2 primo arguebatur quod natura
17humana ab adolescentia et prona-
18rum

3 Advertendum pro solutione
19quod in statu naturae integre ius-
20titia originalis se habebat
21tamquam habitus servans perfec-
22tam obedientiam virium infe-
23riorum tamen alium quam naturalium
24et eas subiciebat ad plenam
25obedientiam rationis ita quod erat
26in regno animae perfecta pax
27tranquillitas et obedientia
28Sed propter poenam peccati subla-
29ta est huiusmodi iustitia et suc-
30cesset d habitus de directo concursus
31scilicet cupiditas ponens rebellionem
32inter vires inferiores ad superi-
33orem inclinans quod dominentur super-
34ior

4 Advertendum quod in viribus
35inferioribus duplex est inclina-
36tio primaeva scilicet quae non tollitur
37et superveniens quem est fortior et
38vincit una generandum est quod in sta-
39tu naturae lapsae vires inferiores
40habent illam inclinationem ad debite
41obediendum ratione tamquam superiori
42quam habuerunt ab initio et sic nichil-
43ominus cupiditas quasi tirannice
44dominas ei in regno animae cogit PV98vb
45eas scilicet vires inferiores ad rebel-
46landum et tali inclinatione quae sufficit
47ad executionem operum hic habetur
48radix qualiter natura ab adolescentia
49est prona ad malum Nam inclinatio
50cupiditatis est fortior quam inclina-
51tio naturalis et sic a proportione maioris
52in elitatis sit actio Consequenter
53dicendum quod tanta est pronitas
54ad malum quod totum regnum animae
55semper male regitur etiam necessa alio
56ut ita loquor nisi aliunde Iuvetur
57quia cupiditas semper inclinat
58nisi inclinatio naturalis iuvetur caritate
59quae est de directo est contraria cupiditati
60et adiutiva inclinationum naturalium
61et tunc illa inclinatio sit vita
62caritate sufficit etc

5 et sic patet ad illam
63rationem posset dubitare hic utrum
64ista tyrranis et de ordinatio fuerit
65solum in homine Quantum ad hoc
66potest probabiliter dici quod non solum in
67homine fuit huiusmodi cupiditas
68sed in toto regimine corporalis naturae
69praecipue corruptibilis infra concavum
70orbis lumine Et variata fuit
71armonia Nam sicut vires sen-
72sitivae rebelles sunt rationi ita
73animalia hominum et obedivissent
74homini vero modo rebellant

6 Etiam quantum
75ad sanctificationem terrae ipsa male
76dicta fuit Sed in statu naturae
77integre optima produxisset

7
78Etiam sic est de elementis unde
79fuisset optima dispositio Sed
80minus insurgunt pestilentiae et alia
81mala et sic non solum regimen
82animae fuit immutatum ymmo etc sicut
83dictum est

8 Aliud dubium utrum
84inclinationes purae naturales in statu
85naturae lapsae sint aeque intensae
86sicut fuerunt in statu naturae integre
87apparet quod non quomodo homo quandoque non ex-
88peritur se inclinare nisi 2m cupiditatem PV99ra
1Breviter utrumque potest dici primo
2quod sunt remissae in aliquo gradu
3licet non sublate unde doctores
4videntur dicere unam vulnera-
5tionem quantum ad inclinationes
6naturales ita quod sunt remissae bonae in-
7clinationes Alio modo potest dici quod
8non sunt remissae et quod non oportet
9nisi ymaginari intensionem
10vel remissionem cupiditatis unde
11staret cupiditatem est ita intensam
12quod nullo modo perciperemus motum
13inclinationis naturalis

9 Ex isto satis
14apparet quod natura humana scilicet dere-
15licta semper corrueret ad malum et esset
16prona ad ipsum

10 sed iterum fortior est
17caritas quam cupiditas et vin-
18cit cupiditatem et ergo cum caritate
19bene operatur et sic caritas crescit
20quantum ad effectum ut dicit Augustinus
21minuitur cupiditas crescente
22caritate

11 2o ratio fuit ista si
23natura inclinaret ad bonum sequeretur
24quod ex puris naturalibus aliquis
25posset attingere deum et suam felici-
26tatem consequens est error palagii

