8 Circa primum in primo nota-
30bili videbitur quomodo vestigium
31et ymago in aliquibus conditionibus
32site et in aliquibus differunti In 2o
33quomodo vestiguim sumitur multi
34pliciter In 3o quomo ymago simili-
35ter Pro quo notandum secundum okam
36quod vestiguim et ymago aliquas ha-
37bent conditiones et proprietates comunes
38et aliquas proprias Prima propri-
39etas commuis est quod tam vestiguim quam y¬ P87rb
40mago differt ab illo cuius est Secun-
41da quod vtrumque ducit in noticiam illius
42cuius est Tercia quad vtrumque ex na-
43tura sua non plus representat vnum
44indiuiduum quam aliud sibi similimum. unde
45de quod representat vnum indiuuiduum et
46non aliud hoc est ideo quia non in
47uenitur aliud indiuiduum sibi simili-
48mum Tamen circa hoc est aduerten-
49dum quod aliquid ducere in noticiam al-
50terius potest dupliciter intelligi Vno
51modo quia est causatiuum cognitionis
52alterius mediante sua noticia ita quod
53noticia ipsius sit causa noticie alterius
54Alio modo quia est causatiuum cogni-
55tionis alterius immediate sine noticia
56ui / sicut intellectus ducit tanquam causa
57in noticia cuiuslibet intelis Primo
58modo adhuc contingit dupliciter. quia
59vel ducit in prima talem noticiam.
60vel tantum facit rememorationem de-
61aliquo habitualiter noto

9 ¶ Primo
62modo noticia singularis est causa no-
63ticie vniuersalis et noticia premifsa
64rum noticie conclusionis / sed nunquam
65isto modo noticia vnius rei incomplex-
66a est causa sufficiens alterius noticie
67prime alterius rei incomplexe Se-
68cundo modo vna res incom plexa me-
69diante roticia sua potest esse causa
70partialis rememorationis alterius
71rei habitualiter note illa autem noti-
72cia habitualis necessario concurrit in-
73ratione cause partialis / et esto mo-
74do tam vestigiuim quam ymago repre-
75sentat illud cuius est sicut patet ad
76experientiam de ymagine herculis
77que solum representat herculem il-
78li qui primo habuit noticiam de¬ P87va
1hercule et sic de vestigio etc. Ex hiis
2sequitur quod aliqua duo possunt se repraesentare
3mutuo patet / si sint duo homines mul-
4tum similes et sint noti aliquibus vturquod
5indrenenter poterit ducere in recordatio
6nem alterius etc. Sed eciam vestigui-
7et ymago in aliquibus deni

10 ¶ Prima
8dra est quia de ratione vestigii est quod sicut
9causatum ab illo cuius est quia vestigui-
10vtque inductiue dicitur illud quod est de
11relictum ab alio / de ratione autem yma-
12ginis non est quod sit causata ab illo cu-
13ius est quia ymago herculis potest esse
14ab alio quam ab hercule

11 ¶ Secunda dra
15sequitur ex prima / quod vestigui nisi sit impe-
16ditum ducit non tantum in noticiam re-
17cordatiuam illius cuius est sed eciam in no-
18ticiam complexam alicuius veritatis contingen-
19tis de ipso. verbi gracia / vestigiuim ex
20pede bouis non tantum facit recordari
21de boue habitualiter noto sed ducit communiter
22in noticiam huius quod bos hic transiuit
23
24quamuis quandoque posset esse error etc.
25ymago at quia non necessario causatur
26ab illo cuius est ideo non facit regularitur
27noticiam alicuius veritatis contingentis
28de illo cuius est nisi forte recordatiuam
29de qua nunc non est sermo et sic patet etc

12
30¶ Secundo notandum quod vestigium pro-
31vna creatura dicitur vestigium alterius
32accipitur tripliciter Vno modo large-
33et sic vestigium est effectus derelictus ex-
34aliqua causa rememoratiuus ipsius et du-
35cens communiter in noticiam alicuius pro-
36positionis contingentis enunciantis esse
37vel fuisse / vel alicuius talis de ipsa cau-
38sa et sic fumus derelictus ex igne vel con-
39bustio derelicta potest dici vestigium
40ignis / et eciam odor derelictus ab anima¬ P87vb
41li vestigiuim animalis. 2o modo dicitur
42vestigium magis stricte pro impressionem
43alicuius in aliquid sibi cedens / remanem
44te in absentia illius / et sic in cera relin
45quitur vestigium sigilli 3o modo strictissime
46et sic dicitur impressio alicuius partis
47alicuius totius in aliquid sibi cedens de
48relicta et manens in absentia illius et dum-
49cens in recordationem eius etc

