Edited By Jeffrey C. Witt
Edition: 0.0.0-dev | January 03, 2021
Authority: SCTA
License Availablity: free, Published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)
1
2In alia lectione de fato etc
3Ad discutiendum difficultatem de concorda liberi arbitrii cum fato introducta est
materia
4de praescientia dei
2
quod secundum
boetium Ordo fatalis ex prudentiae simplicitate procedit ideo habent intra se
5quandam connectionem
3
Iuxta opiniones recitatas Secundum Raby moysen fatum nichil
6esset secundum primam opinionem nam antiquam opinio resolvit neccessitatem effectuum 2m materiam vel
7dispositionem materiae ideo ponit omnia fieri a casu secundum quod contingit materiam
esse talem vel talem
8tamen vocant materiam corpora athomalia secundum quorum combinationes contingunt effectus
varii
9et quod nichil fit nisi pure a casu et quod nulla est divina providentia respectu
regiminis universi nec aliqua
10cura dei et iuxta hanc opinionem fatum nichil penitus esset quia haec opinio non concedit
or-
11dinem
causarum nec seriem fatalem
4
/ Sexta opinio est ipsius met Raby moysi qui ponit quod provi-
12dentia
divina praecise extendit se ad incorrumptibilia et quia immediate est et terminatur
ad in-
13corruptibilia
ideo ex hoc ipsa sunt incorruptibilia et maneret aeterna
5
Consequenter respectu omnium corporum
14caelestium operationum et motuum eorum ponunt esse divinam providentiam ex hoc sortiuntur
aeter-
15nitatem
respectu specierum etiam in spera generabilium et corrumptibilium ponit esse divinam
16providentiam et respectu hominis etiam individuorum speciei humanae ratione intellectuum
6
Opinionem veram
17inprobando arguit rabbi moises sic quia divina providentia se extenderet ad individua sequitur
18quod omnia de necessitate evenirent propter stabilitatem et immutabilitatem divinae
providentiae et per consequens
19periret leges et regulae morales
7
videtur mihi quod ista ratio inevitabiliter militat contra ipsam quia concedit
20quod divina providentia se extendit ad individua humanae speciei et operationes eiusdem
praecipue pertinentes
21ad intellectum Ideo si se extendit ad electiones secundum causa etiam ponit neccessitatem
scilicet divina providentia
22et quod humanae electiones necessario eveniant quod est inconveniens quod intulit
contra aliam opinionem et sic omnia
23concurrentia ad voluntatem evenirent necessario
8
Consequenter habet dicere quod fatum non stat cum libero arbitrio
24quia causatur fatum pro divina providentia ad intra vel ordine causarum sive sit sive
non
9
habet ponere
25neccessitatem et sic illa ordinatio carum provisa est in mente divina ergo est neccessaria
Ideo in ista materia
26videtur mihi ipse incidit ancillam cupiens vitare caribdiam Tenendum ergo cum fide ca-
27tholica
doctoribus sacris in boecio in 4to de consolatione philosophiae circa finem quod divina providentia se extendit
28ad omnia unde boetius in 4to prosa sexta providentia est summa ratio divina etc ubi qui ponit
29qua cuncta con disponit
10 / Ad habendum tamen varios modos acceptionis huius vocabuli
11
notandum quod sicut
30tactum est in alia lectione fatuitas vulgi habet originem ex laesione potentiarum
scilicet rationalis concupiscibilis
31et irascibilis Nam rationalis habet primam veritatem pro principali obiecto concupiscibilis
primam bonitatem
32Irascibilis primam excellentiam vel potentiam summam quae sunt in deo et illud correspondet
tribus
33attributis vel personis Sed ex laesione primae potentiae scilicet rationalis prima
veritas est occul-
34tata
sicut saepe prius dictum est Concupiscibilis inclinatur non ad summam sed ad malum
non
35dico sub ratione mali irrascibilis inclinatur nam ad summam excellentiam sed ad vilem
neccessitatem
36voluptatem unde ex prima radice ignorando causas effectuum resolvit se vulgus
37ad latentem necessitatem et hanc vocat fatum
12
ex corruptione huiusmodi virium praecise irascibilis
38et concupiscibilis convertitur creatura ad colendum vicia Et ex consequenti ad excusandas
39excusationes in peccatis finxit scienter homines neccessitari ad vicia ut per hoc
liberius prorumperet
40in voluptates et alia obiecta illicita et ut etiam excusaretur ab infama ratione expellentis
necessitatis
