1
28In alia lectione
29Circa generalem manuductionem
30in praesenti materia tactum est quod ad
31immensitatem divinae cognitionis
32resolvenda est ad praesens materia
33propter cuius ignorantiam oritur
34tota difficultas praesens Adver-
35tendum quod in hiis quae trans-
36cendunt limites nostrae inves-
37tigationis et cognitionis
38naturalis locus ab argumento est potisPV218vb
39simum argumentum et semper
40debet rationem praeponderari causa huius
41est infirmitas rationis in
42tali materia et illustro specialis
43dicentium ex alia parte unde hoc
44in artificibus habet locum nam
45in expertus in arte domifica-
46toria quantumcumque ingenio pol-
47let adit credit artificia

2 2o
48principaliter advertendum sit aliter tac-
49tum est corruptela peccati est causa
50adhaesionis falsificatum concurrentium
51humanum felicitatem etc ubi
52non est vehemens ratio Ex hoc
53consurgere potest vehemens mo-
54tio et apparentia non ex parte ra-
55tionis in se sed ex parte de praesentate
56affectionis cuius inclinatio
57est extrinsare vitia et necessitatem
58rebus evenibus inponere
59pertinenter aplicando dico

3 3o quod
60apud indifferentum bene dispo-
61situm in lumine naturali apparentius
62concluditur concordia divinae prae-
63scientiae cum pro concordia
64quam pro contraria parte

4 pro cuius declara-
65tione inducam rationes fun-
66damentales pro utraque parte

5
67prima ratio haec consequentia est bona
68in lumine naturali deus est univer-
69saliter perfectus igitur est omnis
70sciens et contradictoriae liber ista consequentia
71est apparens in lumine naturali
72apud bene dispositum quia
73illa sunt praedicata perfectionalia
74scilicet esse omnis sciens et esse b?m PV219ra
1librum libertate contradictionis igitur
2competunt et universaliter perfectio antecedens est
3pherum omnium quia "est spera
4cuius centrum est ubique et circum-
5ferentia nusquam" et sic sequitur
6per consequens concordia etc Et quae
7est omnis sciens nulla veritas
8cum latet et ex hoc quod est contradictio
9lab?e sequitur quod indifferenter potest a
10actum futurum producere vel non
11producere igitur apud non male
12dispositum in lumine naturali
13deducitur concordia futurorum
14contingentium cum divina prae-
15scientia

6 2o deus est omnium
16optimus gubernator ergo praescit
17male contingenter producit actum
18futura et mala contingenter
19evenire Ista est deductio clara
20in lumine naturali quia eo ipso
21quod est optimus gubernator in
22suo regimine non includuntur
23necessario difformis vel culpae
24deturpans ordinem universi
25sed per voluntatem libertatis creatae
26contingenter eveniunt et sunt
27antecedens conceditur

7 3o deus est omni-
28sciens et sortes libere contingenter
29producit actum igitur praescientia
30vel eius optimum exequi vel
31non exsequi scilicet levare fes-
32tucam vel non unde concepta
33universali dei scientia respectu cuiuscumque
34veritatis experientia clara docet sn
35libertatis et exercitium circa actus circa
36quas pater indifferenter exire in
37actum vel non exire

8 Quarto
38ad iul?ius perfectum universaliter spectat PV219rb
39res cognoscere omne secundum
40omnes suas habitudines et etiam
41proprietates ergo deus cognoscens
42actus quos percipimus esse con-
43tingentibus igitur praescientia divina est
44elicitiva illorum Confirmatur
45nam cognitio repugnans
46conditionibus rei cognitae
47est erronea vel deceptio igitur
48divina cognitio nullo modo
49repugnat contingentiae rerum
50alias esset realiter error et non
51cognitio

9 ultimo nam haec
52positio non est propria fidei sed est communis
53civibus vere philosophanti et sic apparet
54hiis rationibus quod etiam tertium
55scripta fide apparenter concluditur
56concordia divinae praescientiae
57cum contingentia futurorum
58nunc videndae sunt rationes
59in contrarium et quanta ponderis
60sunt prima radix et apparentia
61stat in hoc quod deus ab aeterno
62sic novit demonstrando futurum
63contingens ergo necessario
64eveniet ista consequentia videretur
65eis apparentissima quia ex quo
66ab aeterno aliquid competit deo
67videtur quod sit oratio necessitatis
68sic fieri qualiter ab aeterno
69conceptum est a deo

10 Ratio
70ista deducitur brevius ad hoc
71quod deus cognoscit a immutabiliter
72igitur cognoscit a necessario
73vel deus scit immutabiliter
74a fore igitur scit a fore necessario
75fore quia immutabiliter et necessario idem PV219va
1idem valent secundum eos unde
2sequitur primo ab aeterno ergo necessario

11
32o sequitur immutabiliter ergo necesse pro
4solutione advertendum circa primum
5si advertantur dicta patet qui ratio
6est sophistica nec movet vi-
7gore rationes sed ratione defectus consignificantis
8inexperientia est ratione dispositionis
9recipientis praemium declaratur nam
10deus uniformiter se habens
11adaequate potest aliqua incipere
12scire et aliqua desinere scire id est
13aliquas veritatis potest igitur considerata in-
14mensitate divinae scientiae non est re-
15pugnantia
16adaequate nec est in-
17conveniens vel numerale apud intel-
18lectum bene dispositum quod illa
19inmensa notio uniformi-
20ter se habens adaequate sit contrariorum
21notitia et per idem adaequate omnes
22habent concordere quod deus scivit
23hanc ante christus non est per totam ymaginabile mensuram et ante productionem ante christo ab aeterno deus fuit scientia illius et in primo instanti esse ante christi
24est vel erit scientia contradictoriae scilicet istius
25ante christus est

