1 Sciendum quod in lectione
63praecedenti fuit tactum de infirmitate ingenii
64humani, et eius vulneratione ex pluribus
65causis ibidem tactis. et quia aliqua exempla
66posui, quae non videntur aliquibus bene
67declarata, ideo aliqua repetam ad ostendendum
68debilitatem ingenii humani. ego enim in
69ultimo exemplo descendi ad obiectum infimum,
70scilicet, ad quantitatem continuam, et ibidem dictum
71fuit quod nos non habemus aliquod certum me
72dium ad concludendum de aliqua re quanta
73sit proprie. nam quacumque quantitate data ipsam
74est nota per aliam, ita quod solum cognoscimus
75quantitates relative comparando unam ad aliam,
76ita quod non possumus realiter de aequalitate
77Iudicare proprie, nec aliqua quantitas potest
78nobis simpliciter esse nota ut patuit in
79tribus casibus ibidem positis. ideo nescimus
80proprie quanta res est nisi sciamus in verbo
81vel per revelationem specialem a spiritu sancto.
82ideo non est mirum si, respectu credendorum,
83ponatur requirere fides, quando ad cognoscendum
84de aliqua re quanta sit oportet ponere
85fidem. ponebatur communiter quod nedum est
86ita de quantitate continua, sed eciam(etiam) de velocitate
87et tarditate motuum et de generatione et
88corruptione rerum. unde quia natura est subiec-
89ta deo sicut met testatur philosopho quod quaelibet S17ra
1natura particularis est subiecta naturae universali; quaelibet
2res magis insequitur finem suum ultimate
3intentum et ordinarium illius finis quam
4quodcumque aliud. ideo dicitur quod possibile fuit ex con-
5gruentia regnis rerum, caelum aliquando velo-
6cius, aliquando tardius moveri; ita quod secundum
7quod caelum velocius movetur secundum hoc: proveniunt
8influentiae nobiliores et perfectiores. ideo
9bene potest salvari quod antiquitus caelum ve-
10locius movebatur quam nunc movetur. et hoc propter
11nequitiam vel maliciam(malitiam) hominum, et hoc ex
12ordinatione divina, et hoc testatur scriptura
13sacra dicens dabo eis caelum ferreum,
14id est, influenciam(influentiam) malam. Ex hoc bene
15salvaretur quod a principio motus caeli erant
16velociores, et consequenter quod influenciae(influentiae) erant per-
17fectiores et meliores, et consequenter,
18complexiones homini et aliarum rerum quam nunc
19sit. et consequenter salvaretur quod antiquitus
20homines vixissent per tot annos sicut
21legitur in Scripturis, sed non tanto tempore
22vocando annum, completam revolutionem
23solis non quod annus habuisset tot dies
24et horas sicut nunc propter velocitatem motus
25caeli pro tunc

3 praeter infirmitates
38superius tactas, est una, quae forte habe-
39bit locum, licet originaliter proveniat ex prima,
40scilicet, ex pena originalis culpae, scilicet, daemonis
41temptatio, nam ex originali culpa
42et pena nedum caro rebellat rationi
43ratio subicit sibi rationem ymo(immo) eciam(etiam) daemones. S17rb
44ita quod homo non potest vexationes et tempta-
45tiones daemonium repellere sine speciali gratia
46et Iuvamine ipsius dei

4 Est eciam(etiam) tor-
47por et desidia, est eciam(etiam) curiositas,
48quae vocatur quaedam adhaesio sive investi-
49gatio veritatum impertinentium saluti. pro
50quo est notandum quod secundum oppinionem(opinionem) guillelmi parisiensis
51in libro suo de fide et legibus et in hoc
52se concordat guillelmus altissiodorensis quod intellectus
53habet primam veritatem pro sua ssponsa vera
54cui debet ultimate coniungi et quae est perfectio
55ultimata et summa ipsius intellectus. dicit consequenter quod
56omnes aliae veritates solum sunt ab intellectu
57complendae in relatione ad primam veritatem,
58ita quod ymaginatio(imaginatio) sua est quod, sicut dilectio
59non est bene regulata, quae non est in
60dilectione dei relata, ita quod assensus
61sive veritas non est consideranda, nisi in ordine
62ad primam veritatem, referendo eam ad primam
63veritatem. si autem contingat quod intellectus
64assentiat alicui veritati non referendo
65ipsam in primam veritatem, tunc dicit guillelmus
66quod est fornicatio spiritualis et talis veritas
67non perficit intellectum; ymo(immo) est dispositio di-
68strahens a consecutive sive investigatione veri-
69tatis