41Ita quod ex nequitia quoddam modo deliberata potuit habere originem istud vocabulum
fatum
13
Tertius
42modus quod exigentibus demeritis creaturae deus promisit dyabolum in forma sensibili
apparere
43Et colloqui et parecise in necessitatibus hominum praedicendo prosperitates et adversitates
futuras
E128v
1ipsi nascenti noviter Istud tangit wilhelmus parisiensis in libro de universo daemones
2in forma mulierum vel virorum possunt apparere et mentiri devoviter nascentibus
14
Nota quod apud
3tale vulgus triplicia sunt dicta daemonum Quaedam comminatoria et illa non necessario sunt fu-
4tura
Quaedam consulatoria et illa etiam non sunt neccessario futura ventura et alia nunciata tam-
5quam
ventura / simpliciter tangentia statum nascentis et illa vocantur proprie fata 2m istam acceptationem
6id est deorum vel dearum decreta dicta et statuta et sina?ca irrationaliter secundum wilhelm parisiensis ita quod daemo-
7nes
aparuerunt in forma mulierum et praenunctiaverunt etc illae praenuntiones vocantur fata
8Et dicunt ista necessario futura fore et ista est introducta a vulgo dyabolo seducente
vel dicitur
9fatum a for faris quia fata sunt dicta deorum vel dearum significantia quidam futurum
sit
10nascenti prosperitatis vel adversitatis
15
In hoc fundatur una radix ydolatrandi Nam per hoc credit
11vulgus daemones habere potestatem dandi prosperitatem nascentibus vel adversitatem
et per consequens
12resolvunt se in eos tamquam in summos rectores totius orbis Et per consequens decepta
rationali con-
13cupiscibilis
amat et irascibilis exhibet cultum
16
Et fundatur prima species nephandae ydo-
14latriae
quae habet decem species quas wilhelmus parisiensis tractat in fine libri sui de fide et legibus
15prima est cultus daemonum / 2a cultus stellarum tertia cultus elementorum Quarta cultus ydolorum
16Quinta cultus ymaginum fabricatarum in certis constellationibus et cum certis commerationibus
17Sexta est de adoratione figurarum 7ma consistit in verbis Octava in temporibus Nona
in prin-
18cipiis
seu nutiis rerum Decima in inventionibus rerum ut reperire ferrum melius quam auram
19Et per ista veniunt omnes quasi fatuitates et superstitionis et crufae et sortilegia vetularum
20de quibus formae post reprobando fiet declaratio hoc sit dictum de fato 2m modum vulgarium
17
primo
21ergo capitur pro quadam neccessitate fit eveniendi et non habet aliquid pro obiecto
nec resolvunt se ad
22aliquid Secundo est ad excusationem vitiorum in 3a vulgari significative est dictum
dyaboli in necessitate
23primi de futuro prosperitate vel adversitate nascentis
18
¶ Alia opinio philosophorum etiam errantium
24in ista materia prima opinio iulii firmia in prologo astrologiae suae ubi expresse tenet quod
25fatum sit concathenatio causarum superiorum vel corporum caelestium omnino nccessitans
et neccessario faciens
26evenire quicquid futurum est inevitabiliter Ad probandum suum errorem inducit plurima
exempla et radix
27statim hoc quod innocentes puniuntur et male moriuntur pessimi prosperantur ideo resolvendum
28est ad fatum neccessitans quod nihil aliud est nisi dispositio corporum caelestium
quae est causa respectu omnium
29talium effectuum
19
Exemplum de socrate qui licet innocens esset mala morte fato periit plato fato
30captus est a tyranno pytageros exilium passus est Pompeius iustus perdidit imperium
31romanum et occisus est Et tyrannus cesar Iulius obtinit Ad hoc allegat boethium in quarto de consolatione
32introducendo lucanum quod causa caesaris placuit diis dicit lactantius quod pompeius pro libertate
33certavit et tamen alius fato obtinuit Concludit finaliter credamus ita quod fide veritatis
oppressi
34et confiteamur vel in nostro sed totum in fatarum positum potestate
35et quicquid facilius totum fortunae
20
Ista positio nedum est contra
36fidem et sacram scripturam sed contra moralem philosophiam et bonos mores et sive
radice gratis
37dicta ymmo contra astrologiam ut postea magis dicetur
Ad rationem quam tangit istam quod agens
38naturale nunc de rogans fato et stellarum vim obstinata animositate contempnis cum
videas
39malorum bonos exitus et bonorum malos
21
Ratio ista non valet Boetius Respondit multipliciter Antiqui
40dixerunt omnia de necessitate et a casu evenerunt primum est probabilius quia experimur
