Lectio 102, De libertate [Erlangen Transcription]

By Petrus Plaoul

Edited By Jeffrey C. Witt

Edition: 0.0.0-dev | Frebruary 21, 2021

Authority: SCTA

License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)

ppr-lectio102

Sources: E: Erlangen

Lectio 102, de Libertate

Opinio Avicennae secundum Albertum

1
8In alia lectione
9Circa materiam in illa lectione tactam quantum ad opinionem Avicenae Albertus
10recitat eam in libro de somno et vigilia libro 3o quem albertus vocat de divinatione et capitulo
116to quod incipit Sed nec dicta

2 ubi recitat opinionem avicenae et Algazelis in primo praemittit fundamentum
12scilicet quod intellectus eorum non est humanus quando intellectus sit corpori praesens sed credo quod intelligunt quod non
13inhaeret corpori realiter vel non educitur de potentia materiae sed aliae formae materiales
14educuntur de suis subiectis et in ista suppositione fundat totam opinionem alias recitatam et nunc
15magis declarandum ¶ Secundo dicunt quod intellectus humanus potest tantum coniungi cum intellectu agente et
16tantum separari a corpore quod absolute omnia intelliget et tunc erit quasi deus incarnatus et
17est iste supremus gradus perfectionis et felicitatis intellecta humani secundum eum Infimus gradus
18esset intellectus sic corpori inmensus quod nihil intelligeret vel quod usu rationis careret et iste
19est ad experientiam possibilis nam decet experientiam aliquos homines ratione dispositionis materiae carere usu
20rationis primo patet de infantibus

3 patet etiam de aliis ratione distractionis et disproportionis eorum
21sunt Item secundum eum inter infimum gradum et supremum gradum sunt infiniti gradus
22possibiles unde aliqui habent intellectum elevatum ad speculabilia intelligenda Alii minus mixti habent
23intellectum elevatum ad contemplandum divina et futura praevidendi et insunt gradus sic quod
24aliqui plura possunt praevidere et alii pauciora

4 ¶ Tertiam dictum quod proportionaliter sicut de notitia
25dictum est ita de potentia activa est dicendum nam intellectus in supremo gradu abstractus
26habet tantam veritatem activam quod proprium corpus adnutum sibi obedit etiam tota natura
27generalium et corruptibilium infra concavum orbis luna contentorum Consequenter datur infi-
28mus gradus quantum ad genus saltim quod non possunt exercere operationes proprias vel movere proprium
29corpus Ita quod propria membra non obediunt sibi et a fortiori materia exterior minus sibi obe-
30dit et inter illos extremos Sunt men possibiles secundum quod una creatura et magis actualiter et
31magis secundum hoc consurgunt fascinationes et sic elevatione anima potest impedire operationes alterius
32corporis vel muare et causare infirmitates vel sanitates Secundum quod dicit albertus ad
33istum modum reducunt fascinationes sortilegia mirabilia omnia

Contra opinio Avicennae

Prima

5 ¶ Consequenter istam propositionem arguitur
34primo nam ipsa est contraria sacrae scripturae fidei katholicae etiam determinantibus articulo parisiensis nam
35sacra scriptura et fides ponunt mirabilia negatur facultatem excedere Et isti resolvunt ea ad
36naturae cursum

Secunda

6 Item quia negant animam esse formam hominis sed habet set praecise sicut motor ad orbem
37Ita est condempnata parisius expresse sed dicendum quod intellectus est forma inhaerens materiae et
38hominis constitutiva specifice Item magis auctoritate sacrae scripturae fidei de terminationibus revendorum
39magistrorum parisiensis insistendum

Opinio Alberti contra propositionem quod anima non esse formam hominis

7 Albertus arguit contra istam opinionem in dicto libro Nam secundum
40dicta diversitas animarum non provenit ex diversitate suorum corporum patet ex radice eorum prima
41ergo tanta diversitas graduum quantum ad activitatem vel claritatem intelligentiae non possunt E135r
1reduci ad dispositionem corporum vel ad habitudinem intellectus ad corpus Quia sic opinantes ponunt quod intellectus
2non est in corpore nec dependet a corporali dispositione ergo oportet quod reducatur in causas agentes ergo oportet dicere
3alterum istorum vel quod ista diversitas procedit ab eadem intelligentia vel diversitas non ab eadem iuxta eorum
4fundamentum nota avicenna supponit in tota sua metaphysica quod ab eadem principio simpliciter non possunt inmediate
5produci divina vel procedere diversi effectus ergo diversi effectus tantum differentes non possunt inmediate ab eadem
6intelligentia procedere igitur adversis vel ergo effectus sunt diversarum specierum et tunc intelligentiae sunt diversarum specierum
7Si eiusdem speciei tunc effectus eundum speciei procedunt a diversis causis secundum speciem quod iterum est contra unum
8suorum principiorum

