Edited By Jeffrey C. Witt
Edition: 0.0.0-dev | January 22, 2013
Authority: SCTA
License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)
1
Rescat(Restat) alia
V183rb
54tractanda circa materiam de intensione et
55remissione formarum, scilicet, alias oppiniones(opiniones) reci-
56tare
et de qualibet posset fieri una ratio, sed de
57illis me expediam in hac lectione ut possum
58venire ad aliam materia in magis theologica
59et forte magis utilem est, ergo alia oppinio(opinio)
60quae ponit quod intensio causalitas non fit per addi-
61tionem
gradus ad gradum nec aliquo minorum
62praecedencium(praecedentium), sed fit per depurationem a suo contrario
63ita quod qualitas non intenditur de per se sed praecise
64per remotionem causalitas contrarie sibi ad mixtae in-
65pedientis
eius operationem apparet magis eius effectus
2
66sed isca(ista) oppinio(opinio) multipliciter deficit primo quia mul-
67tae
sunt qua?tes[?] quae realiter non habent contrarium patet
68primo de scientia quae nullam qualitatem quae
69sit sibi realiter contraria unde anima humana in sui crea-
70tione
est sicud(sicut) tabula rasa in qua nichil(nihil) depic-
71tum
est depingibilis[?] sanctus et virtutibus etc. et ideo
72virtutes intellectuales seu habitualis seu habitus
73si in anima depingantur non oportet quod si intendantur
74quod aliquid eorum remittatur
3
2o(secundo) patet clara instantia
75est de lumine quod per applicationem continuam lucidi
76ad aliquod medium potest intendi et tamen non
77habet contrarium, ergo etc.
4
Item si isca(ista) positio esset vera seque-
78retur
quod aliquis esset in peccato et in caritate simul
79consequens est falsum. consequentia tamen probatur nam contrarium caritatis
80est cupiditas vel peccatum mortale saltem est
81quoddam modo sibi contrarium lege scante(stante) et per consequens oportet dicere[?]
82quod caritas realiter intendatur per remissionem cu-
83piditatis
et econtra ista tamen ratio non includit formaliter
84quod inter caritatem et cupiditatem seu peccatum
85mortale non est formaliter contrarietas
5
2o(secundo) potest
86argui principaliter sic nam si ista positio sit
87vera sequitur contradicta evidenter nam sit unam qua?tis[?]
88quae gratia exempli debeat intendi per depu-
89rationem
a suo contrario et sit a tunc sic a inten-
90ditur
quia miscetur minus suo contrario per aliquod
91tempus, ergo et etiam b minus miscetur continue ipsi
92a suo contrario, ergo b qua?tes[?] intenditur et per consequens sua
93opposita remittitur et per consequens a remittitur
94et tamen inditur per positionem, ergo etc.
6
Item arguitur veniendo
95ad radicem quaerendo resolvitur quod a monus[?]
96suo contrario miscetur, non enim potest intelligi nisi
97quod aliquod remittitur de suo contrario, ergo partes inten-
98sivas,
ergo haec positio incidit in viam quam credidit
99evitare
7Item datis huiusmodi qualitatibus a et b
100a est gratia exempli tota latitudo divina sum-
101mam
sua specie intrinsece quia non habet gra-
102dus
intensionales et pari ratione b quae est sibi
103qualitas continua est etiam summa latitudo in sua specie
104ergo duae qualitates contrariae existentes in summo gradu
105vel summe sunt in eodem subiecto adaequate quod est
106contra naturam contrariorum et sic apparet quod ista oppinio(opinio)
107non est solida est
8
ergo 4a(quarta) oppinio(opinio) quod qualitas inteditur
V183va
1quia reducitur de potentia ad actum unde ymaginatio(imaginatio)
2sua est quod qualitas quantum est de se est indivisibilis
3intensive sed secundum applicationem agentis reducitur
4ad actum et constituitur tantae activitatis vel potes-
5tatis
et ante erat solum adhoc in potencia(potentia)
6non quod agens aliquid influat de novo
7in illam. unde gratia exempli producatur aliquod
8lumen in medio, illud est indivisibile intensive
9sed intenditur per maiorem applicationem agen-
10tis
