1
25Ex praecedenti lectione fuit
26tactum quod sicut divina acceptatio se sola est causa gra-
27tificationis creaturae stante, tamen peccato primi parentis
28et penis(poenis) inde sequentibus, scilicet, privatione Iustitiae
29originalis pro tota adae posterioritate et stante cupiditate
30ex hoc sequente quae est quaedam habitualis tur-
31pitudo se habens ad modum habitus viciosi(vitiosi), eciam(etiam) stante
32laesione virium. deacceptatio divina diceretur formalius
33et principalius quod sit in peccato originali. et hic non capitur
34deacceptatio active, quia tunc non esset, nisi deus. modo
35tribus evidenter constat quod deus non est peccatum. sed
36deacceptatio capitur magis passive. et hoc potest esse
37dupliciter. uno modo per privationem acceptationis requisitae ad
38hoc quod creatura sit digna vita aeterna vel per sub-
39stractionem(subtractionem) acceptationis requisitae quae realiter requiritur
40ad hoc quod creatura efficiatur grata deo

2 ubi yma-
41ginandum(imaginandum) est quod varii sunt gradus acceptationis. nam
42de supremo genere esset gradus reddens creaturam
43formaliter dignam et gratam deo. alius esset gradus
44ymaginabilis(imaginabilis) respectu moralis bonitatis praecise. 3us(tertius) gradus et
45inferior esset respectu naturalis bonitatis non tamen intrinsece.
46ideo iuxta istum 3m(tertium) gradum, advertendum est quod bonitas
47ordinis rerum magis consurgit ex divina acceptatione S153rb
483o(tertio) modo sumpta quam ex intrinseca specifica rerum ratione quam
49bonitatem denotavit scriptura dicens: vidit deus
50omnia, quae fecerant et erant valde bona

3 Ex
51quo consequenter est ymaginandum(imaginandum) quod nulla facta mutatione intrinseca
52sed per solam substractionem(subtractionem) acceptationis 3o(tertio) modo male
53esset universo creato

4 et iuxta hoc potest ymaginari(imaginari) quod
54substractio(subtractio) tocius(totius) latitudinis acceptabilitatis divinae
55haberet rationem turpitudinis sufficientis et culpae. et isto modo
56posset ymaginari(imaginari) deacceptatio passiva quae poneretur formale
57in peccato originali. alio modo capitur deacceptatio magis positive
58ut sit gradus indignitatis in creatura. et ista indignitas
59consurgit ex hoc quod deus reputat creaturam esse in-
60dignam quod non posset facere, nisi in creatura
61praecederet aliqua dispositio sufficiens, scilicet, peccatum
62primi parentis per quod ipse perdidit Iustitiam originalem
63pro tota eius posterioritate et infecta est caro et aucta
64in creatura cupiditas. ex qua consurgunt alia quae
65sufficiunt ad turpitudinem et detestationem in creatura

5 Ex
66quo apparet quod formale esset in peccato originali indignitas
67consurgens ex divina indignatione seu deacceptatione.
68et illud consonat dictis apostoli dicentis. omnes
69nascimur filii israel nascimur inquam indigni
70et in indignificatione, qua sumus indigni a deo
71reputati. et huiusmodi ira est divina deacceptatio,
72quae pacificatur per sacramentorum institutionem or-
73dinatum et secundum institutionem evangelicae legis

6 2o(secundo) di-
74cebatur quod ad gratifficandum(gratificandum) creaturam nihil acquiritur nec
75deperditur. ita quod possibile est creaturam acceptari
76sine aliquo dono creato

7 ideo potest quis du-
77bitare utrum creatura realiter mutetur quando gratifficatur(gratificatur)

8
78Respondetur quod sic, scilicet, quod est realiter quaedam mutatio nec
79est de neccessitate(necessitate) quod omnes species mutationis habeat quid positivum
80distinctum a morali, quia aliquae sunt species divinae potentiae possibiles
81plures quam secundum communem cursum naturae

