1
20In alia lectione
21Circa heri dicta restabant rationes
22fiendae et solvendae

2 primo si positio
23esset vera sequitur quod voluntas esset
24omnino indifferens ita quod sine actu
25staret obiecto alliciente vel mo-
26vente et sic esset omnino indifferans et ultra
27igitur non remitteretur et per consequens
28nullo modo resisteret

3 Respondendum
29est distinguendo de hoc quod est voluntatem
30esse indifferentem si intelligitur voluntas
31esse indifferens quia ex se non
32potest in unum vel in reliquum
33sic absolute est negandum quod sit indifferens
34obiecto alliciente et movente Si
35vero sic intelligitur quod sit indifferans id est
36ex se et sua intrinseca ratione possit
37prosequi vel non obiecto alliciente
38vel mo?ve illo modo esse indifferentem
39non est aliud quam esse vel habere in-
40trinsecam libertatem sicut de m? quia PV245vb
41esset indifferens ad hanc vel hanc
42dispositionem vel formam illo modo
43negandum est voluntatem esse indifferentem
44iuxta primum modum sed si 2o modo
45conceditur

4 2o sic si ita esset ut ponis
46sequitur quod voluntas infinite mo-
47dice resisteret quia resistendo
48positive per aliquem actum inten-
49sius resisteret per sub duplum
50quam per purum non velle et iterum
51per subduplum actum intensius
52quam per purum non velle et sic in
53infinitum minuendo propter possibiliorem
54resistentiam igitur infinite
55modice resisteret per purum
56non velle quia sperimus quam
57per quaecumque actum positivum
58et per actum potentia infinite mo-
59dice potest igitur per non velle
60vel non actum infinite modice
61resistit

5 Respondetur negando consequens illatum
62et consequentiam unde respondetur sicut heri
63de omissione concedo quod per actum
64positivum intensius resistit
65et utrumque per subduplum in-
66tensius resistit quam per puerum
67non velle et sic in infinitum
68nego tamen quod si resistat actu
69positivo in aliquo gradu quod
70in duplo remissiori actu in
71duplominus resistit quia non
72subduplatur tota resistentia sed
73solum partialis et minima quae est
74in actu

6 Contra nam resistentia
75voluntatis est intrinsece finita et acti-
76vitas vel motivitas obiectalis
77potest esse aliquantae quantitatis
78scilicet potest habere subduplam proportionem
79respectu activitatis sic igitur b graduum PV246ra
1et motivitas obiecti ut 4or
2ponatur quod motivitas obiecti
3dupletur et in duplo plus
4moveat tunc erit aequalitas
5tunc iterum augeatur tunc erit
6proportio maioris in?clitatis obiecti
7ad voluntatem igitur necessita-
8bit voluntatem cum sit agens naturale
9et habet resistentiam minorem quam
10sit eius activitas et per consequens da-
11bitur passio illicita quae supera-
12bit eius resistentiam et neces-
13sitabit igitur non est intrinsece
14simpliciter libera plures solu-
15tiones possunt dari in hac materia
16dimisis aliis quia alias dedi
17modum respondendi dicitur pro nunc
18quod obiectum licet moveat voluntatem
19scilicet per primos motus eos causando
20nihilominus ad actum liberum
21nec cognitio nec obiectum
22concurrunt active

7 ideo quantum
23ad hoc in voluntate minimus gra-
24dus resistentiae sufficeret quia
25nec obiectum nec notitia
26secundum aliquas agit in eam
27sed notitiam praecise concurrit
28in genere causae exemplaris ostendendo
29praecise in concurrendo effective
30vel non causando actum liberum
31Ita quod productio actus liberi est
32in sola voluntatis libertate Et sit consequenter
33dicunt quod voluntas quantum ad
34actum suum liberum nullo modo
35potest difficultari sed difficultas est
36per potentias sensitivas quae non obediunt
37prompte voluntati in agregando
38ardua vel fugiendo delectabilia Et
39istam viam concedunt alii
40licet concedant actum cognitionis
41concurrere

8 Alia via respondendi PV246rb
42dicendo de perceptiva potentia voluntatis
43et activa considerando voluntatem ut activam
44et ut perceptivam dicendum consequenter
45quod voluntas est magis activa quam
46perceptiva unde denominationes
47perfectionales habentes ordinem inter se
48sic se habent quod priores semper
49perfectiori modo id est maior gradu
50correspondet quam posteriores ut esse
51actum est denominatio prior quam
52esse perceptivum

