3 et hoc ex habitudine
13creatura sit ponenda huiusmodi
14felicitas et hoc ex habitudine
15creaturae ad deum et in se nam
16nulla creatura sufficit sibi ad esse
17nec ad bene esse

4 primum patet
18nam creatura est in materia depen-
19dentia respectu dei quam accidens respectu
20subiecti unde quasi deus
21est sustentatio creaturae et ideo
22creatura indiget deo ad modum
23liquidi indigentis sigillo quod non
24secundum patet ex primo

5 2o proporti-
25onalis est habitudo causarum
26illarum efficientium ad suos
27effectus sicut finalium ad suos
28effectus sed constat evidenter
29theologo non sufficit se sola ad
30ponendum effectum in esse ergo
31nec finalis est sufficiens quod per se
32ordinetur ad ultimum bonum

6
33ita quod nulla causa secunda
34est essentialiter finis et per consequens
35nulla creatura potest quietari
36in creatura

7 3o in nulla creatura
37reperitur plenitudo bonitatis
38igitur etc consequentia nota antecedens notum
39est Etiam remotio omnium
40perfectionum debet esse in illo in quo
41debet esse terminus beatitudinis
42finalis

8[omitted]

9[omitted]

10 Item de ratione ultimi
43finis propter se diligibilis
44est quod sit plenitudo causalitatis PV60vb
45effective et finalis per modum
46cuiusdam circularis habundantiae modo nulla creatura est huiusmodi
47scilicet plenitudo fontalis et primaria
48boetius quarto de consolatione
49reputo tueri sive boni non
50aliter durare quae nunc etc igitur
51in solo deo qui est fontalis
52bonitas et principium totius boni
53stat beatitudo finalis Ideo non
54sive causa scriptura vocat
55deum "alpha et omega id est principium et finem

12
80Non restat aliud quam quomodo
81deus debet diligi propter se et
82proximus propter deum Bre-
83viter diligere deum super
84omnia in generali est ipsum PV61ra
1diligere non referendo illam di-
2lectionem ad aliquid aliud nec ad se
3ipsum sed praecise ad deum di-
4ligere creaturam eo modo quo prae-
5cipitur est ea debite uti et hoc propter
6deum Advertendum quod sunt multae
7difficultates in ista materia propter
8aquivocationem terminorum et aliquando
9capiuntur uno modo quod aliquando
10et aliter et patet quomodo capiuntur in
11processu doctorum sic diversimode
12eos capientium

13 T
13frui aliquando capitur generaliter
14pro actu potentiae appetive
15sive sensitive sive intellec-
16tive cum dilectatione tamen
17et sic capitur saepe in scriptura
18sed non sic in proposito

14 2o
19modo capitur magis stricte
20pro omni actu voluntatis quo
21aliquid diligitur propter se
22sive relatione actuali ad aliud
23et sic aliquid posset frui crea-
24turus
25sicut dicitur ab aliquibus
26de virtutibus scilicet sive relatione
27actuali

15 Tertio magis stricte
28pro actu dilectionis volun-
29tatis respectu alicuius obiecti
30irreferibiliter actualiter vel
31habitualiter in aliud

16 Isto
32tertio modo capitur hic similiter
33usus capitur aliquando commu-
34nissime et sic capitur in
35thopicis Cuius usus bonus
36est ipsum quoque bonum est

17 Ali-
37o modo magis stricte pro accep-
38tare vel de acceptare aliquid
39ab ipso feruendum

18 Tertio modo
40adhuc magis sctricte pro
41accpetione vel de acceptione
42propter aliud quo fruendum
43eset et sic distinguitur contra ab
44uti utrum sit idem actus
45fruitio et usus scilicet quo diligitur PV61rb
46deus et creatura non est theologum

20 humana
51anima est infinita ergo potest quietari
52in aliquo bono finito

21 Con-
53firmat divina essentia mo-
54vet beatum praecise finite
55ergo aliqua creatura in eadem
56proportione vel maiori potest
57movere creaturam et delectare

22
58Confirmatur quia praecise per
59divinam essentiam creaturae
60finite bene est modo creatura
61rationalis potest aliam creaturam
62in aliquo gradu facere bene
63esse et per aliam in duplo
64melius et sic consequenter
65ergo per aliquam creaturam
66melius quam per deum

23 Item
67creatura rationalis est in potentia
68obedientiali ad hoc quod quieretur
69in illo mihi quo deus velit eam
70quietari ergo etc