13 ¶ Tercio
50notandum quod ymago eciam accipitur
51tripliciter Vno modo strictissime. et
52sic ymago est substantia formata ab artifi-
53ce ad similitudinem alterius secundum aliqua
54accidentia conformia accidentibus illius
55ad cuius similitudinem fit distincte ab-
56aliis representans sibi dissimilibus in a-
57liquibus accidentibus suis. verbi gractia
58Lguitinum formatur ad similitudinem haecu-
59lis vt habeat consimilem figuram qualen-
60habuit hercules et consimiles colores
61propter que facit cognoscentem venire in
62recordationem istius herculis secundum quod
63est alius ab aliis hominibus qui non ha-
64bent consilia accidentia / et isto modo ymago non
65est primo similitudo totius / sed est primo
66similitudo accidentis quia accidentia sunt similia
67in enis / sed non subine etc Et sic accipien-
68do ymaginem de ratione ymaginis est quod
69fiat ad imitationem illius cuius est / hoc tamen
70non competit sibi ex natura sua / sed tantumn-
71ex intentione agentis / quia posset simpli-
72citer fieri non ad imitationem illius
73Secundo accipitur ymago pro tali
74formato siue fiat ad imitationem al-
75terius siue non. Tercio modo pro omni vnictate
76producto ab alio quod secundum rationem su-
77e productionis producitur vt simile.
78et sic filius posset dici ymago patris
79qualiter apostolus vocat filium dei etc

14 P88ra
1¶ iis praemissis ponam tres conclusiones

15
2¶ Prima est quod rationalis creatura et gene
3raliter quaelibet alia potest rationabiliter dici
4vestigium trinitatis in quantum scilicet appro-
5priata creaturis possunt aliquo modo ducere
6in noticia appropriatorum in diuinis per-
7sonis. patet / quia possunt ducere in noticia re-
8cordatiua Verbi gratia ex specie in creatu-
9ra concluditur pulcheritudo quae est vnum
10appropriatum diuine persone / postea ac-
11currente aliqua pulchra creatura inci-
12pit intellectus recordari de pulchritudi-
13ne diuina et sic ducit in noticiam recorda
14tiua ipsius et habet rationem vestigii et ista
15est prima conuenientia cum vestigio corpera-
16li 2a est quia sicut vestigui corperale est
17causatum ab illo cuius est vestigui ita quae
18libet creatura a deo etc Ex quae sequi-
19tur tercia / quod sicut vestigui corperale du-
20cit in noticiam complexa alicuius veritatis
21contingentis de illo cuius est / ita crea-
22tura ducit in noticia complexa de deo con-
23tingentem vt quod deus causat hoc vel
24huiusmodi 4ta quod sicut vestigiuim con-
25uenit cum illo cuius est / in aliquibus
26accidentibus et non in omnibus ita crea-
27tura habet aliquos conceptus vnitatods
28cum deo et aliquos non Quin ta quod
29sicut vestigum corperale est similitudo a-
30liquo modo et non simpliciter expressa / ita
31creatura respectum dei et Pro 2a conueni-
32entia videndum est que sint illa in cre-
33atura in quibus consistit vestiguim. unde
34de dico quod aliquando vestiguim consistit in
35realiter distinctis quia aliquando rei substam
36tiam repraesentat aliquod appropriatum
37patri et vna qualitas vel actio reprn-
38tat aliquo speciali modo aliquod appropatum
39filio ad aliud accidens aliud appropri¬ P88rb
40atum spiritui sancto et tunc vestigium consistit
41in substantia et diuersis accidentibus et hoc
42patet per augustinum. 6 de trini. ca. vuiter. vbi
43assignat quo in creaturis est vestigium
44trinitatis / in qua assignatione partes
45vestigii distinguuntur Patet eciam satis
46i distinctione ex dictis magistri et
47auctoritus ibidus etc aliquando autem non distin-
48guuntur realiter sed est vnicum quod sortitur
49diuersas denominationes vel contentum
50ub diuersis conceptibus / ex quo possunt
51haberi diuersa appropriata in deo et
52tunc in illo quod est vestigium non sunt
53multa sed est tantum vnum tamen ex illo
54possunt haberi in tecordatione plura recor-
55dabilia de deo appropata diuersis per
56sonis / primo modo non omnis creatu-
57ra est vestigui trinitatis quia non quae-
58libet habet diuersa accidentia / sed 2o modo
59quelibet creatura est vestigium trinita-
60tis et sic patet prima conclusio etc 2a conclusio-
61est quod creatura rationalis et nula alia est yma
62go trinitatis. patet / quia ut apparet ex dic-
63tis / ymago secundum quod inuenitur in creaturis
64dicitur propter conformitatem alicuius similitudinis
65in illo cuius est ymago et in ymagine quod
66est natum ducere in recordationem illius cuius
67est ymago et per consequens illa creatura maxime
68proprie dicetur ymago dei qui aliquid habet deo
69silium / ita quam est precise commune vniuocum deo et
70illi/ sed sola creatura rationalis est talis / quod patet
71quia nihil commune vnicatia deo et cuicumque creature
72est tale quando possit competere creature ratio li.
73patet enim quod entitas bonintas veritas perfecto
74et sic de omnibus aliis quae conueniunt proprie deo et
75creature ratioli et non solum seundum similitudinem conile-
76niunt eciam deo et creature ratioli multa aut
77proprie conuenientia deo sunt praecise communia deo et
78creature rationali sicut esse intellectiuum voli¬ P88va
1tiuum iustitia miecondia sapina etsilvs ioeo creatu-
2ra rationalis sola dicitur ymago dei quamuis non
3ita perfecte sicut si intellectio volitio etc es-
4sent accidentia in deo ut in creatura etc