41libertatem ista ratio turbat antiquos
22 Boetius in loco allegato.
23
primum responsio infirmitas
42nostrae cognitionis est creata quod non cognoscimus interiore hominis et sic credimus
esse bonos qui
43sunt mali et econtra et ideo apud nos difficile est iudicare utrum bonum patiantur
24
Secunda
44responsio quod deus qui est sapientissimus et optimus medicus animarum qui sanat omnes
E129r
1iniquitates tuas Et alibi ego sum qui sano infirmitates tuas propter me Ideo etiam
2sanus applicat diversa pro regimine sanitatis
Etiam infirmus diversa procurat ut bonus
3medicus quia cum sanitate stat dei veritas complexionum ideo etiam veritas regiminis
4vel curae
25
Ita in proposito deus cognoscens dispositionesens creaturarum videt quibusdam bonis expe-
5dire
temporalem prosperitatem aliis adversitatem temporalem pro conservatione virtutis
Ita de malis
6Ita de malis proportionaliter ideo resolvendum est ad nostram ignorantiam et ad divinam providentiam
Et ista
7solutio est satis grata quia ex defectu humani iudicii quia istum bonum hominem ditat
et
8forte alium meliorem deicit et privat eum bonis temporalibus sicut de medico quod adhiberet
9varias medicinas ubi tamen appareret vulgo quod esset omnino eadem infirmitas
26
Tertia responsio
10virtuosis quandoque dat prosperitatem quia habent quemdam pusillanimitatem innatam
eis nam
11dico vitiosam ergo adveniente adversitate corruerent a veritate ideo dat eis ne ex
privatione
12corruant sic fecit et concessit dyabolo de Iob quod sublatis bonis etc Apostolus fidelis
13deus qui non patietur nos temptari super illud quod potestis
27
Quarta causa quid pos-
14sunt
esse in contemplatione tamen elevati et ita virtuosi quod deus vult inferre inpedimen-
15ta
contemplationis sicut paupertatem et aegritudines ideo sanitatem corporum et divitias
16competentes tribuit
28
Quinta causa bonis dat potestatem temporalem ad hoc quod possunt donare
17domare malos et subiugare et punire et sic exaltavit david et fecit eum regem
18ut resisteret saul et regeret populum et sic rationaliter bonis dat deus bona temporalia
29
Sed
19quare bonis mala contingunt Boetius respondet.