24 Confirmatur
71nam inclinatio creaturae
72ad beatitudinem est quaedam
73motio adextra ergo deus potest
74suspendere actionem suam
75respectu huius motionis et per
76consequens creaturam non inclina-
77bitur et per consequens potest
78inclinari ad aliud quo ad
79opto quiescet

25 Item creatura
80magis inclinatur ad se quam
81ad deum patet primum quia ad se
82inseperabiliter quia non potest
83se odire nec actu ut sic habitu
84Sed bene dum ut patet de dae-
85monibus et si sic videtur
86quod deus non sit finis naturae PV61va
1et si appartat hoc est propter se
2scilicet ut per deum bene sit sibi
3unde quaelibet res maxime
4appetit se permanere et quidquid
5appetit hoc est propter se con-
6servari

26 Confirmatur si deus
7esset finis naturaliter intentus tunc
8naturaliter posset addipisci patet
9quia deus et natura nichil faci-
10unt frustra igitur etc

27 Confirmatur
11quia omnibus inferioribus
12speciebus provisum est quod suos
13fines ad quos naturaliter inclinan-
14tur acquirunt ergo sic erit
15etiam de homine

28 Secundo
16principaliter arguitur sic quia huiusmodi
17mandatum de dilectione dei
18non videtur esse rationale nec
19est in potestate creaturae ad im-
20plere illud Oppositum est error
21pelagii

29 Item non est in liber-
22tate voluntatis huiusmodi
23obiectum velle probatur generaliter
24nullus actus est in potestate
25libera voluntatis quia respectu
26cuiuscumque actus qui producitur
27aliqua est motio pruna a
28deo qua posita non stat vo-
29luntatem non agere sed ista mo-
30tio non est in potestate voluntatis
31ergo nec effectus sequens quia si
32aliqua causa ponatur ad quid
33sequitur aliquis effectus et
34causa non sit in potestate
35voluntatis nec effectus modo
36sic est de prima causa quia nedum
37est caua effectum ymmo etiam
38est causa monens secundam cau-
39sam ad agendum unde sequitur
40deus praemovet et vult quod vo-
41luntas incipiat agere in hoc
42instanti et antecedens non est in po-
43testate voluntatis humanae ergo PV61vb
44nec consequens quod sequitur
45patet quia alias voluntas dei
46est frustrabilis quod non est
47dicendum

30 Item nulla persona
48divina est obiectum fruibile
49ergo nec deus consequentia tenet quia
50nullus est deus quin sit
51aliqua persona antecedens probatur quia
52si pater est obiectum fruibile tunc
53filius fruetur alio a se et tunc
54essent tria obiecta et non
55unicum

31

32 Item deus est diligen-
56dus propter beneficia ergo
57beneficia sunt magis dili-
58genda antecedens patet per beatum
59bernhardum dicentem diligimus
60deum quia prior dilexit
61nos et sic propter beneficium

33
62Item david propter retribu-
63tionem dicit se servavisse legem
64dei et per consequens retributio vel
65aliud bonum dicitur esse causa finalis
66quorum diligitur deus

34 Item si propter
67bonitatem deus esset diligendus
68sequeretur quod proportio bonitatis
69et diligibilitatis corresponderet
70sibi mutuo et sicut homo deberet
71plus diligere angelum quam
72angelum quam
73se etiam proximus quem staret
74esse in caritate magis deberet
75diligere quam sit se existentem
76in peccato

35 Item beatitudo
77illa non est summum bonum quia
78eius privatio vel carelitia
79non est summe mala alias esset
80nobis summe male quod est
81falsum ymmo in nullo gradu
82est nobis malum ut videtur et
83per consequens beatitudo non est summum
84bonum

36 Alias rationes facit Cilimito.

37 et quaerit si deus sit super
85omnia diligendus utrum PV62ra
1finite vel infinite si finite solum
2stabit quod magis proximum quod
3deus si infinite tunc non
4possumus ad illum gradum
5attingere