16
53a conclusio est quod creatura rationalis sic est yma-
6go trinitatis quod ratio ymagis consistit ra-
7dicaliter et originaliter in ipsa anima secundum su-
8am substantiam / sed tamen perfectine et completine con-
9sistit in substantia anime et duobus actibus ab ea
10productis Prima pars patet per augustinum 14 de
11trini. ca. 8. Eo anima ymago dei est quae ca-
12pax est perticeps quie esse potest / et sic de quacum-
13que verificatur esse capax dei posseque e-
14ius esse perticeps de illo solo verificatur
15ymago dei ideo anima solum sensitiua vel
16eciam intellectina secundum partem sensitiuam non
17dicitur ymago dei sed anima intellectiuia secundum
18sua substantiam est capax dei. igitur etc Si
19vero dicatur quod anima non est capax dei-
20nisi per actus. Responsio quod ly per potest dicere
21circustantiam subiecti seu demomnati tali di-
22mostratione / vel circustantiam conotati-
23sine quo non sic denomnatur Primo modo
24anima est capax dei per suam substantiam quia ipsa
25est illud quod capit deum. 2o modo ipsa est ca-
26pax dei per actus suos sine quibus non potest
27capere deum etc 2a pars patet et est contra sectum-
28thomam qui ponit quod ymago consistit
29in potenciis anime et non in actibus Sed
30contra hoc est augustinus in quodum sermone di-
31cens quod si homo seruasset in se bonum quod in-
32illo creauit deus id est ymaginem sua-
33non solum semper laudaret deum ligua sed
34et vita ergo secundum augustinum creata fuit in ho-
35mine ymago dei quam non seruauit sed
36hoc non potest intelligi de substantia anime aut po-
37tenciis ergo intelligit de aliquo accidente
38creato quod homo perdidit per peccatum ipsius.
39Sed tale non potest poni nisi actus intel¬ P88vb
40ligendi aut voundi vel habituis / et si ha-
41bitus pertineant ad ymaginem multo
42magis ipsi actus Confirmatur qui
43a omnes ponunt ymaginem in tribus
44consistere habentibus ordinem origis
45inter se / sed anima aut potentie anime
46non originantur / ideo oportet pone-
47re aliqua accidentia originata pertine
48re ad ymaginem trinitatis increate.
49Sic ergo patet quod completa ratio yma-
50ginis consistit in ipsa substantia ani-
51me et duobus actibus scilicet actum in
52telligendi et volendi et eciam potest
53consistere in ipsa substantia anime et
54duobus habitibus correspondentibus
55dictis actibus. unde quamuis sint multi-
56actus et hius diusarum specierum sicut iustitia / mionia
57ars / semintia / prudentia etc tamen omnia re ducuntur ad
58duo genera ideo ponitur ymmago in duo
59bus Tunc illur loquendo de actibus naturalibus
60potest assignari iste ordo quod sicut pater
61in diuinis habet fecunditatem ad pro-
62ducendum filium et spiritum sanctum
63et communicat filio fecunditatem producen-
64di spiritum sanctum et sic pater et fili-
65us producunt spiritum sactum Sic
66ipsa substantianime est fecunda et productiua tan-
67actus intelligendi quam vonendi et tunc iste due
68cause siutsubstantia anime et actus intelligendi possunt
69produtere actum volendi ita quod sicut filius in di-
70nis est tantum ab vno et spiris sanctus est a pa-
71tre producente a filio producto et sic ymago
72potest aliquod repraesentare distinctas persons secundum
73originem ac ordinem earum quia in ista yma-
74gine est actualis rerum trinitas sed non est con-
75substantialitas nisi in quamum illi duo actus in eadem
76substantia reperiuntur et sic potest ymaginari ymago
77Sed eciam potest assignari ymago in ipsis po-
78tenciis non quod sint realiter distincte sed per hunc P89ra
1modus quia eade subtantia anie dicitur meori
2a / intellectus / et voluntas dicitur enim intel
3ligentia in quantum ipsa potest producere ver-
4bum seu actum intelligendi sicut pater potest pro-
5ducere filium et dicitur memoria in quantum
6ipsa retinet habitum de obo cognito per-
7verbum sicut filius est eternaliter verbum pa-
8tris / et dicitur voluntas in quantum ipsa cum
9verbo potest producere actum volendi sicut pater
10cum filio producunt spiritus sanctus et sit sicut in divinis
11est consubstantialitas sic aliquo modo est
12hic / non sic / quod in mente nostra sint aliqua
13tria que sint vnum sed sic quod isti tres ter-
14mini pro vno supponunt scilicet pro ipsa anima
15Et sicut in diuinis est distinctio realis trium
16suppositorum sic isti tres termini diuer-
17sa connotant vt dictum est et in potenciis
18anime potest poni ymago trinitatis licet impe-
19fecte Expressius tamen ponitur in substantia
20et actibus secundum quod ponit okam vt iam
21dictum est Tunc ad rationes principales

17
22Ad primam nego antecedens et ad probationem
23dico quod vestigium numquam ducit in noticiam
24illius cuius est nisi praesupposita noticia ha-
25bituali ipsius et ideo si trinitas perso-
26narum non praecognosceretur / quamuis crea-
27tura tunc non duceret in cognitionem
28trinitatis de facto adhuc tamen posset du-
29cere ideo dici potest vestiguim trinitatis
30qualiter autem possit ducere dictum est

