1 Sciendum est quod in lec-
29tione praecedenti fuit tactum de infirmitate
30ingenii humani, et eius vulneratione ex pluri-
31bus causis ibidem tactis. Et quia aliqua
32exempla posui, quae non videntur aliquibus
33bene declarata, ideo aliqua repetam ad osten-
34dendum debilitatem ingenii humani. Ego
35enim in ultimo exemplo descendi ad obiectum in
36fimum, scilicet, ad quantitatem continuam, et ibidem
37dictum fuit quod nos non habemus aliquod
38certum medium ad concludendum de aliqua re quanta
39sit proprie. Nam quacumque quantitate data ipsa V20rb
40est nota per aliam, ita quod solum cognoscimus quanti-
41tatem relative comparando unam ad aliam,
42ita quod non possumus realiter de aequalitate
43nec aliqua quantitas potest nobis simpliciter esse
44nota ut patuit in tribus casibus ibidem positis, etc.
45Ideo nescimus proprie quanta res est nisi scia
46mus in Verbo vel per revelationem specialem
47a Spiritu Sancto. Ideo non est mirum si, respectu creden-
48do, ponamus requirere fidem, quando ad cognoscendum
49de aliqua re continua, sed etiam de velocitate et tar-
50ditate motuum et de generatione et cor-
51ruptione etc. Unde quia natura est sub-
52iecta Deo sicut testatur metaphysiciis quod quaelibet natura
53particularis est subiecta naturae universali; quaelibet res
54magis insequitur finem suum ultimate
55intentum et ordinem illius finis quod quodcumque
56aliud. Ideo dicitur quod possibile fuit ex congruentia
57regnis rerum, caelum aliquando velocius, aliquando
58tardius moveri; ita quod secundum quod caelum ve-
59locius movetur secundum hoc: proveniunt in
60fluentiae nobiliores et perfectiores. Ideo
61bene potest salvari quod antiquitus caelum
62velocius movebatur quam nunc. Et hoc propter
63nequitiam vel malitiam hominum, hoc ex or-
64dinatione divina, et hoc testatur Scriptura
65Sacra dicens duae "dabo eis caelum ferre
66um," id est, influentiam malam. Ex hoc bene
67salvaretur quod a principio motus caeli erant
68velociores, et consequenter quod influentiae erant
69perfectiores et meliores, et consequenter, complexio-
70nes homini et aliarum rerum quam nunc sit. Et
71consequenter salvaretur quod antiquitus homines
72vixissent per tot annos sicut legitur in
73Scriptura sed non tanto tempore vocando
74annum, scilicet, completam revolutionem solis non
75quod annus habuisset tot dies et tot horas
76sicut nunc propter velocitatem motus caeli pro tunc

3 Praeter infirmitates huius
10tactas, est una, quae forte habebit lo-
11cum, licet originaliter proveniat ex prima,
12scilicet, ex pena originalis culpae, scilicet, caro nedum re-
13bellat rationi ratio subicit sibi immo etiam daemones.
14Ita quod homo non potest vexationes et
15temptationes daemonium sine speciali gratia
16et iuvamine ipsius Dei

4 Est etiam torpor
17et desidia, est etiam curiositas, quae vocatur
18quaedam adhaesio sive investigatio verita-
19tum impertinentium saluti. Pro quo est
20notandum quod secundum opinionem Guillelmi Parisiensis in libro suo
21De sacris et in hoc concordat secum
22Guillelmus Altissiodorensis quod intellectus habet primam veritatem
23pro sua sponsa vera cui debet ultimate con-
24iungi et quae est perfectio ultimata et
25summa ipsius intellectus. Dicit consequenter quod omnes
26aliae veritates solum sunt ab intellectu com
27plendae in relatione ad primam veritatem,
28ita quod imaginatio sua est quod, sicut dilectio non
29bene regulata, quae non est in dilectione
30Dei relata, ita assensus sive veritas non
31est consideranda, nisi in ordine ad primam
32veritatem, si autem contingat quod intellectus assenti-
33at alicui veritati non referendo ipsam in
34primam veritatem, tunc dicit Guillelmus quod est for-
35nicatio spiritualis et talis veritas non perfi-
36cit intellectum; immo est dispositio distrahens a
37consecutive sive investigatione veritatis

5
38Ex praecedentibus inferuntur propositiones.
39Prima est quod respectu temporalium et vero natura
40lium et respectu veritatum politicae necessariarum oportet V20vb
41uti fide quadam. Unde in regimine politico, ratione
42debilitatis ingenii humani, oportet quod servus
43regatur a domino et quod credat domino
44suo. Item infirmi adhibent fidem
45et credunt medico suo, quia infirmus,
46dum est infirmus, non potest investigare
47medicinam curativam sui morbi. Item
48in consiliis sunt aliqui qui non possunt compre-
49hendere aliquas veritates, ideo oportet quod cre-
50dant aliis qui sunt excellentiores.
51Et generaliter in omnibus, oportet ut credatur
52magis elevantibus et sapientibus. Item caecus
53credit videnti, immo submittit se
54bruto ut docet communis experientia; ergo naturalis or-
55do etiam politicus in hiis in quibus
56est defectus potentiae oportet se submittere alteri,
57et nedum aequali, sed minori, quia caecus
58communiter ducitur a bruto etc. Et per consequens quod intellectus
59humanus propter impedimenta prius dicta sit quasi
60secutiens, et hoc testatur Aristoteles et
61Commentator IIo Metaphysicae "sicut se habet oculus
62noctuae" etc. Videtur quod fides sit accipienda
63tamquam summe necessaria ad cognoscendum arduissima