9 2o considerandum
53est consequenter quod voluntas per idem
54formaliter est activa sui actus
55libere et per idem intrinsece est
56eiusdem suspensiva et per idem
57formaliter est resistitiva ita quod
58eadem causalitas comparatur tripliciter
59et quia ut dictum est minus est percep-
60tiva quam resistitiva non igitur
61potest tantum percipere quantum resistetur
62et quia non movetur ab obiecto
63nisi perceptive ideo motio a
64perceptiva non potest esse tanta sicut est
65eius resistitiva Ita quod illa motio
66est perceptio et sic semper est maior
67voluntatis resistentia quam
68obiecti motivitas

10 3a solutio
69dari potest ymaginando quod motio
70vel allectio obiectalis consurgit
71ex quadam proportione convenientie
72obiecti ad potentiam et quia illa datur
73maxime possibilis inter hanc potentiam
74et hoc obiectum quae tamen est minor
75quam activitas vel resistentia
76voluntatis secundum quam maxime
77gradu motivitatis movetur potentia
78tamen minus movetur quam sit eius re-
79sistentia

11 Et quando dicitur dupletur
80obiectum Respondet quod sic minus
81movebat hanc potentiam causa est PV246va
1quia habet minorem proportionem
2convenientem ad potentiam igitur unus mo-
3vebit igitur duplatio magis
4probat contrarium quia propositum Ideo
5in esse motivitatis conveniente minus voluntatem
6allicieret

12 Consequenter addebatur
7una ratio facilis tamen quia si
8voluntas se sola sufficeret
9resistere tunc virtutes morales
10superfluerent consequentia nulla est quia
11licet sufficeret ex sua intrinseca
12libertate tamen redditur promptior
13et ex eis habet modum et ipse mul-
14tum conformit voluntati et
15reddunt eam tutam quia cuius
16habitibus talibus semper resistit
17ideo fixatur in bonum

13 Consequenter
18dicendum est de 2o argumento
19principali scilicet utrum voluntas subito
20vel successive agat prima propositio
21voluntas subito potest producere
22suum actum id est totum simul vel
23in instanti Ista propositio supponit quod vo-
24luntas se habet active respectu sui
25actus ad hoc sunt innumerales
26auctoritates sanctorum ad hoc etiam est
27ratio nam potentia passiva
28non habet actum suum in sua potesta-
29te ergo numquam respectu actus
30est libera antecedens probatur quia actus potentiae
31passive est in potestate agentis
32applicati ad passum et per consequens
33agens naturale applicatum ad vo-
34luntatem semper ageret naturaliter
35artum voluntatis igitur non libere
36et sic licet libere ageret tamen voluntas
37necessario reciperet

14 Tamen circa
38hoc potest esse cantelosa responsio
39dicendo quod ymmo salvaretur libertas
40pure passiva per talem modum
41quia dato agente et applicato PV246vb
42ad actus liberi productionem
43in facultatem voluntatis est actum in se
44recipere vel non recte sicut causali-
45tatem effectivam ymaginamur
46liberam in voluntate et non in
47agentibus inferioribus quia
48eius causalitas differet specie sub
49activitate elementarum etc Item passi-
50va potentia voluntatis recipere
51est alterius speciei a potentia passiva
52naturali igitur salvatur quod applicato agen-
53te ad actus liberi productionem
54est in facultate potentiae passivae voluntatis
55recipere actum vel non recipere
56Quamvis ista positio non potest im-
57probari tamen non videtur rationabiliter
58fundata ex eo quod tota latitudo
59causalitatis active videtur supra totam
60latitudinem causalitatis active
61videtur supra totam latitudinem
62causalitatis passive ergo activa
63causalitas caloris vel ignis
64vel alterius agentis naturalis
65perfectior est latitudine causalitatis
66passive igitur concederet libertate
67voluntatis quod est inconveniens

15
68Item causalitas libera est nobilis-
69sima causalitatum nam deo
70competit cui nulla causa-
71litas passiva potest competere
72Ideo de ratione sua scilicet voluntatis
73est causalitas activa et non pas-
74siva

16 Item arguitur
75fortius dato eodem agente
76ad actus liberi productionem
77applicata voluntas potest oppositos
78effectus elicere et producere quia
79dato movente ad persecutionem
80voluntas potest elicere velle
81vel nolle sed diversitas effectuum PV247ra
1non potest ab eadem causa naturali im-
2mediate procedere respectu eiusdem
3passi igitur est reducendum ad causa-
4litatem activam liberam voluntatis
5et hoc quantum ad supremum propositionis