18
31Ad 2am nego antecedens et ad probationem
32dico quod non oportet in omni vestigio trini-
33tatis / capiendo vestigium vno modo su-
34praedictto inueniri aliqua tercia sed suf-
35ficit quod ex illo possit habere noticiam
36trium appropatorum modo supradicto Si
37militer quamuis in substantia intellectuali non
38sit distinctio realis trium rerum intrinseca
39et essentialis ibi est tamen talis distinctio¬ P89rb
40eriausectui etacic horcsifiait qud tum
41nego antecedens et ad probationem dico aliquis
42propositiones Prima est quod ymago trinitatis
43dicitur creatura rationalis tam ratione anime quam ratione
44actuum eius Patet quia ymago complete consis-
45tit in ipsa substantia anime et eius actibus si-
46mul 2a est quod creatura rationalis est yma-
47go trinitatis magis ratione substentie anime quam
48ratione actuum eius Patet quia ipsa est quae propie-
49est capax dei. Vnde iste terminus yma-
50go supponit pro ipsa anima / bene tamen conequenio
51tat impos actus quae non sunt ymago deit
52licet ipsa anima in comperatione ad illos ac-
53tus quos producere potest secundum ordinem supradic-
54tum expressius dicatur ymago et ideo cum ha-
55beat illos actus accidentaliter et quandoque habe-
56at et quandoque non / patet quia ipsa anima potest vna
57vice dici expressius ymago quam alia 3a pro-
58positio est quod creatua rationalis secundum substantiam
59anime deficit a ratione ymagis perfecte / patet
60quia non repraesntat distinctionem personarum
61vt bene dicitur nec hoc est mnconueniens
62quia secundum magistrum in lrta non potest
63in nobis reperiri ratio ymagis ad pleum
64Vnde in anima non est tanta similitudo
65trinitatis quin sit maior dissimilitum
66do / ipsa tamen quia intelligit memnit et
67vult / iuuat ad noticiam aliqualem tre-
68nitatis et emanationis perma m Aliquim
69tamen ad saluandum rationem ymaginis in
70substantia anime concedunt distinctitionum seu non ydemp-
71titatem inter substantiam anime intellectum et
72voluntatem sed talis distinctio non potest pro-
73bari vt bene dicit scotus nec videtur
74necessaria aut vtelis ad saluandum propositum
75quia sium sic sum non inter potentias anime non sal-
76uatur originatio 4a est quod creatura rationalis
77seundum copatium ad suos actus deficit a ratione
78ymagis perfecie. patet quia ut sitc non repraesentat P89va
1consubstantialitatem personarum vt
2bene arguitur tamen signa represen-
3tatiua illorum actuum seu alios conser-
4uantia vere affirmantur de eadem
5substantia quia eadem substantia est
6memoria intelligentia et voluntas
7Isti enim termini licet connotent diuer-
8sa et distincta realiter ab ipsa anima
9supponunt tamen pro ipsa que est con-
10substantialitas / quam intendunt augustinus et
11alii doctores et sic patet ad quesitum
12responsioQue tamen per sequentia a-
13plius declarabitur etc

19 Circa praedicta
14moueo tres dubitationes.

20 ¶ Prima
15est quia videtur quod ymago trinitatis
16non consistat in substantia anime et
17duobus actibus ab ea productis Primo
18quidem quia arguitur quam ymago non
19consistat in substantia anime quia y-
20mago necessario requirit distinctionem
21aliquam sed in ipsa non est distinctio ali-
22qua cum sit indiuisibilis et per consequens
23ipsa nullo modo habet rationem ymas-
24ginis Vnde augustinus vbicumque expressit
25ymaginem expressit eam per aliqua
26distincta sicut c9ra de trinitur per mentem /
27noticiam et amorem / et 1o. dein ceps
28per memoriam intelligentiam et volun-
29tatem. quare etc Confirmatur quia
30augustinus in sermone de vno martire dicit
31quod si homo seruasset bonum quod in illo
32creauit deus id est ymaginem semper-
33laudaret deum etc et sic ymaginem non
34seruauit Item 10. de trini. capitulo 7o. yma
35go ita deformis et obscura facta est
36vt pene nulla sit / sed substantia anime
37integra remansit. quare etc Secundo
38principaliter arguitur quod ymago non
39consistat in actibus anime quia inter P89vb
40partes ymaginis debet esse consubstam
41cialitas sed inter substantiam anime et
42illos actus non est etc Confirmatur
43quia augustinus / 4 de trini. ca. 3 dicen. quod yma
44go creatoris immortaliter insita est a-
45ni me sed tales actus non insunt anime
46immortaliter Item ibidem capitulo 5o dicit
47quod ymago non est ponenda in transeum
48tibus etc Secunda dubitatio vtrum
492a pars ymaginis scilicet actualis cog-
50nitio gignatur a prima scilicet ab anima
51et 3a scilicet actualis volitio a prima et 2a
52scilicet ab anima et eius noticia / sicit supra
53dictum est Primo enim arguitur
54quod non omnis cognitio seu noticia pro-
55dumncatur ab anima cui est noticia quia a-
56nima est sibi ipsi cognitio scue noticia /
57igitur etc consequentia patet quia idem non pro-
58ducitur a se / et antecedens probatur quia in
59telligere ulis cognoscere est viuere / vi-
60uere autem est esse / esse vero est ipsa
61res / que est / igitur intelligere est ipsa
62anima intelligens. Item anima est
63essentialiter intellectiua. nam per hoc
64reponitur in gradu specio ergo nullo
65accidente indiget vt intelligat etc Item
66intelligere ipsus anime non est nisi
67moueri intentionaliter sicut corpus
68mouetur localiter sed probabiliter
69potest sustineri quod in corporibus mo-
70tus localis realiter non differt a nolsibilie
71igitur in spiritibus hoc potest salua
72ri etc Item si cut saluatur deum aliquid
73intelligere per suam essentiam ita quod
74nunc intelligit aliqualiter esse quali-
75ter prius non intellexit etc propter
76hoc solnum quia nunc ita est qualiter prius non intellex
77it necet prius fuit ita videtur posse probabi-
78liter solvai de quolilbet alio ntelligente quare P90ra
1fet ustra ponitur pluralitas sine neces-
2sitate etc

