Lectio 91, de Caritate [Sorbonne Transcription]

By Petrus Plaoul

Edited By Jeffrey C. Witt

Edition: 0.0.0-dev | January 22, 2013

Authority: SCTA

License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)

lectio91

Sources: S: Sorbonne

Lectio 91, de Caritate [Sorbonne Transcription]

Tertia opinio de intensio formarum: quod intensio formarum non fit per additionem gradus ad gradum

1 Restant alia tractanda
8circa materiam caritatis recitando opiniones. unde
9adhuc fuit una opinio 3a(tertia) in ordine, scilicet, quod
10intensio formarum non fit per additionem gradus
11ad gradum, sed ipsa fit per depurationem a suo
12contrario. et isto modo conceditur caritatem intendi, scilicet, per
13remotionem qualitatis contrariae, scilicet cupiditatis

Deficientia opinionis

Prima deficientia

2 sed ista opinio
14deficit, quia multae sunt qualitates, quae non
15habent contrarium, ut scientia non habet qualitatem contrariam,
16saltem quae sit positiva. nam anima in
17principo sui esse est tanquam tabula rasa in
18qua nihil depictum est, igitur ut virtutes in
19anima depingantur, non oportet quod habitus contrarii
20depurantur seu remictantur(remittantur)

Secunda deficientia

3 2o(secundo) illud apparet de lumine,
21nam lumen per aplicationem(applicationem) lucidi intenditur, et tamen
22non est per depurationem sui contrarii, quia ipsum
23non habet contrarium, et ita argueretur de aliis
24qualitatibus, quae intenduntur, quae tamen nullum habent
25contrarium

Tertia deficientia

4 3o(tertio) quia si opinio esset vera sequeretur quod aliquis
26esset in peccato mortali et in caritate simul. consequens
27est falsum. et patet consequentia, quia contrarium caritatis est culpa
28mortalis et est contrarietas inter caritatem et peccatum
29mortale ex lege stante, et per consequens si caritas
30augeatur, culpa minuitur, verum tamen quod ista
31ratio non concludit

Quarta deficientia

5 4o(quarto) arguitur nam si opinio esset
32vera, sequeretur contradictio et sit una qualitas quae vocetur
33a quae debeat intendi per depurationem suae
34contrariae, quae vocetur b, tunc arguitur sic: a intenditur quod
35patet, quia minus miscetur cum suo contrario b. etiam arguitur
36de sua b contraria qualitate, quia minus miscetur a
37igitur b intenditur. et per consequens ponitur implicatio
38contradictionis, quia ponitur quod a intenditur et non intenditur
39et b eciam(etiam)

Quinta deficientia

6 5o(quinto) arguitur inquirendo quomodo qualitas
40minus miscetur suo contrario. videtur quod non est aliud
41nisi quod aliquid corrumpatur de sua contraria. et per
42consequens taliter si sic oppinans(opinans) incidit in viam consequentiam
43credit evitare

Sexta deficientia

7 6o(sexto) data qualitate S161rb
44aliqua ipsa est tota latitudo et forma in sua specie. et in
45sua contraria, quia per adversarium non intenditur per additionem
46partis ad partem, igitur talis qualitas est summa, et
47ita argueretur de sua contraria. et per consequens sunt duae
48qualitates summae in eodem adaequate

Quarta opinio de intensione formarum

8 4a(quarta) oppinio(opinio)
49est quod qualitas intenditur ex eo quod reducitur de potentia
50ad actum. unde qualitas quantum est de se est indivisibilis
51intensibilis secundum aplicationem(applicationem) agentis redditur actu
52tantae activitatis et potestatis, et ante erat
53in potentia. et sic ipsa redditur potentior et activior.
54unde producto gradu luminis in medio ipse est indivisibilis
55intensibile, sed quando agens est intencius(intentius) illo gradus
56redditur in maiori activitatis non quod ille gradus aliquid
57acquirat, sed quia activitatem habet efficaciorem
58ex eo quod de potentia ad actum reducitur. sed ista ratio
59seu positio est voluntarie posita, quia dicere quod agens
60ponat gradum intensiorem, nisi per virtutem influxam
61non est rationabile dictum nec fundamentum, quia agens
62nihil ponit intendendo qualitatem

