2
29primo arguebatur quod natura humana ab adolescentia est prona ad malum

3 Advertendum pro solutione quod
30in statu naturae integre iustitia originalis se habebat tanquam habitus servans perfectionem obedien-
31tiam virium inferiorum tamen animalium quam naturalium et eas subiciebat ad plenam obedientiam
32rationis ita quod erat in regno animae perfecta pax tranquillitas et obedientia Sed propter poenam
33peccati sublata est huiusmodi iustitia et successit habitus deo ncce contrarius scilicet cupiditas po-
34nens rebellionem inter vires inferiores ad superiorem inclinans inferiores quod dominentur
35superiori

4 Advertendum quod in viribus inferioribus duplex est inclinatio primaeva scilicet quae non
36tollitur et superveniens quae est fortior et vincit ymaginandum est quod in statu naturae lapsae
37vires inferiores habent illam inclinationem ad debite obediendum ratione tamquam superiori
38quam habuerunt ab initio Nichilominus cupiditas quasi tyrannice dominus dominans ei
39in regno animae cogit eas scilicet vires inferiores ad rebellandum et tali inclinationi quae
40sufficit ad executionem operum hic habetur radix qualiter natura ab adolescentia est prona
41ad malum nam inclinatio cupiditatis est fortior quam inclinatio naturalis et sic approportione maioris
42inaequalitatis fit actio Consequenter dicendum quod tanta est praevitas ad malum quod totum regimine
43animae semper male regitur etiam necessario ut ita loquor nisi aliunde iuvetur quia cupi-
44ditas semper inclinat nisi inclinatio naturalis iuvetur caritate quae est de directo est contraria E74r
1cupiditati et adiutiva inclinationum naturalium et tunc illa inclinatio sit vita caritate sufficit
2etc

5 et sic patet ad illam rationem posset dubitare hic utrum ista tyrranis et deordinatio fuerit
3solum in homine Quantum ad hoc potest probabiliter dici quod non solum in homine fuit huiusmodi cupiditas
4sed in toto regimine corporalis naturae praecipue corruptibilis infra concavum orbis lumine Etiam
5variata armonia nam sicut vires sensitivae rebelles sunt rationi ita animalia homini et obedi-
6vissent homini ubi modo rebellant

6 Etiam quantum ad sanctificationem terrae ipsa male dicta fuit
7Sed in statu naturae integre optima produxisset

7 Etiam sic est de elementis unde fuisset
8optima dispositio Sed modo insurgunt pestilentiae et alia mala et sic non solum regimen animae
9fuit immutatum ymmo etc sicut dictum est

8 Aliud dubium utrum inclinationes purae naturales
10in statu naturae lapsae sint aeque intensae sicut fuerunt in statu naturae integre apparet quod non
11quomodo homo quandoque non experitur se inclinare nisi 2m cupiditatem Breviter utrumque potest
12dici primo quod sunt remissae in aliquo gradu licet non sublate unde doctores videntur
13dicere unam vulnerationem quantum ad inclinationes naturales ita quod sunt remissae bonae incli-
14nationes Alio modo potest dici quod non sunt remissae et quod non oportet nisi ymaginari intensionem
15vel remissionem cupiditatis unde staret cupiditatem esse ita intensam quod nullo modo perci-
16peremus motum inclinationis naturalis

9 Ex isto satis apparet quod natura humana sibi derelicta semper
17corrueret ad malum et esset prona ad ipsum

10 sed iterum fortior est caritas quam cupiditas
18et vincit cupiditatem et ergo cum caritate bene operatur et sic caritas crescit quantum
19ad effectum ut dicit Augustinus minuitur cupiditas crescente

11 Secunda ratio fuit
20ista si natura inclinaret ad bonum sequeretur quod ex puris naturalibus aliquis posset attingere deum et
21suam felicitatem consequens est error pelagii