ita quod per maiorem applicationem lucidi
11reducitur in maiorem gradum activitatis
12non quia aliquid de novo recipiat sed
13quia est in potentia in tanto vel tanto gradu
14activitatis secundum quod agens ipsum magis ac-
15tuat
et magis sibi applicatur isca(ista) positio
16non potest bene improbari sed nullum habet fundamentum
17quia dicere quod applicatio agentis faciat unum
18gradum alicuius qualitatis esse duplae activitatis
19nisi ponatur quod aliqua virtus influatur
20ab agente qui quid influxus est lumen
21vel qualitas eiusdem specie de novo genita videtur
22omnino nullam habere apparenciam(apparentiam)
95a(quinta) oppinio
23ponit quod essentia qualitatis distinguitur aliquo modo
24ex natura rei a suis gradibuset gra-
25dus
distinguuntur inter se distinctione illa quae vo-
26catur
ex natura rei vel formalis cuius ymaginatio(imaginatio)
est alias tacta nam Iohannes de rippa
27ponit quod secundum multitudinem denominationum fit
28distinctio obiectalis correspondenter a parte rei ita quod omne
29simpliciter sumptum in homine gratia exempli aliquo modo
30distinguitur a vivere et vivere ab intelligere
31et sic de aliis secundum praedicata essentialia est correspondencia(correspondentia)
32distinctionum a parte rei et tamen eidem praedicato correspondent diver-
33si
gradus ita proportionaliter ymaginandum(imaginandum) est quod essentia
34qualitatis aliquo modo distinguitur a gradibus suis et etiam inter[?]
35gradus sicut in materia trinitatis essentia est res per-
36sonae
quae distinguntur realiter inter se maio-
37ri
tamen distinctione quam distinguunt gradus eiusdem quali-
38tatis
inter se, ita quod iste est minus gradus distinctionis
39qui reperiatur a parte rei et tunc consequenter ymaginatur
40ista positio quod intensio qualitatis sit per productionem no-
41vorum
graduum suae coordinatione essentiae, illius
42qualitatis, quia ipsa nata est sub quocumque gradu
43sive intenso sive remisso
10
sed isca(ista) positio non videtur
44esse vera quia ponit unum quod est difficilius
45ad salvandum quam sit articulus trinitatis ad
46salvandum intensionem et remissionem qualitatum
47quia ponit unam essentiam esse plures res distinctas
48inter se et ad illam essentiam minori tamen distinctione quam
49sit distinctio personarum in divinis et ideo ponit u-
50num
difficilius quam sit articulus trinitatis
51ad salvandum intensionem et remissionem forma-
52rum
quod tamen potest salvari sine ponendo istud,
53ergo etc.
11
2o(secundo) arguitur de aliquo gradu noviter
V183vb
54producto huiusmodi gradus incipit esset et huiusmodi gradus
55est haec essentia ergo haec essentia incipit esse et ita si
56aliquis gradus corrumpatur arguetur sic hic
57gradus corrumpitur seu desinit esse hic gra-
58dus
59est haec essentia, ergo haec essentia desinit esse
60nam isci(isti) sunt sillogismi(syllogismi) expositorii[?] modo sillogismus(syllogismus) ex-
61positorius
valet generaliter in ovum figura materia
62praeter quam materia trinitatis
12
Item quaeretur
63si aliquis gradus corrumpatur a quo corrum-
64pitur
utrum aliquid corrumpitur vel nichil(nihil) si
65dicatur quod aliquid corrumpatur, ergo aliqua
66essentia corrumpitur et non alia quam huiusmodi qualitatis
67ergo etc., et sic apparet quod isca(ista) opinio(oppinio) est repellenda
68tamquam concedens unum inconveniens quod non debet
69concedi investigatione veritatis, ergo etc.
13
et ideo
70sequitur sexta oppinio(opinio) quae tenenda est in ista
71materia, scilicet, quod intensio formarum sit per additionem
72gradus ad gradum in eodem situ vel saltis in
73diversis sitibus ut includantur qualitas quae
74non habent isca(ista) positio consonat experienciae(experientiae)
14
nam
75experimur quod si a qua applicetur igni et cale-
76faciat
eam continue primo producit causalitatem certe in-
77tensionis
deinde producit continue novam causalitatem
78etc.