21 ¶ Secundo principaliter ar-
3guitur quia non omnis volitio sit effectiue
4ab actum intelligendi quia sicut arguit
5 scotus libro primo d. 3 q. vltima. no-
6ticia genita est accidens cui non communicatur
7fecunditas producendi actum volitionis
8tale enim accidens non est natum esse for-
9maliter intelligens et volens igitur
10mens non communicat tali accidenti producto-
11illam fecunditatem quam prius habuit quia
12non communicat sibi naturam eandem sed aliam.
13similiter augustinus dicit. 9 de trini. ca 8
14quod verbum amore concipitur ergo amor-
15est causa effctiua verbi magis quad econ-
16tra Item appetitus sensitiuus potest esse
17sine sensatione igitur et appetitus intel-
18lectiuus sine intellectione Antecedens patet
19quia naturaliter aliquis potest habere fa-
20men et sitim eciam si num quam sentiret ali-
21quid ab extrinseco sed famens et sitis
22sunt quidem appetitus secundum commentato
23rem 2o de anima quoto / 2o Item voluntas potest
24iperare cognitionem de aliquo de quo ac-
25tualiter non cogitatur Aut igitur illud
26apprehenditur actualiter et tunc frus-
27tra praeciperetur fieri quod prius fiebat aut
28non apprehenditur et tunc voluntas opera-
29tur circa incognitum Item cognitio habitu-
30alis potest sufficere / quia habitibus vtimur cum
31volumus igitur non requiritur cognitio ac-
32tualis / saltem videtur quod non requiratur
33ad eius conserulationem / quia sicut species
34sensibilis non causatur sine praesentia rei sen-
35sibilis tamen ipsa causata aliqudo sine ea con-
36seruatur vt patet in claudente oculos post
37quam vidit aliquod lucadum. sic proportio-
38naliter volitio licet non causetursine
39actuali intellectione poterit saltem sine P90rb
40ea per tempus conseruari etc

22 ¶ Tec-
41cia dubitatio est vtrum partes ymagi-
42nis create sint equales inter se vide-
43tut quod non quia yma go creata non
44habet partes distinctas inter se igitur
45etc In oppositum est dictum commune etc

23 ¶ Ad
46vam dubitonem dico quod ad perfecia yma-
47ginem trinitatis requireretur aliqua distinctio
48sed substantia anime est impyrfecta ymago quia quam
49uis longinquam habeat similitudinem
50cum deo tamen maiorem quam sit inter deum
51et creatura aliam / unde quando au-
52gustinus locis ibidem allegatis expri-
53mit ymaginem trinitatis ad habendum
54conformitatem aliqualem inter par-
55tes ymagnis et personas in diunis
56exprimit eam per nomina significa-
57tia substantiam anime conotantia tamen ipsos actus /
58et ideo nono de tri assignat ymaginem
59per mentem / noticiam / et amorem. vbi per men-
60te itelit substantiam anime per noticiam ipsam sub-
61stantiam anime connotando verbum quod est
62actus 2us producibilis ab ipsa substantia anie / per
63amorem eciam intelligit ipsam substantiam anime
64conotando actum volendi producibilem ab-
65ipsa substantia anime et verbo producto
66Quod enim sic intelligit auigstius patet ibidem
67vbi dicit quod amor est substatia et non
68corpus et mens non est corpus sed spi-
69ritus neque tamen amor et mens duo
70spiritus sed vius / neque due essentie /
71ed vna Et subbit. hec aut duo rela-
72tiue ad iuice dicuntur / et sit uult quod mens
73et amor important bnam essentia anime dicum
74tur tamen reltiaue i st cennotatiue et eodem
75modo intelit capiu 5o vebi probat quod cognitio
76et amor sunt in mente non taquam accidentia in-
77suo subecto propter hoc quia acoidens non
78excedit suum subiectum / mens aut amore quo P90va
1se amat potest eciam amare aliud praeter
2se / similiter non se solam cognoscit mens
3sed multa alia / ergo amor et noticia
4non sunt accidentia ipsius mentis. hoc
5enim argumentum non valeret de a-
6more et cognitione actuali et elicito
7vel eciam habituali acquisito / vt patet
8Intelligit ergo de amorem et cogniti-
9one habituali intrinseco que est ipsa
10mens / que potest vocari habitus quia
11est principium actuum respectu cogni-
12tionis et amoris actualis sui ipsius et
13sic isti termini amor et noticia capi-
14untur equiuoce etc Si dicatur quod secundum
15praedicta eadem esset assignatio ymagi-
16nis quam ponit augustinus 9. de tri. per
17mentem noticiam et amorem et quam
18ponit postea per memoriam / intelligen-
19tiam et voluntatem et per consequens vna non
20esset euidentior alia Cuius oppositum dicit
21augustinus 15o de trinitate capitulo tercio / responsio quod is-
22te due assignationes sint eiusdem rei et
23non differunt nisi secundum nomina diuer-
24simode idem exprimentia. 2a tamen
25aliquo modo est euidentior quam prima
26quia intentio beati augustium est inues-
27tigare quomodo tres persone distin-
28guuntur inter se et tamen sunt vnus de-
29us quia secundum usum loquendi magis
30dicitur quod eadem res est memoria in
31telligentia et voluntas quam quod sit idem
32mens noticia et amor / ideo quantum
33ad hoc est euidentior / quia euidentius
34est notum illa tria predicari de eodem
35etc