12 Respondendum est primo dato quod natura non
22esset corrupta et quod inclinationes naturales haberent suum effectum respectu finis ultimi et me-
23dioris Nichilominus huiusmodi opera non essent meritoria nec fruitio dei ex huiusmodi elicita esset vitae aeternae
24meritoria Et sic illo dato scilicet quod natura esset integra et haberet omnem effectum quem
25posset non meretur vitam aeternam

13 Secundo homo non posset naturaliter attingere aliquod natura inclinat
26ut dato quod inclinaret ad finem et ad medium non sequitur quod posset mereri vitam aeternam
27ex puris naturalibus quia non posset sequi illam inclinationem quia cupiditas vincit et
28inclinat ad oppositum Sicut si aliquod corpus ratione alicuius levitatis remissae et inclinaretur
29ad sursum et esset ibi in quadruplo plus de gravitate tunc etc

14 Tertio dico quod incli-
30natio naturalis licet semper sit recta non tamen est respectu cuiuscumque obiecti quia non est respectu a vel b verbi gratia
31inclinatio naturalis non est respectu a obiecti puta quod verbum est incarnatum quia hoc excedit
32limites naturae nec inclinat ad regratiandum de passione etc quae tamen sunt necessaria ad
33salutem consequendam et sic licet hanc posset sequi non tamen sufficit inclinatio naturalis ad omnia
34quae requiruntur ad salutem quia non inclinet ad omnia

15 Quarto dicitur quod ad merendum
35requiritur caritas quod totaliter est supra naturae facultatem ideo nec natura inclinat ad eam nec
36potest adam attingere

16 Quinto dato quod natura ad omnia necessaria ad salutem inclinaret tamen
37hoc quod sufficeret ad illa credenda si essent credenda vel operanda si adhuc non sequeretur
38quod homo sequendo sic naturam meretur vitam aeternam Causa est quia non videtur magna impli-
39catio quod aliquis crederet omnes articulos fidei et diligeret deum super omnia et operaretur iuxta
40mandata et tamen non meretur quia staret quod omnia ista faceret sine caritate sicut
41forte in statu innocentiae homo potuit diligere deum super omnia Concedunt doctores
42quod ex puris naturalibus quis posset diligere deum se omnia actu eiusdem speciei cum actu meritorio
43et tamen non meretur et sic consequentia esset negandam ista scilicet natura inclinat et sufficit quantum ad
44substantiam operationum igitur etc quia requiritur etiam caritas

17 ulterius dicitur quod dato quod natura sufficeret
45ad caritatem tamen propter hoc non sufficeret ad meritum Quia caritas liberum arbitrium E74v
1fides et aliae virtutes creatae concurrentes cum intellectu et libero arbitrio non sufficiunt ad merendum
2vitam aeternam patet quia requiritur unum multo nobilius quam sit aliquod illorum scilicet divina acceptatio etiam
3divinam assistentia respectu actus meritorii quae etiam est nobilior quam aliquod en?cuatorio ymmo sola ac-
4ceptio divina sufficeret sine aliis et sic non est in potestate alicuius illorum vel omnium doctorum Sed divina
5clementia et acceptatio reddit actum meritorium vitae aeternae et sic patet ad rationem quod non concludit

18
6Ad tertium arguebatur sic inclinatio naturalis est libere a deo ergo deus potest eam liberare et tollere
7et mutare per consequens deus posset creaturam absolvere ab illa et sic posset creaturam inclinare ad
8aliud tamquam in ultimum finem et per consequens erit deordinatio naturalis

19 Respondetur quod visa habitudine creaturae
9ad deum deus de potentia sua absolutus non posset facere quando creatura tenderet in ipsum
10ipsa creatura existente cum hoc stat quod potest facere quod non tenderet in ipsum scilicet si eam anichilaret
11Causa dicta est quod sicut non potest tendere de non esse ad esse nisi deo concurrente sic non potest manere
12sine adhaesione et inhaesione ad ultimum finem Quantum est de mediis finibus tactum fuit in alia
13lectione quia illa tendentia est mere ex ordinatione dei et sic de illo potest dici quod potest inclinari
14ad alium finem sed habitudo ipsius creaturae ad deum est simpliciter necessaria et sic patet ad rationem

