Lectio 117, De libertate [Erlangen Transcription]

By Petrus Plaoul

Edited By Jeffrey C. Witt

Edition: 0.0.0-dev | April 11, 2022

Authority: SCTA

License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)

Sources: E: Erlangen

Lectio 117, de Libertate

Tertio propositio

1
9In alia lectione
10Tertia propositio negativa Non est possibile in se futura in se intrinsece esse contingentia et necessaria ad
11divinum relata intuitum Aliqui ymaginatur quod sunt pure contingentia in se relata re-
12lata vero ad divinum intuitum sunt necessaria

2 Et est via sanctae thomae de aquino pro parte contraria meae
13conclusionis videtur fulcitus auctoritate Boetii Quarto de consolatione dicentis fatebor quidem rem solidissimae veritatis
14sed cui vix animus nisi divini speculator accesserit Respondebo namque idem futurum cum ad divinam
15notionem refertur necessariam cum vero in sui natura perpenditur liberum prorssus

Rationes pro conclusione et contra opinionem Sancti Thomae

3 Pro conclusione mea
16et contra suam arguo primo sic Nam expositione sua sequitur quod deus necessario produxisset mundum
17consequens falsum et consequentia probatur nam ante mundi constitutionem mundus erat producibilis in relatione ad
18divinam voluntatem praecise vel ergo in relatione ad divinam voluntatem et providentiam poterat contin-
19genter produci et sequitur contra ipsum vel necessario et sequitur inconveniens illatum

4 Secundo haec consequentia est bona
20b effectus habet necessitatem ab aliquo igitur habet necessitatem quia undique recipiat necessitatem eo ipso quod
21recipit habet necessitatem igitur etc Et ultra igitur illi effectus sunt necessarii et per consequens non contingens

5 Tertio
22articulus est expressus dicere quod nihil contingenter eveniat considerando omnes id est in ordine ad omnes
23causas error ergo dicere quod effectus in ordine ad divinam providentiam eveniat non contingenter
24sed necessarie licet contingenter in ordine ad se vel ad alia est contra articulum

6 Quarto vel deus est in se
25est sic determinatus vel divina providentia ad effectus producendos quod in nullius potestate est
26quoniam producatur et sequitur quod de necessitate et inevitabiliter eveniat vel non sicut est divina
27providentia determinata in se determinata ad effectus producendos quando posset non producere effectus
28praevisus si sic tunc effectus relati ad divinam providentiam sunt contingens

7 Quinto a praestitur
29a deo fore ergo a erit antecedens est necessarium per ipsum Nam a praecise refertur ad divinam providentiam
30ergo consequens est necessarium quia ex necessario sequitur contingens

Responsio ad opinionem Boetii

8 Ad rationem suam scilicet ad auctoritatem
31Boetii breviter respondendum est quod Boetius in primo libro expressive distinguit duplicem necessitatem unam
32absolutam et aliam conditionatam unde dicit duae sunt necessitates simplex e una veluti quod
33necesse est h omnes homines mortales esse

9 Altera conditionis ut si quem ambulare scientias eum
34ambulare necesse est et licet boecius non servaret formam quantum ad modus quia modus scilicet ly
35necesse debet praecedere tamen inquirentes veritatem non utuntur rigore logicae intellectibus In proposito boetius
36nichil plus vult nisi quod effectus relati ad divinam notionem sunt necessarii id est formetur consequentia talis deus
37scit effectum fore igitur effectus erit est necessaria sed tamen propositio in se considerata est contingens scilicet a effectus
38erit Si autem istum intellectum habuit sanctus thomas est bonus sed non videtur sic inten-
39dere

10 Breviter circa hoc advertendum quod augustinus et anshelmus et doctores dicunt quod necesse est
40futurum esse futurum quae glosanda sunt de necessitate conditionali scilicet necesse est praedestinatum salvari vel
41necesse est futurum evenire intelligitur si a est futurum a erit quia de necessitate absoluta nullum futurum
42est necessarium unde deus posset facere quod iudicium futurum non foret beati possent subito annichilari
43quia deus posset subtrahere suam conservationem