12 Respondendum
27est primo dato quod natura non esset corrup-
28ta et quod inclinationes naturales
29haberent suum effectum respectu
30finis ultimi et mediores nichil-
31ominus huiusmodi opera non essent
32meritoria nec fruitio dei ex
33huiusmodi elicita esset vitae aeternae
34meritoria et sic illo dato scilicet
35quod natura esset integra et haberet
36omnem quem effectum quem posset
37non meretur vitam aeternam

13
382o homo non potest naturaliter attingere
39ad quod natura inclinat ut dato quod
40inclinaret ad finem et ad medium
41non sequitur quod posset mereri vitam
42aeterna ex puris naturalibus quia non
43potest sequi illam inclinationem per cupi-
44ditas vincit et inclinat ad op-
45timum l sicut si aliquod corpus PV99rb
46ratione alicuius levitatis remissae et in-
47clinaretur ad sursum et esset ibi
48in quadruplo plus de gravitate
49tunc etc

14 3o dico quod inclinatio
50naturalis licet semper sit recta non
51tamen est recta respectu cuiuscumque
52obiecti puta quod versum est incar-
53natum quia hoc excedit limites
54naturae nec inclinat ad regratiandum
55de passione etc quae tamen sunt
56necessaria ad salutem consequen-
57dam et sic licet hanc potest sequi
58tamen non sufficit inclinatio
59naturalis ad omnia quae requiruntur
60ad salutem quia non inclinet
61ad omnia

15 4to dicitur quod adme-
62rendum requiritur caritas quod
63totaliter est supra naturae facilitatem
64ideo nec natura inclinat ad eam
65nec potest ad eam attingere

16 5to
66dato quod natura ad animam necessaria
67ad salutem inclinaret tamen
68hoc quod sufficeret ad illa creden-
69da si essent credenda vel operan-
70da si adhuc non sequitur quod homo
71sequendo sic naturam meretur vitam
72aeternam causa est quia non videtur
73magna implicatio quod aliquis
74crederet omnes articulos fidei et
75diligeret deum super omnia et opera-
76retur iuxta mandata et tamen
77non meretur quia staret quod omnia
78ista faceret sine caritate sicut forte
79in statu innocentiae homo potuit
80diligere deum super omnia Con-
81cedunt doctores quod ex puris naturali-
82bus quis potest diligere deum super
83omnia non huiusmodi speciei cum actu
84meritorio et tamen non meretur
85et sic consequentia esset negandam ista scilicet natura
86inclinat et sufficit quantum
87ad suba?m operationum igitur quod requi-
88ritur etiam caritas

17 ulterius dicitur PV99va
1quod dato quod natura sufficeret ad cari-
2tatem tamen propter hoc non suffi-
3ceret ad moritum quia caritas
4liberum arbitrium fides et aliae virtu-
5tes creatae concurrentes cum intellectu
6et liber arbitrio non sufficit
7ad merendum vitam aeternam
8patet quia requiritur unum multo
9nobilius quam sit aliquod illorum
10scilicet divina acceptatio etiam divinam
11asistentia respectu actus meri-
12torii quae etiam est nobilior quam
13aliquod em?atorio ymmo sola
14acceptio divina sufficeret sine
15aliis et sic non est in potestate
16alicuius illorum vel omnium doctorum
17Sed divina clementia et accep-
18tatio reddit actum meritorium
19vitae aeternae et sic patet ad rationem
20quod non concludit

18 Ad tertium
21arguebatur sic inclinatio
22naturalis est libere a deo ergo deus potest
23eam mutare et tollere et per
24consequens deus potest creaturam absolvere
25ab illa et sic potest creaturam
26inclinare ad aliud tamquam
27in ultimum finem et per consequens
28erit deordinatio naturalis

19 Respondetur
29quod visa habitudine creaturae
30ad deum deus de potentia
31sua absolutus non potest facere
32quando creatura tenderet in ipsum
33ipsa creatura existente cum hoc
34stat quod potest facere quod non tenderet
35in ipsum scilicet si ea anicholaret
36Causa dicta est quia sicut non
37potest tendere de non esse ad esse
38nisi deo concurrente sit non potest
39manere sine adhaesione et inhaesi-
40one ad ultimum finem Quantum
41est de meris finibus tactum
42fuit in alia lectione quia illa ten-
43dentia est mere ex ordinatione
44dei et sic de illo potest dici quod potest
45inclinari ad alium finem sed hab?de? PV99vb
46ipsius creaturae ad deum est simpliciter
47necessaria et sic patet ad rationem