20 Alia ratio
15scilicet 4ta fuit Appetitus rationalis scilicet voluntatis potest esse in aliud a deo ergo et naturalis consequentia videtur
16bona quia appetitus rationalis videtur esse superioris generis et potentiae ad naturalem igitur si de rationali
17conceditur etiam de naturali concedendum est breviter advertendum quantum ad principia illarum inclinationum
18Quod inmediatum principium inclinationis naturalis est est multo nobilius quam inmedietum principium inclinationis
19malae voluntatis Patet quia primae inclinationis inmediatum principium est ipse deus quoa omnis creaturas
20quantum ad hoc vivificans et conservans et inclinare creaturam sic ad se est eam conservare
21et istam habitudinem habet tamquam recte esset deus anima vel forma creaturarum non tamen quod sit
22proprie forma

21 Elucidarius satis theologicus ponit expresse quod elementa percipiunt quoddam modo deum
23Et plato posuit deum animam mundi saltem generale universi Aristoteles primo caeli ab ipso datum
24est omnibus esse etc virgilius in 4o Eneydorum spiritus inquit errat etc

22 non sic est de actibus
25voluntatis pravae nam voluntas est particularis causa immediata quae non habet aliam immediate concurrentem
26et ideo deus non concurrit nisi remississimo gradu quo concurrere potest nec se ipso faceret nisi voluntas
27se applicaret quantum est de potentia ipsa passiva se habet ad inclinationes naturales Secundo di-
28ceretur quod inclinationes naturales non essent ita nobiles quod non concedo sicut inclinationes voluntatis
29pravae sed bonae possent esse ita nobiles

23 unde quantum ad inclinationes naturales inclinans
30est nobilissimum et rectissimum et sic non est de alio agente ymmo est fallibile Quantum
31est de actibus pravae voluntatis ymmo sunt imperfectissimi et sic non sequitur

24 Ad quintam rationem
32creatura naturaliter tendit in non esse igitur non in deum quia deus est purum esse

25 Respondetur
33negando quod tendat in non esse ymmo summe fugit non esse quia tendit ad esse
34scilicet deum et illa tendentia est fuga ipsius non est Ad probationem quia sibi derelicta
35desinit esse et fluit in non esse igitur negetur consequentia quia quod creatura non conservata de-
36sinit esse non est extendentia in non esse sed ex defectu quia non habet sufficientiam resisten-
37di nec potest resistere verbi si aliquis recipit beneficium per quod bene est per subtractionem illius
38cadit in paupertatem et tamen non tendit in illam nec appetit illam potest tamen vocari tendentia
39passiva quod sibi derelicta patitur corruptionem

26 Ad sextam illa tangit specialiter difficultatem de qua alias dicam

27
40Ad septimam illa tangit de malitia plane-
41tarum

28 Advertendum quod fuit opinio cuiusdam philosophi qui vocatur plotinus qui fecit quemdam
42librum qui intitulatur quae astra faciunt ubi potest ponit quod astra et constellationes nichil
43operantur hic inferius sed sunt praecise signa bonorum vel malorum scilicet secundum ordinationem divinam
44repraesentant qualis erit iste vel iste

29 Alii astrologi declarantes contra fidem et philosophiam E75r
1et mores Dicunt quod astra realiter sunt causae naturales et necessaire omnium effectuum hic inferius con-
2tingentia etiam effectuum liberi arbitrii

30 Unde alkindus / omnes praesentes praeteriti et fu-
3turi individualiter relucent in caelo et scripti sunt et sic infert quod etiam omnia possibilia in caelo relu-
4cent etc Quia non est differentia incompossibile et futurum quia omne possibile est vel erit et non potest non
5produci ymmo omne de neccessitate eveniet Sed dicitur possibile quantum ad nos quia videmus causas
6rerum