12 Et sic considerata
26immensitate divinae scientiae nullo modo
27arguitur mutatio Ex hoc r nec sequitur
28est mutabiliter scientia huius igitur
29necessario Item quantum ad
302m quod etiam est sophisticam
31istud ab aeterno ita scivit deus
32igitur necesse r?eam scire datur instan-
33tia ponatur per impossibile quod deus
34non esset in rerum naturae vel nihil
35cognosceret ab extra si futurum
36est quod ante christus erit ab aeterno
37futurus fuit igitur praesens difficultas
38est totaliter inpertiens ad divinam
39praescientiam unde si ab aeterno ista
40fuisset formata ante christus erit PV219vb
41ab aeterno fuisset fuit et si sit
42contingens potest non fore licet ab
43aeterno fuit ficturum potest tamen
44ita esse quod numquam fuit futurum
45igitur praesens difficultas est totaliter
46inpertinens ad divinam praescientiam
47et potest non esse vera et alii non potest
48mutuari de veritate in falsitatem
49quia si ponatur quod ante christus
50non erit tunc non fuit ab aeterno
51vera sed falsa Circa hoc in 3o
52capitulo fundabo positionem

13

14 pro ma-
53iori declaratione materiae pono propositiones
54negativas contra aliquorum opiniones

28 Contra
38primam conclusionem arguitur primo
39quia anshelmus in libro de
40concordia videtur ponere quod huiusmodi PV220vb
41praesentialitas aeternitas ad tempus
42sit causa contingentiae futurorum

29
43Ad idem boetius quinto de conso-
44latione ex habitudine aeternitatis
45ad tempus possunt sine contingentia
46absque mutatione aeternitatis
47divinae praescientiae

30 Contra 2am conclusionem
48deus secundum nullam rationem
49intrinsecam est scientia contingentiorum
50futurorum igitur propositum antecedens tenet
51quia quacumque ratione data cum
52illa stat op?m futuri contingentis
53eo quod est contingens ideo nulla ratio
54deo extrinseca est futuro contingentis
55notitia antecedens patet primo signa-
56ta tota latitudine omnium futurorum
57contingentium cuiuslibet illorum
58optimum potest stare stante ratione in-
59trinseca dei igitur

31 2o signata
60ratione quae est realiter futuri contingenter
61repraesentativa et scientia ex illius rationis
62esse arguitur futurum tempus contingens
63esse vel fore Sed consequens est contingens
64igitur antecedens scilicet huiusmodi rationem
65esse et per consequens illa ratio est contingens
66pure et non necessaria

32 Ad
67primum respondeo quod intentio anselmi
68et Boetii fuit est salvare compossibilitatem
69contingentiae futurorum cum praescientia
70dei ex immensitate divinae praescientiae
71et inmensitate aeternitatis eius
72non applicando ad fluxum temporis
73quia hoc est omnino inpertinens sed
74potest esse nunc scientia huius vel
75oppositi ponunt quidam exemplum
76de centro in quo si poneretur
77oculus et egrederetur inmmediate
78ad oculum partis circumferenter semiPV221ra -
1dyameta ordo esset et successio
2me?ctumferentia dyametrorum et in ordine
3ad suum centrum nulla diversi-
4tas quia concurrent ad centrum
5et oculus quamlibet intueretur Simile
6exemplum ponit albertus de puncto
7lucis indivisibiles cognitio quae
8ad omnem partem circumferentiae multi-
9plicaret radios

33 Ad rationem
10contra secundam conclusionem quaeritur
11secundum nulla rationem intrinsecam
12necessariam etc negatur antecedens Ad
13probationem quacumque data illa
14stante potest oppositum futuri contingen-
15tis contingere igitur non est etc
16nego consequentiam quia inmensi-
17tas et illimitatio divinae cogni-
18tionis tanta est quod potest esse respectu
19unius et potest esse respectu contrarii ratione
20suae inmensitatis scilicet huiusmodi
21notitiae hoc naturali notitiae nec
22competit nec competere potest
23igitur non est similitudo naturalis rationis
24ad divinam

34 2o arguitur sic
25signata ratione qua deus cog-
26noscit ante christum fore etc ista
27ratio est sophistica et parvi pon-
28deris si resolvatur peto quid
29intelligit per illum ratione esse
30si exeat sic ratio cognoscendi quod
31antichristus est deus dico quod consequentia
32ext necessaria et consequens contingens
33etc etiam antecedens et tamen illa est
34necessarissima scientia sed non huius
35scientia Si signet illam rationem
36per terminum absolutum scilicet haec
37est scientia demonstrando divinam
38scientiam vel essentiam consequentia non
39valet quia antecedens est necessariam
40et consequens puere contingens et sic argumentum PV221rb
41non valet

35 Alii adhuc sunt
42modi ymaginandi compossibilitatem
43contingentium futurorum cum divina
44praescientia contra quos ponam in
45alia lectione conclusiones negativas