Quinta opinio de intensione formarum

9 5a(quinta) oppinio(opinio)
63est quod esse qualitas distinguitur aliquo modo ex natura rei a
64suis gradibus et gradus distinguitur inter diffinitionem
65formali, vel distinctionem, quae vocatur ex natura
66rei, cuius ymaginatio(imaginatio) est explanata, quia dicit
67de Rippa quod secundum multitudinem denominationum est
68distinctio obiectalis, ut quia esse distinguitur aliquo modo
69ad vivere, et ita de aliis secundum praedicata essentialia est
70distinctio a parte rei nulla ymaginatio(imaginatio) confert ad capiendum
71istam viam. unde sicut in trinitate est essentia quae est 3es(tres)
72personae essentialiter distinctae, igitur essentia qualitatis distinguitur
73a suis gradibus et gradus inter se, non tamen est
74tanta distinctio sicut distinctio personarum in divinis.
75et iste est minimus gradus distinctionis. et tunc
76diceretur quod intentio fit per generationem graduum
77novorum ydentice(identice) et essentialiter cum essentia illius
78qualitatis concurrentium. et remissio fit per corruptionem
79graduum absque hoc quod essentia formae corrumpatur. unde essentia
80nata est esse sub quolibet gradu quantum est de se,
81non tamen distinctio est ibi tanta quin propositio affirmativa
82de praesenti sit vera, scilicet, quod essentia est illi gradus
83et econtra gradus illi sunt illa essentia

10 sed ista opinio
84videtur ponere inconveniens, quia ponit unum quod est
85difficilius quam articulus trinitatis, ponere enim quod essentia sit
86plures res. ex hoc reprobatur quia ad salvandum
87intensionem formarum non oportet ponere tantam difficultatem

11 S161va
12o(secundo) arguitur de gradu noviter producto iste gradus
2incipit esse, iste gradus est haec essentia, igitur haec essentia
3incipit esse, et ita, si corrumpitur essentia eodem modo, iste gradus
4est haec essentia, igitur haec essentia corrumpitur. modo sillogismi(syllogismi) expositorii[?],
5nisi arguatur in terminis divinis

12 Item, 3o(tertio) si gradus corrumpitur
6utrum sit aliquid eorum vel non. si sic, autem[?] corrumpitur aliqua
7essentia. si non, tunc ille gradus nihil est

Sexta opinio de intensione formarum: quod intensio formarum fit per additionem gradus ad gradum in eodem situ adaequate

13 6a(sexta) oppinio(opinio) est
8quae tenenda est in ista materia, scilicet, quod intensio formarum
9fit per additionem gradus ad gradum in eodem situ
10adaequate. et illae partes sunt eiusdem rationis. ista positio
11consonat experienciis(experientiis)

14 primo, quia aliqua posita igni
12continue acquirit maiorem et maiorem caliditatem

15 Item lucidum
13apositum(appositum) medio producit lumen, et si superveniat aliud
14lucidum lumine fiet maius, quia unum lucidum non
15desinet agere propter aliud. utrum tamen efficiatur unum
16lumen, ex istis duobus non est modo speculandum,
17sed sufficit quod lumen sit maius. ista positio est tenenda,
18quia sequitur experientias

16 Contra hoc tamen arguitur, quia aliquae
19sunt auctoritates, quae huic opinioni repugnant.
20unde dicit aristoteles quod duo accidentia solo numero differentia non
21possunt esse in eodem subiecto, et tamen si fiat intensio
22caliditatis ad ignem, oportet quod duo accidentia similia in
23specie sint in eodem subiecto, igitur.