6
64Circa istam materiam proposueram addu-
65cere multas apparentias falsas sed ne
66magis vos attediam dico pro praesenti quod
67debilitas ingenii humani alibi expitur[?]
68quam in materia fidei aequae vehementis
69patet clare in certis sophisticibus et in aliquibus
70propositionibus geometriae et astrologiae etc. et in materia
71proportionum. Ita quod multae reperiuntur propositiones ita
72difficiles ad sustinendum, sicut sunt articuli
73fidei, unde, licet in materia insolubilium multi
74multa dixerint, tamen numquam materia illa fuit
75bene soluta. Et verbi gratia capio
76unum minimum insolubilium, scilicet, Socrates dicit falsum supposito
77quod non dicat aliam propositionem et quod remaneant
78significationes terminorum, etc. Difficultas est hic
79maxima ex parte circulationis intellectus, nam intellectus
80iudicando de veritate alicuius propositionis habet istum
81modum quod primo considerat rem per propositionem significatam V21ra
1et consequenter considerat qualiter se habeat, et sic con-
2formitas rei significatae ad extra per propositionem et modi
3significandi propositionis, tunc illa propositio est vera, quia
4ab eo quod res est vel non est, dicitur propositio
5vera vel falsa modo in propositionibus insolubilibus.
6est circulatio plena quia si ego velim
7scire utrum sit et antequam possim scire utrum
8propositio sit vera oportet scire utrum sit ita a parte
9rei etc nec patet ibidem introitus ratione
10debilitatis ingenii nostri quia non du-
11bito quod angelo illud non esset insolubile

7
12ex dictis et ymaginatione praedicta adiunguntur
13aliquae propositiones

8 prima est quod stat quod sortes non
14posset habere ex puris naturalibus suis nisi fide
15de propositione quae sit scita a Platone. Probatur conclusio, nam
16capiamus aliquam propositionem quae sit extra totam
17latitudinem propositionum scibilium a Sorte secundum est investigationem
18humanam, tunc ponatur quod Plato sit melioris
19complexionis, et consequenter melioris ingenii
20quam Socrates, tunc propositio illa poterit sciri a Platone,
21ergo si Socrates assentiat illi oportebit quod sit per fi-
22dem supponendo eam esse veram. secundo consequenter
23inferretur quod in geometria multae propositiones ab angelo
24vel ab homine bene complexionato sive bene dis-
25posito quibus homines, ut in pluribus, non
26possent assentire nisi ex fide ratione debilitatis
27complexionum eorum. Et ex hoc habetur quod
28non est mirabile, si habeamus fidem de illo
29obiecto, scilicet, de etc.

9 Sequitur ulterius quod in re
30giminibus politicis periculosum est inniti iu
31dicio humano. Ex quo sequitur quod maxime
32apud regentes politiam maxime consu-
33lenda est eis Sacra Scriptura, quia nititur
34medio infallibili. Et cum hoc ipsa sufficit, quia
35si sacram scripturam bene resolverent de omni-
36bus, in ea invenirent consilium. ita ponit
37augustinus et multi alii doctores unde ponit
38expresse anselmus quod "omnis veritas est realiter
39contenta in Sacra Scriptura," et ita ponit
40augustinus et multi alii doctores sancti

10 Sequitur
41ulterius quod non est semper sine periculo uti legibus V21rb
42ad omnem politiam regendam. Non dico quin
43bene iuvant, sed dico quod non est ultimate
44sistendum in eis, quia innituntur aliquando debili
45fundamento, immo aliquando innituntur forte fun-
46damento falso, quia verisimile est quod Romani aliquas
47leges malae et tyrannicae condiderit

11 Sequitur
48tandem quod in omnibus agibilibus, seu tangentibus
49fidem sive non, semper debet invocari divinum au-
50xilium, quia semper est verum nec potest falli, et hoc
51testatur Plato in thimeo, ubi acturus erat de
52Deo ubi dicit quod auxilium divinitatis in omnibus debet
53implorari, et ista imploratio non permittit ali-
54quae errare immittendo isti implorationi, isti
55enim defectus, sicut praedicti, proveniunt ex defectu ori-
56ginalis culpae. Ex quo sequitur quod omnis deceptio
57provenit ex originali culpa, quia in statu
58innocentiae non fuissent aliquae decep-
59tiones

12

13 Sequitur ulterius quod omnis error et
60omnis sophisticatio provenit ex originali culpa.
61Ex quo sequitur quod status innocentiae mansisset,
62nulli fuissent errores nec sophisticationes. Ex quo
63sequitur quod in statu innocentiae ars sophistica
64non habuisset locum

14 Sequitur ulterius quod in illo
65statu innocentiae nulla oppinio(opinio) contrarietas, ymo(immo)
66nulla fuisset opinio, et causa est, quia oppinio(oppinio)
67est cum formidine; semper modo in statu illo
68non fuisset formido

15 Sequitur ulterius quod nulla
69fuisset ibidem ratio probabilis prout ratio probabilis
70dicit formidinem. Verum est quod de modo cognoscendi
71veritatem in statu illo innocentiae possent
72poni aliquae propositiones, possent enim imaginari de
73statu innocentiae dupliciter; dicitur enim quod in primis
74de quibusdam veritatibus habebat notitiam
75certam, ita quod circa quamlibet veritatem circa
76quam volebat considerare per habitum nobilem
77sibi a Deo infusum stanti habebat notitiam cer-
78tam et evidentem sicut fuit de Christo, non quia
79habuerit lumen aequae perfectum sicut Christus, sed quia habuerit
80lumen mediante quo poterat immediate circa quamlibet
81veritatem requisitam ad decorem sui status
82habere notitiam evidentem etc.