9 2o(secundo) dicitur quod adhuc
82philosophando communiter concedendum est quod stat mutationem localem
83esse absque acquisitione vel deperditione ut ponentes
84motum localem non esse nisi mobile concederent tamen
85articulum parisiensem, scilicet, quod deus potest mundum movere motu
86recto, quo dato mobile nihil acquirit nec spacium(spatium)
87nec motum, et tamen esset motus localis secundum articulum. igitur
88adhuc loquendo de mutationibus naturalibus nullum est inconveniens
89quod esset immutatio sine acquisitione vel deperditione alicuius
90rei

10 3o(tertio) dictum est quod achilles seu ratio for-
91tissima ponentium respectus est, quod quando aliqua propositio affirmativa
92est quae verificatur pro rebus datis duabus rebus,
93si ille non sufficiunt ad verificandum propositionem oportet aliam
94quae dicitur relatus[?]. modo dicitur quod illae res sufficiunt ad verificandum
95propositionem affirmativam, sed non sufficiunt qualitercumque di-
96spositae seu non sufficit quaelibet positio illarum S153va
1rerum. et ideo isti arguunt, quod igitur oportet ponere relatus[?]
2inter illa res. unde haec oppinantes(opinantes) se resolvunt
3ad illam relatam[?]. unde per illam propositionem bene sciretur ubi
4debet poni relatus[?], et ubi non

11 unde ad verificandum
5hanc propositionem sol dependet a sole non
6sufficiunt sol et radius, licet tamen stet quod
7possit a deo conservari, sed ibi oportet ponere
8unum relatum[?] medium inter solem et radium. nam
9nisi poneretur relatus[?] sol et radius non sufficerent
10ad verificandum propositionem et huiusmodi respectus secundum durandum proprie
11non sunt encia(entia) realia

12 primo non sunt substantiae, nec
12accidentia absoluta, ut qualitas quantitas et cetera.
13sed sunt modi rerum distincti, tamen a rebus ymaginando(imaginando)
14gradus entis secundum quod dictum est. et breviter plurium
15doctorum fuit oppinio(opinio) ponere huiusmodi relatus[?]

13 ad
16materiam applicando si poneremus relatum[?] in creatura
17quando gratifficatur(gratificatur) facilius salvaretur quod acquiratur
18in ea modus rei ratione cuius ipsa dicitur deo grata
19sine positione doni infusi, sed qui non tenere vult
20huiusmodi relatum[?] debet quod deus et sortes sufficiunt ad
21gratificandum ipsum, sed non quocumque modo se habentes. et
22si quaeratur quid est ille modus, dicitur quod est illae
23res sic se habentes

14 deinde restat Re-
24spondere ad rationes quibus probabatur quod caritas
25non sit activa respectu actuum virtuosorum, quia si sic,
26sequitur quod caritas posset se sola exire in actus
27omnium virtutum, ut quod non requireretur prudentia
28ad actum prudentiae nec fortitudo ad actum
29fortitudinis, et sic de aliis

15 Respondetur tenendo positionem primam
30quod caritas se habet veluti prima causa et est sufficiens
31exire in actum omnium virtutum, sed hoc non esset
32de actibus practicis, quia ipsi proveniunt ex
33habitu intelligibili, et caritas est habitus moralis
34seu voluntatis, sicut dicit sanctus thomas in 2a-
352ae(IIaIIae) partis summae suae, qui solvit difficultatem
36hanc, cum quaeritur quomodo simplex persona habens
37caritatem potest operare virtuose. nam ipse
38Respondet per hoc quod "caritas est uncio(unctio) docens
39de omnibus". igitur ipsa est illustratio sufficiens
40creaturae et potest exire in actum intellectus practici
41ad dictandum quid est eliciendum et consequenter ad vo-
42lendum conformiter