20
48Alia ratio scilicet quarta fuit appeti-
49tus rationalis scilicet voluntatis potest
50esse in aliud a deo ergo naturalis
51consequentia videtur bona quia appetitus
52rationalis videtur esse superioris generis
53et potentiae ad naturalem igitur
54si de rationali conceditur etiam de naturali
55concedendum est Breviter advertendum
56quantum ad principia istarum inclinationum
57scilicet quod immediatum principium inclinationis
58male voluntatis patet quia primae
59inclinationis immediatum principium
60inclinationis naturalis est multo
61nobilius quam immediatum principium
62inclinationis male voluntatis
63patet quia primae inclinationes immediatum
64principium est ipse deus quasi omnes
65creaturas quantum ad hoc vivifi-
66cans et conservans et inclinare
67creaturam sicut ad se est eam conservire
68et istum habitudine habet tamquam
69recte essent deus anima vel forma
70creaturarum non tamen quod sit proprie
71forma

21 Elucidarius satis theologicus
72ponit expresse quod elementa
73percipiunt quod a modo deum et plato
74posuit deum animam mundi saltem
75generale universi aristoteles primo caeli
76ab ipso datum est omnibus esse
77virgilius in 4o eneydas spiritus
78inquit errat etc

22 non sic est de ac-
79tibus voluntatis grave Nam
80voluntas est particularis causa
81immediata quae non habet aliam immediate
82concurrentem et ideo deus non concurrit
83nisi remississimo gradu quo
84concurrere potest nec se ipso faceret
85nisi voluntas se aplicaret quan-
86tum est de potentia ipsa passiva se
87habet ad inclinationes naturales 2o
88diceretur quod inclinationes naturales
89non essent nobiles quod non concedo PV100ra
1sicut inclinationes voluntatis
2pravae sed bonae possent esse ita no-
3biles

23 unde quantum ad inclinationes
4naturales inclinans est nobilissimum
5et rectissimum et sic non est de alio agente
6ymmo est ?alli?le quantum est de actibus
7purae voluntatis ymmo sunt im-
8perfectissimi et sic non sequitur

24 Ad
9quintam rationem creatura naturaliter tendit
10in non esse igitur non in deum
11quia deus est pater esse

25 Respondetur negando
12quod tendat in non esse ymmo summe
13fugit non esse quod tendit ad
14esse scilicet deum et illa tendentia
15est fuga ipsius non est q ad probationem
16quia sibi derelicta desunt esse
17et fluit et non esse naturae consequentia quia
18quod creatura non conservata desunt
19esse non extendentia in non esse
20sed ex defectu quia non habet suffi-
21cientiam resistendi nec potest
22resistere verbi gratia scilicet aliquis reci-
23pit beneficium per quod bene est per
24subtractionem illius cadit in pauper-
25tatem et tamen non tendit in illam
26nec appetit illam pater tamen
27votari tendentia passiva sic
28quod sibi derelicta patitur corrumpitur

26
29Ad sextam illa tangit specialem
30difficultate de qua alias dicam

27
31Ad septimam illa tangit de ma-
32litia planetarum

28 Advertendum
33quod fuit opinio cuiusdam philosophi qui
34vocatur plotinus qui fecit
35quemdam librum qui intitulatur quae as-
36tra faciunt ubi ponit quod astra
37et stellationes nichil operantur
38hic inferius sed sunt praecise
39signa bonorum vel malorum
40scilicet secundum ordinationem divinam re-
41praesentant qualis erit iste vel
42iste

29 Alii astrologi declarantes
43contra fidem et philosophiam et mo-
44res dicunt quod astra realiter PV100rb
45sunt causae naturales et a necessate
46omnium effectuum hic inferius contin-
47gentia etiam effectuum liberi arbitrii

30
48unde alkindus omnes praesentes
49praeteriti et futuri individualiter
50relucent in caelo et st? pti sunt
51et sic infert quod etiam omnia possibilia
52in caelo relucent etc quia non est
53differentia inter possibile et futurum quia
54omne possibile est vel erit et non potest
55non produci ymmo omne de neccessitate
56eveniet Sed dicitur possibile quantum
57ad nos quia videmus causas rerum

