nii,
qui ponebat spiritus sanctus esse creaturam et quia ista
54fuit heresis arriana, scilicet quod solus pater erat
55verus deus etc.
28
et etiam haeresis macedoni
56fuit quod spiritus sanctus esset creatura etc. ad removendum
57istas haereses positum fuit in simbolo(symbolo) viceno
58quod filius et spiritus sanctus procederent a patre tamquam
59idem
29
et forte ad tollendum errorem macedonii
60impertinens erat utrum spiritus sanctus procederet a filio vel
61a patre solum, sed sufficiebat cla declarare quod substantia-
62liter
spiritus sanctus procedebat a patre, et ideo visa
63causa haeresis et determinationis illius consilii non
64oportebat aliquid dicere de consilio, sed suffi-
65ciebat
determinare quod spiritus sanctus procederet a patre
66consubstantialiter et sic per hoc quod consilium ponit quod spiritus sanctus
67procedit a patre non negat quin procedat etiam
68a filio nec ibidem ponitur quod spiritus sanctus procedat
69tantum a patre quia ergo adhuc, ideo non est soluta
70sufficienter quia non videtur aliqualiter salvabitur
71quin latini incurrant sententiam excommunicationis, quia
72ibidem in fine simboli(symboli) dicitur quicumque aliquid
73addiderit anathema sit
30
Restat respondere
74ad rationem ubi advertendum est quod li aliud in
75scriptura sacra non semper dicit distinctum
76quid ita quod non dicit quodlibet distinctum ut ita
77loquor ita quod illud aliquando notat aliud quam distinctum
78scilicet diversum vel contrarium et quod ita li aliud aliquando accipitur
79in scriptura sacra patet in aliquibus locis
80scripturae primo apostolus ad titum[?] dicit rogavi
81te ut diceres aliquibus realiter docerent pau-
82lus
enim non denegavit sibi quin aliquid doceret
83quod evidenter expressum est in scriptura sacra nec
84istud est prohibitum sed aliter idem est quod non probaret
85repugnans seu contrarium
31
Item paulus ad
86galationes[?] primo si quis vobis euvangelizarit
87praeter illud quod accepistis anathema sit non
88non enim prohibetur doctus theologus veritatis
89docere quae non sunt in scriptura sacra, ymo(immo)
90eius officium est multis distantis veritates
91a principiis articulis fidei docere et declarare,
92ergo li aliud non dicit semper distinctum sed repugnans
93quia licitum est praedicare et docere aliud in 2a(secunda)
94significatione, scilicet, distinctum
32
Item evidenter
95arguitur quod oportet quod concedant quod aliud
96additum est fidei quam illud quod continebatur
97in consilio viceno, nam post consilium vicenum in
98alio consilio generali determinatum est duas volun-
99tates
in christo et sic fidei addita est alia
V162ra
1posterior veritas quae realiter est articulus fidei
33
Item
2in latrianen[?] consilio sub leone papa. primo
3determinatum fuit duas naturas esse in persona christi
4et tamen istud est aliud a contentis in simbolo vi-
5ceno,
sed non repugnans
34
Item in consilio constan-
6tinopolitans
anno domini nullo modo quinqua[??] sexto
7determinatum fuit quod virgo materia non solum hominem
8sed deum genuit ita quod determinatio in formam fuit ista
9virgo maria genuit deum et alias speculativae istud
10fuit declaratum, scilicet, quod materia virgo genuit deum
11etc ergo fidei. iterum additus est articulus per quem ista
12ratio militat si ponatur cum simbolo(symbolo) viceverso vel ex
13eis fiat unum agregatum nec istud tollit in-
14tentionem
patrem
35
ubi est advertendum quod in consilio
15latrianen[?] sub innocencio anno domini ducentesimo tri-
16decimo
determinatum fuit quod spiritus sanctus procedit a filio, sed advertendum
17est quod ante huiusmodi determinationem doctores graeci et etiam
18latini, scilicet, Ieromus, augustinus, ylarius, et ambrosius, gregorius
19tenuerunt et scripserunt quod spiritus sanctus procedit ab utroque
20ergo doctoribus tam graecorum quam latinorum erat commune
21ante illam determinationem et reputabatur evidenter sequi ex
22sacra scriptura, scilicet quod spiritus sanctus procedit ab utroque nec reperitur
23auctoritas scripturae nec determinatio ecclesiae ad oppositum et
24occurrente neccessitate(necessitate) pro tunc fuit neccessariam(necessariam) determinare
25et ut teneo graeci non fuerunt vocati, quia scilicet
26non videbatur magna neccessitas(necessitas) eos vocare