15
Item videmus quod si applicetur aliquod lu-
79cidum
medio dyaphano(diaphano) producet lumen, si eciam(etiam)
80applicetur eidem medio aliud lucidum producet aliud
81lumen et experiencia(experientia) est quod totum erit lucidius
82quam ante utrum autem ex illis duobus luminibus illorum
83duorum lucidorum efficiatur unum lumen non cu-
84ro,
quia si non sit ita de diversis lucidis
85intensio tamen eiusdem lucidi continua addit continue
86maius et maius lumen, ideo isca(ista) positio est tenenda
87quia consonat experienciis(experientiis) et per iscam(istam) positionem
88facilime(facillime) salvatur quomodo formae intenduntur
89nec ex ea sequitur aliquod inconveniens.
16
Contra
90tamen istam oppinionem(opinionem) arguitur, quia sunt plures
91auctoritates quae videntur repugnare hanc
92oppinionem(opinionem) nam philosophus tenet quod duo accidentia
93solum numero differentia non possunt esse in eodem subiecto
94adaequate et tamen ita est parte, patet nam capiamus
95aliquam qualitas quae intendatur per additionem
96gradus ad gradum sicud(sicut) tamen ponis ergo si fi-
97ant
intensio, tunc qualitas praeexistens et alia quae
98sub sequitur simul manent, ergo etc.
17
respondendum
99est quod intensio aristotelis fuit quia sicut dicit
100philosophus 2o(IIo) de anima et etiam alibi omnes res habent
101terminos suae perfectionis et magnitudinis, ideo intensio[?]
102aristotelis fuit quod accidens quod habet terminum suae perfectionis
103non est compossibile alteri accidenti eiusdem speciei unde
104datur maximus gradus qualitas ut qualitas
105maximus gradus datur igni optime dispo-
106sito
tunc consequenter ymaginando(imaginando) est quod actui tantum
V184ra
1repugnat recipere secundum commentatorem in de
2substantia orbis modo supremus gradus alicuius qualitatis
3est actus purus, ita quod huiusmodi actus non est inten-
4sibilis
naturatur. unde ad ymaginationem(imaginationem) si esset
5aliquod agens forcius(fortius) in calefaciendo quod sit
6ignis in optam sui dispositione et esset aliquod
7calidum ut decem sibi applicatum ille gradus
8decimus sibi intenderetur et causa est, quia
9non est in potentia ut uniatur alteri gra-
10dui,
sed habet terminum suae perfectionis et sicud(sicut) repu-
11gnat
formae substantiali nec est in potentia ad aliam
12gradum, sed semper citra illum gradum quilibet
13alius gradus est in potentia ad alium gradum
14sed semper citra illum gradum et in qualibet tendentia
15ad summum gradum suae perfectionis et ex ipso et
16gradu adveniente constituitur aliquod unum ratione
17huiusmodi inclinationis et tendentiae inclinationis
18ad terminum suae perfectionis ita quod est quaedam commutatio
19et habitudo ipsorum graduum inter se proportionaliter
20sicut materiae ad formam est sic patet quod positio aristotelis
21non est contra praedictam oppinionem(opinionem) primo
22quia repugnat qualitati existenti in summo
23gradu et habenti terminum suae perfectionis recipere
24alium.
18
2o(secundo) repugnat subiecto, quia subiectum non
25ordinatur nisi ad hoc quod sic actuetur
26per illam et quando qualitas est in summo et
27supremo gradu sui quantum potest perficitur secundum ca-
28pacitatem
illius activitatis
19
Item ex
29ordine naturae repugnaret huiusmodi gradui
30recipere, quia huiusmodi gradus additus si quis
31adderetur superflueret et esset octiosus(otiosus) et ex
32eadem radice ex qua natura abhorret
33vacuum ita abhorret occium(otium) et ideo ex de
34certo naturae impeditur productio alterius
35quia alia superflueret et esset otiosa(otiosa)
20
circa
36iscam(istam) materiam consueverunt introduci multi
37casus difficiles sed difficultas eorum ori-
38ginaliter
ex arismetica[?] et materia proportionum cir-
39culancium(circulantium)
et huiusmodi quaequid magis spec-
40tant
ad astrologos quin[?] bene noverunt et
41sciunt discernere de talibus, ideo ea dimitto, quia
42per dei gratiam infra duas lectiones intendo
43tractare de libertate et praedestinatione
44et de concordia libertatis cum praedestinatione.
21
45respondendum est consequenter ad rationes factas in primo
46quaestionis et primo introducebantur philosophi quorum
47tota multitudo negat talia dona ad feli-
48citatem
humanam convendam[?] requiri.