11 Advertendum quod anshelmus concedit quod necesse est E154r
1futurum esse futurum sicut praeteritum esse praeteritum Concederet demonstrando antichristum necesse est hoc
2futurum esse futurum sed negaret istam necesse est hoc esse futurum Respondetur 2m gregorium de arimino
3quod anshelmus posuit differentiam inter propositiones ubi idem praedicatur de se ipso ubi tamen extrema supponunt
4pro eodem Adam notat quod anshelmus habet istum modum loquendi quod propositiones ubi idem praedicatur de se ipso
5recipit tamquam necessarias ex conditione quasi in subiecto intelligeretur praesupponi suppositum subiecti scilicet si
6hoc esset erit hoc futurum est futurum vel necesse est futurum esse futurum si hoc erit sed melius resolvitur
7ad hoc quod aliqui antiqui reputaverant propositiones necessarias ubi idem praedicatur de se ipso unde monachus
8albus ista necessaria homo est animal licet nullus homo esset unde non debet concedi quod necesse est futurum
9esse futurum et male allegant anshelmum

Quarta propositio

12 Quarta propositio negativa contra doctorem sollempnem
10scilicet magistrum henricum de Gandavo et contra doctorem subtilem scilicet scotum Deus non cog-
11noscit futura contingentia per determinationem suae voluntatis cuius contrarium ponit doctor
12sollempnis octavo quodlibet Et doctor subtiles in materia praescientia dei ymaginatio doctoris
13subtilis erit quod divina essentia primo concipit res apprehendendo eas et omnes modos rerum et habitudines etc
14Absque assensu et praesentat eas sub omne habitudine possibili voluntati divinae futuras contingentes
15et necessarias deinde voluntas libera quae est libere determinat adexquendum hoc vel illud et tunc intellectus
16divinus vi?no determinationem divinae voluntatis elicit iudicium assensivum quod a erit et negativum de alio possibili
17scilicet quod non erit Et sic intellectus deum quantum ad ascensum sequitur voluntatem divinam et sic quia assensus
18scientificus divini intellectus sequitur liberam voluntatem nulla rebus imponit necessitatem sed eva?-
19nem quasi proportionalis libertas non quod sit successio sed est naturalis prioritas

13 Tertio quod cum contrarium

14
20prima rationum proportionaliter quas teneo non intellectus ordine naturali est prior quam ipsa voluntas quo ad omnes
21suos actus ergo ordine naturae actus intelligendi divini non sequitur determinationem divinae voluntatis
22sed magis ordine naturali praecederet

15 Secundo intellectus hic aliquorum scientiam d ad quae non praecedit
23determinatio divinae voluntatis ergo etc probatur consequens maxime de difformatatibus et culpis et defectibus
24moralibus de quibus intellectus divinus habet evidentem scientiam quia fieret et futura sunt et tamen vo-
25luntas divina non determinat quia ex quo non vult vel non agit nunc est in causa

16 Tertio
26non evadit difficultatem nam aqualis est difficultas determinatione divinae voluntatis ad
27effectus contingentes sicut de scientia igitur non evitat quod intendit consequentia est clara antecedens nam
28determinatio divinae voluntatis aeque est aeterna respectu producibilium sicut scientia vel an?sus quod produceretur
29et est aeque inmutabilis igitur ex ea aliaequaliter concluderetur necessitas futurum Nam si ex in-
30mutatione divinae praescientiae moveatur ad immutabilitatem futurorum ita ex determinatione divinae voluntatis

17
31si aliquid debeat suffragari quantum ad propositum poneretur libera et quasi indifferens ad effectus
32productionem quia ut tactum est ex absoluta determinatione aequaliter arguitur necessitas sicut ex
33praescientiam igitur erit indifferens ad utrumlibet respectu cuiuscumque effectus igitur non poterit intellectus divinus deter-
34minari respectu effectuum producibilium nec elicere iudicium assensivum de aliquo futuro contingenti

18
35 Quinto voluntas divinae est summe rationalis et sapientialis igitur non est natura exire in actum
36nisi praecedente dictamen divini intellectus vel saltem coeno sibi igitur iudicium et assensus de futuris
37contingentibus producibilibus non sequitur determinationem divinae voluntatis sed est coenum vel praecedit
38naturaliter