16 ad aliam rationem 2am(secundam) quia,
43si caritas esset activa, ponatur quod intendatur
44gradus dilectionis in sorte continue usque ad
45gradum prohibitum. non potest dici quod caritas concurrat
46in illo, quia tunc caritas inclinaret ad actum
47illicitum quod non est dicendum. si vero caritas non S153vb
48concurrit, tunc ita bene sufficiebat voluntas ad concurrendum
49in gradu remissiori, sicut sufficit in gradu
50prohibito, qui est intensior respectu cuius caritas
51non concurrit

17 Respondetur quod eius causalitas non se ex-
52tendit ad actum illicitum, quia sicut fides non
53poterit concurrere ad assentiendum falso. ita nec caritas in-
54clinat ad malum, ymo(immo) eius causalitati repugnat
55inclinare ad malum et adhuc minus in-
56clinat ad malum quam fides faciat assen-
57tire falso, quia caritas perfectiori modo dirigit
58voluntatem quam aliqua alia virtus.

20 hic dubitantur utrum caritas
72possit concurrere cum voluntate usque ad huiusmodi
73actum prohibitum exclusive, id est, ad quaelibet gradum
74citra prohibitum.

21 et videtur quod non quia, si sorti esset
75prohibitum producere a gradum ut decem et
76producat quaelibet citra prohibitum culpandus est
77aequaliter, quia sequitur producit quaelibet citra a
78gradum, ut 10 igitur producit a gradum, ut
79decem, ut apparet consimiliter esse in exemplo albedinis.

22
80Respondetur quod non stat caritatem usque ad illum
81gradum exclusive continue agere, sed ex provisione
82divina in aliquo instanti citra tempus in quo anima
83non sufficit discernere per quid distaret
84seu differet gradus licitus a prohibito moveretur
85a deo faciliter ad percipiendum quantitatem sui
86actus ante illius actum haberet gradum prohibitum
87vel licitum, ut si praeceptum esset sorti quod eli-
88ceret a actum circa instans, tunc in quolibet
89instanti citra illud posset omictere(omittere) praeceptum, sed ex
90divina providentia moveretur specialiter ad eliciendum
91tempus in quo deberet actum ex praecepto
92elicere si sortes faciat quod in se est et
93nullam ponat obicem.

23 Ad 3am(tertiam) rationem, quia si sic S154ra
1sequeretur quod caritas posset agere non agente voluntate

24
2negatur consequentia, quia de neccessitate(necessitate) voluntas concurrit re-
3ceptive ad actus

25 2o(secundo) dicitur quod voluntas respectu
4actus liberi non neccessitatur(necessitatur), nec a deo nec ab alia
5causa agente, quia libere concurrit ad suos actus,
6et ideo licet caritas concurrat principaliter ad actus non
7sequitur, tamen quod voluntatem neccessitet(necessitet)

26 3o(tertio) dicitur quod
8licet caritas sit agens naturale, habet tamen modum
9agendi libere ex eo quod ipsa est instrumentum
10causae libere agentis, scilicet, spiritus sancti sequens eius
11libertatem in agendo, nam sicut respectu propositionis
12falsae, quae fuit vera fides desinit creaturam in-
13clinare ad illam, ita dicitur quod caritas modo libero
14concurrit respectu voluntatis, non quod sit libera, sed est
15instrumentum spiritus sancti qui est causa libere agens

27
16ad 4am(quartam) quia si caritas esset activa, sequeretur
17quod ipsa efficeretur infinita, nam sit aliquod
18instans in quo caritas concurrit ad actum meritorium,
19tunc in illo instanti caritas augetur quia ex habitu
20generato ab illo actu generatur caritas. et fit
21maior quam erat ante illud instans, et iterum ille actus
22faciet habitum ex quo in illo instanti generabitur
23aliquis gradus caritatis. et sic agregatum(aggregatum) ex illo
24et caritate erit maius quam erat ante caritatis,
25et sic in infinitum et ita posset argui generaliter
26de habitibus et actibus moralibus et capitur instans
27in quo habitus intendat actum, et econverso, scilicet,
28actus habitum