8 ¶ 2o arguit Albertus et inducit rationem Averroys Nam datis duabus
9animabus quarum una habeat potentiam modendi totam speram generalium et corruptibilium Et alia
10non nisi suum corpus isti homines sunt diversarum specierum nam per istos diversos effectus non potest argui
11ydemptitas specifica Nam intellectus prius producere lapidem etc alias tantum non

9 Tertio
12arguit albertus per philosophum primo ethicorum ponentem intellectum negandum esse formam homines ymmo potest
13hominem esse intellectum wilhelmus parisiensis et hugo de sancto victore fundamentum quod forma concurrit ydemptice
14cum composito sicut plures ymaginantur de unione ypostatica quod tres naturae concurrunt ydemptice in perso-
15na verbi et sunt realiter una persona in divinis

10 Ego addo duas rationes nam secundum istam
16positionem intellectus non est forma hominis constitutiva nam de ratione formae constitutivae est quod sit pars ipsius
17compositi sed huiusmodi intellectus non potest esse pars huiusmodi compositi nisi sit incomposito et informet et
18inhaereat ergo erit alia scilicet sensitiva solum et per consequens homo non est intrinsece rationalis

11 Confirmatur
19Ex quo non erat pars hominis tunc ex illo quod remanet resultat aliquod compositum et pars formalis
20non est intellectus quia separatus est ex casu igitur residuum non est rationale sed solum brutale

12 Secundo
21huiusmodi intellectus ex quo non est pars constitutiva quaeritur qualiter denominabitur homo intelligens
22quia intellectio nec inhaeret homini nec parti eius nec immutat hominem nec partem eius igitur
23non denominabit hominem intelligentem sed solum intellectum qui nec est homo nec pars eius et
24sicut arguitur intelligendo ita de agendo nam illa activitas non communicatur homini nec alicui parti
25sed solum intellectus qui est extrinsecus unde quantumcumque magna activitas attribueretur intelligentiae mov-
26enti orbem lunae ex hoc sortes non denominaretur activus ideo ex quo gradum talis activitatis
27est extrinsecus ideo est inpertinens ad activitatem hominis eo quod nec est homo nec pars eius In fide
28causali concludit albertus quod haec positio habetur per philosophiam etiam suam Non omne agens
29communiter agit in passum distans per aliquod medium

13 unde anima prius agit in spiritum sibi proportionatum
30deinde mediante illo in ordine et movet ea et exteriora membra quibus motis movetur Deinde
31corpus mobile exterius Et sic videmus quod anima non agit sic inmediate exterius per solum
32imperium absque hoc quod agat per aliquod medium distinctum a mobili et passo

14 Finaliter concludit
33fabula scilicet dictum avicennae et algazelis quia nec fundatur ratione nec consonat philosophiae etiam
34met per avicennam traditae Ex quo patet quod in hac parte non est secutus philosophiae veritatem sed
35vulgi corruptelam

15 ubi advertendum quod principalis cum notitiam ipsius quia nullam rationem vehementem ad
36propositum inducit fuit ad salvandum mirabilia quae facta fuerunt per apostolos et forte fiebant
37tempore suo Et quia secundum eum causa prima non agit libere adextra sed pure naturaliter
38secundum eum nec a deo possunt sic libere contingere nec inpedire

16 Ideo resolvit opera facta per christum et
39apostolus ad intellectum elevatum sicut dictum est Sed probabilius est ponere causam primam mere libere
40agere et sine indigentia causarum 2arum quia dicit excellentiam in prima causa scilicet posse
41agere plura vel pauciora sine concursu secundae causae et sic fuisset probabilior modus dicendi
42de incarnatione et de factione mundi in quibus non esset tantum inconveniens sicut secundum positionem avicennae
43quia nullum habet colorem

Tertia

17 Item arguitur apparenter nam opera magica fascinationes in huiusmodi fuit
44per animas vilissimas depressivas ut vetulas ideo per excellentiam et activitatem intellectus E135v
1non sicut ipse ponit nec via illa valet ideo antecedens est notum ex scriptura

Quarta

18 Item aliqua talia opera de
2se pessima non solum ex parte stan?ntis sed ex parte factarum igitur magis sunt ex inclinatione materiae
3ex qua consurgunt omnia vitia