19 Sexto voluntas divina determinata ad effectum producendum est summe activa et in
39ultima sua perfectione ad effectus productionem igitur in illo priori potest exire in actum et per consequens cum sit
40perfectissima et exit in actum sequitur quod agit non amisit seu agit non iudicando vel quod
41iudicium intellectus praecedit

Quinta propositio

20 Quinta propositio negativa futurum contingens non est determinatum
42determinati verum vel confert ad concordiam divinae praescientiae cum futurorum contingentia ad salvandum istam
43materiam dixerunt aliqui quod propositiones de futuro contingenti nec sunt vere nec false primo quod
44istud nichil conferat ad praesentem materiam primo quia non auderent negare quoniam deus ab aeterno E154v
1ordinaverit vel iudicavit apud se antichristus erit vel non Arguitur sic signo hanc antichristus
2antichristus erit Quia ex descriptione propositionis quia concedunt quod est propositio igitur vera vel falsa

21 3a ex descriptione propositionis
3vere vel false quia significat aliqualiter fore si ita erit est vera si significat aliqualiter et ita non erit est falsa
4Item magis theologice

22 Sequitur primo quod ultimum iudicium fore non sit unum quia est propositio de
5futuro et nulla talis est vera per istam positionem et per consequens non est credendum vel non est verum resurrectionem mortuorum
6fore et sic fides obligat ad aliquid quod non est futurum

23 Item sequitur quod nullus debet sperare habere beatitudinem
7per merita quia est futurum nec timere penam peccatarum nec quod resurget quia sunt futura igitur nullo modo
8ad illa obligamur Braguuardin alius modos recitat tamen sine colore in 3a parte articulo 12 libro usque ad
9secundam inclusive non oportet recitare quia sunt sine ratione Recitat aliquas dicentes quod nichil est
10futurum et est inquit opinio sophisticorum quia non utuntur ampliationibus quia si aliquid futurum igitur est
11igitur non est futurum Climeton tangit quod ista a multis negatur antichristus est futurus

Obiectiones

24 Circa
12positionem negantem propositiones de futuro contingenti esse veras vel falsas advertendum quod sunt
13duae rationes vel saltem una ratio et una auctoritas

25 prima ratio si inquit vera sequeretur quod eius
14veritas esset inmutabiles quia significata veritate huius antichristus erit in toto aeterno ante positionem rei in
15esse vel ante primum instans esse antichristi illa fuit vera et immutabiliter vera quia in illa toto tempore
16non potuit esse falsa vel mutari de veritate in falsitatem igitur simpliciter igitur non contingens

26 Secunda
17ratio est ex auctoritate philosophi primo peryarmenias quod in propositionibus de praesenti vel de praeterito necesse est sic esse sicut
18partas significatur in propositionibus de futuro singularibus non sic nam data illa sortes erit etiam ista sortes
19non erit probat philosophus quod nulla istarum sit vera quia quaecumque sit illa si sit vera oportet quod habeat cor-
20respondentiam in re si sit determinate vera determinate ita erit et consequens hoc non est contingens ad
21utrumlibet ymmo necessarium

27 Secundo arguitur sic si aliqua de futuro esset nunc vera ab aeterno fuisset
22sic futurum vel semper fuisset vera ergo sequitur quod veritas eius fuisset inmutabilis igitur necesse
23foret sic fore sicut significaret

28 Tertio orationes et significata per orationes se habent proportionaliter quod ab eo quod
24res est vel non est etc in praedicamentis et hic inpedit sed significata sunt ad utrumlibet igitur orationes igitur
25nec plus sunt vere quam falsae nec contra

Responsiones

Ad rationes de immutabilitate

29 Respondetur primo ad rationem de inmutabilitate dico
26aliqua primo quod veritas huiusmodi non debet dici inmutabilis scilicet de futuro licet ab aeterno talis propositio
27si fuisset formata fuisset vera

30 dico secundo quod talis veritas licet ab aeterno fuisset veritas tamen non
28potest transire de veritate in falsitatem patet per inceptionem et positionem rei in esse Nam in quarti positionis
29rei in esse propositio de futuro de sunt esse vera prout futurum dicit rem non esse