5 ex praedictis inferuntur duae propositiones.
70prima est quod respectu temporalium et naturalium et respectu
71veritatum politicae necessariarum oportet uti fide
72quadam. unde in regimine politico, ratione de-
73bilitatis ingenii humani, oportet quod servus regatur a
74domino et quod credat domino suo. Item
75infirmi adhibent fidem et credunt
76medico suo, quia infirmus, dum est
77infirmus, non potest investigare medicinam
78curativam sui morbi. Item in consiliis
79sunt aliqui qui non possunt comprehendere aliquas
80veritates, ideo oportet quod credant aliis qui sunt
81excellentiores. et generaliter in omnibus, oportet quod
82credatur magis elevantibus et superientibus. Item
83caecus credit videnti, ideo submittit se
84bruto ut communis docet experientia; igitur naturalis
85ordo eciam(etiam) politicus in hiis in quibus est
86deffectus(defectus) potentiae oportet se submittere alteri, S17va
1et nedum aequali, sed minori, quia caecus communiter
2ducitur a bruto. et per consequens cum intellectus humanus
3propter impedimenta prius dicta sit quasi secutiens,
4et hoc testatur aristoteles et commentator 2o(IIo) metaphysicae dicens
5"sicut se habet oculus noctuae ad lumen solis"
6etc. videtur quod fides sit accipienda tamquam summe
7necessaria ad cognoscendum arduissima.

6 Circa
8istam materiam proposueram adducere multas
9apparentias falsas, sed ne nimis vos acte-
10diam(attediam), dico pro praesenti quod debilitatem ingenii
11alibi exprimemus[?] quam in materia fidei aequae ve-
12hementor clare patet in certis sophisticibus et
13in aliquibus propositionibus geometriae et astrologiae
14et in materia proportionum. ita quod multae reperiuntur
15propositiones ita difficiles ad sustinendum, sicut sunt
16articuli fidei, unde, licet in materia insolubilium multi
17multa dixerint, tamen numquam materia illa fuit
18bene soluta. et gratia exempli, capio minimum
19insolubilium, scilicet, istud sortes dicit falsum supposito
20quod non dicat aliam propositionem et quod rema-
21neant significationes terminorum, et tunc introduceretur
22sicut fit communiter. difficultas est hic maxima
23ex parte circulationis intellectus, nam intellectus Iu-
24dicando de veritate alicuius propositionis habet istum
25modum quod primo considerat rem per propositionem significatam
26et consequenter considerat qualiter se habeat, et
27etiam, si sit, conformitas rei ad extra significatae
28per propositionem et modi significandi propositionis, tunc
29illa propositio est vera, quia ab eo quod res est
30vel non est, dicitur oratio vera vel falsa modo
31in propositionibus insolubilibus. est circulatio plenissima,
32quia si ego velim scire utrum sit ita a
33parte rei sicut propositio significat, oportebit
34prius scire utrum propositio sit vera, et antequam
35possumus scire quod propositio sit vera, oportet scire
36utrum ita sit a parte rei, nec patet ibidem
37introitus ratione debilitatis nostri ingenii, quia
38non dubito quod angelo illud non esset inso-
39lubile