Quinta

19 Item non potest salvare de resurrectione mortuorum nam anima se-
4parata non obediret animae coniunctae nam quando separata est per eum non inpeditur a corpore igitur non
5obediret sibi ad rei unionem igitur via sua non est fundata nec subtilis sed magis incidit in
6inconveniens commune scilicet s afferendo propositiones dubias et in apparentes sive vehementia rationis et hoc
7ex corruptela peccati Ideo quantum ad hoc vulgaris fuit et sequens corruptela vetularum ideo repellendum
8est in hac materia

Propositiones de activitate causarum

20 ¶ Circa istam materiam scilicet de activitate causarum pono propositiones

Quod nulla causa potest libere producere omnes suos effectus nisi deus

21 prima sola prima
9causa est cuiuslibet effectus adextra inmediate se ipsa libere productiva Ista est una exclusiva et sic habet
10duas partes prima quod deus potest etc Secunda quod nulla alia potest etc

22 prima pars patet quia hoc dicit
11perfectionem in deo et etiam est nota per theologiam communem

23 Secunda pars probatur nam generaliter omnis forma
12substantialis indiget instrumento ad suam operationem exercendum a minima usque ad maximam unde circa
13sine gravitate non moveret deorsum aliqua calefacta non frigefacit nisi habeat instrumentum nec intel-
14ligentia movens nec intelligentia movens orbem agit iferius nisi per motum et lumen et sic a
15minima usque ad maximum non est aliqua causa quin ad suum effectum indigeat instrumento quod non
16libere respectu cuiuscumque agit patet nam quamvis humana sit libera respectu aliquorum effectuum non
17tamen respectu omnium ut digestio animae inhaesio etiam nutritio quae sunt potentiae vegetatione operationes
18quae operantur eas naturaliter quia non est in potestate quin vis digestiva digeant si cibus apponatur

Quod habitudo intelligentiae ad orbem vocatur naturalis

24
19Et ita consequenter de intelligentia licet sit libera quantum ad aliqua habitudo tamen ipsius ut ad orbem scilicet
20ad assistentiam patet vocari naturalis et non libera nec intellectualis sicut habitudo animae ad suum
21corpus ideo nec libere nec sine instrumento potest intelligentia movens orbem alterare lunam vel agere
22hic inferius

Qualiter intelligentia sint libera

25 potest inferri quod licet in se sit libere potest tamen mere naturaliter et non voluntatis imperio
23movere ita inferiora probat quid doctor quia nisi pure naturaliter sicut anima operatur vegitative sequitur
24quod intelligentia posset velocitare motum orbis vel inpedire ista ratio nulla est nam
25ex libertate intelligentiae non potest argui quin determinate velocitate maneat philosophi tenentes quod in-
26telligentiae moveant et agunt voluntate et intellectu different quod ratione congruitatis determinatae ve-
27locitatis non potest tardius et velocius movere quia sequeretur deordinatio universi

26 ideo non
28potest cadere sub electionem saltem de potentia ordinata unde aliqui sunt modi salvandi liber-
29tatem cum necessitate unde sortes libere velit A et posterius dicitur

27 Item dicere quod intelligentia
30movet orbem solo voluntatis imperio est articulus parisiensis condempnatus Ideo magis
31modo naturae quam voluntarie movet orbem

Qualiter daemones sunt liberi

28 ¶ Consequenter potest inferri quod motio lapidum
32per daemones non fit solo voluntatis imperio Sed quaeritur qualiter fiat respondetur
33Quod primus modus potest esse deo specialius concurrente et ultra naturalem daemonis causalitatem
34ad lapidis motionem

29 Secundo dicitur quod voluntatis imperium daemonis non sufficit ad lapidum
35motionem sed requiritur intimitas daemonis ad lapidem unde gradus necessitatis sunt
36plurimi Et potest ulterius ymaginari quoddam instrumentum medium fluens ab ipso in la-
37pidem ut anima in specie etiam in organo et sic dicitur quod produceretur aliqua dispositio media in-
38strumentalis Sequitur alia lectio etc

Apparatus Fontium

    Apparatus Criticus

      Citation

      Peter Plaoul, de Libertate, Lectio 102, de Libertate (http://scta.info/resource/ppr-lectio102 )

      Erlangen, Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg, ms. 511, 134v-135v (http://scta.info/resource/ppr-lectio102/erlang)

      Transcription Resource: http://scta.info/resource/ppr-lectio102/erlang/transcription
      Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/ppr-lectio102/erlang/transcription

      View Explanation of Citation Practices


      Available Manifestations

      Lectio 102, de Libertate [Erlangen] (Currrent Focus)

      Lectio 102, de Libertate [Vatican, Pal. lat.]