24 ¶ Ad confirmationem dico quam yma-
36go capitur dupliciter Vno modo vt
37suppont pro substantia anime que
38est memoria intelligentia et voluntas
39et sic non perdidit homo ymaginem P90vb
40dei licet per peccatum bene perdiderit effi-
41caciam bene operandi ex impedimentis quae
42incurrit Alio modo capitur vt est no-
43men collectiuium supponens pro sub-
44stantia anime et actibus cognitionis
45et dilectionis dei. istos autem perdi-
46dit homo pro statu nature lapse.
47Ad secundam rationem dico quod non oportet
48quod inter partes ymaginis sit consubstantialitas
49nisi sicut supra dictum est Et ad aucto-
50ritatem augustini respondeo quod intentio augustini est
51quam ymago est immortaliter etc / quia illa
52per que partes ymaginis exprimuntur semper
53praedicatur de ipsa anima. Nam hec semper
54est vera anima est memoria intelligenti-
55a et voluntas et hoc modo loquendi sepe
56vtuntur sancti / et sic patet ad primam dubi-
57tationem Ad secundam dubitantionem di-
58co quod sic sicut dictum est supra Et ad pri-
59mam rationem dico quod antecedens est falsum. unde
60ad primam probationem potest multiplici-
61ter responderi. unomodo secundum tenentes complex-
62e significabilia quod intelligere vel cog-
63noscere vel animam uiuere vel esse non
64est anima nec aliqua entitas sed ali-
65quod complexe significabile Alio modo secundum
66illos quae non ponunt complexe significabilia potest dici
67quod ille propositiones sunt improprie et incon-
68grue capiendo infinitum verbaliter
69quia verbum non potest reddere sup-
70positum verbo nec eciam oratio infi-
71nitiui modi. quare etc. Alio modo con-
72cedendo illas propositiones posset
73dici quod intelligere non est intellectio.
74sed est res intelligens. cuius oppo-
75situm supponint argumentum. Me-
76lius tamen videtur michi dicen-
77dum / quod per talem propositionem
78intelligere est viuere / intelligatur ista P91ra
1quod intelligit vietl / et nichil plus / qua
2re etc.