22
respondendum
49est quod investigatio naturalis non sufficit
50attingere nec dare modum ad felicitatem
51humanam commendam[?], ideo non sunt testes ydeonaei(idonaei)
V184rb
52in ista materia, ymo(immo) quasi omnes sibi invicem contra
53dicunt in materia felicitatis et tot se fue-
54runt
operationes oppiniones(opiniones) ipsius felicitatis
55humanae quae[?] fuerunt philosophantes ut alias
56dicebatur, ideo eorum diversitas oppionum(opinionum) et
57infinitas rationum satis redarguit eos
58unde in materia felicitatis semper de biles faci-
59unt
rationes similiter haeretici pro processum ecclesiae fue-
60runt
condampnati, sicut pelagius et sui se-
61quaces
ideo nullius sunt auctoritatis.
23
2o(secundo) ar-
62guebatur
sic cupiditas potest naturaliter etc., ergo et
63caritas negatur antecedens et consequentia quia in scatu(statu) innocentiae
64natura in prima sui creatione erat sine cupiditate
65et tamen non erat sine gratia de super sibi a deo da-
66ta
et ideo quod meretur non erat ex suis puris
67naturalibus sed ex dono dei supernaturali ad
68probationem quod cupiditas possit tantum diminui
69etc. quia virtutes possunt acquiri ex puris natura-
70libus
in tanto gradu in regno animae quod ratio
71plene dabitur istud est negandum nam
72ut alias dictum est nec aliqua vera virtus potest
73acquiri sine caritate nec acquisita potest
74exire in actum meritorium sine caritate nam
75pono pendenciam(pendentiam) ipsius virtutis a caritate
76tamquam a causa superiori ipsam sibi subordinante
77cuius influencia(influentia) si subtrahatur habitus virtutis
78ratio exiret in actum eiusdem speciei cum caritate
79nec in actum virtuosum contra hoc tamen indu-
80cebatur
de plotino philosopho qui ut recitat
81macrobius ponebat 4or(quattuor) genera virtutum
82primas virtutes vocabat policicas(politicas). 2as(secundas)
83purgativas et 3as(tertias) puritati animi[?] et iscae(istae)
84tollunt omnino passiones nec sunt compossibiles
85ipsi passioni et tunc ex isco(isto) arguebatur
86quia per istas virtutes tollitur cupiditas
87ergo etc. quartum genus virtutum exemplarium et iscae(istae)
88sunt in mente divina
24
respondendum est quod iscae(istae)
89philosophus locutus est speculative et non practice
90ymaginando(imaginando), scilicet, casum esse possibile, quia absolute possunt esse
91tales virtutem non crederet aliquam esse
92talem virtutem quae ex suo vigore tantum per
93fecisset animam
25
2o(secundo) dicitur quod si haec practicaverunt
94aliqui philosophi sicud(sicut) dicitur de socrate quod fuit
95tantae virtutis quod ipse fuit omnino dicens suarum
96passionum quod hoc fuerit per speciale dei donum, quia
97non est negandum quin multi existentes extra
98legem Iudaicam et gentem fuerunt a deo
99specialiter elevati et hoc expresse ponit augustinus
100et ponit exemplum de iob et causa est quia numquam a crea-
101tione
mundi fecit quis quod in se quin a deo
V184va
1specialiter elevaretur et ideo possibile fuit quod socrates
2fuerit a deo specialiter elevatus, ymo(immo) intantum secundum ali-
3quos
quod martirium(martyrium) subire voluit in attesta-
4tione
unitatis dei, quia ipse praedicabat unum deum
5esse colendum et reprobat ydolatriam(idolatriam) et in testimonio[?]