17 Respondetur quod accidens habens
24terminum suae perfectionis non est compossibile alteri accidenti eiusdem
25speciei. ubi est notandum quod secundum doctrinam aristotelis res habent
26terminos suae perfectionis et magnitudinis. unde datur gradus
27maximus caliditatis, scilicet, illa caliditas conveniens igni bene
28disposito. dicitur tamen quod ille gradus est actus cui re-
29pugnat recipere vel esse in eodem subiecto cum uno
30alio suae speciei. sed ille gradus non est intensibilis naturaliter.
31unde si ad ymaginationem(imaginationem) esset aliud agens aplicatum(applicatum) quod
32esset forcius(fortius) non posset aliquid addere gradui caliditas
33ut 10, et sicut repugnat formae substantiali recipere
34aliam formam vel esse in subiecto cum una alia
35forma eiusdem speciei. ita duae qualitates summae eiusdem
36speciei non possent esse nec se compati in eodem
37subiecto causa est, quia quaelibet talis caliditas habet termen
38suae perfectionis. et semper citra illum gradum summum quilibet
39gradus tendit ad perfectionem et ad termen per-
40fectionis. et ex ipso gradu adveniente efficitur
41caliditas intensior. nam ratio tendentiae unius potest
42uniri alteri, ut ex ipsis constituatur unum, et sic
43apparet quod intentio aristotelis est loqui de accidentibus,
44quae actualiter habent termen suae perfectionis quibus S161vb
45repugnat

18 recipere quia summe bene sibi est per illud accidens
46summum

19 3o(tertio) quia ex ordine naturae repugnat subiecto aliud
47accidens recipere, quia illud esset occium(otium) et natura abhorret
48occium(otium) magis quam vacuum. ita quod ex decreto communi
49naturae impeditur receptio gradus, qui haberet suam
50perfectionem

Responsio ad rationes

20 Circa istam materiam consueverunt adduci
51multi casus difficiles, sed quia sunt magis naturalia
52ideo reducuntur ad vicum straminis

Ad primam

21 Sed Respondendum est
53ad rationes factas in principio quaestionis, quia dicetur
54primo quod nulla talis caritas est ponenda consecutionem
55finis. nam philosophi negant talia dona

22 hic
56dicitur quod Investigatio naturalis non sufficit attingere
57veritatem, nam philosophi contradicunt sibi in materia felicitatis,
58ita quod fuerunt variae sectae. et ideo non est eis
59credendum, et etiam patet quod haeretici fuerunt satis
60per ecclesiam in ista materia confutati

Ad secundam

23 ad 2am(secundam) cupiditas
61potest naturaliter tolli, igitur et caritas naturaliter acquiri.
62negatur consequentia, et causa est quia in statu innocentiae primus
63parens erat sine cupiditate, et tamen non erat
64ex naturali institutione cum gratia et ad probationem, quia
65virtutes possunt acquiri in tantu gradu quod reducunt
66regimen animae ad concordiam. ita quod ratio dominabitur
67viribus inferioribus. negatur hoc quia virtus non potest ac-
68quiri sine caritate, nec exire in actum virtuosum,
69nisi directa a caritate cuius influentia, si subtra-
70hatur virtus non exibit in actus meritorios, et
71quando alegabatur(allegabatur) de plotino philosopho qui ut
72ait macrobius ponit 4or(quattuor) virtutes, unam ponit
73quae vocatur politicam aliam purgatoriam, quae
74vincit passiones, 3am(tertiam) purgati animi cum qua nulla passio
75est compossibilis, et sic in illo casu tolleretur plene cupiditas.
764am(quartam) virtutem ponit exemplarium virtutum summa
77virtus, scilicet, deus. modo iste philosophus gentilis ponit
78quod contingit habere tantam virtutem quod nulla cadit
79passio

24 hic Respondetur quod ipse loquitur de virtutibus
80speculative et non practice ut seneca in multis locis.
81unde dicitur quod si isti philosophi tenuissent vitam quam
82descrixerunt(descripserunt) fuissent sancti viri, et ita potest
83ymaginari(imaginari) tantam virtutem quod ipsa tollent
84rebellionem in regno animae