25 ¶ Ad 2am rationem dico quod li-
3cet anima sit essentialiter intellectiua
4non tamen est essentialiter seu per-
5suam essentiam intelligens nec sua
6essentia est sua iutellectio et licet hoc
7concederetur posse esse / tamen de fac-
8to aliud ab ipsa est sibi intellectio-
9Ad terciam dico quod siue anima intel-
10ligendo moueatur intentionaliter si-
11ue non tamen ponendum est quod aliqua
12qualitas permanens est intellectio.
13Ad quartam dico quod licet hoc posset
14sine contradictione saluari non tamen
15ita rationabiliter / quia deus non in
16diget aliquo extrinseco ad sui perfec-
17tionem cetera vero indigent Ideo di-
18citur quod non frustra ponitur in anima
19etc quamuis in deo hoc non ponatur Vl-
20terius tamen circa hoc dico quod non
21est euidens quin anima possit cognos-
22cere seipsam vel aliquam rem aliam
23puta angelum vel secundum aliquos deum
24nulla alia re posita preter potentiam
25et obiectum Et si queratur in casu is-
26to / qua res esset cognitio / vel res cogne
27vel res cognita Ad hoc posset pro-
28babiliter dici quod si obiectum esset perfec-
29tilus cogite et cognosceretur clare tunc
30ipsum esset cognitio sed si enigmatice non
31oportet. Si vero obiectum sit eque
32vel minus perfectum cogite ita quod cog-
33noscens contineat illud perfectiona
34liter tunc non oportet quod obiectum sit
35cognitio. Ex hac ymaginatione se
36quitur quod intellectus noster per suam
37essentiam non potest clare cognosce-
38re essentiam diuinam aut angelicam.
39Secundo sequitur quod non est euidens P91rb
40quin intellectus noster per suam es-
41sentiam possit cognoscere seipsum et
42quodlibet sue speciei et citra speciem
43suam / tamen hiis non obstantibus
44probabilius ponitur quod intellectus
45noster quicquid intelligit per cogni-
46tionem a se et obiecto cognito distinc-
47tam cognoscit Ad 2am rationem di-
48co quod actus volendi est effectiue ab ac-
49tu intelligendi quod probat okam quia
50omne absolutum necessario presup-
51positum alteri habet respectu illiuis
52rationem cause sed actus intelligen-
53di necessario tanquam adum absolutum pre-
54upponitur actui volendi igitur ha-
55bet respectum illius rationem cause et
56non nisi effectiue ut patet. igitur etc
57Vnde ad primam instantiam concedo
58antecedens sed nego consequentiam quia eciam secundum
59scotum aliquid potest esse causa effec-
60tiua intellectionis et volitionis quod
61non est natum esse intelligens aut
62volens scilicet aliquod obiectum. quare
63etc Et ad auctoritatem augustini dico quod
64sicut patet ex processu suo per verbum
65intelligit ibi noticiam complexam elici
66tam ex habitu / et per amorem volun-
67tatem / et quantum ad illud verbum con-
68currit voluntas / quia verbum complex-
69um quod est determinate aficitiam vel nem-
70gatiuum secundum aliquos non fit nisi mediate
71voluntate tamen respectu illlius ac-
72tus voluntatis est noticia scilicet in
73complexa termini vel terminorum
74que est concausa ipsius

26 ¶ Similiter
75quando verbum habetur habituali
76ter frequenter ad eliciendum ipsum
77actualiter et distincte et ad conseruan-
78dum precipue concurrit ipsa volun¬ P91va
1tas quia intelligimus cum volumus
2quod est intelligendum post noticiam
3habitualem acquisitam Ad 2am ne-
4go antecedens et ad probationem dico quod fa-
5mes et sitis licet possint haberi sine sen-
6satione extrinseca non tamen sine sen-
7satione ab extrinseco scilicet ex actione v-
8nius partis in aliam / qualis potest ha-
9beri sine sensatione ab extrinseco / sict
10patet in habentibus dolorem capitis vel dem-
11tium etc vel potest dici quod famens et si-
12tis non sunt actus appetitiui eliciti respectu-
13cibi et potus sed sunt quidam languor ex-
14defectibus abi et potust loquendo de fa-
15me et siti praeuenientibus omnem ex pe-
16rientiam cibi et potus Ad hoc ergo quod
17sint actus appeiati requiritur prima sen-
18satio etc Ad terciam concedo quod volun-
19tas potest imperare cognitionem actualem
20de aliquao non prius cogitato actu dis-
21tincto sicut cum occurrerit alicui quod au-
22diuit aliquid et non cogitat quod furit il-
23lud tunc voluntas praecipit intellectui
24vt inquirendo recogitet et sic frequenter
25inuenit / ymmo communiter iste est processus in-
26reminiscendo dico tamen quod illud apprehen-
27debatur prius non distincte sed confuse-
28ideo precogitabatur vno modo et alio modo
29precipiebatur cognoscenti Dico etiam
30quod suppositio quod voluntas praeciperet eandum cog-
31nitionem quam prius non tamen prius frustra
32preciperet quia per hanc potest illa conseruari etc
33Ad 4am dico aliquas propostiones Prima est.
34quod voluntas non potest diligere seu velle
35incognitum patet per augustinum / iuisa diligere
36possuus / incogita neququam ymo secundum quod posit
37adam omnis volitio est quaedam cognio / de quo-
38alias videbitur 2a est quod ad hoc quod vo-
39luntas eliciat actum volitionis non suffi¬ P91vb
40cit cognitio habitualis vnde lice habitibus vta-
41mur cum volumus tamen habitibus vti non pollu-
42mus nisi cum de eorum usu distincte vel confu-
43se actualiter cogitas

27 ¶ Hic aut adutenm
44dum est quod habens habitum et non cogitans actu-
45aliter de obio illius potest moueri ad cogi-
46tandum de illo non solum a voluntate sed a-
47liunde multipliciter scilicet vel a motore
48extrinseco / vel ab influentia celi / vel a-
49dispositione corporum / sepe tamen mouetur
50a voluntate retrahente intellectum ab a-
51liis / vel trahente ad illud non tamen semper
52unde fit ut frequenter habituatus incipiat
53cogitare de aliqua et nesciat vnde mouetur
54ad cogitandum de illo plusquam de alio.
55Tercia propositio est quod ad hoc quod volun-
56tas conseruet actum volitionis non suffi-
57cit cognitio habitualis patet sicut praecedens
58Quarta est quae sequitur ex aliis et est quod
59ad hoc quod voluntas eliciat aut conser-
60uet actum volitionis requiritur na-
61turaliter cognitio actualis Patet ex-
62dictis Vnde sequitur quod volitio plus
63et
64de pendet in essendo et permanendo
65a cognitione quam species in sensu a re-
66sensibili licet forte non plus depende
67at in fieri et nichil plus concludit argmum