17
6Sed quia voluntas subito
7potest etc probatur quia agens naturale
8materiale quantum est de se potest suum
9effectum subito producere
10igitur et voluntas consequentia probatur
11pro tanto quia velocitas
12actionis dicit perfectionem in causa
13agente quia secundum augmen-
14tum potentiae minuitur tempus
15si ergo agenti naturali et materiali
16convenit quod subito possit etc
17competit superiori ut fortiori
18antecedens probatur de lucido quia si subi-
19to applicetur ad diaphanum
20subito causat lumen patet per
21aristoteles 2o de anima et ex per alia
22ad hoc est

18 2o in actionibus
23naturalibus secundum proportionem
24potentiae agentis ad resisten-
25tiam passi augetur velocitas
26ergo stante eodem gradu agentis
27per continuam diminutionem resistentiae
28augetur contingentiae velocitas igitur
29si tollatur totalis resistentia
30igitur infinita velocitas igitur
31subito producitur Si dicitur
32quod aliqua non infinita probabitur
33quia primum suppositum non erat
34verum sed quia proportio velocitatum
35sequitur proportionem activitatis
36ad resistentiam quia potest in
37infinitum augeri

19 Item de facto
38ita fuit de actibus animae christi
39quia in primo instanti sui
40esse produxit actus meritorios PV247rb
41quibus meruit nobis et sibi

32 Iuxta hanc viam solveretur
43argumentum auticiodorensis casus
44est quod si voluntas possit sic
45subito producere actum suum sit
46a et interveniat praeceptum quod sortes
47teneatur infra horam praesentem
48producere a actum taliter quod quandocumque
49potest producere sufficit quod produ-
50cat scilicet quod in aliquo instanti
51quocumque deinde adiungitur
52quod sortes realiter non producat Et in
53instanti terminante horam sit primo mortuus
54tunc sortes habuit praeceptum
55quod produceret actum et non produxit
56igitur transgressor quaeritur quando
57non in illa hora nec in instanti
58terminate quia iam est extra viam
59nec ante quia quocumque instanti da-
60to ante illud inter ipsum et praesens
61instans si terminus etc est tempus
62medium quod potuit ad implere
63igitur semper ante est in gratia
64potest dici quod sortes inmediate
65ante hoc peccavit et tamen in nullo
66instanti huius fore fuit in peccato
67vel peccavit sicut si deus non
68crearet nunc angelum et immediate
69post hoc crearet tunc nullum
70instans esset significabile post hoc
71quando angelus est ante hoc productus
72Ita sequitur in ista materia dicitur
73quod sortes inmediate ante hoc peccaverit
74et tamen nullum fuit instans
75ante hoc quin in illo fuit in gratia
76et quod in illo non peccavit sicut de angelo PV248va
1de quo daretur ultimum non esse ante
2sui productionem Adam dai aliam
3viam Auticiodorensis dicit quod non
4peccat in hora sed prius est inpec-
5cato in instanti suae mortis et contraxit
6peccatum in hora

33 Contra non est
7in via igitur dicitur quod si peccare
8capitur pro aliqualiter se habere in
9aliquo tempore ad quod sequitur
10post tempore vel natura se esse in peccato
11tunc non peccat in instanti
12illo sed prius scilicet in tempore prae-
13cedenti quia in toto illo tempore
14prae?ati aliqualiter se habent ad quod
15sequitur quod in hoc instanti peccat
16et sic peccat in primo instanti suae
17mortis nec est inconveniens
18quod contrahat peccatum in gratia Aliter
19dicit adam scilicet quod realiter peccat
20ante finem horae quae intellectus
21noster est limitatus ad discurrendum
22partis temporis igitur datur ita parva
23pars quae est insensibilis nunc ante
24finem horae peccavit quia iam non
25sufficit discernere tam parvam
26partem temporis Sed istud non
27valet quia capiatur infinita
28potentia quae cognoscat infi-
29nitam partem temporis tunc cessit
30solutio Alia solutio dicitur
31quod peccat quia exponit se peri-
32culo quia tenetur cogitare de
33praecepto et non facit et sic non
34ex solo illo mandato peccat
35sed etiam quod non facit diligentiam
36suam

34 unde staret quod duorum
37contradictoriorum quaelibet inmediate haec erat
38vera ut ponatur quod una in qualibet PV248vb
39parte proportionali denominata ami?tur paris
40sit vera et alia etc signemus
41finem horae quaelibet inmediate
42ante hoc erat vera quia una im-
43mediate ante hoc erat pars denomina-
44ta amo?tur pari et quinque fuit
45in pari fuit in gratia etc Istud
46ponit climitio in 2o sophismate
47a tangit b quod est sophismata 15m