7 Ex dictis et ymaginatione(imaginatione) praedicta
40adiunguntur aliquae propositiones

8 prima est quod stat
41quod sortes non posset habere ex puris
42naturalibus nisi fidem de propositione quae
43sit scita a platone. probatur conclusio, nam capiS17vb -
44amus aliquam propositionem quae sit extra latitudinem
45propositionum scibilium a sorte secundum investigatio-
46nem humanam, tunc ponatur quod plato sit
47melioris complexionis, et consequenter melioris
48ingenii quam sortes tunc propositio illa poterit
49esse scita a platone, igitur si sortes assentiat
50illi opportebit(oportebit) quod sit per fidem supponendo
51eam esse veram. et sic consequenter inferretur quod in
52geometria multae sunt propositiones ab angelo
53vel ab homine unde complexionato sive dis-
54posito scitae quibus homines, ut in pluribus,
55non possent assentire nisi ex fide ratione
56debilitatis complexionum eorum. et ex hoc
57sequitur quod non est mirabile, si habeamus fi-
58dem de illo obiecto, scilicet, de deo

9 Sequitur ul-
59terius quod in regiminibus politicis periculosum
60est inniti Iudicio humano. ex quo sequitur
61quod maxime apud regentes politiam con-
62sulenda est eis sacra scriptura, quia innititur medio
63infallibili, et cum hoc quia ipsa sufficit, quia
64si scripturam sacram bene resolverent de omni-
65bus, in ea invenirent in ea consilium. unde
66ponit expresse anselmus quod "omnis veritas
67est realiter contenta in sacra scriptura," et
68ita ponit beatus augustinus et multi alii doc-
69tores sancti

10 Sequitur ulterius quod non est semper
70sine periculo uti legibus rationes ad omnem
71politiam regendam. non dico tamen quin
72bene Iuvant, sed dico quod non est ultimate
73sistendum in eis, quia innituntur aliquando de-
74bili fundamento, ymo(immo) aliquando innituntur forte
75fundamento falso, quia verisimile est quod romani aliquas
76leges malae et tirannicissae(tyrannicissime[?]) condiderit

11
77Sequitur tandem quod in omnibus agibilibus, sive tan-
78gentibus fidem sive non, semper debet invocari divinum
79auxilium, quia semper est verum nec potest falli, et
80hoc testatur plato in tymeo, ubi acturus erat
81de deo et dicit quod auxilium divinitatis in
82omnibus debet implorari, et ista imploratio
83non permittit aliquae errare immittendo
84isti implorationi, Isti enim deffectus(defectus),
85sicut praedicti, proveniunt ex deffectu(defectu)
86originalis culpae. Ex quo sequitur quod omnis S18ra
1deceptio provenit ex originali culpa,
2quia in statu innocentiae non fuissent aliquae
3deceptiones

12 Sequitur ulterius quod formido
4veritatis offensive[?] est effectus originalis
5culpae

13 Sequitur ulterius quod omnis error
6et omnis sophisticatio provenit ex originali culpa.
7Ex quo sequitur quod si status innocentiae man-
8sisset, nulli fuissent errores nec
9sophisticationes. Ex quo ulterius sequitur quod in
10statu innocentiae ars sophistica non
11habuisset locum

14 sequitur eciam(etiam) quod in statu in-
12nocentiae nulla opinionum contrarietas, ymo(immo)
13nulla fuisset opinio, et causa est, quia
14oppinio(opinio) est cum formidine; semper modo in statu
15illo non fuisset formido

15 Sequitur ulterius quod
16eciam(etiam) nulla fuisset ibidem ratio probabilis prout
17ratio probabilis dicit formidinem. verum est quod de modo
18cognoscendi veritatem in statu illo innocentiae
19possunt poni aliquae propositiones, posset enim
20ymaginari(imaginari) de statu innocentiae dupliciter;
21dicitur enim quod in primis prius parens de quibusdam
22veritatibus habebat notitiam et evidentiam certam,
23ita quod circa quamlibet veritatem circa quam
24volebat considerare per habitum nobiliorem
25sibi a deo infusum statim habebat
26notitiam certam et evidentem sicut fuit de christo,
27non quia habuerit lumen aequae perfectum
28sicut christus, sed quia habuerit lumen mediante quo
29poterat immediate circa quamlibet veritatem re-
30quisitam ad decorem sui status et
31circa quam decebat habere notitiam evidentem