31 Ista positio est contra fidem omnem legem et philosophiam et contra astrologiam nam periti
7astrologuntur quos maxime reputandus ptolomeus ponunt quod corpora caelestia nullam
8penitus inducunt necessitatem unde ptolomeus in principio centilo qui dicit quod iudicia astrologi
9sunt media inter possibile et necessarium ita quod sunt contingentia unde licet esset dispositio ad
10mortalitatem tamen propter bonum regimen potest praevenire

32 Item in eodem dicit quod bonus astro-
11logus potest impedire mala sicut bono agricola quantum ad culturam terrae quia sumus deum actuum
12iroris etc unde licet sortes esset inclinatus ad furtum vel alia vicia potest se refrenare

33
13Advertendum quod omnes planeta sunt simpliciter boni et si inclinant inclinant ad bonum macro-
14bius notat pro responsione ad argumentum quod sol et luna principaliter nutriunt et vegetant hominem

34
15aristoteles 2o physicorum homo generat hominem et sol patet de solo quia per accessum solis videmus
16omnia pullulare et per recessum omnia cadere ut folia etc De luna etiam perimur
17quod habet operationes respectu inferiorum modo ita est quod iupiter habet valde magnam similitudinem
18quantum ad influentiam suam cum sole ita quod iuvat solem ideo vocatur forma venus assimilatur
19lunae et quia luna regit corpus humanum et humores ipsa dicitur secunda forma Sa-
20turnus habet influentiam frigidam Et mars invacutam Ideo vocatur saturnus et mars
21malvioli planetae et non influunt inmediate in animam sed solum disponunt vel in disponunt
22corpora non quod inclinent inmediate ad vicia vel ad alia Secundum hoc macrobius respondet

35
23et potest dici quod universum habet varias rerum species et variarum complexionum scilicet in concavo orbis lunae
24et aliqui planetae sunt convenientissimi pro una specie et alii pro alia Sol et luna iupiter
25et venus sunt maxime pro complexione humana et saturnus pro alia speciei et sic de aliis et sic planetam
26esse fortunam non dicitur respective nisi ad aliquam speciem Item adhuc respectu eiusdem hominis quia
27componitur ex diversis membris ideo indiget diversis unde cor attribuitur soli deinde epar
28dicitur gubernari a Iove et est sibi conveniens felli dominatur mars et sic de aliis quae sunt membra
29non ita principalia

36 Ultimo dico quod realiter saturnus est optimus et nobilissimus planetarum
30et quantum est de per se si aliquid operaretur respectu animae illustraret eum ad intelligendum alta Iu-
31piter respicit partem concupiscibilem scilicet in voluntate mars irascibilem et isti tres
32sunt optimi et fortificant corpus et non immediate respiciunt tales partes sed disponendo
33corpus ad exercendum Iupiter disponit ad amorem etiam superioris mars fortificat
34vim irascibilem ad aggrediendum et exercendum fortia unde actus activorum sunt in pati-
35ente praedisposito

37 ita quod influentia saturni ubi reperit materiam dispositam inclinat de
36per accidens ad mala scilicet ad fraudes traditiones et sic de per accidens dicitur malus
37Etiam mars de per accidens quandoque declinat ad mala ex quo patet quod primaeva intentio pla-
38netarum est valde bona

38 De ultimo argumento quando dicitur Si daretur praeceptum etc dico quod incli-
39natio naturalis numquam est contra praeceptum unde ymaginandum est quod sicut in statu innocentiae
40natura obediebat rationi intantum quod grave erat aptum descendere ita natura et eius inclinatio semper
41secuntur regulam et finem directivam quantum est de se nec potest contrarie et ideo nego casum
42esse possibilem etc