1
2Alia lectione
3Circa generalem manuductionem in praesenti materia tactum est quod ad immensitatem divinae cognitionis
4resolvenda est ad praesens materia propter cuius ignorantiam oritur tota difficultas praesens Advertendum
5quod in hiis quae transcendunt limites nostrae investigationis et cognitionis naturalis locus ab auctoritate
6est potissimum argumentum et semper debet rationi praeponderari causa huius est infirmitas rationis in tali materia
7et illustratio specialis dicentium ex alia parte unde hoc in artificialibus habet locum nam in-
8expertus in arte domificatoria quantumcumque ingenio pollet credit artificia

2 Secundo principaliter
9advertendum sicut aliter tactum est corruptela peccati est causa adhaesionis falsificatum concurren-
10tium humanam felicitatem etiam ubi non est vehemens ratio Ex hoc consurgere posset vehe-
11mens motio et apparentia non ex parte rationis in se sed ex parte de praesentate affectionis
12cuius inclinatio est excusare vitia et necessitatem rebus evenientibus inponere Pertinenter applicando
13dico

3 3o quod apud indifferentum bene dispositum in lumine naturali apparentius concluditur
14concordia divinae praescientiae cum libro arbitrio quam eius contrarium ita quod circumscripta fide
15rationes huic intrahentes vel moventes fortiores sunt pro concordia quam pro contraria parte

4
16Pro cuius declaratione inducam rationes fundamentales pro utraque parte

5 Prima ratio haec consequentia
17est bona in lumine naturali deus est universaliter perfectus igitur est omnissciens et contradictorie liber ista
18consequentia est apparens in lumine naturali apud bene dispositum quia illa sunt praedicata perfectionalia scilicet
19esse omnissciens Et esse liberum libertate contradictionis igitur conpetunt et universaliter perfectio antecedens est philosophorum
20omnium quia "est spera cuius centrum est ubique et circumferentia nusquam" Et sic sequitur per consequens concor-
21dia etc ex quo est omnis sciens nulla veritas cum latet Et ex hoc quod est contradictio liberi sequitur quod
22indifferenter potest actum futurum producere vel non producere igitur apud non male dispositum in lumine naturali
23deducitur concordia futurorum contingentium cum divina praescientia

6 Secundo deus est omnium opti-
24mus gubernator ergo praescit male contingenter futura et mala contingenter evenire Ista deductio
25est clara in lumine naturali quia eo ipso quod est optimus gubernator in suo regimine non includuntur
26necessario difformitates vel culpae deturpantes ordinem universi sed per voluntatem libertatis
27creatae contingenter eveniunt et sunt antecedens conceditur

7 Tertio deus est omnisciens et sortes libere contingenter
28producit actum igitur praescientia divina est futuris contingentibus compossibilis Deductio est clara procreato
29nam ex prima parte scilicet quod est omnis sciens et sortes libere contingenter producit sequitur quod habet
30scientia omnium quae sunt Secunda pars clara est cuilibet philosopho scilicet quod possum eligere a actum
31et eius oppositum exequi vel non exequi scilicet levare festucam vel non unde concepta
32universali dei sapientia respectu cuiuscumque veritatis experientia clare docet usum libertatis et exercitium circa
33actus circa quos pater indifferenter exire in actum vel non exire

8 Quarto ad universaliter perfectum spec-
34tat res cognoscere secundum omnes suas habitudines et etiam proprietates ergo deus cognoscens
35actus quos percipimus esse contingentibus igitur praescientia divina est elicitiva illorum Confirmatur
36nam cognitio repugnans conditionibus rei cognitae est erronea vel deceptio igitur divina cognitio
37nullo modo repungnat contingentiae rerum alias esset realiter error et non cognitio

9 ultimo
38nam haec positio non est propria fidei sed est communis civibus vere philosophanti et sic apparet hiis
39rationibus quod etiam circumscripta fide apparenter concluditur concordia divinae praescientiae cum contingentia
40futurorum nunc videndae sunt rationes in contrarium et quanti ponderis sunt prima radix
41et apparentia stat in hoc quod deus ab aeterno sic novit demonstrando futurum contingens ergo
42necessario eveniet ista consequentia videtur eis apparentissima quia ex quo ab aeterno aliquid conpetit
43deo videtur quod sit omnino necessarium sic fieri qualiter ab aeterno conceptum est a deo

10 Ratio ista E152v
1deducitur brevius ad hoc Deus cognoscit a inmutabiliter igitur cognoscit a necessario vel deus scit
2immutabiliter a fore igitur scit a necessario fore quia inmutabiliter et necessario idem valent secundum eos
3unde sequitur primo ab aeterno ergo necessario