6unitatis dei et veritatis fidei voluit subire
7mortem et ideo philosophi sequentes puram ho-
8nestatem
verisimile eest quod fuerunt specialiter a deo
9elevati et si habuerunt vitam quam descripserunt
10hoc fuit a dono dei gratuito eos specialiter
11elevante
26
2o(secundo) advertendum est quod caritas et cupi-
12ditas
non sunt contrariae formaliter, quia quaelibet in
13penam peccati originalis habet cupiditatem existens etiam(etiam)
14in gratia exemplum dacur(datur) clare de paullo[?] cuius cari-
15tas
fuit maxima oportebat anathema esse
16pro fratribus suis, etc., et tamen cupidicas(cupiditas) regna-
17bat
in eo et de ea conquerebatur dicendo
18quod senciebat(sentiebat) legem in membris repugnantem
19legi[?] mentis suae non quod esset inter eas forma-
20lis
contrarietas, sed quia inclinabat ad oppositos
21fines
27
2o(secundo) quantum ad primos motus seu effectus
22non contrariatur nam primi motus cupidita-
23tis
scant(stant) cum actum caritatis ut patuit in pau-
24lo
nam cum actu caritatis volendi cascere[?] vi-
25vere
habet paulus primum motum vivindi[?] lubrice
26et ita quaelibet potest experiri reprimendo malos
27primos motus ex caritate nec isci(isti) habitus
28caritatis, scilicet, ut cupiditas sunt contrarium ut primi
29eorum effectus seu actus, sed actus libere elicit ex-
30ecuti
non scant(stant) simul, quia actus ultimatus
31cupiditatis est elevatio voluntatis libera
32respectu alicuius boni temporalis propter se ultimate et
33isce(istae) non est compossibilis cum caritate quia semper est
34culpabilis
28
arguebatur consequenter quia isca(ista) consequentia est
35bona sortes facit quod in se est, ergo habebit
36gratiam, etc. antecedens est in naturali potestate, ergo
37et consequens.
29
respondendum est quod isca(ista) consequentia non valet
38sortes facit quod in se est, ergo non gratifica-
39bitur
nam quantumcumque sortes faceret quod in se esset
40adhuc deus posset absolute non conferre
41gratiam, ergo illa consequentia non est bona quia consequentia bo-
42na
debet esse simpliciter neccessaria(necessaria) concedendo tamen iscam(istam) consequentiam
43sortes facit quod in se est et haec lex scat(stat), ergo sortes
44gratificabitur et tunc negandum esset quod antecedens
45foret in potestate sortis quia licet sit in potesta-
46te
pro prima parte non tamen pro 2a(secunda) quia quod lex
47christi sit tantae virtutis quod quidquid faciat etc.
48hoc non est in naturali potestate hominis sed ex dei be-
49nignitate
numa[?] et elementa, et si diceretur
50quia tunc nisi antecedens in potestate naturali hominis tunc
51homo obligaretur ad sibi impossibile negatur consequentia et
52prius tactum est qualiter non sit in sua naturali
53potestate tamen illud potest cum speciali dei adiutorio
V184vb
54ita quod si faciat quod in se est iuvaitur a deo specia-
55liter
et sic nec homo obligatur ad impossibile
56nec est in sua naturali potestate consequi
57vitam aeternam.
30
alia ratio erat quod nullum donum crea-
58tum
requiritur ad gratificatione creaturae, ergo
59etc. antecedens patet inductive quia quocumque
60dato sine illo per aliud potest creatura digni-
61ficari
31
respondendum est quod nullum donum creatum
62est absolute neccessarium(necessarium) ad gratificationem creaturae
63quia ut prius tactum est sola divina acceptatio
64sufficeret dicendum est consequenter quod adhuc
65de vi logice quod nullum donum creatum requiritur
66ad gratificationem creaturae sicud(sicut) nulla albedo
67requiritur ad sortem esse albedinem requiritur tamen aliquod
68donum creatum scante(stante) hac lege ad creaturam
69esse dignam sicud(sicut) requiritur aliqua albedo ad
70sortem esse album et sic apparet quod praedicate rationes non
71concludunt contradicta alias rationes solvam in alia
72lectione et faciam finem de materia caritatis cum
73dei ad meritorio[?], etc.
Peter Plaoul, Commentarius in libros Sententiarum, de Caritate, Lectio 91, de Caritate (http://scta.info/resource/lectio91 )
Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, ms. Cod. Vat. lat. 4284, 183r-184v (http://scta.info/resource/lectio91/vat)
Transcription Resource: http://scta.info/resource/lectio91/vat/transcription
Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/lectio91/vat/transcription
Copy Full Citation to Clipboard
View Explanation of Citation Practices
Lectio 91, de Caritate [Critical]
Lectio 91, de Caritate [Reims]
Lectio 91, de Caritate [Sorbonne]
Lectio 91, de Caritate [St. Victor]
Lectio 91, de Caritate [Vatican] (Currrent Focus)
No results found