27attenta distantia, quae minima[?] erat attenta
28etiam inutiliate[?] vocandi attenta etiam ignorantia quia
29totaliter cessarerat doctrina inter eos et sic frustrata
30fuissent vocati et sic patet quod graeci[?] quo ad
31hoc nullum habent colorem non ex sua superbia et
32nequicia
36
Item gregorius in ludin[??] consilio praesentibus
33graecis assentientibus cum aliis ibidem tactis ex-
34presse
determinavit quod pater et filius sunt unum principium
35spiritus sanctus, ergo videtur prima sententia consilii lateranem[?] non
36fuerit per eos sufficienter approbata licet non requireretur
37
37nam ista nam istud videtur esse auctoritas da-
38masceni
dicentis
38
39ex filio autem spiritus sanctus non dia?us ecclesiae quomodo damascenus
40expresse tenet quod spiritus sanctus non procedit a filio sine dubio
41facilis est modo prius dicendo quod damacenus posset
42negari[?] ibidem enumerans[?] articulos fide inter
43articulos fidei dicit hunc non esse articulum
44et hoc fuit ante determinationem nam ut tactum est mul-
45tum
refert dicere ista propositio sequitur ex fide et dicere
46ista propositio est fidei visa, ergo intentione damasceni
47ipse bene dicit quod istud verbum erat determinatum
48tamquam articulus fidei cum hoc tamen stat quod istud erat
49verum sed praecise voluit damascenus emanare[?] illa
50quae ad suos et ad latinos pertinebant pro
V162rb
51salute pro tunc
39
2o(secundo) in casu isto damascenus
52posset negare quia scilicet erat illius oppinionis
53nec propter haec debet censeri haereticus sicut ricar-
54dus
ante determinationem illius quod essentia non generat
55nec generatur tenebat quod essentia generat propter
56hoc tamen non erat haereticus censendus
40
sequitur
57ulterius quod gergorius simpliciter censendi sunt haeretici nam
58ipsi descendunt a fide et articulo fidei et
59cum consilium generale tenent seu consilio generali
60consentiunt ubi determinatum est quod pater et filius
61sunt unum principium spiritus sanctus, scilicet, in consilio lugde??si[?],
62et ideo eorum ratio est valde sephi??ta
41
Sequitur ulterius
63quod non vocatio eorum nullo modo excusat eos quia
64ex praecedentibus dictis papa solus potuisset illud
65determinare et suffecisset eius d??gatio[?] et
66ex hoc patet quod male dicunt voluntes eos
67excusare ab haeresi, quia ex determinatione consilii
68ludiniensis concludunt evidenter quod habent concedere
69determinationem consilii lateranen[?] et si patet quali[?]
70debet glosari illud simboli viceni quicumque
71aliquid addiderit vel subtraxerit anathema
72sit etc.
42
ad aliam rationem quando dicitur quod aliqui remi-
73unt[??]
consilium generale propter pluralitatem vocum unius
74partis respectu alterius partis, etc. ista materia est aliqualiter
75ruinosa, ideo breviter transeam primo, ergo potest
76dici quod pars minor ubi crederet quod consilium non
77ritae[?] celebraretur posset renuere rationabiliter[?]
78ubi tamen crederet quod rite celebraretur non deberet
79ut credo renuere nec etiam nec etiam ut est m?o[?]
80renueret
43
2o(secundo) potest dici quod licet ex institutione
81divina et ex scriptura sacra inferri possit
82sufficienter quod debet esse unicus papa hunc
83tamen esse papam vel hunc non est de articulis
84fidei sic absolute loquendo
44
3o(tertio) potest respondere sicud(sicut)
85alias respondit magister meus reverendus ma-
86gister
Iohannes de gorsomo in prima eius
87lectione ubi dedit una aliam rationem, scilicet, quod in tali
88casu, quia includit aliquid quod est facti inde
89consilium potest errare
Peter Plaoul, Commentarius in libros Sententiarum, de Trinitate, Lectio 78, de Trinitate (http://scta.info/resource/lectio78 )
Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, ms. Cod. Vat. lat. 4284, 160v-162r (http://scta.info/resource/lectio78/vat)
Transcription Resource: http://scta.info/resource/lectio78/vat/transcription
Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/lectio78/vat/transcription
Copy Full Citation to Clipboard
View Explanation of Citation Practices
Lectio 78, de Trinitate [Critical]
Lectio 78, de Trinitate [English]
Lectio 78, de Trinitate [Reims]
Lectio 78, de Trinitate [Sorbonne]
Lectio 78, de Trinitate [St. Victor]
Lectio 78, de Trinitate [Vatican] (Currrent Focus)
No results found