11 Secundo sequitur inmutabiliter ergo necessario Pro solutione ad-
4vertendum circa primum si advertantur dicta patet quia ratio est sophistica nec movet vigore
5rationes sed ratione defectus consignificantis eius apparentia est ratione dispositionis recipientis primum declaratur
6nam deus uniformiter se habens adaequate potest aliqua incipere scire et aliqua desinere scire
7id est aliquas veritates potest etc igitur considerata inmensitate divinae scientiae non est repugnantia nec est
8inconveniens vel numerale apud intellectum bene dispositum quod illa inmensa notio uniformiter se
9habens adaequate sit contrariorum notitia Et per idem adaequate omnes habent concordere quod deus
10scivit hanc antichristus non est per totam ymaginabile mensuram et ante productionem ante christi ab aeterno
11deus fuit scientia illius et in primo instanti esse ante christi est vel erit scientia contradictoria scilicet istius antichristus
12est

12 Et sic considerata inmensitate divinae scientiae nullo modo arguitur mutatio ex hoc etc nec sequitur est inmutabiliter
13scientia huius igitur necessario Item quantum ad secundum quod etiam est sophisticum istud Ab aeterno ita scivit deus
14igitur necesse est eum sic scire datur instantia ponatur per impossibile quod deus non esset in
15rerum natura vel nihil cognosceret ab extra si futurum est quod antichristus erit ab aeterno futurum
16fuit et si sic contingens potest non fore ergo licet ab aeterno fuit futurum potest tamen ita esse quod numquam
17fuit futurum igitur praesens difficultas est totaliter inpertiens ad divinam praescientiam unde si ab aeterno
18ista fuisset formata antichristus erit ab aeterno fuisset vera et potest non esse vera et tamen non potest mutuari
19de veritate in falsitatem quia si ponatur quod antichristus non erit tunc non fuit ab aeterno vera sed falsa
20Circa hoc in tertio capitulo fundabo positionem

13

14 Pro maiori declaratione materiae pono propositiones negativas
21contra aliquorum opiniones

28 Contra primam conclusionem arguitur primo quia Anshelmus
24in libro de concordia videtur ponere quod huiusmodi praesentialitas aeternitas ad tempus sit causa contingentiae
25futurorum

29 Ad idem boetius 5to de consolatione Ex habitudine aeternitatis ad tempus possunt fieri contingentia absque
26mutatione aeternitatis divinae scientiae

30 Contra 2am conclusionem deus secundum nullam rationem intrinsecam est scientia contingentiorum
27futurorum igitur propositum antecedens tenet quia quacumque ratione data cum illa stat oppositum futuri contingentis
28eo quod est contingens ideo nulla ratio deo extrinseca est futuro contingentis notitia antecedens patet primo signata
29tota latitudine omnium futurorum contingentium cuiuslibet illorum oppositum potest stare stante ratione intrinseca
30dei igitur

31 Secundo signata ratione quae est realiter futuri contingenter repraesentativa et scientia ex illius rationis
31esse arguitur futurum tempus contingens esse vel fore sed consequens est contingens igitur antecedens scilicet huiusmodi rationem esse et
32per consequens illa ratio est contingens pure et non necessaria

32 Ad primum respondeo quod intentio
33Anshelmi et boetii fuit solvere compossibilitatem contingentiae futurorum cum praescientia dei ex immen-
34sitate divinae praescientiae et inmensitate aeternitatis eius non applicando ad fluxum temporis quia
35hoc est omnino inpertinens sed potest esse nunc scientia huius vel oppositi Ponunt quidam exemplum de centro in quo
36si poneretur oculus et egrederetur inmediate ad oculum partis circumferentiae semidiamiter
37ordo esset et successio incircumferentia dyameteorum et in ordine ad suum centrum nulla
38esset diversitas quia concurrent ad centrum et oculus quamlibet intueretur Simile exemplum ponit
39Albertus de puncto lucis indivisibiles cognitio quae ad omnem partem circumferentiae mul-
40tiplicaret radios

33 Ad rationem contra 2am conclusionem quaeritur secundum nullam rationem intrinsecam necessariam etc negetur
41antecedens Ad probationem quacumque data illa stante potest oppositum futuri contingentis contingere
42igitur non est etc nego consequentiam quia inmensitas et illimitatio divinae cognitionis tanta est quod potest
43esse respectu unius et potest esse respectu contrarii ratione suae inmensitatis scilicet huiusmodi notitiae hoc naturali notitiae E153v
1nec conpetit nec conpetere potest igitur non est similitudo naturalis rationis ad divinam

34 Secundo arguitur
2sic signata ratione qua deus cognoscit antichristum fore etc Ista ratio est sophistica et parvi ponde-
3ris si resolvatur puto quid intelligit per illam rationem esse si exeat sic ratio cognoscendi rem
4id est quod antichristus est deus dico quod consequentia est necessaria et consequens contingens etc etiam antecedens et tamen illa est necessaria
5scientia sed non huius ymmo contingenter est huius scientia Si signaret illam rationem per terminum absolutum scilicet hoc est scientia de-
6monstrando divinam scientiam vel essentiam consequentia non valet quia antecedens est necessariam et consequens pure
7contingens et sic argumentum non valet

35 Alii adhuc sunt modi ymaginandi possibilitatem con-
8tingentium futurorum cum divina praescientia contra quos ponam in alia lectione conclusiones negativas