30
primo ne semper propter suam excellentiam cadant
20in superbiam Exemplum de paulo qui habuit angelum sathanae temptationem carnis unde dicit
21ne magnitudo revelationum me extolleret datus est mihi stimulus carnis
31
Secundo deus aufert
22bona temporalia virtuosis ne ex divitiis exeant in luxuriam vel in excessus
32
3o ut fir-
23metur
virtus vel augeatur Exemplum de iob qui virtuosus erat et tamen sublata sunt omnia
24bona sua et eius virtus roboraretur vel intenderetur Exemplum de thobia qui habuit logam
25miseriam temporalem in qua tamen profecit in virtute in paciam
33
Quarto ad reprimendum praesumptionem
26contingit quod nedum mala poenalia dantur permittit deus corruere in peccatum Exemplum
de petro
27qui de se ipso praesumens dixit quod nullo modo christum relinqueret etc ut fragilitatem
humanam magis cog-
28nosceret
permissus est cadere in peccatum quia ad vocem ancillae negatur christum
34
Item permittit bo-
29nos
pati ut virtus magnificetur et ostendatur inexpugnabilis quod factum est in martiribus
qui
30nullo modo a vera constantia virtute et fide potuerunt exterminari quia mors tribilissima
31et hoc patet in populo gentilium de marco regulo primo de civitate dei
35
Restat quare est quod malis
32male contingat nullus miratur quia de dictamen rectae rationis est
36
Sed quod bene hoc pertinet ad summam provi-
33dentiam
ex multiplici utilitate quia quod malis bene accidit quo ad effluentiam temporalium
est evidens
34argumentum quod sunt contempnanda et quod mens non est felicitas
37
Secundo permittur malis ex divina provi-
35dentia
quod habeat bona ne efficiantur deteriores vel peyores nam per privationem bonorum
prorum-
36pent
in homicidia furta vel multa deteriora
38
Tertio nam si habundantia bonorum potest eis esse
37occasio virtuose vivendi primo ex gratificatione divinae beneficientiae non considerans
suam malitiam
38et dei bonitatem provocantur ad divinum amorem wilhelmus parisiensis ponit exemplum de homine pessime
39vitae pro motu in epistolam ipse audiens hoc reliqui omnia et factus est totus contemplatus istud
40ponitur in libro de universo Item ex timore privationis bonorum praeservat se a peccato et sic per accidens
41contingit bonum
39
Quarto datur influentia bonorum impiorum poenam nam possunt ese tantae
42malitiae quod digni sunt reliqui a deo quantum ad spiritualia et per bona temporalia
corruat de peccato
43in peccatum ut priora peccata cum divitiis sunt occasiones aliorum peccatorum
40
ultimo
E129v
1propter exercitium bonorum datur malis potentia nam si non fuisset imperatorum sententia
2non fuissent tot martires ideo profuit eorum potentia sed non eis
41
quantum ad passiones
3et adversitates quas virtuosi patiuntur dicit wilhelmus parisiensis quasi discurrendo
4per singula mala poenalia quod dolor est optima medicina rationis contra sensum Nnon
existens in do-
5lore
modicum prosequitur voluptates et sic sunt valde bona licet sunt poenalia quia illa
6poenalia sunt in natura inmediate ad bona spiritualia et sunt remedia contra vitia
et sic dicit quod sunt
7medicinae purgativae
42 Aliter responsio et resolutio stat ad duo
43
primum est quod iudicium nostrum est infirmum in
8cognoscendo altitudinem divinae providentiae et ideo standum est fide quae est data
in medicina in illis
9quae non per rationem habemus e sic habemus concludere quod singula deus optime regit
licet nesci-
10remus
ostendere modum bonitatis regiminis
44
Alia solutio quod bonitas ordinis rerum non
11est prior obiective divina providentia sed magis contra unde deus per suam providentiam
non habet ad intra
12repraesentatione bonitatis ordinis rerum sed per prius deus vult et disposuit res
sic ordinari Etiam hoc sequitur
13quod bene ad nullam aliam radicem debet resolvi bonitas ordinis rerum unde quod electa
sic se habeant
14licet habeamus bonitatem congruitatis ordines tamen sortitur suam bonitatem taliter
a divina
15providentia Si terra esset in concavo etc orbis lumine optime esset quia bonitas ordinis non
16est ex habitudine rerum sed etc
45
Et sic si deus aeternaliter cruciaret animam innocentem in inferno di-
17co
quod iustissime faceret quia bonitas ordinis rerum debet resolvi per providentiam
divinam scilicet quia sit
18vult et ita iudicat et ibi est tota radix ordinis praeter pure essentialem Et licet
ista appareat vul-
19garis
est tamen multo subtilior si bene inspiciatur etc
Peter Plaoul, de Libertate, Lectio 97, de Libertate (http://scta.info/resource/ppr-lectio97 )
Erlangen, Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg, ms. 511, 128r-129v (http://scta.info/resource/ppr-lectio97/erlang)
Transcription Resource: http://scta.info/resource/ppr-lectio97/erlang/transcription
Data source: http://exist.scta.info/exist/apps/scta-app/document/ppr-lectio97/erlang/transcription
Copy Full Citation to Clipboard
View Explanation of Citation Practices
Lectio 97, de Libertate [Erlangen] (Currrent Focus)
No results found