38 Item si sic tunc
6in aequaliter diligentes aequaliter
7merentur ex caritate probo
8vicem in isto casu

39 Sunt sortes
9et plato quorum quilibet diligat
10a gradu et praeter hoc sortes
11velit diilgendo deum aut
12adimplere praeceptum dilectionis
13dei vel igitur aequaliter merentur
14vel inaequaliter non aequaliter
15quia circumstantia volendi
16adimplere praeceptum dei
17addit aliquid meriti po-
18natur tunc quod plato intendat
19actum suum dilectionis usque
20ad aequalitatem deinde sortes
21intendat actum suum quo
22vult adimplere praeceptum
23sic quod in aliquo gradu plus
24mereatur quam plato et de-
25inde plato intendat actum
26suum dilectionis usque ad aequa-
27litatem et sic consequenter
28quo usque plato diligat summe
29deum et sortes remisse scilicet
30uno gradu praecise sicut
31positum est tunc isti duo
32merentur aequaliter et nu?us
33eorum diligit summe deum
34et alter remisse

40 Circa primum
35articulum Climitionis erunt
36multa puncta tractanda
37ex parte obiecti etiam potentiae
38scilicet definitatione unde utrum
39humana capacitas sit fi-
40nita vel infinita sunt diversae
41opiniones et utraque est probabilis
42unde potest ymaginari quod in
43esse capacitatis sit anima humana PV62rb
44infinita fortior ratio incontrarium
45est ista quia esse perceptivum est deno-
46minatio perfectionis simpliciter ergo non
47potest creaturae limitate nisi limi-
48tate competere quia nulla de-
49nominatio perfectionis simpliciter potest
50alicui finito infinite competere

41
51Item alia denominatio est de pos-
52toribus et nobilioribus modo
53semper posteriores communicantur
54in remissiori gradu alicui fi-
55nito semper gradus posterioris
56includit gradum denominationis
57priorum unde ymaginando
58ordinem perfectionum essentia-
59lium fine a parte rei sive a parte
60terminorum ut esse ens ista est
61communissima deinde est vivens
62deinde esse perceptivum deinde
63intellectivum ymaginantur
64quod quaelibet denominatio posterior
65praesupponit priorem secundum aliquod
66gradum ut si communicetur deno-
67minatio posterior secundum aliquem
68gradum ymaginantur quod de
69qualibet anima alia denominatione
70perfectionis simpliciter correspon-
71dent toto gradus vel tantus
72gradus in quanto gradu pos-
73terior et communicata ita quilibet
74gradus esse perceptivum habet annexum
75gradum entis et sic de aliis de-
76nominationibus prioribus et sit si
77esset infiniti capax esset infinite
78ens infinite vivens et sic de
79aliis

42 Ista oppinio prima facie
80habet pro se philosophum in 3o
81de anima comparantem sensum ad
82intellectum quia intellectus PV62va
1quanto excellentius intelligentiae
2intelligit tanto aptior est ad
3intelligendum aliud et sic non
4de descensu et sic quanto potentia
5perceptiva magis capit tanto
6est vivacior et potest magis et
7magis percipere et per consequens
8infinita potest

43 Breviter susti-
9nendo quod infinite sit capax
10Respondetur ad rationes et re-
11movenda est una distinctio
12alias posita vicem quod aliqua sunt de-
13nominationes mere essentiales
14prima est entis et capiuntur
15abstracte a convenientia rerum
16inter se et ad deum deinde
17a convenientia et sic et iste habent
18primum ordinem inter se De
19istis concedendum quod nulla
20est infinite communicabilis creaturae

44
21Aliae sunt quasi modales et
22accidentales et huiusmodi possunt
23intentsius vel remissius com-
24municari eidem rei ut esse ac-
25tivum et huiusmodi unde illa
26communicatur eidem rei intensius vel
27et remissius secundum bene placitum
28supremi imperatoris ut illa com-
29peteret accidenti et non mere primae
30quae tamen est superioris speciei et si
31esse activum est denominatio ex-
32trinseca et modalis aliquae se ha-
33bent tamquam proprie passiones
34de illis forte loquendum est
35sicut de primus et si consequenter
36esse perceptivum est denominatio mo-
37dalis extrinseca sicut non videtur
38repugnare quod deus communicaret
39angelo causalitatem respectu
40cuiuscumque effectus ad extra
41producibilis non tamen ut in propria
42virtute sufficienti quia hoc est impossibile PV62vb
43et sic illa denominatio non est essentialis
44nec modalis propria sed modalis
45accidentalis Restat difficultas
46capiamus esse perceptivum ut sit de-
47nominatio essentialis pure vel
48tamquam passio utrum tunc etc
49Sine dubi sit est communicabilis
50creaturae solum finite licet infinite
51caperet vel potest capere et infinite in-
52tense Nam quantum ad gradum
53posset infinite recipere perceptiva