25 2o(secundo) dicitur quod si
85illi practicaverit[?], sicut socrates, qui fuit
86maxime virtutis, tunc dicendum quod fuerunt
87elevati per speciale dei adiutorium. unde fuerunt
88multi extra legem Iudaicam quibus deus illu-
89stravit ut testimonium veritatis dei Iob
90mortuus fuit. et sic per hoc sequentes puram honestatem S161Bra
1fuerunt a deo specialiter illustrati. et si habuerint
2vitam quam descripxerunt(descripserunt) hoc fuit per dona
3gratuita

26 Ulterius est notandum quod cupiditas et caritas
4non sunt contrarie formaliter. patet quia quilibet in penam(poenam)
5peccati originalis habet cupiditatem, licet sit in caritatem
6illud apparebat maxime in paulo, qui propter
7intensivam caritatem aiebat cupio disolvi(dissolvi)
8et esse cum christo. et nihilominus habebat legem membrorum
9legi mentis suae repugnantem.

27 2o(secundo) nec contrariantur
10quantum ad primos eorum effectus. primus enim effectus cupiditatis
11est motio prava quae est primus modus et stat cum
12actu caritatis in finem directivo, ut sub
13intentione castae vivendi. paulus habebat sti-
14mulum carnis, scilicet angelum sathanae(satanae), qui eum
15collafizabat[?], et sic nec actus primi eorum contrariantur.
16sed actus consecutivi[?] non stant simul, quia actus
17ultimus cupiditatis est electio temporalis propter se tantum
18et ultimate et non stat cum caritate, quia ipsa
19est culpa mortalis

Ad aliam rationem

28 ad aliam rationem, quia
20sequitur sortes facit quod in se est, igitur sortes gratifficatur(gratificatur),
21sed antecedens est in sua potestate naturali, igitur consequens.

29
22Respondetur quod prima consequentia non valet causa est, quia quantumcumque sortes
23faceret posse naturali adhuc ipse non gratif-
24ficatur(gratificatur). sed ista consequentia est bona: sortes facit quod
25in se est et haec lex stat demonstrando per li haec
26legem christi, igitur sortes gratifficatur(gratificatur). et si dicatur
27antecedens est in potestate naturali sortis, dicitur quod licet
28antecedens pro prima parte sit in potestate naturali sortis, non
29tamen pro 2a(secunda) parte et ideo totum antecedens non est in
30potestate sortis. et si arguatur sic: antecedens non est in
31potestate naturali sortis, igitur sortes ad hoc non obli-
32gatur, quod nullus obligetur ad impossibile, negatur illa
33consequentia, quia sortes obligatur ad hoc per dei misericordiam,
34scilicet, ad legem. nam si faciat quod in se est
35deus ei conferet gratiam

Ad aliam rationem

30 ad aliam rationem,
36nullum donum creatum requiritur ad gratifficandum(gratificandum) creaturam
37neccessario(necessario), quia quocumque dato creatura posset esse grata
38sine illo

31 hic dicitur quod nullum donum creatum requiritur
39sed requiritur aliquod donum creatum secundum legem. et hoc
40habet per logicam discerni, dicitur tamen quod acceptatio
41magis gratifficat(gratificat) creaturam quam quodcumque aliud
42donum creatum, licet donum creatum requiratur
43ad hoc lege stante

Apparatus Fontium

    Apparatus Criticus

      Citation

      Peter Plaoul, Commentarius in libros Sententiarum, de Caritate, Lectio 91, de Caritate (http://scta.info/resource/lectio91 )

      Paris, Bibliothèque Nationale de France, ms. lat. 15897 , 161r-161Br (http://scta.info/resource/lectio91/sorb)

      Transcription Resource: http://scta.info/resource/lectio91/sorb/transcription
      Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/lectio91/sorb/transcription

      View Explanation of Citation Practices