28 Respondetur quod in isto casu in materia
29caritatis, licet caritas concurrens ad actum
30mereatur augeri, augmentum tamen non datur
31pro eodem instanti, sed pro tempore futuro vel sequenti

29
322o(secundo) dicitur quod dato quod caritas in eodem instanti
33augeretur illud quod additur ratione meriti non
34confert ad actum, sed habet rationem posterioritatis.
35unde, si ratione actus meritorii addatur gradus,
36tunc non confert ad merendum gratiam in
37hoc instanti, sed est posterior, quia sequitur ad actum et est
38remuneratio actus, disponit tamen ad alios
39actus acquirendos

30 ad rationem de perplexitate
40quia dicebatur quod caritas non patitur perplexitatem,
41sed quando dicitur quod ymo(immo) ut de Iudaeis simplicibus exi-
42stentibus in caritate quibus praelati praedicabant
43christum esse legis subversorem et habebant ma-
44ledictionem super illo qui a lege recederet et S154rb
45super illo qui praesentem contra legem reciperet. et ex
46opposita parte habebant obligationem ad credendum christo et
47recipere eius legem nec debebant sufficere
48miracula, quia per magos pharaonis fuerunt eciam(etiam)
49aliqua facta, et ydolatriae(idolatriae) eciam(etiam) fecerunt,
50et dicitur quod antichristus faciet

31 Respondetur quod caritas
51nullo modo compatitur perplexitatem seu peccati neccessitatem(necessitatem)

32
52et ad rationem satis bene Respondet Guillelmus altissidorensis in
53tali casu ymaginando(imaginando) quod deus est suppremus(supremus) praela-
54torum et est semper praesto et promptissimus veritatem
55irradiare in non ponentibus obicem respectu neccessiorum(necessiorum)
56ad salutem, et sic simplex persona non debet credere
57praelato haeresim praedicanti, quia si faciat quod
58in se est praelatus summus illuminabit eam et
59caritas inclinabit eam ad cogitandum de veritate
60utriusque partis, scilicet, utrum praedicat haeresim praelatus
61vel veritatem, et tunc praefatus doctor dicit quod
62illo tunc creatura debet dicere audiam quid loquatur
63in me dominus[?]. et in illo casu nullo modo credendum est
64praelato. ad probationem, quia ad oppositum sunt maledictiones
65in deuteronomio

33 Respondetur illud quod christus met
66dicit ipse non venit solvere legem, sed adimplere,
67nam lex vetus continebat in figura omnia
68sacramenta euvangelica(evangelica). et ratio ait apostolus quod
69omnia in figura contingebant eis et figurae cessa-
70verunt adveniente veritate. nam ipsi Iudaei
71poterant scire quod veniret messyas(messias), qui
72servaret populum et solveret legem et miracula
73debebant hoc eis facere nomen et si quaeratur
74quibus miraculis debebant magis assen-
75tire vel miraculis magorum vel christi

34 Respondetur a
76latentio(lactantio) quod daemones abmi?ne[?] honoris
77vel cultus sibi ipsis ascribebant miracula, nam
78propter deceptionem humani generis ipsi faciunt combi-
79naciones(combinationes), quae apparent nobis miracula. et
80licet agant modo naturali tamen illae actiones
81videntur a nobis miracula. et ideo quod ista sint
82miracula non est assentiendum. etiam non est inconveniens
83quod deus per daemones faciat miracula
84ut ad detrimentum peccatorum et ad punitionem
85eorum

40 ad rationem sequentem caritas de-
20nominat magis vel minus suum subiectum, igitur oportet quod
21hoc sit secundum intensionem et remissionem

41 Respondetur quod ca-
22ritas potest extrinsece denominari dupliciter

42uno modo quantum
23ad vitalem immutationem, quia caritas non est
24intrinsece caritas sicut albedo est intrinsece albedo
25nam intrinsecum est albedini denominare suum subiectum
26album