31
58Ista positio est contra fidem omnem
59legem et philosophiam et contra astrolo-
60giam Nam periti astrologi inter
61quos maxime reputandus ptolomeus
62ponit quod corpora celestia nullam
63penitus inducunt necessitatem
64unde ptolomeus in principio centiloquius
65dicit quod Iudicia astrologi sunt
66media inter possibile et neccessarium ita quod
67sunt contingentia unde licet
68esset dispositio ad mortalitatem
69tamen propter bonum regimen
70potest praevenam

32 Item in eodem dicit
71quod bonus astrologus potest impe-
72dire mala sic bonus agricola
73quantum ad culturam terrae quia sumus
74deum actuum uroris unde licet
75sortes esset inclinatus ad furtum
76vel alia vicia posset se refre-
77vare

33 Advertendum quod omnes
78planetae sunt simpliciter bm
79et si inclinent inclinant ad bo-
80num macrobius notat pro
81responsione ad argumentum
82quod sol et luna principaliter nutriunt
83et vegetant hominem

34 aristoteles 2o
84physicorum homo generat hominem et sol
85patet de sole quia per accessum sol
86videmus omnia pullulare
87et per recessum omnia cadere ut solia etc PV100va
1de luna etiam experimur quod habet opera-
2tiones respectu inferiorum modo
3ita est quod Iupiter habet valde mag-
4nam similitudinem quantum ad influ-
5entiam suam cum sole ita quod
6iuvat solem Ideo vocatur for-
7tuna venus assimilatur lunae
8et quia luna regit corpus huma-
9num et humores ipsa dicitur
102a fortuna Saturnus habet in-
11luentiam suam cum soli fri-
12gidium Et mars nimis acutam
13ideo vocatur saturnus et mars
14malvioli planetae et non influ-
15unt in mediate in animam
16sed solum disponunt vel in dispo-
17nunt corpora non quia incli-
18nent inmediate ad vicia vel
19ad alia Secundum hoc macro-
20bius respondit

35 et potest dici quod univer-
21sum habet varias rerum species
22et variarum complexionum scilicet
23in concavo orbis lunae et aliqui pla-
24netae sunt convenientissimi per
25una specie et alii pro alia Sol
26et luna iupiter et venus sunt
27maxime pro complexione huma-
28na et saturnus pro alia speciei et sic de aliis
29Et sic planetam esse fortunam non
30dicitur respective nisi ad aliquod
31speciem Item respectu eiusdem
32hominis quia componitur ex diversis
33membris ideo indiget diversis
34unde cornatribuitur soli deinde
35epar dicitur gubernari a Iove
36et est sibi que?s felli dominatur mars
37quae sunt membra non ita patri
38cip alia

36 Ultimo dico quod realiter
39saturnus est optimus et nobilissi-
40mus planetarum et quantum est
41de per se scilicet aliquid operaretur
42respectu animae illustraret respeciti
43partem concupiscibilem scilicet in volun-
44tate mars irascibilem et isti 3s
45sunt optimi et fortificant corpus PV100vb
46et non immediate respiciunt tales partes
47sed disponendo corpus ad exercendum
48Iupiter disponit ad amorem etiam
49superioris mars fortificat vim
50irascibilem ad aggrediendum et exercendum
51fortia ut actus activorum sunt in
52patiente praedisposito

37 Ita quod influ-
53entia saturni ubi reperit materiam
54dispositam inclinat de per accidens
55ad mala scilicet ad fraudes traditiones
56et sic de per accidens dicitur malus
57etiam mars de per accidens quandoque incli-
58nat ad mala Ex quo patet quod primae-
59va intentio planetarum est valde
60bona

38 De ultimo argumento
61quando dicitur Si daretur praeceptum
62dico quod naturalis inclinatio numquam
63est contra praeceptum unde ymaginandum
64est quod sicut in statu innocentiae
65natura obediebat rationi intantum
66quod grave erat aptum natum ascendere
67ita natura et eius inclinatio semper
68sequenter regulam et finem direc-
69tivam quantum est de se nec potest
70contra ire et ideo nego casum esse
71possibilem etc