28
68¶ Secundo sequitur quod volitio plus
69dependebt a cognitione quam executio ex
70terior libera dependeat a volitione /
71quia executio exterior sicut ire ad ec-
72clesiam potest ab homine fieri eciam
73meritorie absque hoc quod sit ab actu vo-
74luntatis sed sufficit quod ffuerit etc qua
75re etc Verum est tamen quod talis exe-
76cutio non dicitur libera intrinsece sed
77solum extrinseca denomnatione / quia ab actu-
78voluntatis etc 3o sequitur quod eadem cog-
79nitio potest esse causa effectiua cqunariarum P92ra
1volitionum successiue in eodem subiecto et eo-
2dem modo disposito / patet quia eadem stam-
3te cognitione eiusdem obiecti voluntas
4potest illud velle et nolle etc.

29 ¶ 4o se
5quitur quod idem agens naturale potest con-
6trarios effectus causare in idem passum
7eodem modo dispositum unde hoc non est
8inconueniens de causa determinabili ad
9varios effectus per concursum cese libere si-
10cut hic etc.

30 ¶ Ad terciam dubitationem
11pono aliquas propositiones Prima pro
12positio est quod loquendo de virtute sermo
13nis et proprie partes ymaginis create
14non sunt equales inter se quia nulle plu-
15res res distincte sunt partes yma ginis
16create vt satis patet de anima et eius acti-
17bus / quia non constituunt aliquid verum.
18Similiter de intelligentia meoria et
19voluntate patet quod sunt idem / et per consequens
20non sunt partes alicuius / tamen imprope
21vocando ista partes ymaginis ipas esse
22equales potest intelligi multipliciter
23Vnde sit 2a propositio quod partes ymagi-
24nis vno modo possunt intelligi esse equa-
25les ratione obiectorum suorum scilicet quia quod
26quid est obiectum vnius potest esse ob-
27iectum alterius / et eodem modo scilicet habitu-
28vel actu et sic conceduntur esse equales tan-
29in via quoad in patria

31 ¶ Tercia propositio
30est quod partes ymaginis alio modo pos-
31sunt intelligi esse equales ratione suorum actuum
32sit scilicet quod nulla earum secundum suam dispo-
33sitionem naturalem est magis impedita a-
34suo actum quam alia et sic non oportet quod sint e-
35quales in via. vnde in quibusdam videmus
36quod memoria excedit intelligentiam quiao
37bene retinent sed non faciliter substantialiter intel-
38ligunt / in aliis econtra In aliis amor ex
39cedit intelligentiam et memoriam. in a¬ P92rb
40liis econtra. sed erunt equales in pria
41quando erunt ab omni languore sanate / si
42cut dicitur oties de tri.

32 ¶ Quarta proposi-
43tio est quod partes ymaginis alio modo
44possunt intelligi esse equales rationo
45suorum actuum sic scilicet quod respectum eiusdem
46habeant actus eque intensos et sic cla-
47rum est quod in via non sunt equales Sed
48eciam videtur quibus dam quod impossibile est quod
49isto modo sint equales in pria / respectum dei /
50et quod ibi est sper intensior actus dilectio-
51nis quad cognitionis Aliis videtur quod in
52pria erit eque intensa cognitio sicut di-
53lectio. Quod probatur auctoritate ma-
54gistri in 2o in. 22. vbi videtur dicere quod
55in pria tantum quisque cognoscit quantum
56diligit Istud tamen non cogit quia ma-
57gister ibidem non vult aliud dicere ni-
58si quod qui plus diligit plus cognos-
59cit / ita quod not et proportionem non equa-
60litatem / hoc enim sufficit ad intentionem ma-
61gistri quia non intendit ibi probare nisi
62
63quod ceraphin plus cognoscant deum quod
64cerubin / quia plus diligunt Dico tamen
65quod ista questio vtrum illi actus beatifi-
66ti sint eque intensi in sua specie est ques-
67tio facti / de qua non constat sine reue-
68latione dei et sic patet quo partes y-
69maginis debent concedi equales et quo
70modo non etc Si vero dicatur contra-
712am propositionem quod actus malus
72hic in via potest esse cognitus a bea
73to et tamen non volitus quia tunc
74beatus peccaret / nec non volitus qui
75a tunc non esset de omnibus sicut vel
76let / igitur et cetera Respondeo vno
77modo potest concedi quod actus pecca-
78ti est volitus a beato sicut est etiam
79volitus a deo nec in hoc peccat quia P92va
1nec deus nec beatus male vult illum actum
2Alio modo potest dici quod actus peccati est proi-
3litus a beato sicut a viatore ex carita-
4te etc. Nec oportet quod omnia fiant circa
5alios que fieri optant circa eos tam n
6circa seipsos fiunt quecumque fieri opotant
7saltem vt in pluribus / licet non in omnibus for-
8te circa iudicium quia anime beate op-
9tant vniri suis corporibus etc secundum au-
10gustinum et secundum hanc viam dicendum
11esset quod non oportet voluntatem beatum
12conformari deo in omni volito quod vi-
13det deum velle etc. Et hec de ista questi-
14one