43 2o(secundo) modo, quia caritas dicitur extrinsece caritas
27per divinam acceptationem, quia dato quod caritas
28immutaret aliquod subiectum adhuc non denominaret
29carum, sed requiritur divina acceptatio ad hoc quod
30denominetur carum seu gratum

44 ad aliam rationem
31cum arguebatur contra illud quod dictum est quod essentia caritatis
32non repugnat culpae

45 Respondetur quod nulla qualitas est
33essentialiter rectitudo. nam quaelibet potest stare cum
34peccato, eciam(etiam) staret quod caritas esset in subiecto non
35vicali(vicali). nam si possit esse in subiecto non vitali,
36tunc staret quod qualitas illa quae est caritas
37esset in subiecto vitali, et tamen non immutaret eum
38vitaliter

46 ad aliam rationem, qua arguebatur
39contra unum dictum quod caritas in regno animae habet
40principatum. contra arguitur satis apparenter, quia si sit aliquis
41habituatus ex longa frequentatione et rema-
42neret habitus tunc
43ponatur quod ille peccet, tunc
44habitus remanentes poterunt exire in consimiles
45actus virtuosos, igitur non est essentialis concathenatio(concatenatio)
46virtutum moralium ad caritatem nec influxus
47virtutum moralium essentialiter dependet ab in-
48fluxu caritatis. et confirmabatur, quia existens
49in peccato non perdit fidem, igitur fides non essentialiter S154vb
50sibi praeordinat concursu caritatis

47 Respondetur quod nullus
51est actus virtuosus, nisi producatur a caritate

48 ideo Respondendum est quod ubi sic, esset habituatus vir-
52tute, si perderet caritatem reperiret se totaliter
53nudum. et ideo Responditur sicut nullus negat quia
54hoc est contra experientiam, quin habitus remaneant post
55peccatum. et illi habitus exibunt in actum non
56virtuosum, nec in actum eiusdem speciei cum
57illo qui generabatur a voluntate mediante caritate
58antequam talis creatura esset in peccato. ymaginatur(imaginatur)
59tamen quod causalitas habituum, qui possunt stare
60cum culpa non sufficeret in actus meritorios,
61ut voluntas non sufficeret exire in actum
62fruitivum. et tamen bene sufficienter in aliquem
63actum dilectionis dei. et ad ymaginandum(imaginandum) quod illi
64habitus derelicti ab actibus caritatis in creatura
65existente in peccato exirent in actum non vir-
66tuosum

49 notandum est quod propter difficultatem cognoscendi
67huiusmodi actus et ob hoc quod creatura non potest supra
68suos reflectere aliquem actum, contingit quod ipsa
69non potest discernere utrum suus actus sit vir-
70tuosus vel non. et ex hoc provenit quod aliquando
71creatura credit se esse in caritatem et tamen non
72est. et ex hoc creatura nescit utrum odio vel amore
73digna sit. et ideo dicitur quod actus illius existentis
74in peccato qui generantur ex habitibus derelictis
75ab actibus caritatis non sunt virtuosi, quia
76ex cupiditate, quae ibi nimis viget illi actus
77referuntur in aliquod bonum temporale. et sic causalitas
78illorum actuum non se extendit ad actus
79virtuosos. et huic concordat augustinus in libro
80de moribus ecclesiae. et de ecclesiasticis dogma-
81tibus qui difiniendo(diffiniendo) quamlibet virtutem semper in
82principio diffinitionis ponit illud nomen 'caritas'

50 de
83confirmatione ubi tangitur de fide, dicitur quod fides
84est nobilior quam aliquis alius habitus. ideo dicitur ultra
85quod fides non potest concurrere ad productionem alicuius
86actus absente caritate

51 2o(secundo) dicitur quod ex acti-
87bus fidei bene acquiruntur habitus, qui stant
88cum peccato. etiam fides bene producit actum, qui non
89est sufficiens ad salutem. nec ad elevandum potentiam
90rationalem ad sapiendum de vera veritate