31 3o dico quod ante
30positionem rei in esse potest esse falsitas ita quod illa propositio non est inmutabilis veritatis quia semper potuit
31non fore igitur etc unde haec propositiones conceduntur

32 prima omnis talis propositio instans positionis
32rei in esse potest esse falsa tamen non est inpossibile quod fiat falsa patet quia si sit falsa in aliquo priori ab aeter-
33no fuit falsa igitur etc

33 Secunda propositio quod talis veritas non est falsa et potest esse falsa semper intelligendo
34ante instans positionis rei in esse tamen non potest in aliquo instanti illius temporis incipiere esse falsa
35Contra potest incipere esse igitur iam debet addi ipsa eodem modo significante contingentiae prius et posterius

34 Tertio talis propositio
36potest esse vera et potest esse falsa ante instans etc tamen nec simul nec successive in illo tempore licet in aliquo bene
37Advertendum quod istud consurgit praecise ex modo enunciandi et non ex necessitate ex parte re nec propositionis
38in se sed quia enuntiat taliter quod si res erit ab aeterno futurum erat quod foret Et ista materia saltem con-
39fert intellectum praesentis materiae quia omnino inpertinens est divina praescientia vel quod res futura relata
40ad divinam praescientiam contrahat necessitatem quia dato quod deus nichil adextra cognosceret adhuc
41staret difficultas et sit non consurgit ex habitudine divinae praescientiae et sic ymaginaretur quod deus
42continet omnem modum enuntiandi modum ratione continentiae non erit difficile

Ad rationes aristotelis

35 Ad rationem aristotelis breviter aliqui
43doctores dubitant an aristoteles absolute fuerit opinatus quod sunt falsae proprie vel vere Sed doctor
44subtilis et gregorius dicunt quod aristoteles hoc numquam ymaginatus est ymmo gregorius miratur E155r
1quod revocatur in dubium doctor subtilis dicit Quod differentia magna est inter propositiones de
2praesenti et de praeterito ex una parte et propositiones de futuro ex alia quia primae habent iam actu a parte
3rei causam suae verificationis positam in esse et irrevocabiliter maxime de praeterito Exemplum
4Adam fuit haec est vera nam res requisita posita fuit et non est in potestate alicuius tollere causam veri-
5ficationis et postquam res est posita in esse consequentia est optima

36 A est igitur necesse est a esse vel fuisse de
6illis de futuro non est sic ista est vera ante christus erit sed absolute potest non poni quia mere libere deus
7posset et potest non ponere et elevare festucam creatura potest tollere

37 Ad rationem aristotelis si ista est vera
8determinante non quod nocet necessitate quia si sic bene concluderet et intelligitur determinate id est de necessitate sed videtur
9aliter dicere quia sicut propositiones de praesenti requirunt Respondetur quod propositio de praeterito sufficit
10quod correspondeat sibi secundum modum suum enuntiandi ista antichristus erit non signat quod res actu sit
11posita sed poneretur

38 Ad aliam semper fuisset vera igitur est necessaria negetur consequentia

39 Ad tertiam sicut
12a parte nisi contingens ad utrumlibet est quod effectus ponitur vel non igitur concederem consequentiam et consequens ad istum
13sensum licet sit vera tamen potest esse falsa quia a parte rei erit ita erit et determinatam est unde consequenter
14homines considerant propositiones de futuro veras ac si illa totaliter et independenter esset
15lapsa in praeteritum Et sic de divina praescientia quasi in praeteritum lapsum et sic procedit ex defectu logicae
16vel ex mala consideratione etc

Apparatus Fontium

Apparatus Criticus

Lectio 117, de Libertate

Go to:

Citation

Peter Plaoul, de Libertate, Lectio 117, de Libertate (http://scta.info/resource/ppr-lectio117 )

Erlangen, Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg, ms. 511, 154r-155r (http://scta.info/resource/ppr-lectio117/erlang)

Transcription Resource: http://scta.info/resource/ppr-lectio117/erlang/transcription
Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/ppr-lectio117/erlang/transcription